Αρχές Σύνταξης της Αρχαιοελληνικής Γλώσσας: 2β ΤΟ ΑΡΘΡΟ

ΤΟ ΑΡΘΡΟ

§2.71. Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ὁ, ἡ, τὸ είναι το ίδιο με το νεοελληνικό οριστικό άρθρο· στη θέση όμως του αόριστου άρθρου της νέας ελληνικής (ένας, μία, ένα) αντιστοιχεί στα αρχαία ελληνικά η απουσία άρθρου.

ΘΟΥΚ 2.48.2 ἐς δὲ τὴν Ἀθηναίων πόλιν ἐξαπιναίως ἐσέπεσε (ὁ λοιμός) || η αρρώστια χτύπησε ξαφνικά την πόλη της Αθήνας.

ΛΥΣ 25.1 τῶν δὲ κατηγόρων θαυμάζω || απορώ όμως με τους κατηγόρους.

ΞΕΝ Ελλ 6.4.20 καὶ Ἀθήνηθεν μὲν οὕτως ἀπῆλθεν ὁ κῆρυξ || κι έτσι ο κήρυκας έφυγε από την Αθήνα.

ΞΕΝ Αγ 2.16 οἱ δὲ Θηβαῖοι ἔπεμψαν κήρυκα || οι Θηβαίοι έστειλαν έναν κήρυκα.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.1.13 ἀλλὰ φιλοσόφῳ μὲν ἔοικας || με φιλόσοφο μοιάζεις.

§2.72. Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ὁ, ἡ, τὸ έχει τις εξής βασικές λειτουργίες:

(α) εξατομικεύει το ουσιαστικό με το οποίο συνάπτεται, δηλώνοντας ότι είναι ένα συγκεκριμένο πρόσωπο ή πράγμα, που είναι γνωστό ή αναφέρθηκε προηγουμένως (εξειδικευτική λειτουργία του άρθρου).

ΘΟΥΚ 2.20.4 ὁ χῶρος ἐπιτήδειος ἐφαίνετο ἐνστρατοπεδεῦσαι || ο χώρος φαινόταν κατάλληλος, για να στρατοπεδεύσουν.

ΛΥΣ 19.1 πολλήν μοι ἀπορίαν παρέχει ὁ ἀγὼν οὑτοσί || αυτή εδώ η δίκη με φέρνει σε πολύ δύσκολη θέση.

Στην εξειδικευτική λειτουργία του άθρου εντάσσονται και οι περιπτώσεις που το άρθρο έχει τη λειτουργία κτητικής αντωνυμίας ή τη σημασία «αυτό που πρέπει ή αξίζει».

ΛΥΣ 19.1 οὐ μόνον ἐγὼ ἀλλὰ καὶ ὁ πατὴρ (=ὁ ἐμὸς πατὴρ) δόξει ἄδικος || όχι μόνο εγώ, αλλά και ο πατέρας μου θα φανεί άδικος.

ΞΕΝ Ελλ 2.4.24 ἐξεκάθευδον δὲ καὶ οἱ ἱππεῖς ἐν τῷ Ὠιδείῳ͵ τούς τε ἵππους καὶ τὰς ἀσπίδας ἔχοντες (=τοὺς ἑαυτῶν ἵππους καὶ τὰς ἑαυτῶν ἀσπίδας) || και οι ιππείς διανυκτέρευαν στο Ωδείο έχοντας μαζί τους τα άλογα και τις ασπίδες τους.

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.2.9 καὶ ὅτῳ δοκεῖ ταῦτ'͵ ἔφη͵ ἀνατεινάτω τὴν χεῖρα (=τὴν ἑαυτοῦ χεῖρα) || κι όποιος συμφωνεί με αυτά, είπε, ας σηκώσει το χέρι του.

ΞΕΝ Απομν 1.2.62 κατὰ τοὺς νόμους […] τούτοις θάνατός ἐστιν ἡ ζημία (=ἡ προσήκουσα ζημία) || σύμφωνα με τους νόμους, η τιμωρία που αρμόζει σε αυτούς είναι ο θάνατος.

ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.2.24 ταῦτ' οὖν ἀγνοήσας δικαίως͵ ἔφη͵ ἔχω τὴν δίκην (=τὴν προσήκουσαν δίκην) || επειδή, λοιπόν, αγνόησα αυτά, δικαίως έχω την τιμωρία που μου αξίζει.

