ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (14.224-14.299)

Ἡ μὲν ἔβη πρὸς δῶμα Διὸς θυγάτηρ Ἀφροδίτη,

225 Ἥρη δ᾽ ἀΐξασα λίπεν ῥίον Οὐλύμποιο,
Πιερίην δ᾽ ἐπιβᾶσα καὶ Ἠμαθίην ἐρατεινὴν
σεύατ᾽ ἐφ᾽ ἱπποπόλων Θρῃκῶν ὄρεα νιφόεντα,
ἀκροτάτας κορυφάς· οὐδὲ χθόνα μάρπτε ποδοῖιν·
ἐξ Ἀθόω δ᾽ ἐπὶ πόντον ἐβήσετο κυμαίνοντα,
230 Λῆμνον δ᾽ εἰσαφίκανε, πόλιν θείοιο Θόαντος.
ἔνθ᾽ Ὕπνῳ ξύμβλητο, κασιγνήτῳ Θανάτοιο,
ἔν τ᾽ ἄρα οἱ φῦ χειρὶ ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«Ὕπνε, ἄναξ πάντων τε θεῶν πάντων τ᾽ ἀνθρώπων,
ἠμὲν δή ποτ᾽ ἐμὸν ἔπος ἔκλυες, ἠδ᾽ ἔτι καὶ νῦν
235 πείθευ· ἐγὼ δέ κέ τοι ἰδέω χάριν ἤματα πάντα.
κοίμησόν μοι Ζηνὸς ὑπ᾽ ὀφρύσιν ὄσσε φαεινώ,
αὐτίκ᾽ ἐπεί κεν ἐγὼ παραλέξομαι ἐν φιλότητι.
δῶρα δέ τοι δώσω καλὸν θρόνον, ἄφθιτον αἰεί,
χρύσεον· Ἥφαιστος δέ κ᾽ ἐμὸς πάϊς ἀμφιγυήεις
240 τεύξει᾽ ἀσκήσας, ὑπὸ δὲ θρῆνυν ποσὶν ἥσει,
τῷ κεν ἐπισχοίης λιπαροὺς πόδας εἰλαπινάζων.»
Τὴν δ᾽ ἀπαμειβόμενος προσεφώνεε νήδυμος Ὕπνος·
«Ἥρη, πρέσβα θεά, θύγατερ μεγάλοιο Κρόνοιο,
ἄλλον μέν κεν ἔγωγε θεῶν αἰειγενετάων
245 ῥεῖα κατευνήσαιμι, καὶ ἂν ποταμοῖο ῥέεθρα
Ὠκεανοῦ, ὅς περ γένεσις πάντεσσι τέτυκται·
Ζηνὸς δ᾽ οὐκ ἂν ἔγωγε Κρονίονος ἆσσον ἱκοίμην,
οὐδὲ κατευνήσαιμ᾽, ὅτε μὴ αὐτός γε κελεύοι.
ἤδη γάρ με καὶ ἄλλο τεὴ ἐπίνυσσεν ἐφετμή,
250 ἤματι τῷ ὅτε κεῖνος ὑπέρθυμος Διὸς υἱὸς
ἔπλεεν Ἰλιόθεν, Τρώων πόλιν ἐξαλαπάξας.
ἤτοι ἐγὼ μὲν ἔλεξα Διὸς νόον αἰγιόχοιο
νήδυμος ἀμφιχυθείς· σὺ δέ οἱ κακὰ μήσαο θυμῷ,
ὄρσασ᾽ ἀργαλέων ἀνέμων ἐπὶ πόντον ἀήτας,
255 καί μιν ἔπειτα Κόωνδ᾽ εὖ ναιομένην ἀπένεικας,
νόσφι φίλων πάντων. ὁ δ᾽ ἐπεγρόμενος χαλέπαινε,
ῥιπτάζων κατὰ δῶμα θεούς, ἐμὲ δ᾽ ἔξοχα πάντων
ζήτει· καί κέ μ᾽ ἄϊστον ἀπ᾽ αἰθέρος ἔμβαλε πόντῳ,
εἰ μὴ Νὺξ δμήτειρα θεῶν ἐσάωσε καὶ ἀνδρῶν·
260 τὴν ἱκόμην φεύγων, ὁ δὲ παύσατο χωόμενός περ.
ἅζετο γὰρ μὴ Νυκτὶ θοῇ ἀποθύμια ἕρδοι.
νῦν αὖ τοῦτό μ᾽ ἄνωγας ἀμήχανον ἄλλο τελέσσαι.»
Τὸν δ᾽ αὖτε προσέειπε βοῶπις πότνια Ἥρη·
«Ὕπνε, τίη δὲ σὺ ταῦτα μετὰ φρεσὶ σῇσι μενοινᾷς;
265 ἦ φῂς ὣς Τρώεσσιν ἀρηξέμεν εὐρύοπα Ζῆν
ὡς Ἡρακλῆος περιχώσατο παῖδος ἑοῖο;
ἀλλ᾽ ἴθ᾽, ἐγὼ δέ κέ τοι Χαρίτων μίαν ὁπλοτεράων
δώσω ὀπυιέμεναι καὶ σὴν κεκλῆσθαι ἄκοιτιν,
[Πασιθέην, ἧς αἰὲν ἱμείρεαι ἤματα πάντα.]»
270 Ὣς φάτο, χήρατο δ᾽ Ὕπνος, ἀμειβόμενος δὲ προσηύδα·
«ἄγρει νῦν μοι ὄμοσσον ἀάατον Στυγὸς ὕδωρ,
χειρὶ δὲ τῇ ἑτέρῃ μὲν ἕλε χθόνα πουλυβότειραν,
τῇ δ᾽ ἑτέρῃ ἅλα μαρμαρέην, ἵνα νῶϊν ἅπαντες
μάρτυροι ὦσ᾽ οἱ ἔνερθε θεοὶ Κρόνον ἀμφὶς ἐόντες,
275 ἦ μὲν ἐμοὶ δώσειν Χαρίτων μίαν ὁπλοτεράων,
Πασιθέην, ἧς τ᾽ αὐτὸς ἐέλδομαι ἤματα πάντα.»
Ὣς ἔφατ᾽, οὐδ᾽ ἀπίθησε θεὰ λευκώλενος Ἥρη,
ὄμνυε δ᾽ ὡς ἐκέλευε, θεοὺς δ᾽ ὀνόμηνεν ἅπαντας
τοὺς ὑποταρταρίους, οἳ Τιτῆνες καλέονται.
280 αὐτὰρ ἐπεί ῥ᾽ ὄμοσέν τε τελεύτησέν τε τὸν ὅρκον,
τὼ βήτην Λήμνου τε καὶ Ἴμβρου ἄστυ λιπόντε,
ἠέρα ἑσσαμένω, ῥίμφα πρήσσοντε κέλευθον.
Ἴδην δ᾽ ἱκέσθην πολυπίδακα, μητέρα θηρῶν,
Λεκτόν, ὅθι πρῶτον λιπέτην ἅλα· τὼ δ᾽ ἐπὶ χέρσου
285 βήτην, ἀκροτάτη δὲ ποδῶν ὕπο σείετο ὕλη.
ἔνθ᾽ Ὕπνος μὲν ἔμεινε πάρος Διὸς ὄσσε ἰδέσθαι,
εἰς ἐλάτην ἀναβὰς περιμήκετον, ἣ τότ᾽ ἐν Ἴδῃ
μακροτάτη πεφυυῖα δι᾽ ἠέρος αἰθέρ᾽ ἵκανεν·
ἔνθ᾽ ἧστ᾽ ὄζοισιν πεπυκασμένος εἰλατίνοισιν,
290 ὄρνιθι λιγυρῇ ἐναλίγκιος, ἥν τ᾽ ἐν ὄρεσσι
χαλκίδα κικλήσκουσι θεοί, ἄνδρες δὲ κύμινδιν.
Ἥρη δὲ κραιπνῶς προσεβήσετο Γάργαρον ἄκρον
Ἴδης ὑψηλῆς· ἴδε δὲ νεφεληγερέτα Ζεύς.
ὡς δ᾽ ἴδεν, ὥς μιν ἔρως πυκινὰς φρένας ἀμφεκάλυψεν,
295 οἷον ὅτε πρῶτόν περ ἐμισγέσθην φιλότητι,
εἰς εὐνὴν φοιτῶντε, φίλους λήθοντε τοκῆας.
στῆ δ᾽ αὐτῆς προπάροιθεν ἔπος τ᾽ ἔφατ᾽ ἔκ τ᾽ ὀνόμαζεν·
«Ἥρη, πῇ μεμαυῖα κατ᾽ Οὐλύμπου τόδ᾽ ἱκάνεις;
ἵπποι δ᾽ οὐ παρέασι καὶ ἅρματα, τῶν κ᾽ ἐπιβαίης.»

