ΞΕΝ Απομν 4.3.13–4.3.14
Τα έργα των θεών αποτελούν απόδειξη της ύπαρξής τους
Κατά τον Ξενοφώντα, ο Σωκράτης θεωρούσε θεμελιώδη την κατάκτηση της σωφροσύνης και προσπαθούσε να καταστήσει τους μαθητές του ευσεβείς και σώφρονες απέναντι στους θεούς. Από τη σχετική συζήτηση του φιλοσόφου με τον νεαρό μαθητή του, τον Ευθύδημο, παρατίθενται οι παρακάτω επισημάνσεις και παραινέσεις του Σωκράτη.
[4.3.13] Ὅτι δέ γε
ἀληθῆ λέγω, καὶ σὺ γνώσῃ, ἂν μὴ ἀναμένῃς ἕως ἂν τὰς
μορφὰς τῶν θεῶν ἴδῃς, ἀλλ’ ἐξαρκῇ σοι τὰ ἔργα αὐτῶν
ὁρῶντι σέβεσθαι καὶ τιμᾶν τοὺς θεούς. ἐννόει δὲ ὅτι καὶ
αὐτοὶ οἱ θεοὶ οὕτως ὑποδεικνύουσιν· οἵ τε γὰρ ἄλλοι ἡμῖν
τἀγαθὰ διδόντες οὐδὲν τούτων εἰς τὸ ἐμφανὲς ἰόντες διδόασι,
καὶ ὁ τὸν ὅλον κόσμον συντάττων τε καὶ συνέχων, ἐν ᾧ
πάντα καλὰ καὶ ἀγαθά ἐστι, καὶ ἀεὶ μὲν χρωμένοις ἀτριβῆ
τε καὶ ὑγιᾶ καὶ ἀγήρατα παρέχων, θᾶττον δὲ νοήματος
ὑπηρετοῦντα ἀναμαρτήτως, οὗτος τὰ μέγιστα μὲν πράττων
ὁρᾶται, τάδε δὲ οἰκονομῶν ἀόρατος ἡμῖν ἐστιν. [4.3.14] ἐννόει δ’
ὅτι καὶ ὁ πᾶσι φανερὸς δοκῶν εἶναι Ἥλιος οὐκ ἐπιτρέπει
τοῖς ἀνθρώποις ἑαυτὸν ἀκριβῶς ὁρᾶν, ἀλλ’, ἐάν τις αὐτὸν
ἀναιδῶς ἐγχειρῇ θεάσασθαι, τὴν ὄψιν ἀφαιρεῖται. καὶ τοὺς
ὑπηρέτας δὲ τῶν θεῶν εὑρήσεις ἀφανεῖς ὄντας· κεραυνός
τε γὰρ ὅτι μὲν ἄνωθεν ἀφίεται, δῆλον, καὶ ὅτι οἷς ἂν ἐντύχῃ
πάντων κρατεῖ, ὁρᾶται δ’ οὔτ’ ἐπιὼν οὔτ’ ἐγκατασκήψας
οὔτε ἀπιών· καὶ ἄνεμοι αὐτοὶ μὲν οὐχ ὁρῶνται, ἃ δὲ ποιοῦσι
φανερὰ ἡμῖν ἐστι, καὶ προσιόντων αὐτῶν αἰσθανόμεθα.
ἀλλὰ μὴν καὶ ἀνθρώπου γε ψυχή, ἥ, εἴπερ τι καὶ ἄλλο τῶν
ἀνθρωπίνων, τοῦ θείου μετέχει, ὅτι μὲν βασιλεύει ἐν ἡμῖν,
φανερόν, ὁρᾶται δὲ οὐδ’ αὐτή. ἃ χρὴ κατανοοῦντα μὴ
καταφρονεῖν τῶν ἀοράτων, ἀλλ’ ἐκ τῶν γιγνομένων τὴν
δύναμιν αὐτῶν καταμανθάνοντα τιμᾶν τὸ δαιμόνιον.
Κατά τον Ξενοφώντα, ο Σωκράτης θεωρούσε θεμελιώδη την κατάκτηση της σωφροσύνης και προσπαθούσε να καταστήσει τους μαθητές του ευσεβείς και σώφρονες απέναντι στους θεούς. Από τη σχετική συζήτηση του φιλοσόφου με τον νεαρό μαθητή του, τον Ευθύδημο, παρατίθενται οι παρακάτω επισημάνσεις και παραινέσεις του Σωκράτη.
