ΔΡΑΜΑΤΙΚΗ ΠΟΙΗΣΗ: ΕΥΡΙΠΙΔΗΣ - Ἑλένη (1642-1692)

ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ
ἐπίσχες ὀργὰς αἷσιν οὐκ ὀρθῶς φέρηι,
Θεοκλύμενε, γαίας τῆσδ᾽ ἄναξ· δισσοὶ δέ σε
Διόσκοροι καλοῦμεν, οὓς Λήδα ποτὲ
1645 ἔτικτεν Ἑλένην θ᾽, ἣ πέφευγε σοὺς δόμους.
οὐ γὰρ πεπρωμένοισιν ὀργίζηι γάμοις,
οὐδ᾽ ἡ θεᾶς Νηρῆιδος ἔκγονος κόρη
ἀδικεῖ σ᾽ ἀδελφὴ Θεονόη, τὰ τῶν θεῶν
τιμῶσα πατρός τ᾽ ἐνδίκους ἐπιστολάς.
1650 ἐς μὲν γὰρ αἰεὶ τὸν παρόντα νῦν χρόνον
κείνην κατοικεῖν σοῖσιν ἐν δόμοις ἐχρῆν·
ἐπεὶ δὲ Τροίας ἐξανεστάθη βάθρα
καὶ τοῖς θεοῖς παρέσχε τοὔνομ᾽, οὐκέτι·
ἐν τοῖσι δ᾽ αὐτοῖς δεῖ νιν ἐζεῦχθαι γάμοις
1655 ἐλθεῖν τ᾽ ἐς οἴκους καὶ συνοικῆσαι πόσει.
ἀλλ᾽ ἴσχε μὲν σῆς συγγόνου μέλαν ξίφος,
νόμιζε δ᾽ αὐτὴν σωφρόνως πράσσειν τάδε.
πάλαι δ᾽ ἀδελφὴν κἂν πρὶν ἐξεσώσαμεν,
ἐπείπερ ἡμᾶς Ζεὺς ἐποίησεν θεούς·
1660 ἀλλ᾽ ἥσσον᾽ ἦμεν τοῦ πεπρωμένου θ᾽ ἅμα
καὶ τῶν θεῶν, οἷς ταῦτ᾽ ἔδοξεν ὧδ᾽ ἔχειν.
σοὶ μὲν τάδ᾽ αὐδῶ, συγγόνωι δ᾽ ἐμῆι λέγω·
πλεῖ ξὺν πόσει σῶι· πνεῦμα δ᾽ ἕξετ᾽ οὔριον·
σωτῆρε δ᾽ ἡμεῖς σὼ κασιγνήτω διπλῶ
1665 πόντον παριππεύοντε πέμψομεν πάτραν.
ὅταν δὲ κάμψηις καὶ τελευτήσηις βίον,
θεὸς κεκλήσηι καὶ Διοσκόρων μέτα
σπονδῶν μεθέξεις ξένιά τ᾽ ἀνθρώπων πάρα
ἕξεις μεθ᾽ ἡμῶν· Ζεὺς γὰρ ὧδε βούλεται.
1670 οὗ δ᾽ ὥρμισέν σε πρῶτα Μαιάδος τόκος
Σπάρτης ἀπάρας τὸν κατ᾽ οὐρανὸν δρόμον,
κλέψας δέμας σὸν μὴ Πάρις γήμειέ σε,
—φρουρὸν παρ᾽ Ἀκτὴν τεταμένην νῆσον λέγω—
Ἑλένη τὸ λοιπὸν ἐν βροτοῖς κεκλήσεται,
1675 ἐπεὶ κλοπαίαν σ᾽ ἐκ δόμων ἐδέξατο.
καὶ τῶι πλανήτηι Μενέλεωι θεῶν πάρα
μακάρων κατοικεῖν νῆσόν ἐστι μόρσιμον·
τοὺς εὐγενεῖς γὰρ οὐ στυγοῦσι δαίμονες,
τῶν δ᾽ ἀναριθμήτων μᾶλλόν εἰσιν οἱ πόνοι.
1680 ΘΕ. ὦ παῖδε Λήδας καὶ Διός, τὰ μὲν πάρος
νείκη μεθήσω σφῶιν κασιγνήτης πέρι·
κείνη δ᾽ ἴτω πρὸς οἶκον, εἰ θεοῖς δοκεῖ,
ἐγὼ δ᾽ ἀδελφὴν οὐκέτ᾽ ἂν κτάνοιμ᾽ ἐμήν.
ἴστον δ᾽ ἀρίστης σωφρονεστάτης θ᾽ ἅμα
1685 γεγῶτ᾽ ἀδελφῆς ὁμογενοῦς ἀφ᾽ αἵματος.
καὶ χαίρεθ᾽ Ἑλένης οὕνεκ᾽ εὐγενεστάτης
γνώμης, ὃ πολλαῖς ἐν γυναιξὶν οὐκ ἔνι.
ΧΟ. πολλαὶ μορφαὶ τῶν δαιμονίων,
πολλὰ δ᾽ ἀέλπτως κραίνουσι θεοί·
1690 καὶ τὰ δοκηθέντ᾽ οὐκ ἐτελέσθη,
τῶν δ᾽ ἀδοκήτων πόρον ηὗρε θεός.
τοιόνδ᾽ ἀπέβη τόδε πρᾶγμα.

***
(Εμφανίζονται στο θεολογείο οι Διόσκουροι.)
ΔΙΟΣΚΟΥΡΟΙ
Της χώρας βασιλιά, Θεοκλύμενε, άκου·
συγκράτησε τον άπρεπο θυμό σου·
οι Διόσκουροι μιλούν, οι γιοι της Λήδας,
τ᾽ αδέρφια της Ελένης που ᾽χει φύγει
απ᾽ το παλάτι σου· γραφτό δεν ήταν
γυναίκα σου να γίνει· μη θυμώνεις.
Η κόρη της Νηρηίδας, η αδερφή σου
Θεονόη δε σ᾽ αδικεί που δείχνει σέβας
στους νόμους των θεών και στου γονιού σου
1650 τις δίκαιες εντολές. Όριζε η μοίρα
στο σπίτι σου να μείνει ως τώρα μόνο·
όταν συθέμελα την Τροία γκρεμίσαν,
τ᾽ όνομα της Ελένης δεν χρειαζόταν
στους θεούς άλλο· πρέπει αυτή να ζήσει
με τον παλιό της άντρα και μαζί του
στο σπιτικό της να γυρίσει πίσω.
Λοιπόν, στην αδερφή σου μην υψώσεις
το μαύρο σου σπαθί και να το ξέρεις
πως φρόνιμα έχει πράξει. Την Ελένη,
αφού θεούς μάς έκαμεν ο Δίας,
θα ᾽χαμε σώσει από καιρό· όμως στέκουν
1660 άλλοι θεοί κι η Μοίρα πάνωθέ μας
κι έτσι το θέλησαν· αυτά για σένα·
στην αδερφή μας τούτα προφητεύω:
Πήγαινε με τον άντρα σου και πρίμος
αγέρας θα φυσάει· από κοντά σας,
εμείς, τα δυο σου αδέρφια, θα βοηθούμε,
στο κύμα καβαλάρηδες, να φτάσεις
στη Σπάρτη. Κι όταν πια θα τελειώσουν
οι μέρες της ζωής σου και πεθάνεις,
θεά θα ονομαστείς κι απ᾽ τους ανθρώπους,
μαζί με μας, θα δέχεσαι θυσίες
και δώρα, όπως έχει ορίσει ο Δίας.
Και το νησί που απλώνεται σε μάκρος
στην Αττική ξαγνάντια σα φρουρός της,
Ελένη θα το λεν, γιατί σ᾽ εκείνο
1670 σε πρωτοπήγ᾽ ο Ερμής, όταν σε πήρε
από το σπίτι σου και στον ουράνιο
δρόμο σ᾽ ανέβασε, για να ξεφύγεις
τον έρωτα του Πάρη. Στων Μακάρων
τα νησιά ο πολυπλάνητος θα πάει
Μενέλαος· οι θεοί τ᾽ αποφασίσαν·
ποτέ για τους καλούς δεν νιώθουν μίσος,
στους ταπεινούς μονάχα στέλνουν πόνους.
1680 ΘΕΟ. Τέκνα της Λήδας και του Δία, θα πάψω
την έχθρα μου για την Ελένη κι ούτε
την αδερφή μου θα σκοτώσω. Ας πάει
πίσω στην Σπάρτη, αφού οι θεοί το θέλουν.
Να ξέρετε πως είν᾽ η αδερφή σας
γεμάτη ευγένεια και φρονιμάδα.
Να καμαρώνετε για τους καλούς της
τρόπους, χαρίσματα που λίγες τα ᾽χουν.
(Φεύγουν οι Διόσκουροι.)
ΧΟΡ. Οι γνώμες αλλάζουν ολοένα
των θεών κι απ᾽ τα ανέλπιστα πλήθος
ξετελεύουν αυτοί κι όσα πρόσμενες
1690 δεν βρίσκουν τη λύση τους· όμως
στ᾽ αναπάντεχο ο θεός δίνει τέρμα.
Έτσι τέλειωσε τούτ᾽ η ιστορία.

Μελέτες για την Αρχαία Μακεδονία, Αρχαία Μένδη - Εισαγωγή

Η αρχαία Μένδη ήταν σύμφωνα με τον Θουκυδίδη (IV. 123, 1) μία από τις αποικίες τις οποίες ίδρυσε η Ερέτρια στη χερσόνησο της Παλλήνης στη Χαλκιδική. Ωστόσο, εκτός από τη σαφή αναφορά του Στράβωνα ότι τόσο η Ερέτρια όσο και η Χαλκίδα ήταν ιδιαίτερα ισχυρές την εποχή που ίδρυσαν αποικίες στη Μακεδονία, δεν υπάρχει ιστορικά τεκμηριωμένη ένδειξη για τη χρονική περίοδο των εγκαταστάσεων αυτών, οι οποίες τοποθετούνται γενικά στο πλαίσιο του β' αποικισμού, γύρω στα τέλη του 8ου αι. π.Χ. και περίπου ταυτόχρονα ή λίγο μετά την ίδρυση των πρώτων Ευβοϊκών αποικιών στη Δύση.

 

Η πόλη οφείλει το όνομά της στο αρωματικό φυτό μίνθη, ένα είδος μέντας, που ακόμη φύεται στην περιοχή. Η Μένδη εμφανίζεται στο ιστορικό προσκήνιο μόλις τον 5ο αι. π.Χ. όταν από πολύ νωρίς γίνεται μέλος της Αθηναϊκής Συμμαχίας. Η μεγάλη ωστόσο κυκλοφορία των υστεροαρχαϊκών νομισμάτων της, οι εξαγωγές του περίφημου «Μενδαίου οίνου», αλλά και το γεγονός ότι ίδρυσε δύο αποικίες στην ανατολική ακτή της Παλλήνης, τη Νεάπολη και την Ηιόνα, μαρτυρούν τη μεγάλη οικονομική της άνθηση ήδη από τους αρχαϊκούς χρόνους. Από τη Μένδη κατάγεται ο γνωστός γλύπτης του 5ου αι. Παιώνιος, ο οποίος φιλοτέχνησε και το άγαλμα της Νίκης στην Ολυμπία.

