Όσο πιο πολύ μαθαίνουμε, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιούμε ότι δεν ξέρουμε

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ότι όποιος αδυνατεί να καταλάβει τα μικρά ερωτήματα – όπως “Πόσο κάνει 1+1;” – έχει μικρές πιθανότητες για τα μεγαλύτερα.

Είναι επίσης αληθινό ότι όσο πιο πολύ μαθαίνουμε, τόσο πιο πολύ συνειδητοποιούμε ότι δεν ξέρουμε. Αλλά αυτό δεν σημαίνει ότι δεν ξέρουμε τίποτα! Ο ανθρώπινος κόσμος είναι ένα αυξανόμενα σύνθετο πράγμα, όλο και πιο δύσκολο να το καταλάβεις.

Παρ’ όλα αυτά, οι άνθρωποι παλεύουν ακατάπαυστα να καταλάβουν πώς έχουν τα πράγματα. Πώς το κάνουμε αυτό;

– Αρχικά στηριζόμενοι πάνω σε αξιόπιστη γνώση. Ο Πλάτωνας είχε μια διάσημη επιγραφή τοποθετημένη έξω από την Ακαδημία του (το πρώτο πανεπιστήμιο), που έλεγε “Κανείς στερούμενος της γεωμετρίας να μην εισέλθει”. Γιατί; Επειδή ο Πλάτωνας πίστευε ότι οι μαθηματικές αλήθειες ήταν τα πιο σίγουρα πράγματα και έπρεπε να μαθαίνονται, πριν κάποιος πλησιάσει πιο αβέβαια θέματα όπως η ηθική και η πολιτική.

Πίστευε ότι τα μεγαλύτερα ερωτήματα στη ζωή (όπως αυτά για την ορθότητα και τη δικαιοσύνη) δεν θα μπορούσαν καν να διατυπωθούν προτού τα μικρότερα (όπως αυτά στη γεωμετρία) απαντηθούν.

Εκατομμύρια άνθρωποι καταπιάνονται με πολλά θέματα στο πλανητικό χωριό, θέματα που μας αφορούν όλους και μπορούν να μας προκαλέσουν σημαντική δυσαρέσκεια: από την οικονομία μέχρι την οικολογία, από το σύστημα υγείας μέχρι την έλλειψη στέγης, από την ανεκτικότητα μέχρι την τρομοκρατία.

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ότι όποιος αδυνατεί να καταλάβει τα μικρά ερωτήματα – όπως: “Πόσο κάνει 1+1;” – έχει μικρές πιθανότητες για τα μεγαλύτερα. Εάν δεν μπορείτε να κάνετε αριθμητική, που είναι εύκολη, πώς μπορείτε ακόμη και να αρχίσετε να διακρίνετε το σωστό από το λάθος, κάτι που μπορεί να είναι πολύ δύσκολο ορισμένες φορές;

Ο Πλάτωνας θα έλεγε ακόμη ότι κάθε σύστημα εκπαίδευσης που αποτυγχάνει να οδηγήσει τους μαθητές του έξω από τη σπηλιά πρέπει είτε να αναμορφωθεί είτε να αντιμετωπίσει τη διάλυση.

Ένας πολιτισμός που μπορεί κατ’ αυτόν τον τρόπο να παραδοθεί στον ηττημένο εχθρό του πρέπει πρώτα να υποστεί τέτοιον εκφυλισμό που ούτε οι διορισμένοι του ιερείς και δάσκαλοι ούτε κανείς άλλος να έχει την ικανότητα ή να αναλαμβάνει την ευθύνη να τον υπερασπίσει.