***

Στο δώμα εσύρθη του Διός η κόρ᾽ η Αφροδίτη,
225 κι η Ήρ᾽ από τον Όλυμπον εχύθη της Πιερίας
άνωθεν και άνω των τερπνών αγρών της Ημαθίας
και άνω των χιονιστών βουνών της ιππομάχου Θράκης,
ούδ᾽ έγγιζαν οι φτέρνες της τες άκρες κορυφές των·
εις την αφρώδη θάλασσαν κατέβει από τον Άθω,
230 ώσπου στην Λήμνον έφθασε του Θόαντος την πόλιν·
αυτού τον Ύπνον έσμιξεν, αδέρφι του Θανάτου,
στο χέρι του το χέρι της έβαλε αυτή και του ᾽πε:
«Ω Ύπνε, κύριε των θεών και των ανθρώπων όλων,
ως και άλλη μ᾽ άκουσες φορά και τώρα εισάκουσέ με·
235 και στον αιών᾽ αμέτρητην θα σου γνωρίζω χάριν.
Τα λαμπρά μάτια του Διός, ω Ύπνε, κοίμησέ μου,
αφού εγώ πρώτα ερωτικά πλαγιάσω στο πλευρό του.
Άφθαρτον, εύμορφο θρονί χρυσό θα λάβεις δώρο,
που ο Ήφαιστος ο δυνατός υιός μου θα ποιήσει,
240 με κάτω το υποπόδι του, να το ᾽χεις να στηρίξεις
σ᾽ αυτό τα λαμπρά πόδια σου, σαν είσαι εις το τραπέζι».
Και προς αυτήν απάντησεν ευθύς ο γλυκύς Ύπνος:
«Ω Ήρα, σεβαστή θεά, του υψίστου Κρόνου κόρη,
ευκόλως άλλον των θεών, αφθάρτων αιωνίων
245 ν᾽ αποκοιμήσω δύναμαι, τα ρεύματα και αν θέλεις
του ποταμού Ωκεανού, που εγίνη αρχή των όλων.
Αλλά δεν θα επλησίαζα προς τον Κρονίδην Δία,
ουδέ θα τον εκοίμιζα χωρίς την προσταγήν του.
Άλλος μ᾽ εδίδαξε ορισμός δικός σου την ημέραν
250 που αρμένιζε απ᾽ την Ίλιον, αφού την είχεν όλην
εξολοθρεύσει ο ψυχερός κείνος υιός του Δία·
έκλεισα τότ᾽ εγώ τον νουν του αιγιδοφόρου Δία,
γλυκά περιχυνόμενος, και συ κακό τού εσκέφθης
και ανέμων σφοδρών σήκωσες ορμήν εις τα πελάγη,
255 και τον επέταξες στην Κω, μακράν των ποθητών του·
κι εκείνος άμα εξύπνησεν, αγρίεψε και σ᾽ όλο
το δώμα εκούντα τους θεούς, κι έξοχα εμέ ζητούσε·
και απ᾽ τον αιθέρα μ᾽ έριχνε στην θάλασσαν χαμένον,
αν πρόσφυγα δεν μ᾽ έσωζε στον κόλπον της η Νύκτα,
260 θνητών δαμάστρια και θεών· και μ᾽ όλην την ψυχήν του
έπαυσε αυτός, φοβούμενος την Νύκτα να λυπήσει.
Και τώρα πάλι αβόλετον έργον να κάμω θέλεις».
«Ύπνε», του απάντησε η θεά, «τι ανησυχείς με τούτα;
Θαρρείς πως τόσο πρόθυμος ο βροντοφόρος Δίας
265 των Τρώων θα ᾽ν᾽ εκδικητής, μ᾽ όσην χολήν επήρε
δια τον αγαπημένον του υιόν τον Ηρακλέα;
Αλλ᾽ άκουσε, των λυγερών Χαρίτων θα σου δώσω
μίαν εγώ να νυμφευθείς, δικήν σου θα την έχεις.
Την Πασιθέαν, πόγινε λαχτάρα της ψυχής σου».
270 Και ο Ύπνος εις τον λόγον της εχάρη και της είπε:
«Όμωσε τώρα της Στυγός το φοβερό ποτάμι,
το ένα βάλε χέρι σου στην γην την πολυθρέπτραν
τ᾽ άλλο στην άσπρην θάλασσαν, να μαρτυρήσουν όλοι,
όσοι θεοί κάτω απ᾽ την γην στο πλάγ᾽ είναι του Κρόνου,
275 που μίαν συ μου υπόσχεσαι των λυγερών Χαρίτων,
την Πασιθέαν, πόγινε λαχτάρα της ψυχής μου».
Είπε και πρόθυμα η θεά, η Ήρα η λευκοχέρα,
ορκίσθηκε και ονόμασε τους υποταρταρίους,
έναν προς έναν τους θεούς, που λέγονται Τιτάνες.
280 Και αφού τον όρκον έκαμε, ξεκίνησαν και οπίσω
ομού την χώραν άφηκαν της Λήμνου και της Ίμβρου,
με γοργό βήμα και πυκνός τους τύλιγεν αέρας.
Στην Ίδῃν την πολύβρυσην, μάνα θεριών, εφθάσαν
και στο Λεκτό την θάλασσαν δια την στεριάν αφήκαν,
285 και κάτω από τα πόδια τους οι λόγγοι σειούν τες άκρες.
Ο Ύπνος στάθηκεν αυτού, μη τον ξανοίξει ο Δίας·
και ανέβ᾽ εις έλατο τρανό που είχε βγει στην Ίδην
και ως τον αιθέρ᾽ απλώνονταν τα απέραντα κλαδιά του.
Αυτού, στου ελάτου τα δασιά κλωνάρια κουρνιασμένος,
290 προς τ᾽ ορεινό, καλόφωνο πουλί προσομοιάσθη,
το λέγουν κύμινδη οι θνητοί, κι οι αθάνατοι Χαλκίδα.
Κι η Ήρα επάτησε γοργά μίαν κορφήν της Ίδης
τον Γάργαρον, κι ευθύς ο Ζευς την είδ᾽ ο βροντοφόρος.
Την είδε και όλην την ψυχήν τού συνεπήρε ο πόθος,
295 ωσάν εκείνο τον καιρόν που εχάρηκαν στην κλίνην
το πρώτο γλυκοαγκάλιασμα, κρυφ᾽ από τους γονείς των.
Αντίκρυ της εστάθηκεν εκείνος και της είπε:
«Τι βιαστικά τον Όλυμπον για ᾽δω κατέβης, Ήρα;
Και αμάξι, αν θέλεις ν᾽ ανεβείς, και άλογα εδώ δεν έχεις».

Οι ιστορίες μας για τον εαυτό μας

Όλοι επινοούμε και πλάθουμε μέσα στο κεφάλι μας μια ιστορία για το ποιοι είμαστε. Η ιστορία είναι συνήθως περίπλοκη και πολυδιάστατη. Περιλαμβάνει κάποια βασικά στοιχεία, όπως το όνομά μας, την καταγωγή μας, τη δουλειά που κάνουμε κ.ο.κ.

Μπορεί επίσης να περιλαμβάνει τους διάφορους ρόλους που παίζουμε στη ζωή, τις σχέσεις που έχουμε καλλιεργήσει, τι μας αρέσει, τι σιχαινόμαστε, τι ελπίζουμε για το μέλλον και πολλά άλλα.

Το να αντιμετωπίζουμε χαλαρά και με ενδιαφέρον την ιστορία ή την περιγραφή που δημιουργήσαμε για τον εαυτό μας μπορεί να μας βοηθήσει να εκφράσουμε και να εξηγήσουμε πτυχές του ποιοι είμαστε και τι θέλουμε από τη ζωή.

Όταν, αντίθετα, γαντζωνόμαστε υπερβολικά στην ιστορία μας, μπορεί ν’ αρχίσουμε να γινόμαστε ένα μαζί της και να νιώθουμε σαν να είμαστε μόνο αυτή η ιστορία. Κι αυτό μπορεί να επιφέρει πλήθος άλλα θέματα, αφού συγχέουμε τις σκέψεις μας με τον πυρήνα του ποιοι είμαστε.

Διαφορετικά είδη ιστορίας

Αν η ιστορία μέσα στο κεφάλι μας είναι επικριτική και αυτοϋποτιμητική, τότε όσο περισσότερο δενόμαστε μαζί της, τόσο περισσότερο κινδυνεύουμε να πιστέψουμε ότι είμαστε αυτό που υπαγορεύουν τα αρνητικά στοιχεία της ιστορίας – είμαι η ιστορία μου, άρα είμαι ανίκανος, άσχημος, κουτός, αποτυχημένος ή ό,τι άλλο.

Κι αυτό πιθανότατα θ’ αρχίσει να επηρεάζει τη συμπεριφορά μας, πράγμα που σημαίνει, για παράδειγμα, ότι ίσως να μην αισθανόμαστε αρκετά σίγουροι για να κυνηγήσουμε τη δουλειά που πραγματικά θέλουμε· ίσως να μην παίρνουμε τον λόγο όταν έχουμε κάτι να πούμε· ίσως αποφεύγουμε ανθρώπους ή καταστάσεις όπου διακινδυνεύουμε να γίνουμε ευάλωτοι κ.ο.κ.
Υπερβολικά θετικές αυτοεπιγραφές

Προβλήματα όμως μπορεί να προκύψουν και αν έχουμε μία υπερβολικά θετική αυτοπεριγραφή.

«Για στάσου!» σας ακούω να λέτε, «νόμιζα ότι το να μιλάω με περισσότερη καλοσύνη στον εαυτό μου ήταν το ζητούμενο!». Ναι, αν όλα πάνε καλά, θα προσδιορίσετε τομείς της ζωής σας που θα μπορούσαν να επωφεληθούν από μία θετική αλλαγή στον τρόπο με τον οποίο μιλάτε στον εαυτό σας.

Ωστόσο, αν αγκιστρωθούμε πολύ σφιχτά σε μια πολύ θετική αυτοπεριγραφή, κινδυνεύουμε να μην αφήσουμε χώρο για τίποτε άλλο πέρα από αυτό.

Ας πούμε, για παράδειγμα, ότι έχουμε αγκιστρωθεί στην ιδέα ότι είμαστε αυτάρκεις. Η αυτάρκεια είναι φυσικά πολύ χρήσιμη συνήθως, αφού ενισχύει την αυτοεκτίμηση, την αυτοπεποίθηση και την ανεξαρτησία. Τι γίνεται όμως όταν χρειαζόμαστε βοήθεια ή υποστήριξη – πράγμα ασφαλώς αναπόφευκτο;

Αν η ιστορία μας αρχίζει και τελειώνει με το «είμαι αυτάρκης», δεν αφήνει χώρο για τη βοήθεια που έχουμε ανάγκη. Έτσι, αντί να ζητήσουμε βοήθεια, μπορεί να υπερβάλουμε εαυτόν και να εξουθενωθούμε. Αντί να ζητήσουμε στήριξη, καταπιέζουμε τα πάντα μέσα μας και γινόμαστε δυστυχισμένοι. Η αρχική θετική ιστορία του «είμαι αυτάρκης» μετατρέπεται στο εξοντωτικό «πρέπει να είμαι αυτάρκης».

Ομοίως, σκοντάφτουμε σε προβλήματα όταν η διαιωνιζόμενη αυτοπεριγραφή μας έρχεται σε σύγκρουση με την τωρινή πραγματικότητα που βιώνουμε.

Για παράδειγμα, τι γίνεται όταν κάποιος που κατά κανόνα παίζει τον ρόλο του «ψυχοθεραπευτή» σε φίλους –κι έχει αρχίσει να ταυτίζεται με αυτή την ιστορία για τον εαυτό του– σταδιακά εξουθενώνεται και δεν έχει πλέον την ενέργεια να είναι ο πάντα έτοιμος ακροατής στον οποίο έχουν συνηθίσει όλοι να στηρίζονται;

Η κατάσταση αυτή μπορεί να ωθήσει το άτομο στη σκέψη «Εγώ είμαι ο ακροατής, άρα δεν θα ’πρεπε να αισθάνομαι έτσι. Πρέπει να προσπαθήσω περισσότερο να είμαι εκεί για τους άλλους». Και, αν στη συνέχεια προσπαθήσει να το κάνει, πιθανότατα θα καταλήξει όλο και πιο εξαντλημένος, αλλά και πικρόχολος.

Από όλα αυτά μπορούμε λοιπόν να συμπεράνουμε ότι, όταν υφαίνουμε την αντίληψη του εαυτού μας πολύ σφιχτά μέσα στην πλοκή της ιστορίας που λέμε μέσα στο κεφάλι μας, επιτρέπουμε στην αυτοπεριγραφή μας να επηρεάζει υπερβολικά τη συμπεριφορά μας.

Ωστόσο, αν καταφέρουμε ν’ αρχίσουμε να δίνουμε συνειδητά μεγαλύτερη προσοχή τόσο στις θετικές όσο και στις αρνητικές μικρές ιστορίες που έχουν ριζώσει στο κεφάλι μας για τον εαυτό μας, θα επωφεληθούμε σε μεγάλο βαθμό, αφού θα είμαστε σε θέση ν’ αναγνωρίσουμε και να επεξεργαστούμε τα κομμάτια της ιστορίας μας στα οποία έχουμε προσκολληθεί υπερβολικά και ενδεχομένως μας εμποδίζουν να ζούμε τη ζωή μας όσο πληρέστερα μπορούμε.

5 λεπτά διάλειμμα: μην αγκιστρώνεστε στην ιστορία σας

Κάντε ένα πεντάλεπτο διάλειμμα για να σκεφτείτε ποια είναι η βασική αυτοπεριγραφική ιστορία που έχετε μέσα στο κεφάλι σας αυτή τη στιγμή. Κατόπιν, καθώς προχωράτε σ’ αυτό το κεφάλαιο και στην ημέρα σας, κρατήστε στο μυαλό σας αυτή την ιστορία ελαφρά και με ενδιαφέρον.

Υπάρχουν κάποια σημεία στα οποία θ’ αντέχατε να χαλαρώσετε τη λαβή σας;

Η εσωτερική φωνή μας

Είτε το συνειδητοποιούμε είτε όχι, οι περισσότεροι από εμάς έχουμε μία εσωτερική φωνή. Μία φωνή που κάνει έναν διαρκή εσωτερικό σχολιασμό καθ’ όλη τη διάρκεια της μέρας μας. Ένα είδος συνεχούς εσωτερικού διαλόγου ή μονολόγου.

Σε γενικές γραμμές δεν κινείται στους κατευναστικούς τόνους του σερ Ντέιβιντ Ατένμπορο, ακόμα κι έτσι όμως, είναι κάτι που έχουμε οι περισσότεροι.