 

Η πόλη στον 5ο αι. ήταν από τους οικονομικά ισχυρότερους συμμάχους της Αθήνας, αποστάτησε ωστόσο τον ένατο χρόνο του Πελοποννησιακού Πολέμου (431-404 π.Χ.), γεγονός που προκάλεσε την πολιορκία και λεηλασία της από τους Αθηναίους. Στα μέσα του 4ου αι. η πόλη καταλαμβάνεται από τον Φίλιππο και λίγο αργότερα, όταν ο Κάσσανδρος μεταβιβάζει το μονοπώλιο των κρασιών της στην Κασσάνδρεια, οδηγείται σε σταδιακή παρακμή.

Το συναίσθημα του φόβου στα παιδιά από 18 μηνών μέχρι 3 ετών

Κάθε ηλικία παρουσιάζει διαφορετικούς τρόπους κατανόησης, επεξεργασίας και αντίδρασης σε κάποιο συναίσθημα. Ο φόβος είναι ένα συναίσθημα που μπορεί να παρουσιαστεί σε οποιαδήποτε ηλικία ενώ υπάρχουν διάφοροι τύποι φόβου αλλά και βαθμοί έντασης.

Είδη φόβου

Σύμφωνα με το βαθμό έντασης τους, οι φόβοι μπορούν να κατηγοριοποιηθούν με τον ακόλουθο τρόπο: Ενστικτώδης (φυσιολογικό φόβος), παιδικός (ο φόβος που συνδέεται με την ανάπτυξη του παιδιού), της πάλης ή της φυγής (οξύνει την ικανότητα αντίδρασης του παιδιού), παραλυτικός (ο φόβος που μπλοκάρει την ικανότητα αντίδρασης) και ο παθολογικός (ο φόβος που αφορά κλινικές περιπτώσεις).

Στόχοι του φόβου

Πρωταρχικός στόχος του φόβου είναι, κατά παράδοξο τρόπο, η ενίσχυση της άμυνάς μας. Έτσι, ένα παιδί που δεν θα είχε την εμπειρία δυσάρεστων συναισθημάτων όπως είναι ο φόβος, θα γινόταν παθητικό και γαντζωμένο από τον κόσμο που το περιβάλλει, αδιάφορο σε αισθήματα και ανίκανο να αντιδράσει.

Οι βασικοί ρόλοι του φόβου είναι η περιφρούρηση του Εγώ (δόμηση της προσωπικότητας), η εγγύηση για επιβίωση, η προετοιμασία για τον κίνδυνο, η παρότρυνση για σύνεση (το άτομο να κινηθεί αναλόγως) και η ανάπτυξη των ικανοτήτων για επεξεργασία (ανώτερες λειτουργίες του ανθρώπου).

Συναισθηματική ανάπτυξη νηπίων

Ήδη από την ηλικία των δεκαοκτώ μηνών, το παιδί μπορεί να έχει ένα καλό επίπεδο ισορροπίας, αυτονομίας και περιέργειας που το ωθεί να εξερευνά με αυθορμητισμό αλλά και με ορισμένη τάση παρενόχλησης τον κόσμο και όλα όσα τύχουν να βρεθούν κοντά του. Σε αυτή την περίοδο, λοιπόν, το παιδί γίνεται εύκολα επιθετικό και αντιδραστικό χωρίς λόγο αλλά η επιθετικότητά του είναι περισσότερο λεκτική παρά σωματική γιατί στην πραγματικότητα φοβάται τις αντιδράσεις των άλλων αλλά ταυτόχρονα και το ίδιο προσπαθεί να μετρήσει τη δύναμή του. Όσον αφορά στους γονείς, το παιδί εύκολα νιώθει κτητικά συναισθήματα, ενώ ταυτόχρονα είναι εξαιρετικά τρυφερό και εκδηλωτικό απέναντί τους.

Κοινωνικοποίηση παιδιών

Όσον αφορά, στην κοινωνικοποίησή του, η αίσθηση του Εγώ δηλαδή η αντίληψη που έχει για τον εαυτό του, ενισχύεται, κι έτσι το παιδί γίνεται λιγότερο εξαρτημένο από το περιβάλλον του. Είναι η περίοδος που ξεκινά να ξεκολλάει συναισθηματικά και σταδιακά από την οικογένειά του, αναζητώντας μέσα από την ομάδα, ένα πιο ώριμο τρόπο να επικοινωνήσει με τους άλλους και να γεννηθούν έτσι και οι πρώτες φιλίες του παιδιού (είτε πραγματικοί είτε φανταστικοί φίλοι).
Σε αυτή την περίοδο, οι ανησυχίες και οι φόβοι σχετίζονται με θορύβους ή με ογκώδη και σκοτεινά πράγματα όπως φορτηγά, τρένα, σωματώδεις ανθρώπους και άλλα. Συχνά, όταν επιθυμούν να δουν ένα τρένο ή ένα ζώο από κοντά, πιάνουν από το χέρι τον γονέα και το σφίγγουν, κάτι που δεν πρέπει να αγνοηθεί από τον γονέα. Μεταξύ των υπόλοιπων φόβων είναι και ο σύνηθης φόβος να μη χάσει τη μαμά του.

Κάθε γονιός θέλει δύο βασικά πράγματα: Να είναι το παιδί του ευτυχισμένο και να μην τα θαλασσώσει με την ανατροφή του. Πώς επιτυγχάνονται όμως αυτά;

Σε αυτό το καθηλωτικό, έξυπνο και με χιούμορ βιβλίο, η αναγνωρισμένη ψυχοθεραπεύτρια Philippa Perry εξηγεί πώς χτίζονται ισχυροί δεσμοί αγάπης με τα παιδιά μας και πώς αυτοί οι δεσμοί προάγουν την πνευματική και ψυχική υγεία τους τόσο στην παιδική όσο και στη μετέπειτα ζωή τους.

Ανάπτυξη παιδιών τριών ετών

Γύρω στα τρία έτη, το παιδί υιοθετεί συγκεκριμένα σχήματα μέσα από τις μουντζούρες του τα οποία θα το οδηγήσουν στη γραφική απεικόνιση δηλαδή το σχέδιο. Επεξεργάζεται αυθόρμητα ένα νέο τρόπο σχεδίασης δηλαδή τα σχήματα και τις μορφές, συσχετίζοντάς τους με σχόλια που αφήνουν έκπληκτους τους γονείς του. Είναι ένα είδος ολοκληρωμένης και δομημένης επικοινωνίας που το παιδί υιοθετεί με ενεργητικό τρόπο. Το προφορικό σχόλιο που συνοδεύει τις μουντζούρες είναι το αληθινό βήμα για μια ώριμη σχεδίαση. Έτσι εκδηλώνει τα πρώτα του συναισθήματα: θυμό, αγάπη, ζήλια κλπ. Κινεί τους χαρακτήρες όπως επιθυμεί και η φυσική παντοδυναμία του βρίσκει έδαφος.

Έτσι, αν οι γονείς ή ο εκπαιδευτικός, επιβραβεύουν το παιδί, εκτιμώντας το έργο του, έχουμε την γέννηση ή την τόνωση της εμπιστοσύνης στον εαυτό του και της αυτονομίας. Αν το παιδί συνεχώς σχεδιάζει γωνιώδη και σκούρα σχήματα, αν καταλαμβάνει τον χώρο με κομμένες γραμμές, αν το σχέδιο θυμίζει κουβάρι τότε βρισκόμαστε μπροστά σε ιδιαίτερους φόβους και γι' αυτό χρειάζεται ιδιαίτερη προσοχή.

Συνοψίζοντας θα λέγαμε ότι, ποτέ δεν πρέπει να υποτιμούμε τους φόβους που εκδηλώνονται σε αυτή την περίοδο και αυτό που μπορούμε να κάνουμε είναι να τους αναγνωρίσουμε και να τους εμποδίσουμε να γίνουν μόνιμοι δομώντας ένα χαρακτήρα φοβισμένο έχοντας επίδραση στη ζωή του παιδιού.

Η Μηχανική της Σκέψης

Είναι στα αλήθεια ο μέσος άνθρωπος ελεύθερος να διευθετήσει τις ίδιες τις σκέψεις του; Μπορεί να πλάσει την δική του Μηχανική της Σκέψης;

 

Το μότο του Καρτέσιου «Σκέφτομαι άρα υπάρχω», φαντάζει η πλήρη επιβεβαίωση της ανωτερότητας της ανθρώπινης Φύσης έναντι στα υπόλοιπα πλάσματα που συγκατοικούν μαζί μας σε αυτόν τον κόσμο. Η πιό παραγωγική διαδικασία, αυτή της σκέψης, θεωρούμε πως είναι αέναη και δίχως περιορισμούς η κατευθύνσεις. Το άτομο σκέφτεται ατομικά, και κατόπιν δρα ατομικά, υποθέτοντας πως αυτές οι ιδέες πηγάζουν από το ίδιο το βαθύτερο εγώ που στην συνέχεια θα καθορίσει τις πράξεις του ατόμου παίρνοντας ως βάση τις ίδιες τις σκέψεις του… Είναι όμως ακριβώς έτσι;

 

Οι απαρχές για την Μηχανική της Σκέψης

 

Ας υποθέσουμε πως αποκλείουμε τον εαυτό μας από κάθε μορφή πληροφόρησης, που θεωρητικά θα  πυροδοτούσε στο νου χιλιάδες παράπλευρες συνάψεις που ίσως  θα επηρέαζαν την καθαρότητα της σκέψης.  Αρκεί κάτι τέτοιο; Η είναι εφικτό στην σύγχρονη αυτή εποχή όπου η πληροφορία διαχέεται με ραγδαίους ρυθμούς; Θα πει κανείς πως αυτά έχουν γραφτεί ξανά, πως η πληροφορία φιλτράρεται εύκολα και είτε απορρίπτεται από τις οργανικές η μη άμυνες του νου, είτε γίνεται αποδεκτή και βοηθά στην διαδικασία της εξέλιξης του νου.

 

 Η Μηχανική της Σκέψης όμως, έχει διαδικασίες που σίγουρα δεν είναι καθόλου γνωστές, παρεμβαίνει δε άμεσα στην ψυχική ευεξία του ατόμου, καθιστώντας το πρακτικά ανίκανο να  βρει διέξοδο σε δημιουργικές, θετικές σκέψεις με άμεσες επιπτώσεις στον ψυχισμό μα και στην φυσική υγεία του.

 

Οι κοινωνικές προεκτάσεις της Μηχανικής της σκέψεις είναι διάχυτες στο περιβάλλον μας, μα κρίνω πως ίσως άλλοι είναι ιδανικότεροι για να αναλύσουν το ζήτημα κοινωνιολογικά. Οι απόκρυφες προεκτάσεις του είναι αυτές που θα μας απασχολήσουν, μιας και είναι ένα ζήτημα που θα πρέπει όλοι να έχουμε στο πίσω μέρος του μυαλού μας, στην προσπάθεια να κάνουμε καλύτερο τον εαυτό μας,και κατ’επέκταση την πνευματική μας διαύγεια.

 

Ατομικές σκεπτομορφές

 

Όσοι έχουν ασχοληθεί σχετικά με τα ζητήματα του απόκρυφου, γνωρίζουν την θεωρία των σκεπτομορφών. Για όσους δεν γνωρίζουν, την παραθέτω : Αν αποδεχθούμε την ιδέα πως η σκέψη όταν γίνεται έντονη και στοχεύεται από το υποκείμενο αποκτά την δική της οντότητα και πραγματώνεται πρωτίστως σε πνευματικό επίπεδο και κατόπιν σε φυσικό, τότε θα πρέπει κυριολεκτικά να προσέχουμε πάρα πολύ σε ποιά σκέψη διοχετεύουμε την ενέργειά μας. Διότι η σκεπτομορφή αυτή, από την στιγμή που θα υλοποιηθεί θα τρέφεται από την ρευστή ουσία του ατόμου προκαλώντας δυσάρεστες ονειρικές εμπειρίες, αστοχίες στην προσωπική ζωή, καθιστά τον άνθρωπο ενεργειακό υποχείριο της ίδιας της σκοτεινής σκεπτομορφής που δημιούργησε!