(β) γενικεύει το ουσιαστικό με το οποίο συνάπτεται δηλώνοντας ότι αυτό αντιπροσωπεύει μια γενική κατηγορία αντικειμένων, ένα λογικό είδος (γενικευτική λειτουργία του άρθρου).

ΑΙΣΧΙΝ 1.7 (οἱ παλαιοὶ νομοθέται) διαρρήδην ἀπέδειξαν ἃ χρὴ τὸν παῖδα τὸν ἐλεύθερον ἐπιτηδεύειν || (οι παλιοί νομοθέτες) καθόρισαν ρητά πώς πρέπει να ζει το ελεύθερο παιδί.

ΞΕΝ ΚΑναβ 2.6.10 ἀλλὰ καὶ λέγειν αὐτὸν ἔφασαν ὡς δέοι τὸν στρατιώτην φοβεῖσθαι μᾶλλον τὸν ἄρχοντα ἢ τοὺς πολεμίους || και μάλιστα έλεγε, όπως βεβαίωναν, ότι ο στρατιώτης πρέπει να φοβάται περισσότερο τον ανώτερό του παρά τους εχθρούς.

§2.73. Το οριστικό άρθρο της αρχαίας ελληνικής ήταν αρχικά δεικτική αντωνυμία. Η λειτουργία του αυτή μαρτυρείται στη γλώσσα του έπους (Όμηρος, Ησίοδος),

ΟΜ Ιλ 1.357 ὣς φάτο δάκρυ χέων͵ τοῦ δ' ἔκλυε πότνια μήτηρ || αυτά είπε θρηνώντας, και τον άκουσε η σεβαστή του μάνα.

ΟΜ Ιλ 3.379 αὐτὰρ ὃ ἂψ ἐπόρουσε κατακτάμεναι μενεαίνων || κι εκείνος, πάλι, όρμησε θέλοντας να τον σκοτώσει.

Η δεικτική λειτουργία του άρθρου επέζησε, ωστόσο, και στην κλασική ελληνική στις ακόλουθες εκφράσεις:

(α) ὁ μὲν … ὁ δὲ … σε όλες τις πτώσεις, τα γένη και τους αριθμούς.

ΘΟΥΚ 2.21.3κατὰ ξυστάσεις τε γιγνόμενοι ἐν πολλῇ ἔριδι ἦσαν͵ οἱ μὲν κελεύοντες ἐπεξιέναι͵ οἱ δέ τινες οὐκ ἐῶντες || και συγκεντρώνονταν σε ομάδες που φιλονικούσαν έντονα, καθώς άλλοι προέτρεπαν για μάχη, ενώ κάποιοι άλλοι τους απέτρεπαν.

ΘΟΥΚ 1.1.1 τὸ ἄλλο Ἑλληνικὸν ὁρῶν ξυνιστάμενον πρὸς ἑκατέρους͵ τὸ μὲν εὐθύς͵ τὸ δὲ καὶ διανοούμενον || κι επειδή έβλεπε πως όλες οι άλλες ελληνικές πολιτείες πήγαιναν με το ένα ή το άλλο μέρος, άλλες αμέσως από τη αρχή, κι άλλες σκόπευαν να το κάνουν.

ΠΛ Πολ 360b εἰ οὖν δύο τοιούτω δακτυλίω γενοίσθην͵ καὶ τὸν μὲν ὁ δίκαιος περιθεῖτο͵ τὸν δὲ ὁ ἄδικος || αν, λοιπόν, υπήρχαν δύο τέτοια δαχτυλίδια, και το ένα το φορούσε ο δίκαιος, ενώ το άλλο ο άδικος.

ΙΣΟΚΡ 7.46 ἡ δὲ (βουλὴ) τοὺς μὲν ἐνουθέτει͵ τοῖς δ' ἠπείλει͵ τοὺς δ' ὡς προσῆκεν ἐκόλαζεν || κι η βουλή άλλους τους συμβούλευε, άλλους τους απειλούσε, κι άλλους τους τιμωρούσε, όπως τους άξιζε.

ΙΣΟΚΡ 8.3 ὁρῶ δ' ὑμᾶς οὐκ ἐξ ἴσου τῶν λεγόντων τὴν ἀκρόασιν ποιουμένους͵ ἀλλὰ τοῖς μὲν προσέχοντας τὸν νοῦν͵ τῶν δ' οὐδὲ τὴν φωνὴν ἀνεχομένους || παρατηρώ όμως πως εσείς δεν ακούτε με την ίδια προσοχή τους ρήτορες, αλλά άλλους τους προσέχετε κι άλλων δεν ανέχεσθε ούτε τη φωνή τους.