Μπορεί μερικές φορές η φωνή αυτή να είναι υποστηρικτική και επιβεβαιωτική, να κατευνάζει τους φόβους μας και να πανηγυρίζει για τις νίκες μας. Σε άλλες περιπτώσεις, ωστόσο, η εσωτερική φλυαρία μπορεί να είναι πιο αρνητική, να δημιουργεί ηττοπάθεια ή και να είναι κάπως εκφοβιστική.

Η εσωτερική φωνή διαμορφώνεται και επηρεάζεται τόσο από συνειδητές όσο και από ασυνείδητες σκέψεις, πεποιθήσεις, ιδέες, αναμνήσεις και εμπειρίες, καθώς και από την εξέλιξη, που μας έχει εξοπλίσει μ’ έναν εγκέφαλο πρωτίστως σχεδιασμένο να διακρίνει τον κίνδυνο.

5 λεπτά διάλειμμα: Ακούστε την εσωτερική φωνή σας

Αφιερώστε μερικές στιγμές για να στοχαστείτε πώς έχετε μιλήσει μέχρι στιγμής σήμερα στον εαυτό σας. Αν είστε τυχεροί, θα έχετε φανεί καλοί και πράοι. Πολλοί από μας όμως ανακαλύπτουμε συχνά ότι δεν είμαστε και τόσο ευγενικοί με τον εαυτό μας, καθώς τον κρίνουμε και τον κατακρίνουμε πολύ περισσότερο απ’ όσο θα το κάναμε σε άλλους.

Σκεφτείτε τώρα πώς μιλάτε στον εαυτό σας αυτή τη στιγμή – ακόμα και όσον αφορά αυτό που μόλις ανακαλύψατε για τον διάλογό σας μαζί του.

Μια εισαγωγή στις παγίδες της σκέψης

Ο ανθρώπινος εγκέφαλος κάνει πάνω από 60.000 σκέψεις την ημέρα – και πολλές απ’ αυτές μπορεί να προκαλούν αμφιβολίες και αποθάρρυνση. Μη γίνεστε όμως πολύ αυστηροί με τον εγκέφαλό σας που δεν περνάει όλη τη μέρα μέσα σε μια φυσαλίδα θετικότητας, μιας και οι σκέψεις σε αρνητικό πλαίσιο είναι απολύτως φυσικές, και μάλιστα υπηρετούν έναν σκοπό (ή, έστω, υπηρετούσαν).

Η θεώρηση του κόσμου μέσα από ένα ζευγάρι γυαλιά με ροζ φακούς θα είχε αφήσει τους άντρες και τις γυναίκες των σπηλαίων εκτεθειμένους σε ένα σωρό προβλήματα εκείνη την εποχή. Ίσως εσείς κι εγώ να μην ήμασταν εδώ να γράφουμε και να διαβάζουμε αυτό το βιβλίο αν οι πρόγονοί μας πίστευαν στην έμφυτη καλοσύνη του προϊστορικού σμιλόδοντα που πλησίαζε!

Βλέπετε, ο εγκέφαλός μας κατασκευάστηκε για να είναι κάπως δύσπιστος – για να είναι σε διαρκή επιφυλακή για τέτοιου είδους απειλές! Και είναι αυτή η δυσπιστία που επέτρεψε στο είδος μας και να επιβιώσει και να ακμάσει.

Το πρόβλημα με τον μηχανισμό επιβίωσης είναι ότι ο κόσμος όπως τον ξέρουμε τώρα έχει εξελιχθεί με πολύ ταχύτερο ρυθμό απ’ όσο μπορεί ν’ ακολουθήσει ο εγκέφαλός μας, πράγμα που σημαίνει ότι τα πρωτόγονα ένστικτά μας είναι ακόμα εδώ, παρόλο που έχουν εκλείψει οι αρχικές απειλές, όπως τα επικίνδυνα θηρία.

Προσπαθώντας να μας προστατεύσει, ο νους μας παραδόξως μπορεί να καταλήξει να μας εγκλωβίσει, μεγεθύνοντας χωρίς να υπάρχει λόγος τους εκλαμβανόμενους ως κινδύνους σε κάθε είδους καταστάσεις.

Στην ψυχολογία, αυτά τα κλουβιά όπου εγκλωβίζεται η σκέψη ονομάζονται «παγίδες της σκέψης» ή «γνωστικές στρεβλώσεις». Κοντολογίς, είναι συνηθισμένα λάθη στη σκέψη. Οι πιο πολλοί άνθρωποι από καιρού εις καιρόν βρίσκουν τον εαυτό τους μέσα σε μια «λούπα» γνωστικής στρέβλωσης.

Αυτό προκαλεί μία αρνητική προσέγγιση στην ερμηνεία των γεγονότων – μία παραμόρφωση της πραγματικότητας, που μπορεί να προκαλέσει αισθήματα απαισιοδοξίας και, ενίοτε, κατάθλιψη.

Τα καλά νέα είναι ότι, μόλις διακρίνουμε μία γνωστική στρέβλωση, είναι απολύτως εφικτό να κάνουμε κάτι γι’ αυτό.

Οι νευροεπιστήμονες έχουν ένα ρητό: «Νευρώνες που πυροδοτούνται ταυτόχρονα συνδέονται μεταξύ τους». Αυτό σημαίνει ότι, όσο περισσότερο εμφανίζεται στο μυαλό σας ένα συγκεκριμένο μοτίβο σκέψης, τόσο ενισχύεται και απλώνει ρίζες.

Παρ’ όλα αυτά, μόλις καταφέρουμε να εντοπίσουμε μία στρέβλωση στο πώς «πυροδοτούνται» και «συνδέονται» τα πράγματα μέσα στον εγκέφαλό μας, έχουμε τη δυνατότητα να «αλλάξουμε τις συνδέσεις» και να καθιερώσουμε νέα μοτίβα – στην περίπτωση του αρνητικού εσωτερικού διαλόγου, μιλώντας στον εαυτό μας μ’ έναν πιο ευγενικό και αποδεκτικό τρόπο.

Με άλλα λόγια, κάνοντας μια προσπάθεια να αλλάξουμε τον εσωτερικό μας διάλογο, μπορούμε εντέλει να αλλάξουμε τον τρόπο με τον οποίο «πυροδοτείται» ο εγκέφαλός μας. Αυτή η δυνατότητα για αλλαγή στον εγκέφαλο είναι επίσης γνωστή ως νευροπλαστικότητα.

Με τον ίδιο τρόπο που από ένα γδάρσιμο στο χέρι μας αναγεννάται καινούριος ιστός, η πλαστικότητα του εγκεφάλου επιτρέπει την επανασύνδεση συνάψεων των νευρώνων, προκειμένου να ανταποκριθούν με αποτελεσματικό τρόπο σε κάποια πίεση.

Ωστόσο, μόνο αν είμαστε πρόθυμοι να αναγνωρίσουμε και να αντιμετωπίσουμε τις στρεβλώσεις που επηρεάζουν τη σκέψη μας, θα μπορέσουμε να αρχίσουμε να αποστασιοποιούμαστε από τις ίδιες τις σκέψεις, να σκεφτόμαστε πιο αντικειμενικά και να επιφέρουμε σιγά σιγά την αλλαγή.

Αυτό μπορεί να ακούγεται θαυμάσιο στη θεωρία, αλλά πώς εφαρμόζεται πρακτικά; Με μια απλή μέθοδο τριών βημάτων:

1. Παρατηρήστε: Εντοπίστε μία σκέψη ή ένα συναίσθημα που δημιουργεί ένταση μέσα σας.
2. Διερευνήστε: Βάλτε στην εξίσωση λίγη περιέργεια. Θέστε ερωτήματα όπως: Με τι έχει να κάνει αυτή η σκέψη ή αυτό το συναίσθημα; Σε τι εξυπηρετεί; Έχει προϊστορία αυτή η αντίδραση;
3. Επαναπροσδιορίστε: Δοκιμάστε να διακρίνετε τη διαφορά ανάμεσα στη σκέψη, στο συναίσθημα και στην πραγματικότητα. Θέστε ερωτήματα όπως: Αν κάποιος αγαπημένος μου έκανε αυτή τη σκέψη ή είχε αυτό το συναίσθημα, τι θα του έλεγα για παρηγοριά; Μπορείτε να προσφέρετε στον εαυτό σας την ίδια συμπονετική κατανόηση;

Υπάρχει μόνο το τώρα, η ομορφιά του τώρα, ο πλούτος του τώρα

Έχεις ζήσει είκοσι, τριάντα ή ογδόντα χρόνια, τι έχεις κάνει τη ζωή σου;

Μη πεις, «θα ολοκληρωθώ στην επόμενη ζωή».

Υπάρχει μόνο το τώρα, η ομορφιά του τώρα, ο πλούτος του τώρα.

Έχεις αυτή τη ζωή, αυτό το εκπληκτικό πράγμα που ονομάζεται ζωή, στην οποία υπάρχει πόνος, ευχαρίστηση, φόβος, ενοχές και όλα τα βάσανα και όλη η μοναξιά και η απελπισία της ζωής και η ομορφιά της ζωής.

Την έχεις και τι την κάνεις;

Σκέψου το, είναι πολύ σημαντικό να αναρωτηθείς και να απαντήσεις, όχι στον ομιλητή, αλλά στον εαυτό σου.

Αν κάνεις αυτή την ερώτηση, μη πας στο κρεβάτι να κοιμηθείς με κατάθλιψη επειδή δεν έχεις κάνει τίποτα, επειδή δεν έχεις κάνει απολύτως τίποτα.

Σου δόθηκε μια ζωή, το πιο πολύτιμο πράγμα στον κόσμο, και τι την έχεις κάνει;

Τη διαστρέβλωσες, τη βασάνισες, την κομμάτιασες, τη διαίρεσες, γέννησες βία, καταστροφή, μίσος, την έκανες να είναι χωρίς αγάπη, χωρίς συμπόνοια, χωρίς πάθος.

Έτσι όταν αναρωτιέσαι τι την έχεις κάνει τη ζωή σου – και ελπίζω πως αναρωτιέσαι σοβαρά – τότε αν είσαι λίγο ευαίσθητος, θα γεμίσουν δάκρυα τα μάτια σου.

Αλλά θα γεμίσουν δάκρυα τα μάτια σου γιατί θα σκέφτεσαι το παρελθόν, τι θα μπορούσες να έχεις κάνει, δηλαδή δάκρυα αυτολύπησης.

Γι' αυτό μη δακρύζεις γιατί το ερώτημα και η απάντηση βρίσκονται μόνο στο παρόν, ούτε στο αύριο, ούτε στο παρελθόν, που σημαίνει: Τι κάνεις τώρα με αυτή τη ζωή που σου δόθηκε, τώρα όχι αύριο;

Γνωστικές προκαταλήψεις που πρέπει να αποφύγετε για να ζήσετε μια πιο ευτυχισμένη ζωή

Κάθε μέρα, πρέπει να επεξεργαζόμαστε εκατοντάδες πληροφορίες. Ο τρόπος με τον οποίο ερμηνεύουμε αυτές τις πληροφορίες έχει πολύ ισχυρό αντίκτυπο στη νοοτροπία και την ποιότητα ζωής σας.

Αντιμέτωποι όμως με κάθε κατάσταση οι άνθρωποι θα αντιδράσουν με ένα τρόπο που είναι μοναδικός για αυτούς.

Πάρτε τον έλεγχο του μυαλού σας

Με τον καιρό, ο εγκέφαλός σας θα καταλήξει να σας παίξει παιχνίδια και θα πέσετε σε ορισμένες γνωστικές προκαταλήψεις που θα σας κάνουν να ερμηνεύσετε τα πράγματα με υπερβολικό τρόπο. Αυτή η παραμόρφωση στη γνωστική επεξεργασία των πληροφοριών μπορεί να καταστρέψει την ικανότητά σας να είστε ευτυχισμένοι.