 

Εδώ μπαίνει η τέχνη της μηχανικής της σκέψης, όπου το φιλτράρισμα της πληροφορίας είναι αρκετά δύσκολο να γίνει, μιας και ο σπόρος «cacodemonic spore» ριζώνει στα βαθύτερα νοητικά στρώματα κινούμενος κυριολεκτικά σε κάθε γωνία της καθημερινότητάς μας. Και δίνω ένα παράδειγμα: Κάποιον άνθρωπο, που δεν έχει παρακολουθήσει τηλεόραση εδώ και πολύ καιρό, δεν ασχολείται με το ίντερνετ. Επιστρέφοντας έπειτα από μία ηλιόλουστη βόλτα στο κέντρο της Αθήνας, κάνει την εξής διαπίστωση! Υπάρχει πρόβλημα στον Κόσμο. Η λέξη πρόβλημα, καθώς και δύο τρείς ακόμη που άκουσε στον περίπατο αυτό, σφηνώθηκαν στο βαθύτερο εγώ του πυροδοτώντας την διαδικασία δημιουργίας της ενεργειακής του ρουφήχτρας!
 

Και οφείλω να επισημάνω πως αυτή η διαδικασία πυροδοτείται 25%  από τις αυτούσιες σκέψεις του ατόμου, και κατά 75% από το σκοτεινό τάγμα που ασκεί την διοχέτευση αυτών των σπόρων στο συλλογικό ασυνείδητο! Μέσα από μία σειρά τελετουργικών διαδικασιών. Αναφέρω τα νούμερα παραπάνω, προσπαθώντας να δείξω πως το πρώτο ποσοστό αφορά και στην επικινδυνότητα των ατομικών σκεπτομορφών, και το δεύτερο αφορά τις Σκεπτομορφές που επιτίθονται μαζικά ως μία κοινή αρνητική ιδέα!

 

Συλλογικές Σκεπτομορφές

 

Το μεγαλύτερο πρόβλημα με την τέχνη της Μηχανικής της σκέψης που όπως ανέφερα παραπάνω ιερουργείται ήδη στη χώρα μας  είναι οι Συλλογικές σκεπτομορφές. Εδώ διαπιστώνεται το εξής: Ο Σπόρος εξαπλώνεται είτε ονειρικά, είτε μέσω των κοινών διαδικασιών χειραγώγησης του νου και στοχεύουν στην εξομάλυνση και την εξάλειψη βασικών διαδικασιών της σκέψης ( Όπως η φαντασία, η δημιουργικότητα, η θέληση ακόμα και για ζωή, η πνευματική εξέλιξη), καθιστώντας μάζες ανθρώπων σε άβουλα κυριολεκτικά πλάσματα.

 

Φανταστείτε το εύρος μίας σκοτεινής σκεπτομορφής, όταν 1.000.000 άνθρωποι διοχετεύουν καθημερινά και με ένταση τις αρνητικές εκροές ενέργειας. Θα μπορούσαμε να την παρομοιάσουμε με ένα τεράστια σκοτεινή ρουφήχτρα που βρίσκεται πάνω από τα κεφάλια μας και τρέφεται από την ενέργειά μας. Αν αναλογιστούμε λοιπόν πόσες είναι οι κοινές αρνητικές μας σκέψεις θα διαπιστώσουμε το εύρος του προβλήματος.

 

Κλειστές πύλες

 

Η Μηχανική της Σκέψης είναι ο ένας πυλώνας μέσα στο φάσμα του γενικότερου απόκρυφου σχεδίου σχετικά με τον πνευματικό σκοταδισμό και την «αφύπνιση» των δαιμονικών στοιχείων που σιγά σιγά εισχωρούν στην πολυδιαστατική πραγματικότητα. Ο γενικότερος στόχος που τείνει να επιτευχθεί, είναι το σφράγισμα των διόδων της φωτεινής σύναψης και της επαφής με τον φωτεινό πνευματικό κόσμο, άρα και της δημιουργικής έμπνευσης, και ταυτόχρονα η ενεργοποίηση των σκοτεινών διόδων προς την πραγματικότητά μας για τις ορδές των αρνητικών οντοτήτων.

 

Μερικές φευγαλέες ματιές στο περιβάλλον μας αρκούν εξάλλου για να διαπιστώσουμε αυτή την έκχυση  σκοτεινής ύλης. Η ίδια η διάταξη των πόλεων αλλάζει, ολόκληρες περιοχές βυθίζονται η μία μετά την άλλη στο σκότος, τα ρεύματα LEY αλλάζουν τον πόλο τους σε αυτή την ενεργειακή σκακιέρα. Πρόκειται για ένα θέμα που πρέπει όλοι να γνωρίζουμε ως την τελευταία λεπτομέρειά του, όμως χάριν χώρου περιορίζομαι προς το παρόν στις γενικές διαπιστώσεις.

 

Κλείνοντας αναφέρω πως το παραπάνω κείμενο είναι μία εισαγωγή στην πρακτική της Μηχανικής Της σκέψης, μιας διαδικασίας που αποτελεί μέρος ενός συνόλου από σκοτεινές  πρακτικές που έχουν ως απώτερο σκοπό την πνευματική υποδούλωσή μας.

 

Και γνωρίζουμε όλοι πως η Ελλάδα είναι ένας ιδιαίτερος ενεργειακά τόπος, με φιλοσοφικό και μυσταγωγικό παρελθόν, που όμως αντιτίθεται άμεσα στην Σκοτεινή σκιά με το να παροτρύνει τον άνθρωπο προς το φως!

 

Δεν θα πρέπει ποτέ να ξεχνάμε πως ο άνθρωπος κρύβει μέσα του το Φωτεινό Ον, οφείλει να το ανακαλύψει για να συνεχίσει την διαδρομή του προς την Γνώση. Έστω και αν η σκιερή αυτή επίθεση που αναλυτικότερα θα περιγράψω σε κάποιο άλλο άρθρο, μας έχει προς στιγμήν αδρανοποιήσει. Εξάλλου, Μία ακτίνα φωτός αρκεί για να σπάσει ακόμη και το πιό βαθύ σκοτάδι!

Ο άνθρωπος είναι σαν ένα βιβλίο. Το καθένα έχει την δική του ξεχωριστή ιστορία αλλά κρίνεται με βάση το εξώφυλλό του

Ο κάθε άνθρωπος είναι ένα ξεχωριστό ον τόσο εξωτερικά όσο και εσωτερικά. Τα εξωτερικά χαρακτηριστικά οφείλονται στην κληρονομικότητα ενώ ο εσωτερικός μας κόσμος είναι αποτέλεσμα βιωμάτων και αξιών με τα οποία έχουμε μεγαλώσει και βάση αυτά πορευόμαστε στην ζωή. Πολλές φορές οι γονείς μας λειτουργούν σαν πρότυπα και εμείς ασυναίσθητα γινόμαστε η προέκταση του εαυτού τους.

Κάθε άνθρωπος είναι μοναδικός, σαν ένα βιβλίο. Το κάθε ένα έχει την δική του ξεχωριστή ιστορία αλλά κρίνεται με βάση το εξώφυλλό του. Πολλοί λοιπόν βγάζουμε συμπεράσματα για έναν συνάνθρωπό μας από ένα μεμονωμένο περιστατικό ή χαρακτηριστικό. Είτε αυτό είναι το αποκρουστικό του βλέμμα, η αγένεια ακόμη κι ένα ξέσπασμά του.

Μεγαλωμένη σε μια οικογένεια που η ευγένεια κατέχει πρωταρχική σημασία στις διαπροσωπικές μου σχέσεις, κάθε αντίθετη συμπεριφορά προκαλεί την δυσαρέσκειά μου. Δοκίμασα δυο μεθόδους αντιμετώπισης των συμπεριφορών αυτών χωρίς το επιθυμητό αποτέλεσμα. Η πρώτη ήταν να αντιμετωπίσω την αγένεια με την κατά μέτωπο επίθεση. Στην περίπτωση αυτή το μόνο που πέτυχα ήταν να διαλυθεί η ψυχολογία μου ενώ ταυτόχρονα να γίνω τόσο μικρή όσο το άτομο που είχα απέναντί μου.

Η δεύτερη μέθοδος ήταν η αγνόηση κάτι το οποίο ήταν εντελώς λανθασμένο. Αφενός η μη υπεράσπιση του εαυτού μας δείχνει έμμεσα την ενοχή μας, αφετέρου δεν βοηθά το άτομο που εκτοξεύει τα πυρά του άδικα σε οποίον βρεθεί τυχαία στο διάβα του, να γίνει καλύτερος άνθρωπος. Αποφάσισα λοιπόν να παραμείνω ο εαυτός μου. Δεν θέλω πλέον να κρίνω από το εξώφυλλο τον κάθε άνθρωπο από την στιγμή που δεν γνωρίζω την δική του ιστορία.

Αντιμετωπίζω πλέον την αγένεια, τον θύμο, την έκρηξη των συνανθρώπων μου με ευγένεια. Αν καλημερίσουμε έναν δύστροπο άνθρωπο καθημερινά, αργά ή γρήγορα θα ανταποκριθεί. Αν απαντήσουμε στην αγένεια με καλοσύνη και ευγένεια , θα εισπράξουμε την ανάλογη συμπεριφορά. Αν χαμογελάμε συχνά σε έναν μίζερο άνθρωπο, θα τον προκαλέσουμε να χαμογελάσει κι εκείνος. Το μυστικό κρύβεται στην καλοσύνη της ψυχής.

Ο κάθε άνθρωπος κρύβει πολλά ή λίγα αποθέματα. Είναι το μοναδικό μας όπλο για να κερδίσουμε την κάθε δύσκολη μάχη. Διότι αναγκάζουμε τον συνάνθρωπο μας να ανέβει επίπεδο. Να λίγο γίνει καλύτερος άνθρωπος… Με τον τρόπο αυτό βοηθάμε και τον ίδιο μας τον εαυτό. Διότι η αλλαγή που βλέπουμε στους άλλους η οποία οφείλεται στην δική μας προσπάθεια μας πλημμυρίζει θετικά συναισθήματα. Ευελπιστούμε εκείνη την δεδομένη στιγμή να συμβάλαμε ώστε να τοποθετηθεί ένα μικρό λιθαράκι που θα βοηθήσει τον αποδέκτη της καλοσύνης μας να πράττει ανάλογα στο μέλλον.

Γιατί πρέπει να κατανοήσετε την Σκοτεινή σας Πλευρά

Είμαστε πλάσματα ατελείωτης εξέλιξης και δυνατοτήτων. Κάποιες από τις εσωτερικές μας όψεις φαίνονται πολύ αρνητικές και στρεβλές. Συνήθιζαν να είναι αυτό που θα αρνιόμασταν ή θα καταπιέζαμε αυτές τις εκφράζεις μέχρι την τελευταία μας αναπνοή.

Στο τέλος αυτή η αρνητικότητα ήταν ακόμα παρούσα και πολύς χρόνος και ενέργεια είχαν χαθεί. Τώρα είναι πιο κοινή πρακτική να εξετάζουμε και να κατανοούμε το σκοτάδι που ζει μέσα σε όλους μας.