[4.3.13] Ὅτι δέ γε
ἀληθῆ λέγω, καὶ σὺ γνώσῃ, ἂν μὴ ἀναμένῃς ἕως ἂν τὰς
μορφὰς τῶν θεῶν ἴδῃς, ἀλλ’ ἐξαρκῇ σοι τὰ ἔργα αὐτῶν
ὁρῶντι σέβεσθαι καὶ τιμᾶν τοὺς θεούς. ἐννόει δὲ ὅτι καὶ
αὐτοὶ οἱ θεοὶ οὕτως ὑποδεικνύουσιν· οἵ τε γὰρ ἄλλοι ἡμῖν
τἀγαθὰ διδόντες οὐδὲν τούτων εἰς τὸ ἐμφανὲς ἰόντες διδόασι,
καὶ ὁ τὸν ὅλον κόσμον συντάττων τε καὶ συνέχων, ἐν ᾧ
πάντα καλὰ καὶ ἀγαθά ἐστι, καὶ ἀεὶ μὲν χρωμένοις ἀτριβῆ
τε καὶ ὑγιᾶ καὶ ἀγήρατα παρέχων, θᾶττον δὲ νοήματος
ὑπηρετοῦντα ἀναμαρτήτως, οὗτος τὰ μέγιστα μὲν πράττων
ὁρᾶται, τάδε δὲ οἰκονομῶν ἀόρατος ἡμῖν ἐστιν. [4.3.14] ἐννόει δ’
ὅτι καὶ ὁ πᾶσι φανερὸς δοκῶν εἶναι Ἥλιος οὐκ ἐπιτρέπει
τοῖς ἀνθρώποις ἑαυτὸν ἀκριβῶς ὁρᾶν, ἀλλ’, ἐάν τις αὐτὸν
ἀναιδῶς ἐγχειρῇ θεάσασθαι, τὴν ὄψιν ἀφαιρεῖται. καὶ τοὺς
ὑπηρέτας δὲ τῶν θεῶν εὑρήσεις ἀφανεῖς ὄντας· κεραυνός
τε γὰρ ὅτι μὲν ἄνωθεν ἀφίεται, δῆλον, καὶ ὅτι οἷς ἂν ἐντύχῃ
πάντων κρατεῖ, ὁρᾶται δ’ οὔτ’ ἐπιὼν οὔτ’ ἐγκατασκήψας
οὔτε ἀπιών· καὶ ἄνεμοι αὐτοὶ μὲν οὐχ ὁρῶνται, ἃ δὲ ποιοῦσι
φανερὰ ἡμῖν ἐστι, καὶ προσιόντων αὐτῶν αἰσθανόμεθα.
ἀλλὰ μὴν καὶ ἀνθρώπου γε ψυχή, ἥ, εἴπερ τι καὶ ἄλλο τῶν
ἀνθρωπίνων, τοῦ θείου μετέχει, ὅτι μὲν βασιλεύει ἐν ἡμῖν,
φανερόν, ὁρᾶται δὲ οὐδ’ αὐτή. ἃ χρὴ κατανοοῦντα μὴ
καταφρονεῖν τῶν ἀοράτων, ἀλλ’ ἐκ τῶν γιγνομένων τὴν
δύναμιν αὐτῶν καταμανθάνοντα τιμᾶν τὸ δαιμόνιον.