Για να ξεφύγετε από αυτές τις γνωστικές παγίδες, είναι καλό να αναθεωρήσετε τις 10 πιο κοινές γνωστικές προκαταλήψεις ή μεροληψίες που πρέπει να μάθετε να είστε προσεκτικοί.

Προκατάληψη επιβεβαίωσης

Η μεροληψία επιβεβαίωσης είναι ίσως μια από τις πιο κοινές γνωστικές προκαταλήψεις. Συνίσταται στο να προτιμάτε πληροφορίες που επιβεβαιώνουν τις προκατασκευασμένες ιδέες ή υποθέσεις σας, ενώ δίνετε μικρότερη βαρύτητα σε υποθέσεις και πληροφορίες που δεν συνάδουν με τις αντιλήψεις σας.

Ας πάρουμε το παράδειγμα του χρηματιστηρίου. Θέλετε να επενδύσετε σε μια εταιρεία. Θέλετε όλα να πάνε προς την κατεύθυνση που θέλετε να πάνε, δηλαδή θετικά, τόσο πολύ που ασυνείδητα θα παραμελήσετε όλα τα αρνητικά πράγματα.

Αυτή η μεροληψία επιβεβαίωσης είναι κάτι εξαιρετικά επικίνδυνο από το οποίο πρέπει να μάθετε να προφυλαχθείτε για να πάρετε καλύτερες αποφάσεις στη ζωή σας.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Ο καλύτερος τρόπος για να προστατευτείτε από την προκατάληψη επιβεβαίωσης είναι να έχετε πάντα ανοιχτό μυαλό. Επιπλέον, αναγκάζετε συνεχώς τον εαυτό σας να αναζητά επιχειρήματα αντίθετα με τα πιστεύω σας. Αυτό θα σας βοηθήσει να σταθμίσετε τα υπέρ και τα κατά πριν πάρετε την καλύτερη δυνατή απόφαση.

Προκατάληψη αγκύρωσης

Αυτή η προκατάληψη αντανακλά την τάση ορισμένων να δίνουν υπερβολική έμφαση σε μια μεμονωμένη πληροφορία για ένα θέμα. Συνήθως, αυτή είναι η πρώτη πληροφορία που θα λάβετε.

Θα τη θεωρήσετε σαν την απόλυτη αλήθεια χωρίς να κάνετε τον κόπο να αναζητήσετε άλλες πηγές πληροφοριών για να το συγκρίνετε.

Τα άτομα που υποφέρουν από αυτή τη γνωστική προκατάληψη θα θεωρούν δεδομένο αυτό που θα τους πει το πρώτο άτομο για ένα θέμα. Αυτό είναι κάτι που θα αλλάξει την ικανότητά σας να παίρνετε καλές αποφάσεις.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Για να αποφύγετε να παγιδευτείτε σε αυτήν την προκατάληψη, η σωστή προσέγγιση είναι να παραμείνετε ανοιχτόμυαλοι και πρόθυμοι να μάθετε περισσότερα. Ο πρώτος που μιλάει δεν έχει πάντα δίκιο. Μελετήστε προσεκτικά όλες τις υπάρχουσες πληροφορίες για ένα θέμα προτού αποφασίσετε.

Φαινόμενο Dunning-Kruger

Το φαινόμενο Dunning-Kruger, γνωστό και ως το φαινόμενο της υπερβολικής αυτοπεποίθησης, είναι μια γνωστική προκατάληψη μέσω της οποίας οι λιγότερο καταρτισμένοι σε έναν τομέα υπερεκτιμούν τις ικανότητές τους. Γενικά, είναι οι αρχάριοι που υποφέρουν περισσότερο από αυτή τη γνωστική προκατάληψη.

Αφού έχουν μάθει πολλά πράγματα, αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ήδη ότι είναι σπουδαίοι ειδικοί.

Οι πραγματικοί ειδικοί γνωρίζουν ότι τίποτα δεν είναι οριστικό. Υπάρχει πάντα κάτι να μάθεις από τους άλλους, ακόμα και από άτομα λιγότερο έμπειρα από εσένα. Διατηρώντας αυτό το πνεύμα του μαθητή που θέλει πάντα να μάθει περισσότερα, θα γίνετε αληθινός ειδικός.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Μάθετε πώς να κρίνετε πραγματικά τις ικανότητές σας. Μην είστε πολύ σκληροί με τον εαυτό σας, αλλά μην είστε και πολύ εφησυχασμένοι. Μη διστάσετε να ζητήσετε τη γνώμη τους από αναγνωρισμένα άτομα στον τομέα σας.

Προκατάληψη γνώσης ή φαινόμενο Dunning-Kruger

Η προκατάληψη της γνώσης επηρεάζει συχνά άτομα που πάσχουν από το φαινόμενο Dunning-Kruger. Αυτοί οι άνθρωποι πιστεύουν ότι οι γνώσεις τους είναι ανώτερες από τους άλλους. Εκ των πραγμάτων, δεν χρειάζεται να ακούν τι σκέφτονται οι άλλοι για τους τομείς του ενδιαφέροντός τους.

Αυτό παρατηρείται συχνά σε επιστήμονες ή οικονομολόγους.

Ωστόσο, ένας αληθινός ειδικός πρέπει να διατηρεί την αίσθηση της αναλογίας και να μην αφήνει τον εγωισμό του να πάρει το πάνω χέρι πάνω από την αίσθηση του λογικού συλλογισμού.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Κρατήστε τα πόδια σας στο έδαφος. Η γνώση δεν είναι αυτοσκοπός. Ακριβώς επειδή έχετε περισσότερες γνώσεις από άλλους, δεν σημαίνει ότι δεν πρέπει να ακούτε τις ιδέες τους. Θα μπορούσε η γνώμη τους να ανοίξει νέες προοπτικές που δεν είχατε σκεφτεί.

Προκατάληψη λειτουργικής σταθερότητας

Η λειτουργική σταθερότητα είναι μια γνωστική προκατάληψη που περιορίζει ένα άτομο να χρησιμοποιήσει ένα αντικείμενο ή μια ιδέα μόνο με τον τρόπο που χρησιμοποιούνται αυτά με παραδοσιακό τρόπο.

Αυτό σημαίνει ότι θα είστε ανάμεσα σε αυτούς που δεν θα επιδιώξουν ποτέ να καινοτομήσουν. Για να καινοτομήσετε στη ζωή, πρέπει να μάθετε να σκέφτεστε έξω από τα όρια που μας επιβάλλει η κοινωνία.

Ένα καλό παράδειγμα ατόμου που απωθεί συνεχώς αυτή τη γνωστική προκατάληψη είναι ο Έλον Μασκ. Δεν θέτει όρια στον εαυτό του και πάντα επιδιώκει να υπερβεί αυτό που η κοινωνία θεωρεί δεδομένο.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Απλώς πρέπει να μάθετε να σκέφτεστε έξω από το κουτί, έξω από τα συνηθισμένα. Τολμήστε να σκεφτείτε μακριά από τα συνηθισμένα. Από εκεί προέρχονται οι καλύτερες ιδέες.

Φαινόμενο απλής έκθεσης ή Αρχή της οικειότητας.

Είναι ένα ψυχολογικό φαινόμενο στο οποίο οι άνθρωποι τείνουν να προτιμούν πράγματα απλώς και μόνο επειδή είναι εξοικειωμένοι με αυτά. Και όσο πιο συχνά οι άνθρωποι έχουν εκτεθεί στο παρελθόν σε κάτι, τόσο περισσότερο τους αρέσει. Οι ερευνητές διαπίστωσαν ότι το φαινόμενο της απλής έκθεσης εμφανίζεται ακόμη και αν οι άνθρωποι δεν θυμούνται συνειδητά ότι έχουν δει το αντικείμενο στο παρελθόν. Αν και οι ερευνητές δεν συμφωνούν για το γιατί συμβαίνει υπάρχουν δύο θεωρίες. Η μία είναι ότι το να έχουμε δει κάτι προηγουμένως, μας κάνει να νιώθουμε λιγότερο αβέβαιοι και δεύτερον ότι τα πράγματα που έχουμε δει στο παρελθόν είναι ευκολότερα να ερμηνευθούν.

Ένα καλό παράδειγμα ατόμου που υποφέρει από το φαινόμενο της απλής έκθεσης είναι ο Warren Buffett. Σημείωσε τεράστια επιτυχία στον επενδυτικό κόσμο τα τελευταία 60 χρόνια, αγοράζοντας πάντα μετοχές σε εταιρείες στους ίδιους κλάδους.

Όμως, κατά τη διάρκεια του τεχνολογικού κύματος στις αρχές της δεκαετίας του 2000, ο Warren Buffett απέρριψε την ιδέα ότι αυτές οι εταιρείες της τεχνολογίας ήταν επαναστατικές. Έκλεισε τα μάτια του στην καινοτομία και εξήγησε ότι αυτή θα τελειώσει πολύ άσχημα. Τελικά, αυτές οι εταιρείες εξακολουθούν να υπάρχουν. Είναι ακόμη και οι πιο αξιόλογες εταιρείες στον κόσμο.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Ο κόσμος αλλάζει. Αν δεν θέλεις να σε ξεπεράσουν, πρέπει να εξελιχθείς μαζί του για να προσαρμοστείς. Να το έχετε πάντα υπόψη σας για να καλωσορίσετε νέες ιδέες χωρίς προκατασκευασμένες ιδέες.

Προκατάληψη για ότι δεν εφευρέθηκε ή επινοήθηκε στη χώρα μας

Τα άτομα που υποφέρουν από την προκατάληψη αυτή θα έχουν τη συνήθεια να υποτιμούν προϊόντα, ιδέες, πρότυπα ή πληροφορίες που αναπτύσσονται εκτός της γνωστής τους ομάδας.

Μπορείτε να δείτε αυτήν την προκατάληψη στην πράξη όταν οι άνθρωποι επικρίνουν τα κινεζικά προϊόντα ότι δεν πληρούν τα παλιά καλά αμερικανικά πρότυπα. Αυτό είναι σαν να κλείνεστε μέσα στο σπίτι σας από τον φόβο για τον έξω κόσμο.

Ως κοινωνικό φαινόμενο, αυτή η τάση μπορεί να εκδηλωθεί ως απροθυμία να υιοθετήσετε μια ιδέα ή ένα προϊόν επειδή προέρχεται από μια άλλη κουλτούρα, μια μορφή ρατσισμού για τις ξένες κουλτούρες ή πολιτισμούς. Ο όρος χρησιμοποιείται συνήθως με υποτιμητική έννοια.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Αυτό που μας έρχεται από έξω δεν είναι πάντα καλύτερο, αλλά δεν είναι και πάντα χειρότερο. Εναπόκειται σε εσάς να έχετε ανοιχτό μυαλό για να κρίνετε τα πράγματα για αυτό που είναι, όχι για αυτό που νομίζετε ότι είναι.

Αντίδραση

Η αντίδραση είναι μια τάση να κάνετε το αντίθετο από αυτό που θέλετε για να διατηρήσετε την ελευθερία επιλογής σας. Αυτή η προκατάληψη εμφανίζεται όταν ένα άτομο ή κάτι άλλο αφαιρείται από τις τυχόν επιλογές σας, γεγονός που περιορίζει de facto τις εναλλακτικές σας.