Δεν μπορείτε να ανατρέψετε έναν διανοητικό σχηματισμό με περισσότερη σκέψη. Είναι σαν να χύνουμε βενζίνη στην φωτιά. Επίσης δεν μπορείτε να διατάξετε μια καρδιά να νιώσει ή να καταπιέσει.

Οποιοσδήποτε προσπάθησε να πολεμήσει κάποιο από αυτά τα όργανα ξέρει την ματαιότητα αυτών των μαχών. Αυτό που δουλεύει είναι η συμπόνια, η αποδοχή και ικανότητα του «αφήνω να φύγει» που μαθαίνουμε.

Κοιτάζοντας πιο καλά στους σκοτεινούς σχηματισμούς που ζουν μέσα στον καθένα, θα βοηθούσε να ονομάζαμε κάποιους: Ζήλεια, οργή, μίσος, η όρεξη για δύναμη και η απληστία είναι μερικοί από τους μεγαλύτερους σχηματισμούς.

Όταν αυτοί οι σχηματισμοί συγκεντρωθούν, σκοτεινές φαντασιώσεις μπορούν να αρχίσουν να ξετυλίγονται εναντίον της θέλησής μας. Βλέπουμε τρομακτικά πράγματα που η κοινωνία και ο εαυτός σας κρίνει σκληρά εξαιτίας του ωμού περιεχομένου,.

Είστε κάτι περισσότερο από το άθροισμα αυτών των μπλεγμένων σκέψεων που τρέχουν και των σκοτεινών σχηματισμών που τις δημιούργησαν. Ακόμα και η επιθυμία για πόλωση της ανθρώπινης φύσης σε «φωτεινές» και «σκοτεινές» πλευρές είναι αχρείαστα μοιρολατρική. Η ζωή είναι εμπειρία.

Το μυαλό αντιλαμβάνεται το ερέθισμα και δημιουργεί εσωτερικούς σχηματισμούς. Είναι ένα κέντρο επεξεργασίας δεδομένων και παραγωγής. Τίποτα περισσότερο και τίποτα λιγότερο. Συνεχώς εξασκείται. Εξετάζει, δημιουργεί, ελίσσεται, φαντάζεται και τεστάρει οτιδήποτε μπορεί.

Πρέπει να τα κάνει ώστε να παραμείνει ένα χρήσιμο εργαλείο. Αν έκανε μόνο ό,τι του ζητούσε ο «ανώτερος» εαυτός μας, θα ήμασταν ανίκανοι να τα βγάλουμε πέρα με πολλές καταστάσεις που δεν είδαμε ποτέ να έρχονται. Η καρδιά είναι ένα εργαλείο βιώματος συναισθημάτων και μερικές φορές μας προδίδει. Κάνει οτιδήποτε χρειάζεται για να μείνει συναφές εργαλείο.

Ποτέ μην είστε αναστατωμένοι και μην αισθάνεστε ένοχοι για τις τρελές ανοησίες που κάνουν η καρδιά και το μυαλό σας. Είναι εργαλεία που λειτουργούν για πολύ συγκεκριμένες εργασίες. Η μοναδική παραγωγική πορεία δράσης που πρέπει να αναγνωρίσετε τον σχηματισμό για αυτό που είναι. Χαμογελάστε και αποδεχτείτε ότι υπάρχει. Έπειτα σημειώστε το.

Αφήστε το να φύγει. Πιθανώς θα συνεχίσει να κάνει φασαρία και να προσπαθεί να σας βλάψει, όμως συνεχίστε απλά να το αποδέχεστε και να το αγαπάτε. Τελικά χωρίς να ταΐζετε άλλο με καύσιμα το μυαλό και την καρδιά θα συνεχίζουν με άλλες λειτουργίες.

Ο Πλάτωνας θεωρούσε ότι όσο περισσότερο στρέφουμε τον νου μας προς το απρόσωπο, μεγαλώνει η αξία μας

Δύσκολα μπορεί κάποιος να αντλήσει από τους διαλόγους του Πλάτωνα πραγματικά ιστορικά στοιχεία για τον Σωκράτη, τον άντρα που περιφερόταν ξυπόλυτος στην αθηναϊκή αγορά φορώντας έναν πεντακάθαρο χιτώνα και έθετε επίμονα ερωτήματα των οποίων η ουσία δεν γινόταν εύκολα αντιληπτή, καταφέρνοντας να δημιουργήσει γύρω του ένα πλήθος από περίεργους, καθώς ανέτρεπε κάθε απάντηση που του έδιναν. Ήταν ένας πλανόδιος της διαλεκτικής, ένας φιλόσοφος-αντάρτης της πόλης.

Ο Πλάτωνας βέβαια δεν είναι ο μόνος Αθηναίος που έγραψε σωκρατικούς διαλόγους μετά τον θάνατο του Σωκράτη. Είναι, όμως, ο μόνος συγγραφέας σωκρατικών διαλόγων που υπήρξε, συνάμα, και φιλοσοφική ιδιοφυία. Η στάση του Πλάτωνα απέναντι στον «δικό» του Σωκράτη δεν παραμένει στάσιμη κατά τη διάρκεια της μακράς ζωής του. Αν παρακολουθήσουμε τις μεταβολές στη στάση του απέναντι στον φιλόσοφο, του οποίου ο θάνατος έκανε τον ίδιο φιλόσοφο, ίσως καταφέρουμε να πλησιάσουμε περισσότερο το πρόσωπο της απόμακρης μορφής του Πλάτωνα.

Είναι δύσκολο, για να μην πω ανάρμοστο, να προσεγγίσουμε τον Πλάτωνα ως πρόσωπο. Κανείς άλλος φιλόσοφος δεν αποθαρρύνει τόσο πολύ μια τέτοια προσέγγιση. Ο Πλάτωνας φαινόταν να συμπαθεί ελάχιστα ό,τι ήταν προσωπικό. Θεωρούσε ότι όσο περισσότερο στρέφουμε τον νου μας προς το απρόσωπο, μεγαλώνει η αξία μας. Ότι γινόμαστε καλύτεροι όσο περισσότερο κατανοούμε το Σύμπαν, όσο περισσότερο αναλογιζόμαστε το μεγαλείο του και όσο λιγότερο τη δική μας μικρότητα. Ο Πλάτωνας εκδηλώνει συχνά τρόμο μπροστά στην ανθρώπινη φύση, την οποία θεωρεί πλησιέστερη προς εκείνη του ζώου παρά του Θεού. Η ανθρώπινη φύση είναι ένα ηθικό και πολιτικό πρόβλημα προς επίλυση, και μόνο το Σύμπαν φαντάζει επαρκές για την απεραντοσύνη του εγχειρήματος.

Η ζοφερή απόγνωση του Πλάτωνα για το «γένος μας» έγινε μάλλον πιο φανερή στα τελευταία του χρόνια, ωστόσο, διαισθάνομαι πως είχε άσχημη γνώμη για την ανθρωπότητα ακόμη και όταν ήταν πιο νέος. Η μοίρα του Σωκράτη στα χέρια της δημοκρατίας -η θανατική καταδίκη του, όπως και η ετυμηγορία της ενοχής του, ήταν αποτέλεσμα λαϊκής ψήφου- ίσως σχετίζεται τόσο με την άσχημη εικόνα που είχε διαμορφώσει για την ανθρωπότητα, όσο και με την εξαρχής στροφή του στη φιλοσοφία. Ενώ ο Σωκράτης γελούσε δυνατά με τα κακόγουστα αστεία των κωμικών συγγραφέων, ακόμη και όταν γινόταν ο ίδιος αντικείμενο διακωμώδησης, η χαρακτηριστική αντίδραση του Πλάτωνα στις ταραχώδεις και γελοίες πτυχές της ανθρώπινης φύσης θα ήταν, υποψιάζομαι, ένα ρίγος ανατριχίλας. Η αγάπη του για τον Σωκράτη τον βοήθησε να απωθήσει το ρίγος. Ο Σωκράτης στάθηκε γι’ αυτόν ένα μέσον για να συμφιλιώσει τον εαυτό του με την παραμορφωμένη από τις ασχήμιες και τις αντιφάσεις ανθρώπινη ζωή. Μάλιστα, ο Σωκράτης, ως πολύ ανθρώπινος -όπως ο Πλάτωνας πασχίζει να μας δείξει-ενσαρκώνει ο ίδιος αυτές τις αντιφάσεις.

Απλώς επειδή υπήρξε ένας άνθρωπος όπως ο Σωκράτης, ο Πλάτωνας θα μπορούσε να πειστεί ότι τελικά αξίζει να νοιάζεται κάποιος για την ανθρώπινη ζωή.

Με τα γραπτά του ο Πλάτωνας δημιούργησε ένα αδιέξοδο και μια ερμηνευτική σύγχυση. ‘Όμως, δημιούργησε επίσης και τη φιλοσοφία, καθιστώντας την ζωντανό μνημείο του Σωκράτη. Η λέξη φιλοσοφία δηλώνει την αγάπη για τη σοφία. Και η αγάπη για τη σοφία είναι ένα απρόσωπο είδος αγάπης. Αξίζει, λοιπόν, να σημειωθεί ότι μια πολύ προσωπική αγάπη -η αγάπη του Πλάτωνα για τον Σωκράτη- ενεργούσε μέσα στον άνθρωπο που δημιούργησε τη φιλοσοφία όπως την γνωρίζουμε.

Όλα αυτά προσθέτουν ένα στοιχείο παραδόξου στο ύφος με το οποίο έγραψε ο Πλάτωνας, ιδίως αν λάβουμε υπόψη όσα θα πει για τον φιλοσοφικό έρωτα, που αντικαθιστά τον προσωπικό έρωτα (από εδώ πηγάζει η στρεβλωμένη ιδέα μας για τον «πλατωνικό έρωτα»). Όμως, ακόμη και αυτή η ένταση χρησιμοποιείται από τη φιλοσοφία. Στόχος του Πλάτωνα -ή, τουλάχιστον, έτσι το αντιλαμβάνομαι εγώ- είναι να μην αφήσει ποτέ τη σκέψη να γίνει υπερβολικά αυτόματη, να μην επαναπαυθεί. Στόχος του, με άλλα λόγια, είναι ο άνθρωπος να σκέφτεται διαρκώς, να μην περιπίπτει σε νοητική αδράνεια, και γι’ αυτό δεν είναι ποτέ αρνητικός απέναντι στις αποσταθεροποιητικές επιδράσεις του παραδόξου.

Η επικαιρότητά του οφείλεται αποκλειστικά στα ερωτήματα που έθεσε και στην επιμονή του ότι δεν μπορούμε να απαλλαγούμε εύκολα απ’ αυτά, όπως νομίζουν οι περισσότεροι. ‘Ένα από τα περίεργα χαρακτηριστικά των φιλοσοφικών ερωτημάτων είναι η προθυμία με την οποία δίνουν πολλοί απαντήσεις οι οποίες δεν συλλαμβάνουν την ουσία των ερωτημάτων. Μερικές φορές οι λανθασμένες απαντήσεις δίνονται από επιστήμονες, άλλοτε στο πλαίσιο θρησκειών, άλλοτε βασισμένες σε αυτό που ονομάζουμε απλή, κοινή λογική. Ο Πλάτωνας διατύπωσε μερικά από τα πιο οριστικά αντεπιχειρήματα απέναντι σε απαντήσεις που αποτυγχάνουν να συλλάβουν την ουσία του φιλοσοφικού ερωτήματος.

