Είμαστε και γινόμαστε, τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε

Η ζωή είναι μια διαδρομή γεμάτη γεγονότα και πρόσωπα που διαμορφώνουν το χαρακτήρα μας. Οι δεσμοί που δημιουργούμε παίζουν καθοριστικό ρόλο στην ποιότητα της ζωής μας και στην τελική ανάλυση είμαστε και γινόμαστε, τα άτομα με τα οποία συναναστρεφόμαστε.

«Η φιλία είναι ένα είδος αρετής ή τουλάχιστον συνυφασμένη με την αρετή. Εκτός όμως απ΄ αυτό, η φιλία είναι και πράγμα πάρα πολύ αναγκαίο στη ζωή του ανθρώπου, γιατί κανείς δεν θα προτιμούσε να ζει χωρίς φίλους, έστω κι αν έχει στην κατοχή του όλα τα άλλα αγαθά. Γι΄ αυτό ακόμα και οι πλούσιοι και εκείνοι που κατέχουν αξιώματα και πολιτική εξουσία, πιστεύουν ότι η παρουσία φίλων είναι πολύ μεγάλη ανάγκη. Εξάλλου οι άνθρωποι στη φτώχεια και στις άλλες δυστυχίες τους, πιστεύουν ότι το μόνο καταφύγιο είναι οι φίλοι.

Επιπλέον, οι φίλοι συνδράμουν τους νέους, ώστε να τους αποτρέψουν από τα λάθη, και, προκειμένου, για τους μεγάλους στην ηλικία, τους φροντίζουν και αναπληρώνουν τις δυνάμεις που τους λείπουν. Δύο πηγαίνουν μαζί, διότι και οι δυο είναι πιο ικανοί να κατανοήσουν από κοινού και να ενεργήσουν» – Αριστοτέλης.

Όλοι μας έχουμε ανάγκη από ένα στήριγμα, από έναν ώμο που θα κλάψουμε, από ένα χέρι που θα μας κρατήσει όταν νιώθουμε ότι χάνουμε την ισορροπία μας. Χρειαζόμαστε ένα τρόπο να μοιραστούμε τη χαρά, τη λύπη, τον πόνο ή την ανασφάλεια. Δυστυχώς, στις μέρες μας σπανίζει η αυθεντική φιλία. Διότι χτίζεται με αγάπη, ειλικρίνεια και σεβασμό.

Μπουχτίσαμε με το ψέμα, το συμφέρον και τη ζήλια γεμάτη κακία. Η φιλία είναι «προσόν» των ώριμων και ανεπτυγμένων προσώπων πρόθυμα να κάνουν θυσίες στο όνομα τις φιλίας, αλλά ταυτόχρονα και μια αναζήτηση του εαυτού τους μέσα από αυτή την ιερή σχέση.

Καμαρώνουμε με τους «φίλους», χρησιμοποιούμε την λέξη «φίλος» με πολύ ελαφριά την καρδία, χωρίς να σκεφτούμε τι πραγματικά μας δένει με τους άλλους ή κατά πόσο είναι αληθής αυτός το «ιερός» δεσμός. Ίσως όπως έχουμε ανάγκη να πιστέψουμε, άλλο τόσο έχουμε ανάγκη για φίλους. Θα επανέλθω στον Αριστοτέλη καθώς με συγκλονίζει η ωριμότητα των σκέψεών του περιγράφοντας τα τρία είδη φιλίας:

1. Φιλία ωφελιμότητας

Η πρώτη είναι η φιλία που βασίζεται στην ωφελιμότητα. Σε αυτό το είδος φιλίας, τα δύο μέρη δεν τρέφουν αληθινά φιλικά συναισθήματα, αλλά διατηρούν τη σχέση τους γιατί αποκομίζουν οφέλη. Αυτή η φιλία δεν είναι μόνιμη. Όταν τελειώνουν τα οφέλη, συνήθως τελειώνει και η φιλία. Ένα παράδειγμα τέτοιας φιλίας είναι οι σχέσεις που φτιάχνουμε με συνάδελφους στη δουλειά. Μπορεί όντως να περνάμε καλά μαζί, αλλά μόλις η κατάσταση αλλάξει, συνήθως αλλάζει και η φύση της σχέσης μας.

2. Φιλία απόλαυσης

Αντίστοιχα, το δεύτερο είδος συμπτωματικής φιλίας βασίζεται στην απόλαυση. Αυτό, όμως, είναι πιο συνηθισμένο σε νεαρούς ανθρώπους. Είναι το είδος φιλίας που παρατηρείται ανάμεσα σε συμμαθητές, συμφοιτητές και άτομα που ανήκουν στην ίδια αθλητική ομάδα. Η πηγή της φιλίας είναι πιο συναισθηματική, αλλά ταυτόχρονα, είναι το είδος της φιλίας που συνήθως κρατάει λιγότερο. Μόλις τα ενδιαφέροντα των φίλων πάψουν να είναι κοινά, σταματάει και η απόλαυση και κατά επέκταση, η φιλία. Συνήθως, αυτό συμβαίνει, επειδή μεγαλώνουμε, ωριμάζουμε και αλλάζουμε.

