Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΛΥΣΙΑΣ, ΕΠΙΤΑΦΙΟΣ ΤΟΙΣ ΚΟΡΙΝΘΙΩΝ ΒΟΗΘΟΙΣ

ΛΥΣ 2.44–47

(ΛΥΣ 2.20–47: Τα πολεμικά κατορθώματα των Αθηναίων κατά τους περσικούς πολέμους) 

Μετά τη ναυμαχία στη Σαλαμίνα – Η μάχη στις Πλαταιές

[44] Ἐν μὲν οὖν τῇ ναυμαχίᾳ τοιούτους αὑτοὺς παρασχόν-
τες καὶ πολὺ πλεῖστον τῶν κινδύνων μετασχόντες τῇ ἰδίᾳ
ἀρετῇ κοινὴν τὴν ἐλευθερίαν καὶ τοῖς ἄλλοις ἐκτήσαντο·
ὕστερον δὲ Πελοποννησίων διατειχιζόντων τὸν Ἰσθμόν,
καὶ ἀγαπώντων μὲν τῇ σωτηρίᾳ, νομιζόντων δ’ ἀπηλλά-
χθαι τοῦ κατὰ θάλατταν κινδύνου, καὶ διανοουμένων τοὺς
ἄλλους Ἕλληνας περιιδεῖν ὑπὸ τοῖς βαρβάροις γενομένους,
ὀργισθέντες Ἀθηναῖοι συνεβούλευον αὐτοῖς, [45] εἰ ταύτην τὴν
γνώμην ἕξουσι, περὶ ἅπασαν τὴν Πελοπόννησον τεῖχος πε-
ριβαλεῖν· εἰ γὰρ αὐτοὶ ὑπὸ <τῶν> Ἑλλήνων προδιδόμενοι
μετὰ τῶν βαρβάρων ἔσονται, οὔτ’ ἐκείνοις δεήσειν χιλίων
νεῶν οὔτε τούτους ὠφελήσειν τὸ ἐν Ἰσθμῷ τεῖχος· ἀκιν-
δύνως γὰρ ἔσεσθαι τὴν τῆς θαλάττης ἀρχὴν βασιλέως.
[46] διδασκόμενοι δὲ καὶ νομίζοντες αὐτοὶ μὲν ἄδικά τε ποιεῖν
καὶ κακῶς βουλεύεσθαι, Ἀθηναίους δὲ δίκαιά τε λέγειν
καὶ τὰ βέλτιστα αὐτοῖς παραινεῖν, ἐβοήθησαν εἰς Πλαταιάς·
ἀποδράντων δὲ ὑπὸ νύκτα τῶν πλείστων συμμάχων ἐκ τῶν
τάξεων διὰ τὸ πλῆθος τῶν πολεμίων, Λακεδαιμόνιοι μὲν
καὶ Τεγεᾶται τοὺς βαρβάρους ἐτρέψαντο, Ἀθηναῖοι δὲ καὶ
Πλαταιεῖς πάντας τοὺς Ἕλληνας ἐνίκων μαχόμενοι τοὺς
ἀπογνόντας τῆς ἐλευθερίας καὶ ὑπομείναντας τὴν δουλείαν.
[47] ἐν ἐκείνῃ δὲ τῇ ἡμέρᾳ καλλίστην τελευτὴν τοῖς προτέροις
κινδύνοις ἐπιθέντες, βέβαιον μὲν τὴν ἐλευθερίαν τῇ Εὐρώπῃ
κατειργάσαντο, ἐν ἅπασι δὲ τοῖς κινδύνοις δόντες ἔλεγχον
τῆς ἑαυτῶν ἀρετῆς, καὶ μόνοι καὶ μεθ’ ἑτέρων, καὶ πεζο-
μαχοῦντες καὶ ναυμαχοῦντες, καὶ πρὸς <τοὺς> βαρβά-
ρους καὶ πρὸς τοὺς Ἕλληνας, ὑπὸ πάντων ἠξιώθησαν, καὶ
μεθ’ ὧν ἐκινδύνευον καὶ πρὸς οὓς ἐπολέμουν, ἡγεμόνες γε-
νέσθαι τῆς Ἑλλάδος.

***
Τοιούτοι λοιπόν δειχθέντες εις την ναυμαχίαν και λαβόντες μεγαλύτερον μέρος από όλους τους άλλους εις τον κίνδυνον διά της ιδικής των γενναιότητος απέκτησαν την ελευθερίαν (και κατέστησαν ταύτην) κοινήν και εις τους άλλους. Ύστερον δε, ότε οι Πελοποννήσιοι ανήγειραν τείχος εις τον ισθμόν της Κορίνθου και ήσαν ευχαριστημένοι μεν εις μόνην την σωτηρίαν των, ενόμιζον δε ότι απηλλάγησαν του από της θαλάσσης κινδύνου, και εσκέπτοντο να εγκαταλείψουν τους άλλους Έλληνας να υποδουλωθούν εις τους βαρβάρους, οργισθέντες οι Αθηναίοι συνεβούλευον αυτούς, εάν θα λάβουν αυτήν την απόφασιν, να κατασκευάσουν τείχος γύρω εις όλην την Πελοπόννησον· διότι εάν αυτοί (οι Αθηναίοι) προδιδόμενοι υπό Ελλήνων θα ταχθούν με το μέρος των βαρβάρων, (είπον οι Αθηναίοι) ότι ούτε εκείνοι (οι Πέρσαι) θα χρειασθούν χίλια πλοία, ούτε τούτους (τους Πελοποννησίους) θα ωφελήση το εις τον ισθμόν ανεγειρόμενον τείχος· διότι άνευ κινδύνου και αγώνος θα κυριαρχήση της θαλάσσης ο βασιλεύς (ο Ξέρξης). Διδασκόμενοι δε (οι Πελοποννήσιοι υπό των Αθηναίων) και αντιλαμβανόμενοι ότι αυτοί μεν πράττουν άδικα και ότι σκέπτονται κακώς, ότι δε οι Αθηναίοι λέγουν δίκαια και τους συμβουλεύουν το συμφέρον τους, έστειλαν τον στρατόν των εις τας Πλαταιάς. Αν και πλείστοι σύμμαχοι εγκατέλειψαν νύκτα τας θέσεις εις τας οποίας είχαν ταχθή ένεκα του πλήθους των εχθρών, οι Λακεδαιμόνιοι μεν και οι Τεγεάται έτρεψαν εις φυγήν τους βαρβάρους, οι Αθηναίοι δε και οι Πλαταιείς ενίκων εις την μάχην όλους τους (μετά των Περσών) Έλληνας, οι οποίοι απηλπίσθησαν διά την ελευθερίαν των και υπέμειναν την δουλείαν.

Κατ' εκείνην δε την ημέραν θέσαντες ωραιότατον επιστέγασμα εις τους προτέρους κινδύνους, ακλόνητον μεν την ελευθερίαν της Ευρώπης εστερέωσαν, δώσαντες δε απόδειξιν της ανδρείας των εις όλους τους κινδύνους, και μόνοι και μαζί με τους άλλους, και εις τας μάχας εις την ξηράν και εις την ναυμαχίαν, και εναντίον των βαρβάρων και εναντίον των Ελλήνων, υπό πάντων εθεωρήθησαν άξιοι να γίνουν ηγεμόνες των Ελλήνων, και υπό εκείνων μετά των οποίων συνηγωνίζοντο, και υπό εκείνων εναντίον των οποίων επολέμουν.