Ο ίδιος σπανίως παρουσιαζόταν σαν να δίνει τις τελικές απαντήσεις. Αυτό που τόνιζε ήταν η απειθαρχία την οποία επιδεικνύουν τα ερωτήματα απέναντι στην προσπάθεια να τους δώσει κάποιος ρηχές απαντήσεις.

Εκεί βρίσκεται η ευτυχία

Τίποτε πάνω στη γη δεν κάνει την ευτυχία πιο προσιτή στην προσπάθεια να τη βρούμε. Ο ιστορικός Γουίλ Ντυράν έγραφε ότι αποζητούσε την ευτυχία στη γνώση και βρήκε μόνο απογοήτευση.

Αναζήτησε τότε την ευτυχία στα ταξίδια και βρήκε την κούραση, στον πλούτο και βρήκε τη διχόνοια και την αγωνία. Αναζήτησε την ευτυχία στο γράψιμο και απλώς κουράστηκε.

Μια μέρα είδε μια γυναίκα να περιμένει σ’ ένα μικρό αμάξι με ένα κοιμισμένο παιδί στην αγκαλιά της. Ένας άντρας κατέβηκε απ΄ το τρένο,πλησίασε και φίλησε τρυφερά τη γυναίκα κι ύστερα το μωρό, πολύ απαλά για να μην το ξυπνήσει. Η οικογένεια έφυγε και άφησε τον Ντυράν έκπληκτο από τη συνειδητοποίηση της πραγματικής φύσης της ευτυχίας. Ησύχασε κι ανακάλυψε πως “κάθε ομαλή λειτουργία της ζωής εμπεριέχει κάποια απόλαυση”.

Όσο πιο πολύ μαθαίνουμε, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιούμε ότι δεν ξέρουμε

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ότι όποιος αδυνατεί να καταλάβει τα μικρά ερωτήματα – όπως “Πόσο κάνει 1+1;” – έχει μικρές πιθανότητες για τα μεγαλύτερα.

Είναι επίσης αληθινό ότι όσο πιο πολύ μαθαίνουμε, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιούμε ότι δεν ξέρουμε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ξέρουμε τίποτα! Ο ανθρώπινος κόσμος είναι ένα αυξανόμενα σύνθετο πράγμα, όλο και πιο δύσκολο να το καταλάβεις.

Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι παλεύουν ακατάπαυστα να καταλάβουν πώς έχουν τα πράγματα. Πώς το κάνουμε αυτό;

– Αρχικά στηριζόμενοι πάνω σε αξιόπιστη γνώση. Ο Πλάτωνας είχε μια διάσημη επιγραφή τοποθετημένη έξω από την Ακαδημία του (το πρώτο πανεπιστήμιο), που έλεγε “Κανείς στερούμενος της γεωμετρίας να μην εισέλθει”. Γιατί; Επειδή ο Πλάτωνας πίστευε ότι οι μαθηματικές αλήθειες ήταν τα πιο σίγουρα πράγματα και έπρεπε να μαθαίνονται, πριν κάποιος πλησιάσει πιο αβέβαια θέματα όπως η ηθική και η πολιτική.

Πίστευε ότι τα μεγαλύτερα ερωτήματα στη ζωή (όπως αυτά για την ορθότητα και τη δικαιοσύνη) δεν θα μπορούσαν καν να διατυπωθούν προτού τα μικρότερα (όπως αυτά στη γεωμετρία) απαντηθούν.

Εκατομμύρια άνθρωποι καταπιάνονται με πολλά θέματα στο πλανητικό χωριό, θέματα που μας αφορούν όλους και μπορούν να μας προκαλέσουν σημαντική δυσαρέσκεια: από την οικονομία μέχρι την οικολογία, από το σύστημα υγείας μέχρι την έλλειψη στέγης, από την ανεκτικότητα μέχρι την τρομοκρατία.

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ότι όποιος αδυνατεί να καταλάβει τα μικρά ερωτήματα – όπως: “Πόσο κάνει 1+1;” – έχει μικρές πιθανότητες για τα μεγαλύτερα. Εάν δεν μπορείτε να κάνετε αριθμητική, που είναι εύκολη, πώς μπορείτε ακόμη και να αρχίσετε να διακρίνετε το σωστό από το λάθος, κάτι που μπορεί να είναι πολύ δύσκολο ορισμένες φορές;

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ακόμη ότι κάθε σύστημα εκπαίδευσης που αποτυγχάνει να οδηγήσει τους μαθητές του έξω από τη σπηλιά πρέπει είτε να αναμορφωθεί είτε να αντιμετωπίσει τη διάλυση.

Ένας πολιτισμός που μπορεί κατ’ αυτόν τον τρόπο να παραδοθεί στον ηττημένο εχθρό του πρέπει πρώτα να υποστεί τέτοιον εκφυλισμό που ούτε οι διορισμένοι του ιερείς και δάσκαλοι ούτε κανείς άλλος να έχει την ικανότητα ή να αναλαμβάνει την ευθύνη να τον υπερασπίσει.

Τι είναι ο «άνθρωπος»;

Ο άνθρωπος διαφέρει από το ζώο έχοντας τη δυνατότητα να ενεργήσει συνειδητά, τη δυνατότητα να πράξει. Δεν μπορούμε να το αρνηθούμε αυτό, και βλέπουμε ότι αυτός ο ορισμός ικανοποιεί όλες τις απαιτήσεις. Παρέχει τη δυνατότητα να ξεχωρίσει ο άνθρωπος από μια σειρά άλλων όντων που δεν διαθέτουν τη δυνατότητα της συνειδητής πράξης και ταυτόχρονα να διαχωριστεί ανάλογα με το βαθμό συνειδητότητας των πράξεών του.

Χωρίς καμία υπερβολή μπορούμε να πούμε ότι όλες οι διαφορές που μας εντυπωσιάζουν ανάμεσα στους ανθρώπους μπορούν να αναχθούν στις διαφορές συνειδητότητας των πράξεών τους. Οι άνθρωποι μας φαίνονται τόσο διαφορετικοί ακριβώς επειδή οι πράξεις μερικών απ’ αυτούς είναι κατά τη γνώμη μας βαθιά συνειδητές, ενώ oι πράξεις άλλων είναι τόσο ασυνείδητες, πιο ασυνείδητες και από μιας πέτρας, η οποία αντιδρά τουλάχιστον σωστά στα εξωτερικά φαινόμενα, Το πρόβλημα περιπλέκεται από το γεγονός ότι ένας και ο αυτός άνθρωπος εκδηλώνει παράλληλα με αυτό που εμφανίζεται σε μας σαν πλήρως συνειδητές πράξεις θελήσεως, άλλες, τελείως ασυνείδητες μηχανικές αντιδράσεις ζώου.

Στην προσωπική, οικογενειακή και κοινωνική ζωή, στην πολιτική, την επιστήμη, την τέχνη, τη φιλοσοφία και την τυφλή πίστη, όλα «συμβαίνουν», από την αρχή ως το τέλος, κανένας δεν μπορεί να «πράξει» οτιδήποτε.

Για να πράξει κανείς είναι απαραίτητος ένας πολύ υψηλός βαθμός της γνώσης και του είναι.

Ένας άνθρωπος που κοιμάται δεν μπορεί να «πράξει». Σ’ αυτόν, τα πάντα συμβαίνουν στον ύπνο. Εδώ δεν εννοούμε τον ύπνο με την κυριολεξία του οργανικού μας ύπνου, αλλά με την έννοια μιας κατάστασης συνειρμικής ύπαρξης. Πρώτα απ’ όλα πρέπει να ξυπνήσει.

O μύθος του έρωτα

Ας αναλογιστούμε το γνωστό – πλασμένο από τον Πλάτωνα – μύθο του Έρωτα, που γνώρισε εξαιρετική επιτυχία ιδιαίτερα την εποχή της ευρωπαϊκής Αναγέννησης.

Πράγματι στο Συμπόσιο ο φιλόσοφος συγκρίνεται με τον Έρωτα διότι αμφότεροι είναι καταδικασμένοι στην αιώνια κίνηση μεταξύ των άκρων. Αρκεί να ξαναδιαβάσουμε το μύθο της σύλληψης του Έρωτα που αφηγείται η ιέρεια Διοτίμα και της οποίας τα λόγια μεταφέρει ο Σωκράτης, για να καταλάβουμε καλύτερα τη σύγκριση. Κατά τη διάρκεια γιορτής για τη γέννηση της Αφροδίτης, ο Πόρος (θεός της επινοητικότητας), μεθυσμένος από νέκταρ, παραδίδεται στην Πενία (θεά της φτώχειας): από την ένωσή τους γεννιέται ο Έρως του οποίου το πεπρωμένο, λόγω των αντιτιθέμενων χαρακτηριστικών των γωνιών του, είναι να χάνει και να κερδίζει το καθετί.

Ούτε θνητός ούτε αθάνατος, ούτε φτωχός ούτε πλούσιος, ο Έρως παίζει το ρόλο του μεσάζοντα, κατορθώνοντας να εκφράσει συμβολικά τη συνθήκη του φιλόσοφου, πάντα αιωρούμενη μεταξύ άγνοιας και σοφίας. Τοποθετημένος ανάμεσα στους θεούς (που δεν αποζητούν τη σοφία διότι ήδη την έχουν) και τους αμαθείς (που δεν την αποζητούν διότι νομίζουν ότι την κατέχουν), ο αληθινός φιλόσοφος, εραστής της σοφίας, θα προσπαθήσει να την προσεγγίσει κυνηγώντας τη σε όλη του τη ζωή.

Albert Camus: Η ζωή είναι καλύτερη όταν δεν έχει νόημα

Μερικοί άνθρωποι πιστεύουν ότι ο ρόλος της φιλοσοφίας είναι η αναζήτηση του νοήματος της ζωής. Αλλά ο Γάλλος φιλόσοφος και μυθιστοριογράφος Αλμπέρ Καμί πίστευε ότι η ζωή είναι από τη φύση της κενή νοήματος. Αν και, αρχικά, αυτή η άποψη φαίνεται να είναι καταθλιπτική, ο Καμί πιστεύει ότι μόνο αν αποδεχτούμε αυτό το γεγονός έχουμε τη δυνατότητα να ζήσουμε, στον βαθμό του εφικτού, μια καλή ζωή. Ο Καμί διατυπώνει αυτή την άποψη στο βιβλίο Ο μύθος του Σίσυφου. Ο Σίσυφος ήταν ένας Έλληνας βασιλιάς ο οποίος είχε χάσει την εύνοια των θεών και είχε καταδικαστεί σε μια φρικτή μοίρα στον Κάτω Κόσμο. Η αποστολή του ήταν να σπρώχνει έναν τεράστιο βράχο στην κορυφή ενός υψώματος, ο οποίος στη συνέχεια κατρακυλούσε πάλι στους πρόποδες. Ο Σίσυφος έπρεπε τότε να κατέβει στους πρόποδες και να ξεκινήσει πάλι από την αρχή την προσπάθειά του, η οποία δεν είχε τέλος.

Ο Καμί γοητεύτηκε από αυτόν τον μύθο επειδή εξέφραζε κάτι από την κενότητα και το παράλογο της ζωής μας. Ο Καμί βλέπει τη ζωή σαν μια ατέλειωτη προσπάθεια για την πραγματοποίηση έργων που είναι εντελώς ανούσια.

Αναγνωρίζει ότι πολλά από αυτά που κάνουμε σίγουρα φαίνονται να έχουν νόημα, αλλά αυτό που προτείνει είναι κάτι πιο αδιόρατο. Από τη μία, είμαστε ενσυνείδητα όντα που δεν μπορούμε παρά να ζήσουμε τη ζωή μας θεωρώντας ότι έχει κάποιο νόημα. Από την άλλη, αυτό το νόημα δεν ενυπάρχει στο σύμπαν, αλλά μόνο στον νου μας. Το σύμπαν δεν έχει νόημα ούτε σκοπό’ απλώς υπάρχει. Αλλά επειδή, σε αντίθεση με τα υπόλοιπα όντα, έχουμε συνείδηση, αναζητάμε νόημα και σκοπό παντού.

Η αναγνώριση του παραλόγου

Το παράλογο, κατά τον Καμί, είναι αυτό που νοιώθουμε όταν συνειδητοποιούμε ότι το νόημα που δίνουμε στη ζωή δεν υφίσταται πέρα από τη συνείδησή μας. Είναι το αποτέλεσμα της αντίφασης μεταξύ της αίσθησης που έχουμε για το νόημα της ζωής μας και της γνώσης ότι το σύμπαν δεν έχει νόημα.

Ο Καμί εξετάζει τι σημαίνει να ζούμε με αυτή την αντίφαση. Ισχυρίζεται ότι μόνο αν αποδεχτούμε ότι η ζωή είναι κενή νοήματος και παράλογη είμαστε σε θέση να ζήσουμε ικανοποιητικά. Αποδεχόμενοι το παράλογο, η ζωή μας μετατρέπεται σε μια διαρκή εξέγερση εναντίον του ανούσιου σύμπαντος, και μπορούμε να ζήσουμε ελεύθεροι.

Αυτή την ιδέα ανέπτυξε περισσότερο ο φιλόσοφος Τόμας Νάγκελ, ο οποίος είπε ότι το παράλογο της ζωής βρίσκεται στη συνείδηση επειδή, όσο σοβαρά και αν πάρουμε τη ζωή, πάντοτε γνωρίζουμε ότι, από κάποια άποψη, αυτή η σοβαρότητα μπορεί να αμφισβητηθεί.

Ο Καμί γεννήθηκε στην Αλγερία το 1913. Έναν χρόνο αργότερα, ο πατέρας του σκοτώθηκε στον Α’ Παγκόσμιο Πόλεμο, και έτσι τον Καμί ανέθρεψε η μητέρα του σε συνθήκες μεγάλης φτώχειας. Σπούδασε φιλοσοφία στο Πανεπιστήμιο του Αλγεριού, όπου πέρασε την πρώτη κρίση φυματίωσης, μια ασθένεια από την οποία έκτοτε θα υπέφερε σε όλη του τη ζωή. Σε ηλικία 25 ετών εγκαταστάθηκε στη Γαλλία, όπου άρχισε να ασχολείται με την πολιτική. Το 1935 έγινε μέλος του Γαλλικού Κομμουνιστικού Κόμματος, αλλά το 1937 τον διέγραψαν. Κατά τη διάρκεια του Β’ Παγκόσμιου Πολέμου συμμετείχε στη Γαλλική Αντίσταση, εκδίδοντας μια παράνομη εφημερίδα, και έγραψε πολλά από τα γνωστότερα έργα του, μεταξύ των οποίων και το μυθιστόρημα Ο ξένος. Έγραψε πολλά θεατρικά έργα, μυθιστορήματα, και δοκίμια, και το 1957 βραβεύτηκε με το Νόμπελ Λογοτεχνίας. Ο Καμί σκοτώθηκε σε αυτοκινητιστικό δυστύχημα σε ηλικία 46 ετών, αποδεχόμενος την πρόσκληση ενός φίλου του να τον μεταφέρει οδικώς στο Παρίσι, παρότι είχε ήδη αγοράσει σιδηροδρομικό εισιτήριο.

Σημαντικά έργα:

1942 Ο μύθος του Σίσυφου
1942 Ο ξένος
1947 Η πανούκλα
1951 Ο επαναστατημένος άνθρωπος
1956 Η πτώση

Να γίνεις απόλυτα ειλικρινής

Όσο σκληρό και αν θεωρείς ότι είναι να πεις την αλήθεια σε μια συγκεκριμένη περίσταση και όσο δύσκολο κι αν είναι να αφήσεις τις πραγματικές σκέψεις να έρθουν στην επιφάνεια, εσύ θα πρέπει να είσαι ειλικρινής. Θα πρέπει να λες αυτό που σκέφτεσαι. Εδώ θα πρέπει να διευκρινίσω ότι, όταν λέω να είσαι απόλυτα ειλικρινής, δεν εννοώ να είσαι τόσο ωμή με τους άλλους που να τους προσβάλλεις και να τους πληγώνεις. Άλλο είναι το μήνυμα που θέλω να σου δώσω. Το να είσαι απόλυτα ειλικρινής συνδέεται κατά κάποιον τρόπο μ’ αυτό που σου έλεγα πριν, ότι πρέπει να είσαι προσεκτική όταν δίνεις τον λόγο σου. Μην είσαι απερίσκεπτη με τα λόγια σου. Τα λόγια έχουν μεγάλη δύναμη. Όταν λες κάτι, φρόντισε να το εννοείς. Ξέχνα τις κολακείες και τα περιττά λόγια και λέγε την αλήθεια σε όλες σου τις συζητήσεις».

«Τι όφελος έχει το να είμαι απόλυτα ειλικρινής;» αναρωτήθηκα.

«Τεράστιο», απάντησε. «Όπως το όφελος που έχει να κρατάς τις υποσχέσεις σου και να μένεις πιστή στις δεσμεύσεις σου. Αυξάνει την εμπιστοσύνη που έχουν σε εσένα οι άλλοι. Ξέρουν πως, όταν λες κάτι, είναι αλήθεια. Όταν λες πάντα την αλήθεια, αποκτάς μεγάλο σεβασμό στα μάτια τους και γίνεσαι πιο δυνατός άνθρωπος. Καταλαβαίνουν πλέον ποια είσαι, και δεν υπάρχει πια τίποτα το προσποιητό πάνω σου. Όλα τα επιφανειακά στοιχεία με τα οποία στολίζουμε τον χαρακτήρα μας αποβάλλονται και μένει μόνο γυμνή η ανθρωπιά μας. Και αυτό έχει τεράστια δύναμη, τεράστια. Γίνεσαι κάτι παραπάνω από άτομο. Φτάνεις να γίνεις μια δύναμη της φύσης και απελευθερώνεις γύρω σου αυτήν την αύρα. Και, πίστεψέ με, οι άνθρωποι νιώθουν αυτήν τη δύναμη που σε περιβάλλει».

«Την είχαν και οι σοφοί αυτήν τη δύναμη;»

Σε εξωπραγματικό βαθμό», είπε, κοιτάζοντας τον ουρανό. «Αυτό είναι ένα απ’ τα πράγματα που θυμάμαι περισσότερο από τους αγαπημένους μου δασκάλους. Καθένας τους ήταν βαθιά αφοσιωμένος στην αλήθεια όχι μόνο όσον αφορά τα λόγια τους, αλλά και τη σκέψη τους. Μου θυμίζει τα λόγια του σπουδαίου Ρωμαίου φιλόσοφου, του Σενέκα, που έγραψε ότι: ‘’Διέπω τη ζωή και τη σκέψη μου, σαν ολόκληρος ο κόσμος να έβλεπε τη μια και να μπορούσε να διαβάσει την άλλη’’».

Το πώς κρίνομε εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο έχομε τοποθετηθεί απέναντι στη ζωή και στα αγαθά της

Η σκηνή στο λεωφορείο, μια πρωινή ώρα, όταν το όχημα πηγαίνει προς το τέρμα της διαδρομής με λιγοστούς επιβάτες. Κοντά στον εισπράκτορα κάθεται μια εύσωμη, μεσόκοπη γυναίκα συνοφρυωμένη, που αδημονεί να μιλήσει. Η συζήτηση με τον παρακαθήμενο δεν αργεί ν’ αρχίσει. Η γυναίκα διηγείται ζωηρά, και έτσι ώστε να ακούγεται απ’ όλους, πως την προηγούμενη βραδιά την «έκλεψε» ένας οδηγός ταξί. Την ώρα που αποβιβαζότανε, του έδωσε ένα χαρτονόμισμα των πενήντα ευρώ για να κρατήσει την αμοιβή του κι εκείνος της επέστρεψε δύο των είκοσι για ρέστα. Τα κοίταξε στα σκοτεινά, και ήσαν ίδια. Στην αφή, στο βάρος όμοια. Σήμερα όμως το πρωί ανακάλυψε ότι μόνο το ένα ήταν γνήσιο. Και εξαγριώθηκε. Θα πάει στην αστυνομία κλπ. κλπ. Ο παρακαθήμενος ακούει απαθής τη δραματική αφήγηση της κυρίας, φαίνεται απορροφημένος από τις δικές του έγνοιες και δε δίνει μεγάλη σημασία στο γεγονός. — Η ζημιά είναι μικρή, της λέει. Πάλι καλά που το άλλο εικοσάευρο είναι γνήσιο. Θα μπορούσε να ήταν κι αυτό ψεύτικο. Ο σοφέρ έδειξε ασφαλώς κάποιαν ευγένεια…

Η γυναίκα εξάπτεται περισσότερο.

— Είκοσι ευρώ ζημιά τη θεωρείτε ασήμαντη; Εμείς είμαστε επαρχιώτες και ζούμε από ένα μικρό κατάστημα ψιλικών. Λιανική πώληση. Το κέρδος μας κάθε φορά είναι μια δυο δεκάρες. Δεν είμαστε βέβαια άνθρωποι της ανάγκης και ξοδεύομε πολλά για το κέφι μας. Να χάσω όμως είκοσι ευρώ, και με αυτόν τον τρόπο, δεν το υποφέρω.

Το επιχείρημα συγκίνησε έναν τρίτο επιβάτη, και η συζήτηση γενικεύεται.

— Τι θα πει: το ποσό είναι μικρό; Είκοσι ευρώ είναι είκοσι ευρώ. Δεν τα βρίσκει κανείς τα χρήματα στο δρόμο. Να πάτε στην Αστυνομία, να πιάσει τον κακοποιό.

Εδώ παρεμβαίνει ο εισπράκτωρ:

— Γιατί να πάρετε στο λαιμό σας τον άνθρωπο; Μπορεί να μη φταίει. Κάποιος άλλος επιβάτης θα του έδωσε το ψεύτικο εικοσάευρο και θα το πήρε χωρίς να το καταλάβει. Με την ίδια απροσεξία το έδωσε και σε σας. Αυτός δεν έχει Τράπεζα να «κόβει» νομίσματα…

Ένας τέταρτος μπαίνει στη συζήτηση:

— Εγώ σου λέω ότι ο σοφέρ αργότερα ανακάλυψε πως το νόμισμα που του έδωσαν ήταν πλαστό. Τι ήθελες όμως να κάμει; Να το κρατήσει ο ίδιος, και να χάσει το μισό μεροκάματο; Τόσα στόματα περίμεναν στο σπίτι…

Αυτή όμως η τολμηρή υπεράσπιση εξοργίζει έναν πιο απομακρυσμένο επιβάτη.

— Τι κουβέντες είναι αυτές; φώναξε. Η απάτη είναι απάτη και η κλεψιά, κλεψιά. Πρέπει οι κακοποιοί να τιμωρούνται, γιατί αλλιώς πάει, θα διαλυθεί η κοινωνία.

Την ώρα εκείνη η περιέργεια ενός σιωπηλού έως τότε κυρίου έδωσε απροσδόκητη τροπή στο επεισόδιο.