ΘΟΥΚ 1.68.3 νῦν δὲ τί δεῖ μακρηγορεῖν͵ ὧν τοὺς μὲν δεδουλωμένους ὁρᾶτε͵ τοῖς δὲ ἐπιβουλεύοντας αὐτούς || τώρα όμως τι χρειάζονται τα πολλά λόγια, αφού βλέπετε πως από τους Έλληνες άλλοι έχουν ήδη υποδουλωθεί, και άλλους σχεδιάζουν να τους υποδουλώσουν αυτοί (=οι Αθηναίοι).

Οι εκφράσεις τὸ μὲν … τὸ δὲ …, τὰ μὲν … τὰ δὲ …, τῇ μὲν … τῇ δὲ …, χρησιμοποιούνται και επιρρηματικά με τη σημασία: άλλοτε … άλλοτε …, στη μία περίπτωση … στην άλλη …, αφενός μεν … αφετέρου δε …, εν μέρει … εν μέρει …

ΞΕΝ ΚΑναβ 3.1.12 καὶ τὸ ὄναρ τῇ μὲν ἔκρινεν ἀγαθόν, […] τῇ δὲ καὶ ἐφοβεῖτο || και το όνειρο απ' τη μια το έκρινε ευνοϊκό, αφετέρου όμως ένιωθε και φόβο.

ΠΛ Πολιτ 274eΝΕ. ΣΩ. Πῶς οὖν καὶ πόσον ἁμάρτημα φῂς εἶναι γεγονὸς ἡμῖν; ΞΕ. Τῇ μὲν βραχύτερον͵ τῇ δὲ μάλα γενναῖον καὶ πολλῷ μεῖζον καὶ πλέον ἢ τότε || ΝΕ. ΣΩ. Πώς, λοιπόν, σφάλαμε, και πόσο μεγάλο σφάλμα ισχυρίζεσαι ότι κάναμε; ΞΕ. Στη μια περίπτωση ήταν μικρότερο· στην άλλη, όμως, πολύ μεγάλο και πολύ σημαντικότερο και σοβαρότερο από το πρώτο.

ΑΡΙΣΤ Πολ 1281bδιά τε γὰρ ἀδικίαν καὶ δι' ἀφροσύνην τὰ μὲν ἀδικεῖν ἀνάγκη τὰ δ' ἁμαρτάνειν αὐτούς || γιατί από έλλειψη εντιμότητας και φρονιμάδας, αναγκαστικά σε άλλες περιπτώσεις θα διαπράξουν αδικίες και σε άλλες θα κάνουν σφάλματα.

ΔΗΜ 18.147 ἐὰν δὲ τὰς ἐκείνων κοινὰς προφάσεις λαβὼν ἡγεμὼν αἱρεθῇ͵ ῥᾷον ἤλπιζε τὰ μὲν παρακρούσεσθαι͵ τὰ δὲ πείσειν || εάν όμως, υιοθετώντας τις κοινές διαμαρτυρίες εκείνων (εναντίον μας), κατάφερνε να εκλεγεί αρχηγός (της Αμφικτυονίας), ήλπιζε ότι θα πετύχαινε ευκολότερα σε άλλες περιπτώσεις να εξαπατά και σε άλλες να πείθει.

(β) ὁ δὲ … (= αυτός όμως …, κι αυτός …) σε όλα τα γένη και τους αριθμούς, χωρίς αντιστοιχία προς προηγούμενη λέξη. Επίσης, τὸν δὲ … ή καὶ τὸν … σε αιτιατική πτώση ως υποκείμενο απαρεμφάτου.

ΘΟΥΚ 1.126.4 χρωμένῳ δὲ τῷ Κύλωνι ἐν Δελφοῖς ἀνεῖλεν ὁ θεὸς ἐν τοῦ Διὸς τῇ μεγίστῃ ἑορτῇ καταλαβεῖν τὴν Ἀθηναίων ἀκρόπολιν. ὁ δὲ παρά τε τοῦ Θεαγένους δύναμιν λαβὼν καὶ τοὺς φίλους ἀναπείσας͵ […] κατέλαβε τὴν ἀκρόπολιν || όταν ζήτησε χρησμό στους Δελφούς ο Κύλων, τον πρόσταξε ο θεός να καταλάβει την ακρόπολη της Αθήνας την ημέρα της μεγαλύτερης γιορτής του Δία. Αυτός, λοιπόν, παίρνοντας στρατό από το Θεαγένη, και αφού έπεισε και τους φίλους του να τον υποστηρίξουν, κατέλαβε την ακρόπολη.

ΘΟΥΚ 1.27.2 ἐδεήθησαν δὲ καὶ τῶν Μεγαρέων ναυσὶ σφᾶς ξυμπροπέμψαι […]· οἱ δὲ παρεσκευάζοντο αὐτοῖς ὀκτὼ ναυσὶ ξυμπλεῖν || παρακάλεσαν και τους Μεγαρείς να συνοδέψουν την αποστολή με πολεμικά πλοία· κι εκείνοι ετοιμάζονταν να τους συνοδέψουν με οχτώ καράβια.

ΞΕΝ Ελλ 2.2.1 (Λύσανδρος) ἔπλει ἐπὶ τὸ Βυζάντιον καὶ Καλχηδόνα. οἱ δ' αὐτὸν ὑπεδέχοντο || ο Λύσανδρος έπλευσε στο Βυζάντιο και την Καλχηδόνα, κι εκείνοι τον δέχτηκαν στις πόλεις τους.

ΞΕΝ Απολ 5 ὡς δὲ αὐτὸν εἰπεῖν· Θαυμαστὰ λέγεις͵ τὸν δ' αὖ ἀποκρίνασθαι || κι όταν αυτός του είπε «αυτά που λες είναι παράξενα», εκείνος του απάντησε.

ΠΛ Συμπ 213a πάντας οὖν ἀναθορυβῆσαι καὶ κελεύειν εἰσιέναι καὶ κατακλίνεσθαι͵ καὶ τὸν Ἀγάθωνα καλεῖν αὐτόν. καὶ τὸν ἰέναι ἀγόμενον ὑπὸ τῶν ἀνθρώπων || όλοι τότε με θορυβώδεις επιδοκιμασίας του φώναζαν να μπει και να ξαπλώσει στο ανάκλιντρο∙ κι επίσης κι ο Αγάθωνας τον προσκαλούσε. Κι εκείνος προχώρησε (προς τον Αγάθωνα) καθοδηγούμενος από τους ανθρώπους του.

(γ) τὸν καὶ τόν, τὸ καὶ τό, τὰ καὶ τά (= αυτόν κι εκείνον, τον τάδε και τον τάδε, αυτό κι εκείνο, κ.ά).

ΛΥΣ 19.59 καί μοι κάλει τὸν καὶ τόν || κάλεσε, σε παρακαλώ, τον τάδε και τον τάδε.

ΛΥΣ 1.23 καὶ ἀφικνοῦμαι ὡς τὸν καὶ τόν͵ καὶ τοὺς μὲν <οὐκ> ἔνδον κατέλαβον͵ τοὺς δὲ οὐδ' ἐπιδημοῦντας ηὗρον || και πηγαίνω στο σπίτι του τάδε και του τάδε, και κάποιους δεν τους πέτυχα στο σπίτι τους, ενώ κάποιοι άλλοι δεν ήταν ούτε καν στην πόλη.

ΔΗΜ 9.68 ἔδει γὰρ τὸ καὶ τὸ ποιῆσαι καὶ τὸ μὴ ποιῆσαι || έπρεπε αυτό κι αυτό να κάνουμε κι εκείνο να μην το κάνουμε.

(δ) πρὸ τοῦ (πιο πριν, προηγουμένως, στο παρελθόν).

ΠΛ Μεν 70aὮ Μένων͵ πρὸ τοῦ μὲν Θετταλοὶ εὐδόκιμοι ἦσαν ἐν τοῖς Ἕλλησιν || στο παρελθόν, Μένωνα, οι Θεσσαλοί είχαν καλή φήμη μεταξύ των Ελλήνων.

ΔΗΜ 60.24 τῶνδε τῶν ἀνδρῶν ἀναιρεθέντων ἐν σκότει καὶ πολλῇ δυσκλείᾳ πᾶς ὁ πρὸ τοῦ ζῆλος τῶν Ἑλλήνων γέγονεν || με τον θάνατο αυτών των ανδρών η παλιά δόξα των Eλλήνων σκοτείνιασε και έχασε τη φήμη της.

ΘΟΥΚ 1.32.4 ξύμμαχοί τε γὰρ οὐδενός πω ἐν τῷ πρὸ τοῦ χρόνῳ ἑκούσιοι γενόμενοι νῦν ἄλλων τοῦτο δεησόμενοι ἥκομεν || γιατί, ενώ ποτέ στο παρελθόν δεν συμμαχήσαμε εκούσια με κανέναν, ερχόμαστε τώρα να παρακαλέσομε άλλους ακριβώς γι' αυτό.

