Όταν διαιωνίζεται, το βάσανο καταλήγει στην ασθένεια που φέρει την κοινή ονομασία: "κατάθλιψη". Για την περίπτωση που δεν είναι απόλυτα κατανοητό, θα ήθελα να τονίσω ότι η κατάθλιψη δεν είναι η θλίψη. Η κοινή χρήση των όρων, χωρίς να ορίζεται με σαφήνεια η διαφορά τους, αποτελεί μεγάλο λάθος και πηγή πολλών παρανοήσεων. Η κατάθλιψη είναι ασθένεια ψυχολογικής προέλευσης, και περιλαμβάνει μεν διαταραχή της ψυχικής κατάστασης του ατόμου, υπερβαίνει όμως κατά πολύ το σύμπτωμα αυτό.
Αν εννοήσουμε την κατάθλιψη ως "ένα βαθύ πηγάδι, ένα βούλιαγμα, μια τρύπα, μια δύναμη που σε τραβάει προς τα κάτω, σε συνθλίβει", θα κατανοήσουμε την ασθένεια ως γενική ψυχοκινητική επιβράδυνση (μείωση ενεργητικότητας και απώλεια ευχαρίστησης). Η απουσία ενδιαφέροντος εκδηλώνεται με έλλειψη επιθυμίας, απουσία πρωτοβουλίας ή διάθεσης να ασχοληθείς με δραστηριότητες και γενικά να κάνεις πράγματα που πρώτα σου ήταν ευχάριστα, όπως να πας στη δουλειά σου, να συμμετέχεις σε κοινωνικές ή οικογενειακές συγκεντρώσεις, κλπ. Στο συναισθηματικό επίπεδο εκφράζεται ως θλίψη, υπαρξιακό κενό, ενοχή, αίσθηση μοναξιάς κλπ. Στο διανοητικό-πνευματικό επίπεδο δημιουργείται μεγάλη απαισιοδοξία, αρνητικές σκέψεις που πολλαπλασιάζονται και γίνονται όλο και πιο έντονες, ανασφάλεια κλπ. Για τη διάγνωση μιας ασθένειας απαιτούνται όλα αυτά τα χαρακτηριστικά. Το γεγονός, δηλαδή, ότι κάποιος αισθάνεται θλίψη ή απαισιοδοξία ή ανασφάλεια ή δυσθυμία, δεν εγγυάται ότι το άτομο αυτό έχει κατάθλιψη.
Η διάγνωση της κατάθλιψης είναι αρμοδιότητα του ειδικού, όχι της αξιολόγησης ενός υποτιθέμενου ειδικού τεστ σε κάποιο περιοδικό που αποφαίνεται: "...Εάν συγκεντρώσατε πάνω από 15 βαθμούς, έχετε κατάθλιψη!"
Εκτός αυτού, χρειάζεται η "διαφορική", όπως λέγεται, διάγνωση από τον ειδικό, γιατί μπορεί ένα άτομο να έχει κατάθλιψη χωρίς να παρουσιάζει κανένα από τα κλασικά συμπτώματα της κατάθλιψης. Ανάλογα με την αιτία που την προκάλεσε, η κατάθλιψη συνήθως ανήκει σε μία από τις δύο κατηγορίες: είναι εξωτερική ή εσωτερική.
Εμείς εδώ θα ασχοληθούμε αποκλειστικά με την πρώτη κατηγορία. Αυτές οι καταθλιπτικές συμπεριφορές εκδηλώνονται εξ ορισμού με αφορμή εξωτερικά γεγονότα που συνέβησαν ενώ πιθανότατα προϋπήρχε μια εσωτερική διαταραχή.
Ποια είναι όμως αυτά τα εξωτερικά αίτια; Συναισθηματικές απογοητεύσεις, διαπροσωπικές συγκρούσεις, να σε βάζουν στο περιθώριο ή να σε απομονώνουν κάποια πρόσωπα, η συνταξιοδότηση, τα οικονομικά προβλήματα, ο θάνατος ενός αγαπημένου προσώπου, η αποτυχία στο γάμο, κλπ.
Καθώς όμως οι καταστάσεις που αναφέραμε παραπάνω δεν έχουν την ίδια επίδραση σε όλα τα άτομα, αντιλαμβανόμαστε ότι εξωτερικά γεγονότα που συμβαίνουν άμεσα, δεν είναι επαρκή αίτια κατάθλιψης.
Τις περισσότερες φορές, ο εκλυτικός παράγοντας (το γεγονός που λειτουργεί ως αφορμή) έρχεται να προστεθεί σε άλλα γεγονότα που αφορούν τον ασθενή και δεν είναι τόσο περιστασιακά: μειωμένη ικανότητα διαχείρισης των ματαιώσεων, παθολογικοί φόβοι, παρατεταμένη ανησυχία, απαισιοδοξία, στρες, κοινωνική φοβία, τάση προς την απομόνωση και τη μοναξιά, εξαρτημένη προσωπικότητα, έντονη νοσταλγία του παρελθόντος, έμμονες ιδέες και, βέβαια, παθολογικό πένθος.
Οι καταθλιπτικοί έχουν την τάση να διαστρεβλώνουν τα γεγονότα και να παρερμηνεύουν ό,τι συμβαίνει θεωρώντας το προσωπική αποτυχία. Υπερβάλλουν, γενικεύουν, και κάνουν συχνά αρνητικές προβλέψεις για το μέλλον.
Η γνώση των αιτίων που την προκάλεσαν, μπορεί να βοηθήσει ένα καταθλιπτικό ασθενή να βγει από την κατάθλιψη, ή κάποιον που δεν είναι ασθενής να προστατεύσει τον εαυτό του από την εισβολή της. Το κλειδί για τη λύση του προβλήματος βρίσκεται στο επίπεδο κατανόησης και, συνεπώς, αλλαγής του τρόπου με τον οποίο αντιμετωπίζει κανείς τα βιώματα αυτά. Να καταφέρει δηλαδή, να μετακινηθεί λίγο από το σημείο που βρίσκεται.
Αν μπορέσει το καταθλιπτικό άτομο να αποκτήσει καλύτερη ιδέα για τον εαυτό του, για τον κόσμο και τις ίδιες του τις σκέψεις, αν δεν ξεχνάει να ασκεί κάποια φυσική δραστηριότητα, αν επιδιώκει την επικοινωνία με πιο αισιόδοξα άτομα και τα ακούει προσεκτικά, αν ακούει Μότσαρτ, αν παρακολουθεί μαθήματα, αν αναπτύξει τη δημιουργικότητα του και προσπαθήσει να είναι πιο χρήσιμο στην κοινωνία στην οποία ανήκει, μπορούμε να πούμε χωρίς αμφιβολία ότι έχει βελτιώσει την πρόγνωση για την εξέλιξη της αρρώστιας του και, τελικά, ότι έχει βελτιώσει το μέλλον του.
Χόρχε Μπουκάι
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου