Το προοίμιον της Οδύσσειας είναι ένας ύμνος στη φιλία εν τη απουσία της. Ο φιλέταιρος Οδυσσέας προσπάθησε να σώσει τους φίλους και συντρόφους τους και να γυρίσουν μαζί στην Ιθάκη,αλλά δεν μπόρεσε. Οι τελευταίοι, χαθήκαν στο νησί του Ήλιου, ενώ τους είχε προειδοποιήσει να μη φάνε τα ιερά βόδια. Δεν τον άκουσαν, νήπιοι όντες, ανόητοι και μωροί και απωλέσανε την ημέρα του γυρισμού.Γυρίζει μόνος και μόνος φθάνει και στη Καλυψώ και στους Φαίακες. Κανείς σύντροφος, κανείς φίλος δεν ήταν κοντά του, από τους ανθρώπους που κάνανε ένα ταξίδι μαζί και πολεμήσανε μαζί στο ιερόν πτολίερθον.
Τι κρίμα.
Η πικρή διαπίστωση του Ομήρου είναι διαχρονική, αν και μελαγχολική. Τόσο ρεαλιστική, όμως για τη φιλία των ανθρώπων.
Όμως τι είναι φιλία;
Και ο Πλάτων και ο Αριστοτέλης και ο Εμπεδοκλής και άλλοι φιλόσοφοι νέοι και παλαιοί ασχολήθηκαν με το σημαντιό αυτό θέμα, διερευνώντας το.
Πως θα μπορούσαν να το παραλείψουν άλλωστε, αφού αποτελεί από τα βασικά χαρακτηριστικά της ύπαρξης των εμβίων όντων.
Φιλία, σημαίνει «ενότητα». Να είσαι μαζί. Ενότητα με ποιους και γιατί και πως;
Από την ιστορία των μονοκύτταρων οργανισμών που ενώνονται κατά συστάδες, μέχρι τα σμήνη των πουλιών και τις αγέλες των ζώων, η φιλία αποδεικνύει την ύπαρξη της έμφυτης νοημοσύνης των όντων, ζώων φυτών, δένδρων και πτηνών, που αναπτύσσονται μαζί, κυνηγούν μαζί, φύονται μαζί, ταξιδεύουν μαζί όταν μεταναστεύουν και, μάλιστα είναι τόσο έξυπνα που σχηματίζουν και το αεροδυναμικό σχήμα, V, για να μειώνουν την αντίσταση του αέρα.
Πόσο έξυπνη η φύση, πόσο σοφή!
Όσο έξυπνα όμως να είναι τα δένδρα, τα ζώα, οι αμοιβάδες, τα δελφίνια και τα πουλιά, ποτέ δεν μπόρεσαν να δημιουργήσουν πολιτισμό, ούτε θα μπορέσουν.
Δεν μπορούν να σκεφτούν. Γνωρίζουν, καταλαβαίνουν, αισθάνονται, αλλά δεν μπορούν να σκεφτούν και δεν μπορούν να μιλήσουν, ούτε να γράψουν με σύμβολα της γλώσσας και του αλφαβήτου. Η όρθια ανθρωπιά έχει το αντίτιμο της και την πορείας τη, τον αγώνα της.
Ο πολιτισμός χαρακτηρίζει και χαρακτηρίζεται από ένα ανθρωπογενές περιβάλλον ακόμη και αν πρόκειται για τα ίχνη μιας φωτιάς και τα σκίτσα στα τοιχώματα ενός σπηλαίου.
Αυτό που χαρακτηρίζει τις ανθρώπινες σχέσεις , όπως ενώνονται και διαχωρίζονται στα Ομηρικά Έπη, είναι ο πόλεμος και η ειρήνη σε εμπεδόκλεια φιλότητα και νείκο.
Η Ιλιάδα είναι και ένας πόλεμος της ύλης που ξεκινάει με την επικράτηση ενός ευθέος και ταχύτατου σπερματοζωαρίου στην κατάκτηση ενός νωχελικού καμπύλου ωαρίου με τη γέννηση ενός ανθρωπίνου πλάσματος, τις περισσότερες φορές να παλεύει έξω από τα τείχη της Τροίας, για τα χρειώδη σε μια αναπόφευκτη εκστρατεία και πτώσης του Ιλίου.
Ο Οδυσσέας, αρχηγός των Κεφαλλήνων με 12 κόκκινα πλοία, ξεκινάει για αυτόν τον πόλεμο.Μαζί του, μεγάλοι σπουδαίοι πολεμιστές με τους οποίους τον ένωνε και βαθιά φιλία και αλληλοεκτίμηση. Ο Μενέλαος και ο Νέστορας που υπόδεχονται τον γιο του αργότερα, ο Διομήδης που τον επιλέγει για την αποστολή στο Τρωικό στρατόπεδο, ο Νέστορας με τον Φοίνικα στην πρεσβεία για τον Αχιλλέα. Αν εξαιρέσεις, τον προσβλητικό τρόπο του Αγαμέμνονα και προς τον ίδιον και προς τον Διομήδη και φυσικά προς τον Αχιλλέα, όλοι οι Αχαιοί, ήταν ενωμένοι σε αυτή την εκστρατεία και είχαν μεταξύ τους δεσμούς φιλίας, συνεργασίας, συντροφικότητας και φιλότητος. Ακόμη και ο Γλαύκος με τον Διομήδη, θυμήθηκαν την φιλία των δικών τους συγγενών και σταμάτησαν την μονομαχία ανταλλάσσοντας δώρα. Πολλούς από αυτούς, ο Οδυσσέας τους συναντά στον Άδη και μιλά μαζί τους με συγκίνηση και είναι εμφανή τα ιδιαίτερα συναισθήματα που τρέφει για τον Νεοπτόλεμο, τον γιο του Αχιλλέα.
Επιστρέφοντας και αναζητώντας την ειρήνη, ταξιδεύει σε ένα θολό τοπίο στην ομίχλη. Σε κάθε σταθμό χάνει και συντρόφους.
Γιατί;
Γιατί κάθε σταθμός αντιπροσωπεύει και τα ελαττώματα ενός ανθρώπου, σε έλλειψη και υπερβολή,εξ αιτίας τούτου, δεν μπορεί καμία φιλία να αναπτυχθεί. Σε ένα αδηφάγο σύστημα ανταγωνισμού, αρένας, ναρκισσισμού, επίδειξης φιλαυτίας και στη πτώσης της εντροπίας, όχι μόνο ο έρωτας , αλλά και η φιλία κατασφάζονται μαζί με τα βόδια του Ήλιου. Οι εγωμανείς άνθρωποι δεν μπορούν να είναι πραγματικά φίλοι με κανένα καθώς και οι ιδιοτελείς. Οι ναρκισσισιστές είναι ερωτευμένοι με τον εαυτό τους και οι άπληστοι είναι αρπακτικοί. Οι άνθρωποι που δεν έχουν αξίες και ιδανικά, εύκολα σχηματίζουν αγέλες και συμμορίες, σαν φυσική ροπή της ηθικής κυρίως πτώσης, οι ισχυροί έχουν κόλακες, οι θύτες ψάχνουν για θύματα και τα θύματα για θύτες σε μια αλλοτριωμένη κοινωνία, αλλοτριωμένων ανθρώπων, ξένων με τον εαυτό τους. Είναι καλύτερα να είσαι μόνος σου μόνος σου, παρά μόνος σου ανάμεσα σε πολλούς ανθρώπους. Οι περισσότεροι άνθρωποι φοβούνται τη μοναξιά και προσπαθούν να την εξορκίσουν με οποιδήποτε αντίτιμο, γιατί φοβούνται να αντικρύσουν τον εαυτό τους . Γι΄ αυτό κάνουν απίστευτα πράγματα με σκοπό να γεμίσουν αυτό το κενό της μοναξιάς .
Ας δούμε ποια είναι αυτά στη σύγχρονη πραγματικότητα:
1.Οι Κίκονες είναι ένας λαός που βρίζουν άγρια και χυδαιολογούν. Ειδικά στο διαδίκτυο που καλύπτονται πίσω από την ανωνυμία, συναντούμε πολλούς από δαύτους με προσωπικά και ψυχικά προβλήματα, να εκτονώνονται αμετροεπώς. Το οξύμωρο σχήμα είναι πολλές φορές επικαλούνται τον Αριστοφάνη και τον Καραΐσκάκη για να «νομιμοποιηθούν». Όμως κάποιος πρέπει να τους πει, πως ο Αριστοφάνης ήταν επώνυμος καλλιτέχνης και παρουσίαζε ένα έργο σε μια σκηνή με γλώσσα αιχμηρή και ο Καραϊσκάκης και ο Κολοκοτρώνης, πολεμούσαν σώμα με σώμα και δεν βρίζανε τον σουλτάνο από ένα καναπέ. Ούτε ο Αλέξανδρος έβριζε τον Δαρείο για να εκτονωθεί. Οι Κίκονες, όχι μόνο δεν μπορούν να είναι φίλοι του Οδυσσέα για λόγους αισθητικής δεοντολογίας , αλλά και πολλοί από τους συντρόφους του πνίγονται από αυτήν την επίθεση, την αισχρή.