***
Ότι δε λέγω αλήθειαν, και συ θα το εννοήσης, εάν δεν αναμένης, έως ότου να ιδής τας μορφάς των θεών με τα μάτια σου αλλ' αρκείσαι βλέπων τα έργα των να τιμάς και να σέβεσαι τους θεούς. [Έχε δε κατά νουν, ότι και οι ίδιοι οι θεοί έτσι δείχνουν εις ημάς την ύπαρξίν των διότι και οι άλλοι θεοί, όταν μας δίδουν τα αγαθά, κανέν απ' αυτά δεν μας το δίδουν παρουσιαζόμενοι εις το φανερόν, και ο θεός, ο οποίος όλον τον κόσμον θέτει εις την τάξιν και τον συγκρατεί, μέσα εις τον οποίον κόσμον όλα τα καλά και τα αγαθά υπάρχουν, και ο οποίος θεός εις ημάς τους χρησιμοποιούντας αυτά, μας τα παρέχει άφθαρτα και υγιά και αναλλοίωτα και τα οποία ταχύτερα από την σκέψιν μας υπηρετούν και χωρίς προσκόμματα, αυτός ο θεός φαίνεται μεν ότι κάμνει τα μέγιστα έργα, αλλ' είναι αόρατος εις ημάς, τίνι τρόπω τα οικονομεί]. Έχε δε κατά νουν, ότι ο ήλιος, ο οποίος θεωρείται ότι είναι φανερός εις όλους, δεν επιτρέπει εις τους ανθρώπους να τον βλέπουν, αλλ' εάν κανείς επιχειρεί χωρίς φόβον να τον ιδή τυφλώνεται. Και θα εύρης, ότι και οι υπηρέται των θεών είναι αφανείς· δηλαδή, ότι μεν ο κεραυνός ρίπτεται από υψηλά, είναι φανερόν, και ότι όσους συναντά τους καταβάλλει, δεν φαίνεται όμως, ούτε όταν επιπίπτη ούτε όταν φεύγη και οι άνεμοι οι ίδιοι μεν δεν φαίνονται, όσα δε κάμνουν είναι φανερά εις ημάς και όταν έρχωνται τους αισθανόμεθα. Προς τούτοις δε και η ψυχή βέβαια του ανθρώπου, η οποία μετέχει του θείου περισσότερον από κάθε άλλο πράγμα, είναι μεν φανερόν, ότι βασιλεύει εντός ημών, αλλ' ούτε αυτή δεν φαίνεται. Αφού τα κατανοήσης αυτά, πρέπει να μη περιφρονής τα αόρατα, αλλ' αντιλαμβανόμενος την δύναμίν των από όσα κάμνουν, να τιμάς τον θεόν.
Ότι δε λέγω αλήθειαν, και συ θα το εννοήσης, εάν δεν αναμένης, έως ότου να ιδής τας μορφάς των θεών με τα μάτια σου αλλ' αρκείσαι βλέπων τα έργα των να τιμάς και να σέβεσαι τους θεούς. [Έχε δε κατά νουν, ότι και οι ίδιοι οι θεοί έτσι δείχνουν εις ημάς την ύπαρξίν των διότι και οι άλλοι θεοί, όταν μας δίδουν τα αγαθά, κανέν απ' αυτά δεν μας το δίδουν παρουσιαζόμενοι εις το φανερόν, και ο θεός, ο οποίος όλον τον κόσμον θέτει εις την τάξιν και τον συγκρατεί, μέσα εις τον οποίον κόσμον όλα τα καλά και τα αγαθά υπάρχουν, και ο οποίος θεός εις ημάς τους χρησιμοποιούντας αυτά, μας τα παρέχει άφθαρτα και υγιά και αναλλοίωτα και τα οποία ταχύτερα από την σκέψιν μας υπηρετούν και χωρίς προσκόμματα, αυτός ο θεός φαίνεται μεν ότι κάμνει τα μέγιστα έργα, αλλ' είναι αόρατος εις ημάς, τίνι τρόπω τα οικονομεί]. Έχε δε κατά νουν, ότι ο ήλιος, ο οποίος θεωρείται ότι είναι φανερός εις όλους, δεν επιτρέπει εις τους ανθρώπους να τον βλέπουν, αλλ' εάν κανείς επιχειρεί χωρίς φόβον να τον ιδή τυφλώνεται. Και θα εύρης, ότι και οι υπηρέται των θεών είναι αφανείς· δηλαδή, ότι μεν ο κεραυνός ρίπτεται από υψηλά, είναι φανερόν, και ότι όσους συναντά τους καταβάλλει, δεν φαίνεται όμως, ούτε όταν επιπίπτη ούτε όταν φεύγη και οι άνεμοι οι ίδιοι μεν δεν φαίνονται, όσα δε κάμνουν είναι φανερά εις ημάς και όταν έρχωνται τους αισθανόμεθα. Προς τούτοις δε και η ψυχή βέβαια του ανθρώπου, η οποία μετέχει του θείου περισσότερον από κάθε άλλο πράγμα, είναι μεν φανερόν, ότι βασιλεύει εντός ημών, αλλ' ούτε αυτή δεν φαίνεται. Αφού τα κατανοήσης αυτά, πρέπει να μη περιφρονής τα αόρατα, αλλ' αντιλαμβανόμενος την δύναμίν των από όσα κάμνουν, να τιμάς τον θεόν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου