Τεχνολογία και δημοκρατία

Τεχνολογία και σύγχρονες δημοκρατίες
Ζούμε σε μια κοινωνία όπου είναι πολύ δύσκολο για πολλούς να κατανοήσουν τη σχέση τεχνολογίας και δημοκρατίας! Κυρίως επειδή δεν αντιλαμβάνονται πλήρως την έννοια της δημοκρατίας. Και είναι πολύ φυσικό ο μέσος άνθρωπος, ο οποίος «διδάσκεται» τη σημειολογία των όρων από το απόλυτα λαϊκιστικό πολιτικό και μιντιακό περιβάλλον να μην έχει συνείδηση της γλώσσας που χρησιμοποιεί.
Αν θέλουμε, λοιπόν, να βάλουμε σε μια τάξη τα πράγματα, θα πρέπει να θέσουμε καθαρά τα εξής ερωτήματα: Η δημοκρατία είναι μόνο πολίτευμα ή κυρίως τρόπος ζωής; Η αντιπροσωπευτική δημοκρατία που επέλεξαν οι δημιουργοί του αμερικανικού κράτους είναι σωστό να συνεχίζει να υφίσταται μετά από δύο αιώνες κοσμογονικών αλλαγών;
Αν μας ζητούσε κάποιος, τώρα κανείς δεν μας το ζητάει, να αναλάβουμε ευθύνες ως πολίτες θα το κάναμε; Τέλος, πόσο σίγουροι είμαστε ότι μας αρέσει η δημοκρατία ως πολίτευμα;

Πολύ φοβάμαι ότι τα συμπεράσματα είναι αποκαρδιωτικά. Αν μπούμε πολύ βαθιά στην ουσία της σχέσης που έχουμε με τη δημοκρατία, θα διαπιστώσουμε τα εξής: Εκλέγουμε αντιπροσώπους αυτούς που δείχνει η τηλεόραση και μετά γελάμε μαζί τους. Αποφεύγουμε τη συμμετοχή στις αποφάσεις, ακόμα και της συνέλευσης της πολυκατοικίας. Επίσης, δεν πάμε ποτέ να ψηφίσουμε για τις αποφάσεις των γενικών συνελεύσεων των εργαζόμενων ή των πανεπιστημίων και μετά «αγανακτούμε» για τις καταλήψεις. Τέλος, επιμένουμε να στηρίζουμε ένα πρωτόγονο γραφειοκρατικό δημόσιο για να μπορούμε να το βρίζουμε σε κάθε μας συναλλαγή!
Κι όταν αρχίζει η τεχνολογία να δίνει λύσεις στην «ψυχεδελική» μας σχέση με τη δημοκρατία, δεν μπορούμε και πάλι να κατανοήσουμε περί τίνος πρόκειται. Μερικά παραδείγματα: Δεν χρησιμοποιούμε το web banking στις τραπεζικές μας συναλλαγές (πολύ μικρό το ποσοστό), αντιδράσαμε με το ηλεκτρονικό taxis, μας φαίνεται παράξενο να μας «φακελώσει» το κράτος ηλεκτρονικά και ελάχιστοι από μας είναι σε θέση να αντιληφθούν τι σημαίνει ηλεκτρονική ψηφοφορία με μοναδικό κωδικό και αδιάβλητες διαδικασίες.
Ας είμαστε ειλικρινείς. Βαριόμαστε να εξελίξουμε τη δημοκρατία μας! Είναι αφόρητα πληκτικό για μας να κερδίσουμε ελεύθερο χρόνο και να δημιουργήσουμε. Ακόμα πιο επώδυνο να συμμετέχουμε σε αποφάσεις. Γι’ αυτό θέλουμε αντιπροσώπους κι ας μας προδίδουν συνέχεια. Γουστάρουμε τρελά τον συγκεντρωτισμό και τη γραφειοκρατία (τις δυο μεγαλύτερες αρρώστιες της δημοκρατίας) και απορρίπτουμε την τεχνολογία γιατί μπορεί σε ελάχιστο χρόνο να τις εξαφανίσει.
Με λίγα λόγια, αυτό που έχουμε δεν είναι δημοκρατία γιατί δεν θέλουμε τη δημοκρατία. Είναι ένα ρεπουμπλικάνικο πολίτευμα που μιμείται τη Ρώμη και όχι την Αθήνα. Οι σκεπτόμενοι άνθρωποι το ξέρουν καλά. Σύγχρονοι διανοητές, όπως ο Καστοριάδης και ο Όμπερ το έχουν, επίσης, αναλύσει με πολύ μεγάλη τεκμηρίωση. Γι’ αυτό συμπεριφερόμαστε μόνο ως «πελάτες», χωρίς ευθύνες, περιμένοντας να μας πετάξει, μέσα στη νιρβάνα μας, κάνα κοκαλάκι ο «αντιπρόσωπος» που στείλαμε στη Βουλή.
Όπως και να ‘χει, δεν μπορούμε να έχουμε ένα πολίτευμα που θεσμικά βρίσκεται σε άλλη εποχή. Δεν είναι ίδιες οι κοινωνίες όπως παλιά. Το μορφωτικό επίπεδο των ανθρώπων άλλαξε. Τα ποσοστά είναι τεράστια σε σχέση με το παρελθόν. Όλοι λοιπόν αυτοί οι άνθρωποι, δεν μπορούν να μένουν πια απαθείς, αποκλεισμένοι από ένα σύστημα πολιτικά πρωτόγονο και αυταρχικό. Δεν είναι δυνατόν να συνεχίσουμε να επιτρέπουμε σε πλειοψηφίες οκνηρών αδιάφορων «πελατών» να αντιπροσωπεύονται από «φασιστικές» μειοψηφίες πονηρών και καιροσκόπων.

Η λύση είναι η τεχνολογία και οι τεράστιες δυνατότητές της. Μόνο αυτή μπορεί να ενθαρρύνει και να στηρίξει την εξέλιξη της δημοκρατίας σε συμμετοχική. Χρειάζεται θεσμική κατοχύρωση και συνταγματικές «επαναστάσεις», και παράλληλα προσαρμογή όλων των συναλλαγών στην επικαιροποίηση, στην πιστοποίηση και στην αμεσότητα της ηλεκτρονικής, κυρίως, τεχνολογίας. Πρώτα, όμως, επιβάλλεται ενημέρωση και τεκμηριωμένες εξηγήσεις στον κόσμο.
Δυστυχώς, όμως, είμαστε ακόμα αρκετά ανώριμοι, ως κοινωνία, να συλλάβουμε την αναγκαιότητα των θεσμικών αλλαγών στη ζωή μας. Γι’ αυτό και ασχολούμαστε με τον κάθε «πολύχρωμο σταρ» αντιπρόσωπο, που πιστεύουμε ότι θα μας σώσει. Γουστάρουμε μεσσίες για να μην κουραστούμε. Ακούμε τη λέξη ευθύνη και τρομάζουμε. Ψάχνουμε την αλήθεια στις αφηγήσεις των άλλων και όχι μέσα μας.
Πρέπει να βρεθεί ο σωστός χρόνος και να μπει στη ζωή μας η συμμετοχικότητα, όχι μόνο ως αξία, αλλά και ως αναγκαιότητα. Οι δυνατότητες είναι έτοιμες σε λογισμικά και εφαρμογές. Ας τις κατοχυρώσουμε θεσμικά και πολύ γρήγορα θα καταλάβουμε πόσο χρόνο χάσαμε χωρίς αυτές.