Τότε θα θέλετε αυθόρμητα αυτό το πράγμα που δεν μπορείτε πλέον να έχετε. Είναι ένα άσχημο κόλπο που σου παίζει ο εγκέφαλός σου σε αυτή την περίπτωση.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Εστιάστε σε αυτά που πραγματικά θέλετε, όχι σε πράγματα που δεν μπορείτε πλέον να έχετε όταν δεν τα θέλατε καν από την αρχή.

Προκατάληψη του status quo

Αυτή η συναισθηματική προκατάληψη είναι η προτίμηση που έχουν πολλοί άνθρωποι για να μην αλλάξουν τα πράγματα. Η τρέχουσα κατάσταση λαμβάνεται ως σημείο αναφοράς και οποιαδήποτε αλλαγή από αυτό το σημείο γίνεται αντιληπτή αρνητικά από τον εγκέφαλό σας.

Είναι μια πραγματική διαστρέβλωση της πραγματικότητας που θα σας εμποδίσει να βγείτε έξω από τη ζώνη άνεσής σας.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Πρέπει να γνωρίζετε ότι η μαγεία ξεκινά έξω από τη ζώνη άνεσής σας στη ζωή. Η αλλαγή δεν είναι αρνητική. Είναι το πώς αντιδράς σε αυτή την αλλαγή που τελικά θα κάνει τη διαφορά.

Προκατάληψη αιτιολόγησης συστήματος

Είναι η τάση ορισμένων να θέλουν να διατηρήσουν το status quo μέσω ψευδών δικαιολογιών. Και πάλι, ο κόσμος αλλάζει. Πρέπει να το αποδεχτείς διαφορετικά θα υποστείς αυτές τις αλλαγές ακόμα πιο δύσκολα.

Να θυμάστε ότι αυτοί που προσαρμόζονται πιο γρήγορα στην αλλαγή είναι αυτοί που ωφελούνται περισσότερο από αυτήν.

Διατηρώντας λοιπόν ανοιχτό το μυαλό σας, θα είστε σε θέση να προβλέψετε την αλλαγή και να είστε από τους πρώτους που θα εξελιχθούν. Αυτό θα κρατήσει το μυαλό σας σε εγρήγορση και θα αυξήσει τις πιθανότητές σας να ζήσετε μια πιο ευτυχισμένη ζωή.

Πώς να αποφύγετε αυτήν την προκατάληψη:

Απλώς καταλάβετε ότι είναι άχρηστο να αντιστέκεστε στις αλλαγές στον κόσμο. Θα συμβούν με ή χωρίς τις δικαιολογίες σας. Το καλύτερο λοιπόν που μπορείτε να κάνετε είναι να αγκαλιάσετε την αλλαγή το συντομότερο δυνατό για να την αξιοποιήσετε στο έπακρο.

Τελικές σκέψεις

Το μυαλό σας μπορεί να είναι ο καλύτερος σύμμαχός σας ή ο χειρότερος εχθρός σας. Όλα εξαρτώνται από το αν θα το αφήσεις να σε κυβερνήσει ή αν θα συνειδητοποιήσεις τις γνωστικές προκαταλήψεις που προηγουμένως αναφέραμε, για να πάρεις πραγματικά τον έλεγχο του μυαλού σου.

Διατηρώντας το μυαλό σας πάντα ανοιχτό σε νέα πράγματα, θα είστε στο σωστό δρόμο για να εξελιχθείτε μαζί με τον κόσμο στον οποίο ζείτε. Απελευθερωμένοι από το φόβο της αλλαγής, θα είστε σε θέση να ζήσετε μια πιο ικανοποιητική ζωή και να επιτύχετε την ικανοποίηση όλων των φιλοδοξιών σας.

Πίστη είναι να πιστεύεις αυτό που δεν βλέπεις… η ανταμοιβή έρχεται όταν βλέπεις αυτό που πιστεύεις

(Αυτά) τα πιστεύω καθοδηγούν τον τρόπο που σκέφτομαι και συμπεριφέρομαι. Με έχουν βοηθήσει να αλλάξω καταστάσεις μπροστά σε τρομερά εμπόδια για να δημιουργήσω μια μακροχρόνια επιτυχία.

«Πίστη είναι να πιστεύεις αυτό που δεν βλέπεις ακόμα· η ανταμοιβή αυτής της πίστης είναι να βλέπεις αυτό που πιστεύεις»

Τελικά τι είναι το πιστεύω; Συχνά μιλάμε για πράγματα που δεν καταλαβαίνουμε ακριβώς τι σημαίνουν. Οι περισσότεροι αντιλαμβάνονται ένα πιστεύω ως κάτι πραγματικό, όταν στην ουσία δεν είναι τίποτα περισσότερο από ένα συναίσθημα βεβαιότητας για το τι σημαίνει κάτι.

Αν λέτε ότι πιστεύετε πως είστε έξυπνοι, στην πραγματικότητα αυτό που λέτε είναι: «Νιώθω σίγουρος ότι είμαι έξυπνος». Αυτή η αίσθηση βεβαιότητας σας επιτρέπει να βρίσκετε μέσα σας πηγές που σας βοηθούν να συμπεριφέρεστε έξυπνα για να παράγετε τα αποτελέσματα που θέλετε. Όλοι παίρνουμε απαντήσεις που χρειαζόμαστε μέσα από τους άλλους. Αλλά συχνά η έλλειψη των πιστεύω – η έλλειψη της βεβαιότητας – μας καθιστά ανίκανους να χρησιμοποιούμε την ικανότητα που κρύβουμε μέσα μας.

Ένας απλός τρόπος να κατανοήσετε ένα πιστεύω είναι να σκεφτείτε τον θεμέλιο λίθο του: μια ιδέα. Υπάρχουν πολλές ιδέες που μπορεί να σκέφτεστε αλλά να μην πιστεύετε πραγματικά. Για παράδειγμα, ας δούμε λίγο την ιδέα ότι είστε τρυφεροί. Σταματήστε για μια στιγμή και πείτε στον εαυτό σας: «Είμαι τρυφερός».

Τώρα, το αν το «είμαι τρυφερός» είναι μια ιδέα ή ένα πιστεύω, εξαρτάται από το πόση βεβαιότητα νιώθετε γι’ αυτή τη φράση όταν τη λέτε. Αν σκέφτεστε: Ε δεν είμαι και τόσο τρυφερός, αυτό που λέτε στην πραγματικότητα είναι: «Δεν νιώθω πολύ βέβαιος ότι είμαι τρυφερός».

Πώς μετατρέπουμε μια ιδέα σε πιστεύω; Θα σας περιγράψω τη διαδικασία με μια απλή μεταφορά. Αν φανταστείτε την ιδέα σαν ένα τραπέζι με ένα ή δύο πόδια, θα καταλάβετε γιατί δεν είναι τόσο στερεή όσο ένα πιστεύω. Δίχως τα πόδια του το τραπέζι δεν στέκεται μόνο του. Αντιθέτως, το πιστεύω είναι ένα τραπέζι με στερεά πόδια.

Αν πιστεύετε πραγματικά το «Είμαι τρυφερός», πώς ξέρετε ότι είστε; Δεν σημαίνει ότι έχετε κάποια στοιχεία που υποστηρίζουν αυτή την ιδέα; Με άλλα λόγια, δεν έχετε κάποιες εμπειρίες να την υποστηρίξετε; Αυτά είναι τα «πόδια» που κάνουν το τραπέζι στερεό – που κάνουν ένα πιστεύω βέβαιο.

Ποιες είναι οι εμπειρίες που είχατε και σας κάνουν να πιστεύετε ότι είστε τρυφεροί; Ίσως κάποιος σας είπε ότι είστε πολύ τρυφεροί άνθρωποι. Ίσως οι πράξεις που κάνετε καθημερινά προκαλούν άνεση, ευτυχία ή ελπίδα στους άλλους. Ίσως νιώθετε καλά με τους άλλους ανθρώπους και το ότι νιώθετε τρυφεροί σημαίνει ότι είστε γεμάτοι αγάπη γι’ αυτούς.

Να σας πω όμως κάτι; Όλες αυτές οι εμπειρίες δεν σημαίνουν τίποτα, αν δεν τις χρησιμοποιήσετε για να υποστηρίξετε την ιδέα ότι είστε τρυφεροί. Όταν το κάνετε, τα πόδια σάς κάνουν να αισθάνεστε στερεοί (βέβαιοι) για την ιδέα και σας ωθούν να αρχίσετε να την πιστεύετε. Νιώθετε την ιδέα στερεή με αποτέλεσμα να μετατρέπεται σε πιστεύω.

Μόλις καταλάβετε ότι τα πιστεύω είναι σαν ένα τραπέζι, θα αρχίσετε να βλέπετε πώς διαμορφώνονται και πώς μπορείτε να τα αλλάζετε. Ωστόσο, πρώτα πρέπει να πούμε ότι μπορούμε να δημιουργούμε πιστεύω για το οτιδήποτε μόνο αν βρίσκουμε αρκετά πόδια για να τα υποστηρίζουμε.

Δεν είναι αλήθεια ότι έχετε αρκετές εμπειρίες ή γνωρίζετε αρκετά άτομα που έχουν περάσει δύσκολες στιγμές, που αν το θέλατε πραγματικά, θα μπορούσατε εύκολα να πιστέψετε ότι οι άνθρωποι είναι κακοί και, αν είχαν την ευκαιρία, θα σας εκμεταλλεύονταν; Ίσως δεν θέλετε να πιστέψετε κάτι τέτοιο και είμαι σίγουρος πως ξέρετε ότι αυτού του είδους το πιστεύω δεν θα σας οδηγήσει πουθενά, αλλά δεν έχετε εμπειρίες που θα μπορούσαν να υποστηρίξουν αυτή την ιδέα και να σας κάνουν να την πιστέψετε αν θέλατε;

Πώς να διαχωρίσουμε την ταυτότητά μας από την καριέρα

Έχετε παρατηρήσει ότι όταν περιγράφουμε τον εαυτό μας, πρώτα αναφέρουμε το επάγγελμά μας και όχι ποιοι είμαστε;

Η κοινωνία τείνει η ίδια να αξιολογεί τους πολίτες της σύμφωνα με το τι παράγουν παρά σύμφωνα ποιοι είναι ως άτομα. Αυτό το στοιχείο και μόνο μας δυσκολεύει να διαχωρίσουμε την ταυτότητά μας από την εργασία μας.

Για την ακρίβεια, η ερώτηση «Με τι ασχολείσαι;» είναι συχνά μία από τις πρώτες ερωτήσεις που κάνουμε σε μια νέα γνωριμία, σαν το επάγγελμά τους να μπορεί να μας αποκαλύψει με κάποιο τρόπο το ποιοι είναι. Και αν και το επάγγελμα μπορεί να μας δώσει κάποια στοιχεία ίσως για τον άνθρωπο που έχουμε μπροστά μας, υποτιμούμε τη βαρύτητα των πεποιθήσεων, των χόμπι και των ιδεών τους.

Και σε μια περίοδο που πολύς κόσμος έχει χάσει την εργασία του, η ανακάλυψη και αποδοχή της ταυτότητάς μας μπορεί να φαίνεται σχεδόν αδύνατη, ειδικά όταν δεν συνδυάζεται με την καριέρα μας.

Γιατί συνδέουμε την καριέρα με την ταυτότητα

Σε ένα άρθρο με τίτλο «Ο εργατισμός κάνει τους Αμερικανούς δυστυχισμένους» ο συγγραφέας Derek Thompson εξηγεί ότι ο εργατισμός είναι η «πεποίθηση ότι η εργασία δεν είναι μόνο απαραίτητη για την οικονομική παραγωγή, αλλά επίσης ο ακρογωνιαίος λίθος της ταυτότητας και του σκοπού ύπαρξης ενός ατόμου, και η πεποίθηση ότι κάθε πολιτική που προάγει την ανθρώπινη ευημερία πρέπει πάντα να ενθαρρύνει την περισσότερη εργασία».

Και αν και ζούμε σε έναν πολιτισμό που φαίνεται να επικροτεί αυτή την αντίληψη, δεν ήταν πάντα το ιδανικό αυτό. Συγκεκριμένα, το 1957, άρθρο των New York Times ισχυρίστηκε ότι η αύξηση των αυτοματοποιημένων εργασιών θα πρόσφερε στον κόσμο περισσότερο χρόνο να συμμετέχει σε δραστηριότητες που αγαπά και γι’ αυτό προκάλεσε μια μεταστροφή προς την αναγνώριση της σημασίας των χόμπι παρά της καριέρας.

Παρ’ όλα αυτά ζούμε ακόμα και σήμερα με την εντύπωση ότι το σπουδαίο επάγγελμα απαιτεί θυσία – η θυσία, σε αυτή την περίπτωση, είναι η προσωπικά μας ταυτότητα. Ακόμα κι αν αγαπάτε την εργασία σας, η ταύτισή της με την ταυτότητά σας μπορεί να δημιουργήσει πολλά προβλήματα.

Το πρώτο είναι ότι μερικές φορές οι άνθρωποι απολύονται για διάφορους λόγους που δεν έχουν να κάνουν με τους ίδιους, ειδικά σε περιόδους οικονομικής ύφεσης. Αν η ταυτότητά μας είναι απολύτως συνδεδεμένη με την καριέρα μας, μια απόλυση μπορεί να τη νιώθουμε σα να χάνουμε κομμάτι του εαυτού μας.

Αν δεν βρούμε έναν τρόπο να εγκαθιδρύσουμε μια αίσθηση ταυτότητα έξω από την εργασία μας, μπορεί να ταλαιπωρούμαστε από βαθύτερα, πιο έντονα συναισθήματα όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με την ιδέα μιας απόλυσης. Και μπορεί να είμαστε οι καλύτεροι εργαζόμενοι στον κόσμο, αλλά πολλά απρόοπτα μπορεί να μας δυσκολέψουν σε αυτό τον τομέα χωρίς να φταίμε εμείς. Όταν έχουμε μια ισχυρή αίσθηση ταυτότητα εκτός εργασίας, είναι ευκολότερο να διαχειριστούμε κάθε απρόβλεπτη περίσταση.

Πώς να χτίσουμε μια ταυτότητα έξω από την εργασία μας

Φτιάχνουμε χρόνο για τα αγαπημένα μας χόμπι

Φυσικά, για να αφιερώσουμε χρόνο σε αυτά, χρειάζεται να γνωρίζουμε ποια είναι. Υπάρχει ένα παλιό χόμπι που θέλετε να ξαναπιάσετε; Κάτι που πάντα θέλατε να δοκιμάσετε; Δοκιμάστε το. Δεν είστε βέβαιοι ότι θα σας αρέσει, αλλά είστε περίεργοι να μάθετε; Σήμερα είναι η κατάλληλη μέρα για να ξεκινήσετε. Δημιουργήστε χρόνο έξω από την εργασία σας για να απολαύσετε τις αγαπημένες σας δραστηριότητες, είτε αυτό είναι το τραγούδι, η ζωγραφική ή το τρέξιμο.

Θετικές διαβεβαιώσεις

Αν και οι θετικές διαβεβαιώσεις δεν μπορούν να επιλύσουν όλα τα προβλήματα του κόσμου, είναι εξαιρετικές στο να μας επανατοποθετήσουν με κάποιο τρόπο – να γείρουμε πλάστιγγα από το επάγγελμα ή την καριέρα μας σε άλλα χαρακτηριστικά μας όπως στα ταλέντα και στα χόμπι μας.

Ξεκινήστε κάνοντας μια λίστα χαρακτηριστικών τα οποία θεωρείτε ότι κατέχετε, όπως ότι ίσως είστε δημιουργικοί, ταλαντούχοι, φιλομαθείς, έξυπνοι, λογικοί, αναλυτικοί, ενσυναισθητικοί. Οραματιστείτε την ταυτότητα που θέλετε να έχετε και προσπαθήστε να βρείτε τα υπάρχοντα χαρακτηριστικά που ταιριάζουν σε αυτό τον οραματισμό. Ύστερα, φτιάξτε μια λίστα με τα πράγματα που αγαπάτε να κάνετε εκτός εργασίας.

Όταν αρχίσετε να νιώθετε πιο συνδεδεμένοι με αυτά τα δυναμικά μέρη του εαυτού σας, ξεκινήστε να δημιουργείτε διαβεβαιώσει που μπορείτε να επαναλαμβάνετε κατά τη διάρκεια της ημέρας. Για παράδειγμα: «Είμαι ένας έξυπνος, ταλαντούχος άνθρωπος», «Είμαι κάποιος που θέλει να κάνει τον κόσμο ένα καλύτερο μέρος για όλους», «Ένα δυνατό μου χαρακτηριστικό είναι ότι απολαμβάνω να διαβάζω βιβλία».

Αυτοφροντίδα

Κάθε πρακτική αυτοφροντίδας είναι φίλη μας, η καλύτερή μας φίλη ίσως που μας βοηθά να ξαναχτίσουμε την ταυτότητά μας. Μπορεί να είναι εξαιρετικά δύσκολο να εστιάσουμε σε θετικά χαρακτηριστικά όταν το σώμα μας είναι εξαντλημένο και η ψυχική μας υγεία κλονισμένη. Δραστηριότητες που φέρνουν μεγαλύτερη ισορροπία στο σώμα και στο νου θα μας βοηθήσουν να βρούμε την ολοκληρωμένη και όχι μονόπλευρη ταυτότητά μας.

Όταν σου ‘ρχεται να φωνάξεις “Ευγενικός είμαι, μα όχι ηλίθιος”

Κατά τα πρωτόγονα χρόνια οι ανθρώπινες σχέσεις δεν έμοιαζαν σε τίποτα με τις ανθρώπινες σχέσεις έτσι όπως είναι δομημένες σήμερα. Τότε στηρίζονταν καθαρά στα ζωικά ένστικτα και στο αίσθημα επιβίωσης. Ήταν ωμές κι απολίτιστες. Με την εξέλιξη του είδους, του πνεύματος και του πολιτισμού, οι σημερινές σχέσεις έφτασαν να βασίζονται σε δύο βασικές αρχές, το σεβασμό και την ευγένεια.

Ευγένεια! Όλοι σου μιλούν γι’ αυτήν, από τότε που θυμάσαι τον εαυτό σου. Γονείς, αδέρφια, οικογένεια, δάσκαλοι, καθηγητές, φίλοι, γνωστοί, άγνωστοι. Από πολύ μικρή ηλικία μαθαίνουμε πώς να είμαστε ευγενικοί, πώς να συμπεριφερόμαστε ανάλογα με την περίσταση και το πρόσωπο που έχουμε απέναντί μας, πώς να είμαστε κομψοί εκεί που πρέπει και πώς να έχουμε τρόπους.

Κι εδώ για να μην παρεξηγηθούμε, δε μιλάω φυσικά για την ευγένεια που βρωμάει δηθενιλίκι και ποζεριά. Ούτε για τους καλούς τρόπους που αποπνέουν αίσθημα πολυτέλειας κι ευγενή ανατροφή. Αναφέρομαι καθαρά στην ευγένεια –κι αυτή είναι αρετή μεγάλη– που απορρέει από αισθήματα σεβασμού και σεμνότητας.

Κι αν η ευγένεια είναι αρετή, υπάρχει μια θεωρία που θέλει τον πολύ ευγενικό να είναι ηλίθιος!

Όντας λοιπόν πολύ ευγενικός ζεις σε μια συνεχή εγρήγορση κι ένα μόνιμο άγχος να μην προσβάλλεις, να μην ενοχλήσεις και να μην πειράξεις τη ζωή των άλλων. Κάνεις τα στραβά μάτια σε στιγμές που πρέπει να ειπωθούν λόγια και συναισθήματα, κάνεις πως δεν καταλαβαίνεις για να αποφύγεις τσακωμούς και φασαρίες, συμπεριφέρεσαι ευγενικά σε αγενείς κι άξεστους για να μην τους δώσεις αξία.

Μα πάνω απ’ όλα νιώθεις πως δεν έχεις δικαίωμα να διαταράξεις την ισορροπία των άλλων! Συγχαρητήρια, κάπως έτσι ο τίτλος του «ηλίθιου» σου ανήκει δικαιωματικά γιατί έτσι επιλέγουν να σε βλέπουν.

Ή που στραβός είναι ο γιαλός ή που στραβά αρμενίζεις! Αυτό δε σκέφτεσαι; Ε, λοιπόν κοίτα να δεις! Είμαστε για τους ανθρώπους ό,τι δικαίωμα τους δώσουμε. Απλά οι άνθρωποι, παρτάκηδες κι υπερόπτες, όταν εσύ τους δίνεις το δικαίωμα του ευγενικού αυτοί λαμβάνουν στον εγκέφαλό τους λανθασμένο μήνυμα ότι αφού δεν αντιδράς ίσως και το IQ σου να κυμαίνεται σε χαμηλά επίπεδα.

H ευγένεια συνάδει συνήθως με ανεξάντλητες δόσεις υπομονετικότητας. Είτε αυτό αφορά τις φιλικές σου σχέσεις είτε τις ερωτικές, έχεις μία απίστευτη ικανότητα να υπομένεις πράγματα και γεγονότα τα οποία δε σου ταίριαζαν και θα ‘πρεπε κατά πολύ να έχεις απορρίψει.

Έχεις κάνει το μαλάκα – ή όπως θέλεις πες το– σε στιγμές που η μοναδική απάντηση που άρμοζε στους ανθρώπους ήταν το μεσαίο δάχτυλο του χεριού σου υψωμένο στον αέρα -και ναι, αυτό δεν το θεωρώ αγενές. Άσε που αυτήν την απάντηση ακόμη τους τη χρωστάς. Κι αν με ρωτάς για συνοδευτικό, προτείνω το «σύρε και γαμήσου» που είναι και πιο ποιητικό!

Αχ και πόσο θα ‘θελες να φωνάξεις τώρα σ’ αυτούς που σου αράδιαζαν ψέματα με το τσουβάλι, ότι όχι μόνο γνώριζες την αλήθεια, αλλά γέλαγες και μαζί τους που είναι τόσο αφελείς – και συνεχίζεις να γελάς ακόμη με την κατάντια τους. Ότι όχι μόνο ήξερες ότι σε κορόιδευαν, αλλά ότι το είχες κι υπό έλεγχο. Ότι αν κατάφεραν να σου πλασάρουν το ψέμα το έκαναν με τη συγκατάθεσή σου. Φαντάσου ήττα που θα τρώγανε οι κουτοπόνηροι!

Χρωστάς και μία απάντηση σε όλους αυτούς τους γλοιώδεις τύπους που σε υποτίμησαν και σε προσέβαλαν πιστεύοντας ότι τα κενά και τα κόμπλεξ καλύπτονται όταν ποδοπατάς τους άλλους. Αυτοί βέβαια μπορεί και να ‘χουν ελαφρυντικά!

Αλλά και σ’ εκείνους τους ανακατωσούρες που δεν ήξεραν να κάνουν τίποτα άλλο στη ζωή τους από το ν’ ανάβουν φιτιλιές, να γκρινιάζουν, να σχολιάζουν ύπουλα και κακόβουλα και να το παίζουν ιστορία στις πλάτες άλλων.

Ήσουν πάντα αυτός που ήξερες όλα όσα συνέβαιναν στα παρασκήνια και ταυτόχρονα δεν ήξερες τίποτα. Έχεις προλάβει εκβάσεις και γεγονότα που έπρεπε να καταλαγιάσεις, μα πάνω απ’ όλα ξέρεις να περνάς από κόσκινο τους ανθρώπους της ζωής σου για να μπορείς ν’ αφήνεις χώρο σ’ αυτούς που τον αξίζουν!