ΘΟΥΚ 2.15.2 καὶ νεμομένους τὰ αὑτῶν ἑκάστους ἅπερ καὶ πρὸ τοῦ ἠνάγκασε (Θησεὺς) μιᾷ πόλει ταύτῃ χρῆσθαι || κι ενώ τους άφησε να νέμονται τα χτήματά τους όπως και πριν, τους ανάγκασε όμως (ο Θησέας) να έχουν μία πολιτεία, ετούτη την Αθήνα.

§2.74. Παράλειψη του άρθρου.

(α) Τα κύρια ονόματα συνήθως δεν συνοδεύονται από άρθρο.

ΘΟΥΚ 2.19.1 ἡγεῖτο δὲ Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου || αρχιστράτηγος (της εισβολής στη Αττική) ήταν ο Αρχίδαμος, ο γιος του Ζευξίδαμου.

Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 2.12.4 ὡς δὲ […] ἔγνω ὁ Ἀρχίδαμος ὅτι οἱ Ἀθηναῖοι οὐδέν πω ἐνδώσουσιν || και μόλις κατάλαβε ο Αρχίδαμος ότι οι Αθηναίοι δε θα υποχωρήσουν πια σε τίποτα.

ΔΗΜ 7.5 Φίλιππος δ' οὐκ ἀγνοεῖ ταῦτ' οὐ δίκαια λέγων || άλλωστε, ο Φίλιππος ξέρει ότι οι ισχυρισμοί του δεν είναι δίκαιοι.

Πρβ. όμως ΔΗΜ 10.33 πολὺ τῷ βασιλεῖ φοβερώτερός ἐσθ' ὁ Φίλιππος, ἂν προτέροις ἡμῖν ἐπιθῆται || ο Φίλιππος θα είναι πολύ πιο επικίνδυνος για τον Πέρση βασιλιά, αν προηγουμένως επιτεθεί εναντίον μας.

(β) Το άρθρο παραλείπεται, επίσης, στα προσηγορικά ονόματα βασιλεὺς και ἄστυ, όταν δηλώνουν τον βασιλιά της Περσίας και την πόλη της Αθήνας.

ΘΟΥΚ 8.48.2 ἔλεγον ὅτι βασιλεὺς σφίσι φίλος ἔσοιτο καὶ χρήματα παρέξοι || έλεγαν ότι ο βασιλιάς της Περσίας θα γινόταν φίλος τους και θα τους έδινε χρήματα.

ΙΣΟΚΡ 7.52 ὥστε πολλοὺς τῶν πολιτῶν μηδ' εἰς τὰς ἑορτὰς εἰς ἄστυ καταβαίνειν || ώστε πολλοί πολίτες να μην κατεβαίνουν στην πόλη ούτε κατά τη διάρκεια των γιορτών.

(γ) Συχνά παραλείπεται το άρθρο σε επιρρηματικές εκφράσεις που δηλώνουν χρόνο και τόπο: περὶ μέσας νύκτας, νύκτας τε καὶ ἡμέρας, ἅμα ἕῳ, κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλατταν κ.ά.

ΘΟΥΚ 3.80.2 οἱ δὲ Πελοποννήσιοι μέχρι μέσου ἡμέρας δῃώσαντες τὴν γῆν ἀπέπλευσαν || οι Πελοποννήσιοι, αφού λεηλάτησαν τα χωράφια μέχρι το μεσημέρι, απέπλευσαν.

ΘΟΥΚ 7.79.3 ἔτυχον δὲ καὶ βρονταί τινες ἅμα γενόμεναι καὶ ὕδωρ, οἷα τοῦ ἔτους πρὸς μετόπωρον ἤδη ὄντος φιλεῖ γίγνεσθαι || και συγχρόνως ξέσπασε καταιγίδα με βροντές, πράγμα συνηθισμένο για την εποχή εκείνη του χρόνου, που πήγαινε πια για φθινόπωρο.

ΘΟΥΚ 2.24.1 οἱ Ἀθηναῖοι φυλακὰς κατεστήσαντο κατὰ γῆν καὶ κατὰ θάλασσαν || οι Αθηναίοι εγκατέστησαν φρουρές και στη στεριά και στη θάλασσα.