— Μπορώ να ιδώ, ρώτησε, το κίβδηλο* εικοσάευρο· Το έχετε μαζί σας;

Η γυναίκα το έβγαλε από το πορτοφόλι της και το έδειξε.

— Αγγλικό σελίνι είναι, παρατήρησε με εμβρίθεια* ο εισπράκτωρ. Κάνει 4 ευρώ. Η ζημιά σας λοιπόν περιορίζεται σε 16. Δώστε τόπο στο κακό. Κρατήσετε το νόμισμα για σουβενίρ…

— Όχι, δεν είναι αγγλικό, διόρθωσε ένας άλλος επιβάτης που, όταν άκουσε να γίνεται λόγος για ξένο νόμισμα, σηκώθηκε από τη θέση του, πλησίασε και μελέτησε το κέρμα. Είναι φράγκο μιας νοτιοαμερικάνικης πολιτείας. Εγώ, επειδή μαζεύω ξένα νομίσματα (λέγει στην κυρία), σας δίνω είκοσι ευρώ και το παίρνω, αν μου το δίνετε.

Η γυναίκα πήρε τις είκοσι «γνήσιας» ευρώ χαρούμενη και ο συλλέκτης έβαλε στην τσέπη του το νόμισμα.

— Είναι παλαιό και αρκετά σπάνιο, μου είπε καθώς διασταυρωθήκαμε στην έξοδο. Κάνει πολύ περισσότερα από είκοσι ευρώ…

Οι αναγνώστες δεν είναι συνηθισμένοι να διαβάζουν εδώ ανέκδοτα, και θα παραξενευτούν. Πρόθεσή μου όμως είναι όχι να τους ψυχαγωγήσω μ’ ένα διήγημα, αλλά να τους κάνω να προσέξουν ένα φαινόμενο που έχει δώσει αφορμή σε πολλές και βαθυστόχαστες ψυχολογικές και κοινωνιολογικές παρατηρήσεις. Η σκηνή που ιστόρησα (εγγυώμαι ότι πρόκειται για πραγματικό περιστατικό) κάνει το πρόβλημά μας συγκεκριμένο και ξεκάθαρο: Το πώς κρίνομε και το κριτήριο που μεταχειριζόμαστε, όταν αποτιμούμε μια διάθεση ή μια πράξη των συνανθρώπων μας, εξαρτάται από τον τρόπο με τον οποίο (ανάλογα με την ιδιοσυγκρασία, την ανατροφή και εκπαίδευση, τις επαγγελματικές ανάγκες και βλέψεις μας κοκ.) έχομε τοποθετηθεί απέναντι στη ζωή και στα αγαθά της. Οχτώ άνθρωποι που «συναντώνται» για λίγη ώρα εντελώς τυχαία, κρίνουν ένα και το ίδιο γεγονός με οχτώ διαφορετικά πρίσματα. Ο «παθών» υποφέρει από τη ζημιά, αλλά και από την προσβολή που έπαθε. Οι άλλοι βλέπουν το πάθημα από τη δική του ο καθένας «θέση». Ένας αδιαφορεί, άλλος υπερθεματίζει, ο τρίτος και ο τέταρτος δικαιολογούν τον υποτιθέμενο ένοχο, ενώ οι τρεις τελευταίοι παίρνουν άλλους δρόμους: το νόμο διαλαλεί ο πρώτος, την περιέργειά του ζητεί να ικανοποιήσει ο δεύτερος, και ο τελευταίος (πρακτικότερος απ’ όλους) το συμφέρον του. Ανάλογα περιστατικά θα έχει να αφηγηθεί ο καθένας πολλά, από το άμεσο και έμμεσο περιβάλλον του. Στις ηθικές κρίσεις δεν συμφωνούν όλοι. Ακόμη και εκείνοι που ζουν μέσα στο ίδιο ιστορικό κλίμα και είναι ενυφασμένοι στην ίδια κοινωνία. Άλλος είναι αυστηρότερος και άλλος επιεικέστερος στις καταδίκες του· άλλος (ειλικρινά ή υποκριτικά) αναφέρεται σε γενικούς κανόνες και άλλος προσαρμόζει την ετυμηγορία* του στα συγκεκριμένα γεγονότα, κρίνει «κατά περίπτωση»· άλλος «βάζει» περισσότερο και άλλος λιγότερο τον εαυτό του (τις ανάγκες και τα συμφέροντά του) στο θέμα που εξετάζει κ.ο.κ. Αυτά για τον τρόπο της κρίσης. Ως προς τα μέτρα, η κλίμακα των ποικιλιών είναι εξίσου μεγάλη και πλούσια σε αποχρώσεις.

Τι θα συμπεράνομε από τα ασύμπτωτο τούτο; — Το ζήτημα έχει πολύ μεγάλη έκταση και φυσικά δεν είναι εδώ ο κατάλληλος τόπος ούτε για μια συνοπτική έκθεση των λύσεων που έχουν κατά καιρούς προταθεί.

Ας περιοριστούμε λοιπόν σε μερικές πολύ γενικές και αδρές γραμμές.

Και τούτο το πρόβλημα (όπως πολλά άλλα) με δύο μεθόδους μπορεί κανείς να το πλησιάσει και να επιχειρήσει να το λύσει. Η πρώτη είναι εύκολη: είτε να διακηρύξουμε απλοϊκά ότι ένα μόνο ηθικό μέτρο υπάρχει (το δικό μας) και κάθε εκτροπή απ’ αυτό σημαίνει πλάνην ή διαστροφή, είτε από απογοήτευση να πέσομε στο άλλο άκρο, να παραδεχτούμε δηλαδή ότι στις αξιολογήσεις μας το «ορθό» είναι απλή φαντασίωση* ή προσδοκία και όλες οι κρίσεις εξίσου αυθαίρετες*. Η δεύτερη μέθοδος είναι δύσκολη, ακριβώς επειδή απαιτεί περισσότερη περίσκεψη και μετριοπάθεια. Την ακολουθούν όσοι βλέπουν στον άνθρωπο όχι μόνο την περατότητα αλλά και την απεραντοσύνη. Με τη μία του ιδιότητα εγκλωβίζεται μέσα στη σχετικότητα· με την άλλη έχει τη λαχτάρα και τη γεύση του απόλυτου.

Δέσμιο καθώς είναι στο χώρο και στο χρόνο, το ιστορικό και κοινωνικό τούτο ζώο είναι φυσικό να έχει παραδοθεί στη σχετικότητα (των αντιλήψεων, των πεποιθήσεων, των προθέσεων). Τούτο όμως δεν σημαίνει ότι απέναντί του έχει κλείσει για πάντα η θύρα του απολύτου. Στην περίπτωση του ανθρώπου, το σχετικό δεν είναι η αντίθεση, αλλά ένα μέρος του απολύτου, όπως και το εφήμερο είναι όχι άρνηση, αλλά διαβατική πραγμάτωση του αιωνίου.

Εάν με αυτή την προοπτική κοιτάξομε το θέμα μας, εάν δηλαδή θεωρήσομε το απόλυτο (νόημα, μέτρο, αξία) όχι υπέρβαση αλλά σύνοψη και συμπερίληψη, ολοκλήρωση των σχετικών αποτιμήσεων που επιχειρεί το πνεύμα μας —ομολογώ ότι δεν είναι καθόλου εύκολη αυτή η τοποθέτηση, γιατί ο κοινός άνθρωπος αισθάνεται και σκέπτεται «διαζευτικά», όχι «συζευτικά»— τότε θα δώσομε στο πρόβλημα που εξετάζομε μια λύση που μπορεί ίσως να φαίνεται παράδοξη, έχει όμως αναμφισβήτητα βάθος και μεγαλοσύνη. Θα ειπούμε λ.χ. περιορίζοντας τη συζήτηση στο συγκεκριμένο μας παράδειγμα (τη διένεξη του λεωφορείου) ότι όλες οι κρίσεις που διατυπώθηκαν περιέχουν αλήθεια, αλλά δεν αποτελούν όλη την αλήθεια. Καθεμιά τους παρουσιάζει την άποψη που δίνει ένα γεγονός από ορισμένη θέση. Είναι επομένως σχετική. Όχι όμως και αυθαίρετη, αφού εκφράζει μια στάθμιση των πραγμάτων δυνατή και εύλογη. Κατά την αντίληψη αυτή, προσεγγίσεις (άλλοτε περισσότερο και άλλοτε λιγότερο ευτυχείς) προς το απόλυτο είναι οι σχετικές αποτιμήσεις μας. Άλλη το πλησιάζει πιο πολύ και άλλη πιο λίγο· όλες όμως έχουν κάτι από το κύρος του, και γι’ αυτό πείθουν. Στην περιοχή της αυθαιρεσίας (της πλάνης ή της απάτης) ξεπέφτουν, όταν η καθεμιά διεκδικεί για τον εαυτό της ολόκληρο το χώρο της εμπιστοσύνης μας. Το «μέρος» πρέπει να διατυπώνεται και να γίνεται δεκτό ως «μέρος»· τότε είναι αλήθεια. Όταν εμφανίζεται και χειρονομεί ως «όλον», γίνεται ψεύδος.
----------------
ΛΕΞΙΛΟΓΙΟ
*κίβδηλο: όχι γνήσιο, κάλπικο.
*εμβρίθεια: βαθιά γνώση, σπουδαιότητα (εδώ με απόχρωση ειρωνική).
*ετυμηγορία: απόφαση δικαστηρίου· γενικά απόφαση.
*φαντασίωση: πλάσμα της φαντασίας.
*αυθαίρετες: όχι τεκμηριωμένες.

H. G. Gadamer: Τι είναι η φιλοσοφική ερμηνευτική;

Χανς-Γκέοργκ Γκάνταμερ: 1900-2002

Φιλοσοφική Ερμηνευτική: Ενάντια στην παραμορφωμένη κατανόηση

§1

Η φιλοσοφική σκέψη του Χ.-Γκ. Γκάνταμερ είναι πλήρως συνυφασμένη με τη φιλοσοφική ερμηνευτική, έτσι όπως αποκρυσταλλώθηκε στη σύγχρονη εποχή. Ο Γκάνταμερ διατύπωσε θεμελιωδώς τη θεωρία του για τη φιλοσοφική ερμηνευτική στο βασικό φιλοσοφικό του έργο, το λεγόμενο opus magnus, με τίτλο: Αλήθεια και Μέθοδος (Wahrheit und Methode) 1960 και με υπότιτλο: Βασικά χαρακτηριστικά μιας φιλοσοφικής ερμηνευτικής (Grundzüge einer philosophischen Hermeneutik). Καθοριστικό ρόλο για τη συνολική φιλοσοφική του εξέλιξη στα θέματα της ερμηνευτικής θεωρίας και πράξης έπαιξε η γνωριμία του με το έργο του Αριστοτέλη, εν ἔτει 1923, όταν ως μαθητής του Heidegger παρακολουθούσε σχετικό σεμινάριο του δασκάλου του με θέμα: τα Ηθικά Νικομάχεια. Πρόκειται, στ’ αλήθεια, για ένα έργο, που προσφέρει ικανή προπαιδεία γύρω από την κατανόηση και την ερμηνευτική. Η γενικότερη αριστοτελική επίδραση επί της σκέψης του Gadamer υπήρξε μοναδική. Από εδώ έλκουν την προέλευσή τους, υπό ένα ευρύτερο νόημα βασικές ιδέες της φιλοσοφικής ερμηνευτικής του Γερμανού φιλοσόφου, όπως το τι και το πώς του λόγου περί της αλήθειας της παράδοσης, η ερμηνευτική φιλοσοφία ως κληρονόμος της πρακτικής φιλοσοφίας της αρχαίας παραδόσεως, η συγχώνευση οριζόντων, η υπεροχή του πολιτικο-πρακτικού λόγου έναντι της απόλυτης κυριαρχίας της τεχνολογίας, ακόμη η δυναμική επίδραση της ιστορικής συνείδησης κ.λπ.