Βέβαια όπως και κάθε ευγενικός ξέρεις πολύ καλά ότι όταν αυτή η υπομονή ξεχειλίσει απ’ τα όρια της, οι σκηνές που θ’ ακολουθήσουν θα είναι ακατάλληλες για ανηλίκους. Το ότι δε μίλησες και δεν αντέδρασες τις στιγμές που ίσως να έπρεπε, δεν τους δίνει το δικαίωμα να σε θεωρούν χαζό ή αφελή. Όταν μάλιστα η ευγένεια τρέφεται για χρόνια από εκμετάλλευση και κοροϊδία, μπορεί να μετατραπεί με ευκολία στη χειρότερη αγένεια. Ποιος σε είδε και δεν σε φοβήθηκε! Στην τελική από πότε η ευγένεια σημαίνει ηλιθιότητα;

Ήσουν, είσαι και θα είσαι πάντα ένας αθεράπευτα ευγενικός με μία ευγένεια που ίσως να σε βλάπτει. Μπορεί όντως λοιπόν εσύ ν’ αρμενίζεις στραβά, γιατί ο κόσμος που ζούμε έχει την τάση να κατασπαράζει τους ευγενικούς με το ζόρι κι εσύ απ’ ότι φαίνεται αδυνατείς να προσαρμοστείς. Μπορεί τελικά και να ‘ναι κι ο γιαλός στραβός γιατί τους ανθρώπους τους μάθανε ν’ ανακαλύπτουν τις αδυναμίες των άλλων και να χτίζουν την ευτυχία τους πάνω σ’ αυτές.

Πάντως όπως και να ‘χει όταν θα ‘ρθει η στιγμή να μυρίσει μπαρούτι, όλα γύρω θα καίγονται, θα μυρίζουν αγένεια και θα φωνάζουν «Ευγενικός είμαι, μα όχι ηλίθιος»!

Κι άσε τους τότε να σε μάθουν απ’ την αρχή!

Η ζωή έχει φως και σκοτάδι. Επίλεξε τι θέλεις να βλέπεις.

Σε μια φάση ενδοσκόπησης και έντονης αυτοκριτικής μου ήρθε στο μυαλό, φίλε μου, η έννοια του αυτεξούσιου. Δεν ξέρω αν το γνωρίζεις αλλά αποτελεί ανθρώπινη ιδιότητα.

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ τι σημαίνει αυτό το δώρο που σου δόθηκε; Αν ανοίξουμε ένα λεξικό θα δούμε πως αυτεξούσιος είναι αυτός που εξουσιάζει τον εαυτό του, αυτός που δεν υπόκειται στην εξουσία άλλου, ο ελεύθερος.

Έτσι ορίζεται η έννοια, η οποία βεβαίως επιδέχεται διεξοδικής ανάλυσης, που δεν είναι όμως του παρόντος. Εδώ θα περιοριστούμε σε μια πιο επιφανειακή προσέγγισή της. Τι σημαίνει λοιπόν το αυτεξούσιο στην πράξη• το να επιλέγεις τι θέλεις και τι όχι, το πως θα συμπεριφερθείς στις διαπροσωπικές σου σχέσεις, την οπτική που θα τηρήσεις απέναντι στα γεγονότα, την πορεία σου στη ζωή, την προσωπικότητα που θέλεις να δομήσεις, τον άνθρωπο που θέλεις να γίνεις. Γίνεται λοιπόν σαφές ότι η ζωή μας, φίλε μου, είναι το αποτέλεσμα των επιλογών μας. Η ευθύνη βαραίνει εμάς. Δεν χωράει λοιπόν γκρίνια, μεμψιμοιρία, μετάθεση ευθυνών.

Μα…θα μου πεις, ξέρεις τι μου έτυχε εμένα στη ζωή μου; Επιλογή μου ήταν οι ατυχίες, οι δυσκολίες, οι αρρώστιες; Δικαιολογημένη η αντίδραση σου. Όχι δεν ήταν επιλογή σου αυτά• ήταν τα μαθήματα σου.

Η ζωή για όλους μας είναι ένα άγνωστο πεδίο που δεν ξέρουμε τι θα μας φέρει, και όποιος προσπαθεί να την προβλέψει, να την ελέγξει, απλώς την χάνει. Η ευθύνη μας, φίλε μου, έχει να κάνει με την στάση που θα επιλέξουμε να κρατήσουμε απέναντι στα δώρα της ζωής. Και βλέπεις χαρακτηρίζω ως δώρα τα συμβάντα της. Για να σου δώσω να καταλάβεις τι Θέλω να πω, θα σου παραθέσω ένα παράδειγμα.

Ο πόνος είναι κοινός για όλους τους ανθρώπους. Άλλοι όμως επιλέγουν να τον κάνουν αφορμή για ενδοσκόπηση, εξέλιξη, δημιουργία, κοινωνική προσφορά, αγάπη και άλλοι επιλέγουν το δρόμο του σκοταδιού, του θυμού, του μίσους, της καταστροφής.

Έχεις αναρωτηθεί ποτέ, φίλε μου, τι φταίει και μερικοί άνθρωποι ευχαριστιούνται με το να καταστρέφουν, να εκμεταλλεύονται, να εξαπατούν, να προκαλούν πόνο; Δεν μπόρεσαν να διαχειριστούν με θετικό τρόπο τα κενά, τον θυμό, τον δικό του πόνο και τον μετέτρεψαν σε δύναμη καταστροφής. Επιλογή και αυτή! Μάλλον θα αναρωτιέσαι που θέλω να καταλήξω.

Σε λίγο θα σου γίνει ξεκάθαρο. Αφού λοιπόν η ζωή μας είναι το άθροισμα των επιλογών μας, πρέπει να γίνουμε ικανοί να επιλέγουμε. Ένας ο δρόμος γι αυτό, η εσωτερική καλλιέργεια, η αυτογνωσία. Ξεπέρασε την υλική σου φύση, σταμάτα το αδιάκοπο κυνήγι των εφήμερων, γιατί δεν βρίσκεται εκεί η ευτυχία. Γίνε λίγο περισσότερο εσωτερικός άνθρωπος και γνώρισε τον εαυτό σου, τις πραγματικές ανάγκες σου, τις επιθυμίες σου, θέσε τους στόχους σου. Εδώ βρίσκεται το μυστικό. Και θα έρθει και η ζωή και θα σου δώσει και αυτή την δυνατότητα μέσα από τις δυσκολίες, τις αποτυχίες να μάθεις να προχωράς σε σωστές επιλογές.

Άρα, φίλε μου, αυτό που θέλω να σου πω είναι να σταματήσεις να γκρινιάζεις για την ζωή σου. Είναι επιλογή σου! Επιλογή σου είναι και να την αλλάξεις! Σήκωσε τα μανίκια και αγωνίσου. Τίποτα δεν χαρίζεται σε κανέναν. Η πραγματική ευτυχία κατακτάται! Επεσες; Σήκω! Απέτυχες; Ξαναπροσπάθησε! Βούλιαξες; Ζήτα χέρι να αναδυθείς!

Σκοτείνιασες; Ψάξε το φως! Πληγώθηκες; Αγκάλιασε! Προδόθηκες; Αγάπησε!

Η ζωή έχει φως και σκοτάδι. Επίλεξε τι θέλεις να βλέπεις.

Είμαστε συχνά πιο ανόητοι απ’ ό,τι πιστεύουμε και γινόμαστε, έτσι, εύκολα άδικοι με τον ίδιο μας τον εαυτό μας

Στον βίο είναι όπως στο σκάκι: εμείς καταστρώνουμε κάποιο σχέδιο, η εκτέλεσή του, όμως, εξαρτάται από το τι αποφασίζει να πράξει στο μεν σκάκι ο αντίπαλος, στον δε βίο η μοίρα. Οι τροποποιήσεις στις οποίες υποβάλλεται το αρχικό μας σχέδιο είναι συνήθως τόσο μεγάλες που, κατά την εκτέλεσή του, μόλις και μετά βίας αναγνωρίζεται χάρη σε μερικές βασικές κινήσεις.

Εξάλλου, υπάρχει στην διαδρομή της ζωής μας και κάτι πέρα απ’ όλα αυτά. Πρόκειται για μία αλήθεια τετριμμένη και πάμπολλες φορές πιστοποιημένη, πως δηλ. είμαστε συχνά πιο ανόητοι απ’ ό,τι πιστεύουμε, ενώ, αντίθετα, το ότι είμαστε συχνά φρονιμότεροι απ’ ό,τι πιστεύουμε είναι μία ανακάλυψη που κλίνουν μόνον όσοι έχουν βρεθεί σ’ αυτήν την κατάσταση, και μάλιστα δεν την κάνουν παρά μόνον αργότερα. 

Στις κύριες γραμμές, τις βασικές καμπές της πορείας του βίου μας, δεν ενεργούμε τόσο βάσει σαφούς γνώσεως του ορθού όσο σύμφωνα με μια εσωτερική παρόρμηση μ’ ένα –θα ‘λεγε κανείς- ένστικτο προερχόμενο από τα βάθη της οντότητας μας και, κατόπιν, κατακρίνουμε σχολαστικά τις πράξεις μας με γνώμονα έννοιες σαφείς, όμως ανεπαρκείς, έννοιες επίκτητες ή, μάλλον, δανεισμένες , και γινόμαστε έτσι, εύκολα άδικοι με τον ίδιο μας τον εαυτό μας. Ωστόσο, στο τέλος γίνεται φανερό ποιος είχε δίκιο, μόνο δε το γήρας- όταν αισίως φθάσουμε σ ‘αυτό- μας παρέχει την δυνατότητα, υποκειμενικά και αντικειμενικά, να κρίνουμε το ζήτημα.

ΞΕΝΟΦΩΝ: Οι άξιοι δε νιώθουν την ανάγκη να επιδεικνύουν την υψηλή τους θέση

Ο Αγησίλαος συναντά τον Φαρνάβαζο

Ήταν κάποιος Απολλοφάνης από την Κύζικο που έτυχε μάλιστα να συνδέεται με τον Φαρνάβαζο με δεσμούς φιλοξενίας από παλιά και εκείνη την περίοδο συνδέθηκε και με τον Αγησίλαο. Αυτός λοιπόν είπε στον Αγησίλαο πως νόμιζε σωστό να του ετοιμάσει μια συνάντηση με τον Φαρνάβαζο για να συζητήσουν για συμφιλίωση. 

Όταν τον άκουσε ο Αγησίλαος, αφού έλαβε αυτός διαβεβαίωση με σπονδές και επισφραγίστηκε η συμφωνία με χειραψία, ερχόταν οδηγώντας το Φαρνάβαζο σε σημείο που είχαν συμφωνήσει, όπου φυσικά ο Αγησίλαος και οι τριάντα άντρες του επιτελείου του και της φρουράς του χάμω ξαπλωμένοι σε κάτι χορτάρια περίμεναν· ο Φαρνάβαζος λοιπόν είχε έρθει φορώντας στολή που άξιζε πολύ χρυσάφι. 

Ενώ όμως οι υπηρέτες του τοποθετούσαν κάτω φουσκωτά μαξιλάρια, πάνω στα οποία κάθονται οι Πέρσες μαλακά, ντράπηκε να καθήσει με τόση άνεση, βλέποντας του Αγησιλάου την απλότητα· ξάπλωσε λοιπόν και αυτός, όπως ήταν, χάμω. Και πρώτα-πρώτα είπαν ο ένας στον άλλο «χαίρε», έπειτα όταν άπλωσε το δεξί του χέρι ο Φαρνάβαζος, άπλωσε το δικό του και ο Αγησίλαος. Μετά απ’ αυτό άρχισε να μιλάει ο Φαρνάβαζος γιατί ήταν και μεγαλύτερος στην ηλικία.