3. Η φιλία της αρετής και του αγαθού

Η τελευταία μορφή φιλίας είναι η καλύτερη από όλες. Αντί να βασίζεται στο συμφέρον ή στην απόλαυση, το τρίτο είδος φιλίας βασίζεται στην κοινή εκτίμηση των αρετών και των ιδανικών, ανάμεσα στα δύο μέρη. Είναι οι ίδιοι οι άνθρωποι και οι αξίες, τις οποίες αντιπροσωπεύουν που αποτελούν το κίνητρο διατήρησης των φιλικών δεσμών. Συνήθως, αυτή η φιλία κρατάει μέχρι τέλους, αλλά για τη δημιουργία της απαιτείται η ύπαρξη ενός βασικού επίπεδου καλοσύνης στο καθένα από τα δύο άτομα. Σαν να μην έφτανε αυτό, απαιτούν χρόνο και εμπιστοσύνη για να σφυρηλατηθούν σωστά.

Οι άνθρωποι που δεν έχουν ενσυναίσθηση και δεν νοιάζονται για τον συνάνθρωπό τους συχνά αποτυγχάνουν να αναπτύξουν τέτοιες σχέσεις και καταλήγουν στα πρώτα δύο είδη φιλιών. Ο κάθε άνθρωπος έχει περισσότερες πιθανότητες να πετύχει αυτό το επίπεδο φιλίας με κάποιον που ξέρει πολύ καλά, τον έχει δει στη χειρότερη φάση της ζωής του και έπειτα τον είδε να την ξεπερνάει. Το ίδιο πράγμα ισχύει και για φίλους που αντιμετώπισαν και ξεπέρασαν μαζί τις ίδιες δυσκολίες.

Πέρα από το βάθος και την οικειότητα που προκύπτει σε αυτές τις σχέσεις, η ομορφιά τους κρύβεται και στο γεγονός πως συμπεριλαμβάνουν τα πλεονεκτήματα και από τα δύο προηγούμενα είδη φιλίας. Είναι ωφέλιμες και απολαυστικές. Όταν σέβεσαι τον άλλον και νοιάζεσαι για το καλό του, χαίρεσαι και μόνο που είσαι μαζί του, μπορείτε να βρείτε πράγματα που θα διασκεδάσουν και τους δύο σας, αλλά και να βοηθήσετε ο ένας τον άλλον.

Αυτές οι σχέσεις απαιτούν χρόνο και προσπάθεια, αλλά όταν ανθίσουν, οι καρποί τους είναι η εμπιστοσύνη, ο θαυμασμός και το δέος, δηλαδή οι πιο γλυκοί καρποί που έχει να μας προσφέρει η ζωή. Σε αυτή την διαδρομή χάσαμε και «φίλους», αλλιώς δεν θα είχαμε συνειδητοποιήσει την αξία της φιλίας. Αλλά δεν είναι αυτό το ζητούμενο, να καταλάβω πόσο σημαντικό είναι να έχω φίλους. Ο σκοπός είναι να κρατήσω τα θετικά αυτού του δεσμού που σταμάτησε, χωρίς να κλονίζεται η εμπιστοσύνη μου στους ανθρώπους.

Θεωρώ πως ένιωσες πραγματικό φίλο τον άνθρωπο που επένδυσες ψυχικά, που μαζί με τα υπόλοιπα, του πρόσφερες τις αρετές της ψυχής σου για να τον δεις ανώτερο απ’ ‘ό,τι ήταν. Γύμνωσες την ψυχή σου θέλοντας να είστε ίσοι ή καλύτεροι, όχι ίδιοι. Γι’ αυτό και πονάς τόσο πολύ όταν χάσεις το φίλο σου. Ίσως νιώθεις και απογοήτευση.

Σε μια πρόσφατη συζήτηση με έναν γνωστό γιατρό έμαθα πως ο ακρωτηριασμένος άνθρωπος νιώθει όσο ζει το μέλος του σώματος του που έχει χάσει. Αν και του λείπει, έχει την αίσθησή του. Κάπως έτσι και όταν έχασα τον φίλο μου, νιώθω ανάπηρος. Έως το τέλος της διαδρομής μου, πόσα άλλα μέλη του σώματός μου θα χάσω;

Το λέω και το εννοώ: ας είναι ο φίλος μου καλά. Η φιλία είναι ένας ισχυρός ψυχικός δεσμός. Αν την βρείτε, μην την χάσετε. Αν τη χάσατε, εύχομαι να την ξαναβρείτε.