Μελέτες για την Αρχαία Μακεδονία, Νέα Φιλαδέλφεια: οικιστικά κατάλοιπα και νεκροταφείο της εποχής σιδήρου

Εισαγωγή

Στη Νέα Φιλαδέλφεια, η οποία βρίσκεται στο βορειοδυτικό τμήμα του Ν. Θεσσαλονίκης, σε απόσταση 23 χλμ. από την πόλη της Θεσσαλονίκης, ήταν από παλιά γνωστοί δυο αρχαίοι οικισμοί, η «τούμπα Ναρές», μια εγκατάσταση δηλαδή της εποχής χαλκού εγκαθιδρυμένη σε φυσικό λόφο σε άμεση γειτνίαση με τον Γαλλικό ποταμό, και η «τράπεζα Ναρές», ένα μεγάλου μεγέθους τραπεζιόσχημο ύψωμα, που βρίσκεται σε απόσταση 1100 μ. ΒΑ της «τούμπας» και 800 μ. βόρεια του ποταμού. Η τελευταία ήταν ένας από τους μεγαλύτερους οικισμούς της περιοχής των πρώιμων ιστορικών χρόνων και κατοικήθηκε από την εποχή σιδήρου και μέχρι τουλάχιστον τα κλασικά ή τα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια. Πρόσφατα, κατά τα έτη 1995-2001, με αφορμή τη νέα χάραξη της σιδηροδρομικής γραμμής Θεσσαλονίκης-Αλεξανδρούπολης στον Γαλλικό ποταμό πραγματοποιήθηκε ανασκαφική έρευνα μεγάλης έκτασης στην αγροτική περιοχή της Νέας Φιλαδέλφειας. Κατά την ανασκαφή αυτή αποκαλύφθηκαν και άλλες, άγνωστες μέχρι τότε, αρχαιότητες. Μια μικρή γεωμετρική εγκατάσταση ήλθε στο φως σε ένα φυσικό ύψωμα δίπλα στην «τούμπα» της εποχής χαλκού. Πρόχειρες εγκαταστάσεις της εποχής σιδήρου και νεκροταφεία της ίδιας εποχής αλλά και των αρχαϊκών, κλασικών και πρώιμων ελληνιστικών χρόνων, καθώς επίσης και ρωμαϊκοί τάφοι βρέθηκαν στην πεδιάδα ανάμεσα στην «τούμπα» και την «τράπεζα». Στην ίδια περιοχή, στη θέση του αρχαϊκού-κλασικού νεκροταφείου, που έπαψε να λειτουργεί στα πρώιμα ελληνιστικά χρόνια, δημιουργήθηκαν οικιστικές εγκαταστάσεις ρωμαϊκών χρόνων.

 

Η περιοχή αυτή ήταν προνομιακή από άποψη θέσης λόγω της παρουσίας του νερού. 5 χιλιόμετρα βορειότερα βρισκόταν η λίμνη Πικρολίμνη, δίπλα της έρρεε ο Γαλλικός ποταμός. Τα πλούσια αργιλικά της εδάφη ήταν εύφορα και αποδοτικά για τη γεωργική εκμετάλλευση. Μεγάλο πλούτο όμως προσκόμιζε στην περιοχή η χρυσοφόρος άμμος που υπήρχε στον Γαλλικό ποταμό. Η εκμετάλλευση του χρυσού θα πρέπει να γινόταν συστηματικά από τα γεωμετρικά μέχρι τουλάχιστον τα πρώιμα κλασικά χρόνια με την περισυλλογή ψηγμάτων του από τις όχθες του ποταμού. Είναι χαρακτηριστικό ότι λόγω ακριβώς της ύπαρξης του χρυσού ο ποταμός ονομάστηκε ΕΧΕΙΔΩΡΟΣ, όνομα το οποίο μας παραδίδεται ήδη από τον Ηρόδοτο (Ηρόδοτος VII. 124 και 127). Οι συνισταμένες που αναφέραμε παραπάνω ερμηνεύουν την επιλογή της περιοχής για εγκατάσταση τουλάχιστον από την εποχή χαλκού και την πυκνή κατοίκηση της σε διάφορες μεταγενέστερες εποχές.