2. Οι Λωτοφάγοι είναι ο λαός της καλοπέρασης και της τρυφηλότητας. Να περνάμε καλά, να περνάμε καλά, σαν τα βόδια που βόσκουν ξέγνοιαστα σε λιβάδια χλοερά, όταν σε λίγο θα τα οδηγήσουν σε σφαγεία με κόφτη χωρίς αναισθητικά. Οι Λωτοφάγοι με την λαιμαργία τους, την απληστία τους, την χαμηλή ζωώδη νοημοσύνη τους, την κενή επίδειξη και τον νεοπλουτισμό τους, δεν μπορούν να είναι φίλοι του Οδυσσέα. Δεν εμπίπτουν στις προδιαγραφές του νοήμονος ευδαίμονος οδυσσειακού ανθρώπου και ενός εξερευνητή της γνώσης.
3. Οι Ανεμοδείκτες του Αιόλου είναι, όπου φυσά ο άνεμος πάμε.Πως να είναι φίλοι του Οδυσσέα, αυτοί που δεν έχουν κέντρο βάρους, υπευθυνότητα, κρίση και διάκριση, χειραγωγούμενοι με ανοιχτούς τους ασκούς του Αιόλου, να άγονται και να φέρονται,εδώ και εκεί ;
4. Ο Κύκλωπας είναι ένας μικρός και μεγάλος τύραννος σε ένα μικρό και μεγάλο ανθρωπογενές περιβάλλον. Όταν σε νικήσει, όχι μόνο σε καταβροχθίζει, αλλά σε κάνει και ίδιο με αυτό. Οι περισσότεροι άνθρωποι που έχουν νικηθεί από ένα τύραννο, του μοιάζουν, μετατρέπονται σε τυράννους και αυτή είναι η μεγαλυτέρη ήττα για ένα πολεμιστή. Κανείς τύραννος δεν μπορεί να είναι, φίλος του Οδυσσέα.
5.Στο νησί του Ήλιου, οι άνθρωποι σκοτώνουν τον χρόνο τους σε ηλίθιες ορνιθοσχολίες και φυσικά αυτοί οι άνθρωποι σκοτώνουν και τον έρωτα, κάθε διάθεση πραγματικής ουσιαστικής δημιουργίας ασυνείδητα. Ο Απόλλων Ήλιος, δεν τον συγχωρεί αυτό και ο Οδυσσέας δεν το επιτρέπει.
Το να είσαι μόνος σου είναι δύσκολο , αλλά το να είσαι με τέτοιους ασυνείδητους ανθρώπους είναι όχι μόνο μοναχικό, αλλά και επώδυνο.
6.Οι Λαιστρυγόνες, υπόχονδριοι, διυλίζουν τον κώνωπα σε υπερκριτική. Συνήθως ψάχνουν το (σ) και το (ν) που λείπει, Ό,τι λείπει, λείπει και όταν γίνεται ένας πόλεμος, είναι ηλίθιο να ανησυχείς, αν το πουκάμισο που θα περάσει η σφαίρα, είναι καλά σιδερωμένο. Η κριτική από φίλους, είναι αποδεκτή όταν είναι ειλικρινής, καλοπροαίρετη και όταν ο άλλος που την ασκεί είναι δίπλα σου, βοηθός και αρωγή. Ο Οδυσσέας, δέχεται γνώμη, άποψη και κριτική εποικοδομητική, μόνο από φίλους που εμπιστεύεται, εκτιμά και συμπαθεί.
7.Η Σκύλλα και η Χάρυβδη είναι τα μεγάλα διλήμματα. Εδώ δοκιμάζονται, όχι μόνο οι φίλοι, αλλά και οι αντοχές του Οδυσσέα, όμως μία είναι η επιλογή όταν κάνεις το άλμα στο κενό. Έχεις αποφασίσει με ποιους θα πας και ποιους θα αφήσεις και γιατί θέλεις να επιστρέψεις, σε ποιους φίλους.
8. Η Κίρκη και ο Άδης είναι το σεξ και το πάθος που μπορεί να σε φωτίσει, μπορεί να σε αφανίσει, αν γλυτώσεις την μετατροπή σου, σε χοίρο. Ο Οδυσσέας, είναι ο μοναδικός άνθρωπος που μπορεί να κάνει έρωτα χωρίς να γίνει «γουρούνι» και με την ερμηνεία του Ερμή,το μόλυ, ξανακάνει ανθρώπους, μερικούς συντρόφους τους. Όσους μπορούν, να την καταλάβουν.
9. Οι Σειρήνες τραγουδούν γλυκά, κολακευτικά, σου παίρνουν τα μυαλά και μετά σε τσακίζουν στα βράχια. Προεκλογικά, υποσχέσεις, υποσχέσεις χωρίς κανένα αντίκρυσμα μετά. Ο Οδυσσέας δεν μπορεί να έχει φίλους, κομματικούς και θρησκευτικούς παράγοντες, που απλώς τον κολακεύουν και τίποτα από ότι μελιστάλαχτα λένε, ούτε κάνουν, ούτε και πιστεύουν.
10. Η Καλυψώ, δύο είδη σχέσης καταλαβαίνει και εννοεί. Του δούλου και του αφέντη εξουσιαστή.Ο Οδυσσέας, δεν ανήκει σε καμία από αυτές. Ο χωρισμός τους είναι αναπόφευκτος. Ο Οδυσσέας δεν μπορεί να έχει φίλους δούλους και μανδαρίνους ανθρώπους της εξουσίας, χωρίς ουσία.
11. Οι Φαίακες είναι οι μόνοι φιλικοί άνθρωποι, που ο Οδυσσέας συναντά στο τέλος της διαδρομής και, Άνθρωποι πραγματικά. Δεν τον γνωρίζουν, τον έχουν ακουστά. Τον φιλοξενούν, τον περιθάλπτουν, τον ακούνε προσεκτικά, και τον αφήνουν ελεύθερο, να φύγει μετά.Έτσι κάνουν οι άνθρωποι και οι πραγματικοί φίλοι. Είσαι πάντα ελεύθερος να φύγεις ή να μείνεις κοντά τους και ο Οδυσσέας αυτούς τους ανθρώπους, εκτιμά πραγματικά. Ο Όμηρος αποδεικνύει πως η φιλία η πραγματική είναι μεταξύ εναρέτων αλκίνοων ανθρώπων με συζύγους την Αρετή.
12. Στη Ιθάκη φθάνει μόνος. Αναρωτιέται, αν υπάρχει κανείς, που να τον σκέπτεται και να τον περιμένει αληθινά. Θέλει να το εξακριβώσει. Βρίσκει πολύ λίγους. Οι σύντροφοι του, όχι μόνο μόνο χαθήκανε αλλά και στην Ιθάκη, λίγοι φίλοι έχουν απομείνει σε ένα ρημαγμένο παλάτι και σε αλλοτριωμένους ανθρώπους, χωρίς καμιά γνώση , αυτογνωσία και Ομηρική Παιδεία.
Είναι ο ΤΗΛΕΜΑΧΟΣ, τα παιδιά της οδυσσειακής σκέψης, είναι ο ΕΥΜΑΙΟΣ,οι άνθρωποι της μαιευτικής διαλεκτικής σκέψης, είναι η ΕΥΡΥΚΛΕΙΑ, οι άνθρωποι που έχουν μελετήσει τα Ομηρικά Έπη, είναι ο Φιλοίτιοι, οι άνθρωποι που αγαπούν τα Ομηρικα Έπη, είναι η ΠΗΝΕΛΟΠΗ, οι άνθρωποι που ξετυλίγουν τα Ομηρικά Έπη, είναι ο ΛΑΕΡΤΗΣ, οι άνθρωποι της Ομηρικής Σκέψης.
Αυτοί είναι και τότε και τώρα, φίλοι και σύντροφοι που κοιτάζουν στην ίδια κατεύθυνση μαζί, συγγενείς στην ίδια ουσία, οι ΦΙΛΟΙ του Οδυσσέα.
Γιατί η φιλία δεν είναι μόνο μεταξύ ίσων και ομοίων ως προς τις ανάγκες, αλλά και ως προς τις αξίες.
Η φιλία και η αληθινή συντροφικότητα προϋποθέτει ένα κοινό αξιακό σύστημα στόχων προορισμών και πνευματικών συγγενειών.
Με αυτή την έννοια ο κάθε άνθρωπος, είναι όχι μόνο δείξε μου τους φίλους σου να σου πω ποιος είσαι, αλλά δείξε μου, πόσους και ποιους δεν έχεις φίλους σου, να σου πως είσαι.
Ο Όμηρος αποδεικνύει πως στην ΙΘάκη, λίγοι είναι οι φίλοι που ο Οδυσσέας θα βρει, όπως και οι ΝΟΗΜΟΝΕΣ άνθρωποι, οι αληθινοί. Είναι όμως αρκετοί και άξιζε τον κόπο, το ταξίδι και όλη η διαδρομή.