§2

Το συνολικό εγχείρημα της φιλοσοφικής ερμηνευτικής του Gadamer δεν αποτελεί ένα δομημένο Όλο από τεχνικούς κανόνες, που θα προορίζονταν να υπαγορεύουν στις πνευματικές επιστήμες τη μέθοδο ενέργειάς τους. Με άλλα λόγια δεν σχετίζεται με μια εισαγωγή έξωθεν, εργαλειακής υφής, μεθοδολογίας των εν λόγω επιστημών. Τούτο σημαίνει πως η φιλοσοφική ερμηνευτική δεν κινείται στην περιοχή του δέοντος ή των θεωρητικών προϋποθέσεων εργασίας των εν λόγω επιστημών, κατά τρόπο που τα γνωσιακά αποτελέσματα μιας τέτοιας εργασίας να έχουν ουσιαστική εφαρμοφή στην πράξη. Απεναντίας ενδιαφέρεται για «το τι συμβαίνει εκείθεν της βούλησης και της πράξης μας» (Wahrheit und Methode, σ. XVI). Υπ’ αυτή την οπτική προχωρεί πέρα από την παραδοσιακή ερμηνευτική ‒από την εποχή του Schleiermacher και ως την εποχή του Gadamer‒ που περιοριζόταν στη μελέτη της μεθοδολογίας, της σχετικής με την επιστημονική κατανόηση. Ένας τέτοιος περιορισμός απέκοπτε την ερμηνευτική μέθοδο από το γενικότερο ζήτημα της κατανόησης. Αντιμετωπίζοντας, από άποψη αρχής, την ερμηνευτική ως καθολικό φαινόμενο της φιλοσοφίας, ο Gadamer την τοποθετούσε [=την ερμηνευτική] στην περιοχή του Είναι, δηλαδή τη θεωρούσε οντολογικό πρόβλημα και όχι ένα απλώς μεθοδολογικό ζήτημα. Αφορά την ίδια την ύπαρξη και όχι απλώς τον έναν ή τον άλλο τρόπο μεθοδικής στάσης· έτσι ανάγει την ίδια την κατανοητική διεργασία σε υπρκτικο-οντολογικό τρόπο του Είναι αυτής τούτης της ουσίας ως υπόστασης.

§3

Έχοντας διέλθει μέσα και από τη χαϊντεγκεριανή σκέψη, ο Gadamer συνδέει τη φιλοσοφική ερμηνευτική με τον θεμελιώδη κινητικό και, υπό μια ορισμένη προοπτική, κινηματικό χαρακτήρα της ίδιας της ύπαρξης· μιας ύπαρξης που τελεί σε πλήρη αποξένωση και αλλοτρίωση: πολιτισμική/πνευματική και ιστορική. Να γιατί η φιλοσοφική ερμηνευτική καλείται, όσο ποτέ άλλοτε, να ασχοληθεί όχι μόνο με επί μέρους επιστημονικά ή επιστημολογικά προβλήματα μεθόδου, αλλά και με το σύνολο της υπαρκτικής εμπειρίας του κόσμου. Έτσι φέρνει στο κέντρο της ζωής και στο επίκεντρο του φιλοσοφικού λόγου την πράξη του κατανοείν ως μια συνολική και δυναμική πράξη που αγκαλιάζει όλες τις μορφές του ανθρώπινου ενεργείν και του αντίστοιχου βίου. Τούτο καθιστά ικανή την ερμηνευτική πράξη να συντελεί, ώστε να μας ομιλεί ό,τι είναι αποξενωμένο από μας ή βυθισμένο και εν πολλοίς ξεχασμένο μέσα σε μακρινές παραδόσεις ή παραμερισμένο για λόγους ιστορικούς, πολιτισμικούς κ.λπ. Ετούτη η συμβολή έχει ιδιαίτερη αξία, γιατί απελευθερώνει τη σκέψη μας ‒επιστημονική, πολιτισμική, πολιτική κ.λπ.‒ αφενός από έναν στερεότυπο και νεκρό μεθοδολογισμό και αφετέρου από ύποπτες και ανυπόστατες προλήψεις για την ιστορική παράδοση του ανθρώπου, για την ιστορικότητά του δηλαδή, και για τον ίδιο τον άνθρωπο ως υπαρκτικό, ομιλητικό, διυποκειμενικό ον. Υπό μια πρώτη συνοπτική θεώρηση λοιπόν, η φιλοσοφική ερμηνευτική αντιμετωπίζει δυναμικά το ρήγμα, που παρατηρείται στον άνθρωπο, ως υποκειμενικό, διυποκειμενικό, κοινωνικο-πολιτικό και ιστορικό ον. Πρόκειται για το ρήγμα της συν-εννόησης/σχέσης-κατανόησης ανάμεσα στα ανθρώπινα υποκείμενα, ατομικά ή συλλογικά, στις γενεές ή στις διάφορες ιστορικές περιόδους. Η ερμηνευτική, ως εκ τούτου, προορίζεται να γεφυρώσει το χάσμα ανάμεσα στο οικείο και το ξένο, το σύνηθες και το ασύνηθες κ.λπ. Το φαινόμενο της κατανόησης, κατ’ αυτό το πνεύμα, αποδεικνύεται εν έργω ότι είναι οντολογικό φαινόμενο. Γι’ αυτό και σήμερα, που η παραμορφωμένη εικόνα της κατανόησης κυριαρχεί σε όλα τα πεδία της ανθρώπινης ζωής ‒επιστημονικό, πολιτισμικό, πολιτικό κ.α.‒ η υπό συζήτηση φιλοσοφική ερμηνευτική είναι αναγκαία για ένα βίο άξιο του ανθρωπίνως υπάρχειν.

ΘΕΟΦΡΑΣΤΟΣ: Χαρακτῆρες (14.1-14.13) - ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ

ΙΔ'. ΑΝΑΙΣΘΗΣΙΑΣ

[14.1] [Ἔστι δὲ ἡ ἀναισθησία, ὡς ὅρῳ εἰπεῖν, βραδυτὴς ψυχῆς ἐν λόγοις καὶ πράξεσιν,]
[14.2] ὁ δὲ ἀναίσθητος τοιοῦτός τις, οἷος λογισάμενος ταῖς ψήφοις καὶ κεφάλαιον ποιήσας ἐρωτᾶν τὸν παρακαθήμενον «Τί γίνεται;»
[14.3] καὶ δίκην φεύγων καὶ ταύτην εἰσιέναι μέλλων ἐπιλαθόμενος εἰς ἀγρὸν πορεύεσθαι.
[14.4] καὶ θεωρῶν ἐν τῷ θεάτρῳ μόνος καταλείπεσθαι καθεύδων.
[14.5] καὶ πολλὰ φαγὼν τῆς νυκτὸς [καὶ] ἐπὶ θᾶκον ἀνιστάμενος ὑπὸ τῆς τοῦ γείτονος κυνὸς δηχθῆναι.
[14.6] καὶ λαβών ‹τι› καὶ ἀποθεὶς αὐτός, τοῦτο ζητεῖν καὶ μὴ δύνασθαι εὑρεῖν.
[14.7] καὶ ἀπαγγέλλοντος αὐτῷ ὅτι τετελεύτηκέ τις αὐτοῦ τῶν φίλων, ἵνα παραγένηται, σκυθρωπάσας καὶ δακρύσας εἰπεῖν «Ἀγαθῇ τύχῃ».
[14.8] δεινὸς δὲ καὶ ἀπολαμβάνων ἀργύριον ὀφειλόμενον μάρτυρας παραλαβεῖν.
[14.9] καὶ χειμῶνος ὄντος μάχεσθαι τῷ παιδί, ὅτι σικύους οὐκ ἠγόρασεν.
[14.10] καὶ τὰ παιδία ἑαυτῷ παλαίειν ἀναγκάζων καὶ τροχάζειν εἰς κόπον ἐμβαλεῖν.
[14.11] καὶ ἐν ἀγρῷ αὐτὸς φακῆν ἕψων δὶς ἅλας εἰς τὴν χύτραν ἐμβαλὼν ἄβρωτον ποιῆσαι.
[14.12] καὶ ὕοντος τοῦ Διὸς εἰπεῖν «Ἡδύ γε τῶν ἄστρων ὄζει», ὅτε δὴ καὶ οἱ ἄλλοι λέγουσι «τῆς γῆς».
[14.13] καὶ λέγοντός τινος «Πόσους οἴει κατὰ τὰς Ἱερὰς πύλας ἐξενηνέχθαι νεκρούς;» πρὸς τοῦτον εἰπεῖν «Ὅσοι ἐμοὶ καὶ σοὶ γένοιντο».

***

14. Ο ΒΡΑΔΥΝΟΥΣ

[14.1] [Η βραδύνοια είναι, για να την ορίσουμε, μια νωθρότητα της ψυχής στα λόγια και τις πράξεις,] [14.2] ενώ ο βραδύνους το είδος του ανθρώπου που, αφού κάνει έναν υπολογισμό χρησιμοποιώντας λιθαράκια και βρει το άθροισμα, ρωτά κατόπιν τον διπλανό του: «Πόσο μας κάνει;»
[14.3] Όταν είναι κατηγορούμενος σε δίκη και πρόκειται να παρουσιαστεί στο δικαστήριο, το ξεχνά και πάει στην εξοχή.
[14.4] Όταν είναι θεατής στο θέατρο, πέφτει σε ύπνο κι απομένει μόνος του.
[14.5] Αν έχει φάει πολύ, σηκώνεται τη νύχτα να πάει στο μέρος και τον δαγκώνει το σκυλί του γείτονα.
[14.6] Αν αποκτήσει κάτι και το αποθέσει ο ίδιος σε κάποιο σημείο, το ψάχνει και δεν μπορεί να το βρει.
[14.7] Σ᾽ αυτόν που του αναγγέλλει ότι πέθανε κάποιος από τους φίλους του, για να παρευρεθεί στην κηδεία, λέει σκυθρωπιάζοντας και δακρύζοντας: «Η ώρα η καλή».
[14.8] Είναι ικανός να πάρει μαζί του μάρτυρες, όταν είναι να εισπράξει χρήματα που του οφείλονται.
[14.9] Ενώ είναι χειμώνας, μαλώνει με το δούλο του, γιατί δεν του αγόρασε αγγούρια.
[14.10] Αναγκάζοντας τα παιδιά του να παλέψουν μαζί του και να τρέξουν, τα κάνει να εξαντληθούν. [14.11] Όταν μαγειρεύει ο ίδιος φακή στην ύπαιθρο, ρίχνει δυο φορές στη χύτρα αλάτι και κάνει τη σούπα να μην τρώγεται.
[14.12] Όταν βρέχει ο Δίας, αυτός λέει «μοσχοβολούν τα άστρα», ενώ οι άλλοι λένε «μοσχοβολά η γη».
[14.13] Αν του πει κάποιος «Πόσοι και πόσοι νεκροί δεν πέρασαν τις Ιερές Πύλες για να ταφούν!», εκείνος του απαντά: «Μακάρι να είχαμε κι εγώ κι εσύ τόσους».