(δ) Το κατηγορούμενο κανονικά δεν συνοδεύεται από άρθρο εκτός από την περίπτωση που αυτό υποδηλώνει κάποιο συγκεκριμένο πράγμα, πολύ γνωστό. Επίσης, από άρθρο συνοδεύονται όταν λειτουργούν ως κατηγορούμενα οι επιθετικές μετοχές, τα έναρθρα απαρέμφατα και οι λέξεις: ὁ αὐτός, θἄτερον, τοὐναντίον.

ΞΕΝ Απομν 1.2.62 τούτοις θάνατός ἐστιν ἡ ζημία || η ποινή γι' αυτούς είναι ο θάνατος.

ΛΥΣ 19.5 πάντων δεινότατόν ἐστι διαβολή || το φοβερότερο πράγμα είναι η συκοφαντία.

ΑΡΙΣΤ ΑθΠολ 16.7 πολλάκις ἐθρύλλουν ὡς ἡ Πεισιστράτου τυραννὶς ὁ ἐπὶ Κρόνου βίος εἴη || επαναλάμβαναν συχνά ότι η τυραννίδα του Πεισίστρατου ήταν η χρυσή εποχή του Κρόνου.

ΛΥΣ 3.46 οὗτοί εἰσιν οἱ βίᾳ εἰς τὴν ἡμετέραν οἰκίαν εἰσιόντες || αυτοί είναι που με τη βία μπήκαν στο σπίτι μου.

ΞΕΝ Οικ 20.2 οὐ γὰρ ἡ ἐπιστήμη οὐδ' ἡ ἀνεπιστημοσύνη τῶν γεωργῶν ἐστιν ἡ ποιοῦσα τοὺς μὲν εὐπορεῖν, τοὺς δὲ ἀπόρους εἶναι || δεν είναι η γνώση ούτε η άγνοια των γεωργών αυτή που κάνει άλλους από αυτούς να είναι εύποροι και άλλοι άποροι.

ΠΛ Θεαιτ 186e οὐκ ἄρ' ἂν εἴη ποτέ, ὦ Θεαίτητε, αἴσθησίς τε καὶ ἐπιστήμη ταὐτόν || δεν θα μπορούσε ποτέ, λοιπόν, Θεαίτητε, η αίσθηση και η γνώση να είναι το ίδιο πράγμα.

(ε) Η παράθεση κανονικά συνοδεύεται από άρθρο, δεν είναι σπάνιες, όμως, και οι περιπτώσεις στις οποίες αυτό παραλείπεται.

ΘΟΥΚ 2.10.3 Ἀρχίδαμος ὁ βασιλεὺς τῶν Λακεδαιμονίων || ο Αρχίδαμος, ο βασιλιάς των Σπαρτιατών.

Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 2.19.1 Ἀρχίδαμος ὁ Ζευξιδάμου, Λακεδαιμονίων βασιλεύς || ο Αρχίδαμος, ο γιος του Ζευξίδαμου, ο βασιλιάς των Σπαρτιατών.

ΞΕΝ Ελλ 7.1.32 εὐθὺς ἔπεμψεν οἴκαδε ἀγγελοῦντα Δημοτέλη τὸν κήρυκα || αμέσως έστειλε στην πατρίδα τον Δημοτέλη, τον κήρυκα, για να φέρει την είδηση.

Πρβ. όμως ΘΟΥΚ 3.76.1 ὁρμισάμενοι δὲ ἐς Σύβοτα λιμένα τῆς ἠπείρου || κι αφού αγκυροβόλησαν στα Σύβοτα, που είναι λιμάνι στην αντικρινή στεριά.

§2.75. Το άρθρο μπορεί να ουσιαστικοποιεί οποιοδήποτε μέρος του λόγου (επίθετα, μετοχές, απαρέμφατα, επιρρήματα κ.ά.), καθώς και εμπρόθετους προσδιορισμούς, γενικές πτώσεις ή ολόκληρες προτάσεις: ἡ πολιτική, τὸ σαφές (η σαφήνεια), οἱ ἀκούοντες (οι ακροατές), οἱ λέγοντες (οι ρήτορες), τὸ συμφέρον, τὸ πράττειν, τὸ λέγειν, οἱ πάλαι, οἱ νῦν, οἱ ἐν ἄστει (οι ολιγαρχικοί), οἱ ἐκ Πειραιῶς (οι δημοκρατικοί), οἱ ἐν ἡλικίᾳ (όσοι βρίσκονται σε στρατεύσιμη ηλικία), τὰ τῆς πόλεως (οι υποθέσεις της πόλης), τὸ γνῶθι σαυτόν, κλπ.