Ανακαλύφθηκε ο πρώτος τετραπλός αστεροειδής με τρεις μικρούς δορυφόρους

Σε μια σπουδαία ανακάλυψη προχώρησαν αστρονόμοι, καθώς βρήκαν για πρώτη φορά στο ηλιακό μας σύστημα έναν αστεροειδή που συνοδεύεται από τρία φεγγάρια.

Πρόκειται για τον “130 Ηλέκτρα”, στη ζώνη των αστεροειδών μεταξύ Άρη και Δία, ο οποίος φαίνεται πως είναι τετραπλός.

Οι επιστήμονες γνώριζαν ότι ο εν λόγω αστεροειδής διαθέτει δύο συντρόφους και τώρα ανακάλυψαν κι έναν τρίτο δορυφόρο του. Εκτιμούν ότι δεν είναι η μοναδική περίπτωση αστεροειδούς με πάνω από δύο φεγγάρια. Μέχρι στιγμής έχουν εντοπιστεί περισσότεροι από 150 αστεροειδείς που έχουν έναν ή δύο δορυφόρους.

Η “Ηλέκτρα”, που είχε ανακαλυφθεί το 1873, είναι ένας μεγάλος οβάλ αστεροειδής μήκους άνω των 160 μιλίων, ο οποίος συμπληρώνει μια τροχιά πέριξ του Ήλιου κάθε πέντε χρόνια. Το 2003 είχε ανακαλυφθεί ο πρώτος δορυφόρος του και το 2014 ένας δεύτερος.

Οι ερευνητές, που έκαναν την ανακάλυψη με το Πολύ Μεγάλο Τηλεσκόπιο (VLT) του Ευρωπαϊκού Νοτίου Παρατηρητηρίου (ESO) στη Χιλή και τη σχετική δημοσίευση στο περιοδικό αστρονομίας και αστροφυσικής “Astronomy & Astrophysics”, σύμφωνα με τους “Τάιμς της Νέας Υόρκης”, ανέφεραν ότι ο τρίτος δορυφόρος έχει διάμετρο περίπου ένα μίλι, έναντι 1,2 και 3,7 μιλίων των άλλων δύο δορυφόρων. Κινείται σε απόσταση 220 μιλίων από τον αστεροειδή και συμπληρώνει μια περιφορά γύρω του κάθε 16 ώρες.

Άλλοι αστρονόμοι ανέφεραν ότι θα χρειαστούν περαιτέρω παρατηρήσεις για να επιβεβαιωθεί η ύπαρξη του τρίτου δορυφόρου. Οι επιστήμονες εκτιμούν ότι τα φεγγάρια της “Ηλέκτρας” προήλθαν μετά τη σύγκρουση της με κάποιο άλλο αντικείμενο στο παρελθόν, καθώς φαίνεται να προέρχονται από το ίδιο υλικό με εκείνη, άρα να αποτελούν αποσπασμένα τμήματα της.

Νέα τηλεσκόπια, όπως το Υπερβολικά Μεγάλο Τηλεσκόπιο (ELT) που τώρα κατασκευάζεται στη Χιλή, θα επιτρέψει την ανακάλυψη και άλλων αστεροειδών με πολλαπλούς συντρόφους, γιατί όχι και πάνω από τέσσερις.

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

4.4.4. Τα αγάλματα του Riace

Το 1973 ανακαλύφθηκαν τυχαία στη θάλασσα της νότιας Καλαβρίας, κοντά στο χωριό Riace, σε μικρή απόσταση από την ακτή και σε ρηχά νερά, δύο μεγάλα χάλκινα αγάλματα του 5ου αιώνα π.Χ. Παρά τις εκτεταμένες έρευνες δεν εντοπίστηκε αρχαίο ναυάγιο στην περιοχή. Δεν αποκλείεται, επομένως, τα αγάλματα να τα έριξε στη θάλασσα το πλήρωμα ενός πλοίου που κινδύνευε να εξοκείλει, για να το ελαφρύνει από το φορτίο του και να το σώσει. Η ανακάλυψη προκάλεσε μεγάλη αίσθηση στους αρχαιολόγους και στο ευρύτερο κοινό. Μετά από μακροχρόνια συντήρηση τα δύο αγάλματα εκτέθηκαν στο Αρχαιολογικό Μουσείο του Ρηγίου της Καλαβρίας (Reggio di Calabria).

Τα αγάλματα του Riace εικονίζουν δύο όρθιους γυμνούς γενειοφόρους άνδρες (Α και Β), ο ένας από τους οποίους (Β) φορούσε στο κεφάλι κράνος κορινθιακού τύπου και κρατούσε ξίφος στο δεξί χέρι και ασπίδα στο αριστερό. Το άλλο άγαλμα (Α) κρατούσε και αυτό στο δεξί χέρι ξίφος και στο αριστερό ασπίδα και έχει μακριά μαλλιά, που πέφτουν σε κυματοειδείς βοστρύχους στον αυχένα και συγκρατούνται γύρω από το κρανίο με μια φαρδιά ταινία· δεν αποκλείεται να φορούσε επίσης κράνος, όπως δείχνουν κάποια ίχνη στερέωσης στο κρανίο του, που μοιάζει όμως να τοποθετήθηκε εκ των υστέρων. Τα μαλλιά του αγάλματος Β είναι κοντά και οι βόστρυχοι πιο συμπαγείς. 

Τα δύο αγάλματα έχουν μέγεθος μεγαλύτερο από το φυσικό (το ύψος τους είναι 2,06 m) και εικονίζουν πιθανότατα ήρωες, τους οποίους όμως δεν μπορούμε να ταυτίσουμε. Αρκετά από τα τεχνικά και τα εικονογραφικά ερωτήματα που θέτουν τα αγάλματα του Riace παραμένουν ακόμη αναπάντητα. Βέβαιο μπορεί πάντως να θεωρηθεί ότι είναι πρωτότυπα αγάλματα του 5ου αιώνα π.Χ. Ωστόσο, οι διαφορές στο μοτίβο στήριξης καθώς και στην απόδοση των χαρακτηριστικών του προσώπου, των μυών και των ανατομικών λεπτομερειών είναι πολλές, ώστε να δικαιολογείται όχι μόνο η απόδοση των δύο αγαλμάτων σε διαφορετικούς καλλιτέχνες, αλλά και η άποψη ότι δεν είναι σύγχρονα μεταξύ τους. Το άγαλμα Α φαίνεται να είναι παλαιότερο και μπορεί να χρονολογηθεί γύρω στο 460 π.Χ., δηλαδή στα χρόνια του Απόλλωνα του Kassel. Το άγαλμα Β, αντίθετα, έχει τεχνοτροπικά στοιχεία που το τοποθετούν 20 ή 30 χρόνια αργότερα, στα 440-430 π.Χ. Όπως και αν έχουν τα πράγματα, τα αγάλματα του Riace είναι για μας σπάνιες και πολύτιμες μαρτυρίες που μας βοηθούν να αποκτήσουμε μια πληρέστερη αντίληψη για τα έργα της μεγάλης πλαστικής της περιόδου του «αυστηρού ρυθμού» (480-450 π.Χ.) και των χρόνων που ακολούθησαν.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

13.2. Πολιτική ενότητα, φιλοσοφικός εκλεκτικισμός και θρησκευτικός συγκρητισμός

Τόσοι διαφορετικοί λαοί, κοινωνίες και πολιτισμοί, με τόσες αντιθέσεις πολιτικές, κοινωνικές, οικονομικές, ιδεολογικές, θρησκευτικές, δεν μπορούσαν να συμβιώσουν μέσα στο πλαίσιο της ρωμαϊκής αυτοκρατορίας χωρίς να υπήρχε κάτι που να τους συνέδεε - πέρα από την υποταγή στην κεντρική εξουσία και την πολιτική οργάνωση. Η ελάχιστη κοινή βάση που δέχονταν, ή που όφειλαν να δέχονταν, όλοι οι υπήκοοι ήταν ότι ο αυτοκράτορας βρίσκεται στην κορυφή μιας ιεραρχίας, πολιτικής, κοινωνικής και οικονομικής· ότι η ιεραρχική δομή της αυτοκρατορικής εξουσίας είναι φυσική και θεϊκή - συμπίπτει με τον ορθό λόγο, εφόσον υπάρχει μια αναλογία ανάμεσα στον κόσμο, στον ανθρώπινο πολιτισμό και στη λογική.

Αυτές οι παραδοχές βοηθούσαν την ανοχή των διαφορετικών θρησκειών και φιλοσοφιών, καθώς και τη συνοχή και, κατά κάποιο τρόπο, την ομογενοποίηση της πανσπερμίας και ποικιλίας των φυλών. Συντελούσαν, όσο γινόταν, στην ιδεολογική και πολιτιστική ενότητα της αυτοκρατορίας.

Ο κάτοικος π.χ. του ανατολικού τμήματος της αυτοκρατορίας μπορούσε να ήταν λίγο από όλα, χωρίς δεσμεύσεις και αποκλειστικότητες: μυημένος στα μυστήρια της Κυβέλης, πιστός στον τοπικό προστάτη θεό, πρόθυμος να ταξιδέψει ο ίδιος για να αφήσει το τάμα του σε κάποιο Ασκληπιείο, σχεδόν αναγκασμένος να προστρέχει στο μαντείο των Διδύμων ή, για ευκολία, σε κάποιους από τους περιοδεύοντες μάντεις και προφήτες, να τα έχει καλά με κάθε είδους και προέλευσης θεούς, αλλά και να μην ξεχνά στις δημόσιες τελετές να καίει λίγο λιβάνι στην περιφερόμενη για προσκύνηση εικόνα του σεβαστού αυτοκράτορα.

Το ίδιο και στη φιλοσοφία: ένας πλατωνικός μπορεί να είχε μέσα του ισχυρή δόση στωικισμού (κάποιας μορφής στωικισμού), ένας αριστοτελικός να καταπιανόταν με τα ζητήματα που έθετε η πλατωνική παράδοση, και ολοένα και περισσότεροι να διαβάζουν Αριστοτέλη. Βέβαια, δεν έλειπαν οι ενδοφιλοσοφικοί ανταγωνισμοί. Αλλά αφορούσαν κυρίως τους καθηγητές, επαγγελματίες μια ζωή στη φιλοσοφία και στις έννοιες, που πάλευαν να περισώσουν την καθαρότητα της «σχολής» τους και, ίσως πιο πολύ, να ενισχύσουν τη δική τους θέση και καριέρα.

Όποιος αρνιόταν τις αρχές που θεμελίωναν την αυτοκρατορία, έθετε αυτομάτως τον εαυτό του εκτός κοινωνίας, εκτός των «φυσικών» αξιών του πολιτισμού. Άρα ήταν εκτός λόγου - ένας εχθρός του πολιτισμού, της ανθρωπότητας. Ήταν ένας φορέας της αντικουλτούρας της εποχής. Έτσι εξηγούνται, μέχρις ενός σημείου, και δικαιολογούνταν στα μάτια πολλών ανθρώπων της εποχής οι διωγμοί όσων αρνούνταν τον θεϊκό ρόλο της αυτοκρατορίας - κυρίως των εβραιοχριστιανών, αλλά και εβραίων και οπαδών άλλων θρησκειών και λατρειών. Γι᾽ αυτό και ο πλατωνικός Κέλσος κατηγορούσε τους χριστιανούς, που δεν θυσίαζαν στους θεούς: «Είναι σαν να μένεις στο διαμέρισμα κάποιου και να μην πληρώνεις ενοίκιο.»