Όταν μιλούμε για μύθους, εννοούμε αφηγήσεις σχετικές με τη ζωή και τη δράση ηρώων και θεών, οι οποίες υιοθετούνται από τις κοινωνίες και συντελούν στον προσδιορισμό της ταυτότητάς τους.
Πηγές: Οι συνήθεις πηγές μελέτης των μύθων είναι η ποίηση, κυρίως ο Όμηρος, ο Ησίοδος, οι ομηρικοί ύμνοι, η αρχαϊκή λυρική ποίηση, οι τραγικοί και κωμικοί ποιητές, οι ποιητές της ελληνιστικής περιόδου· είναι οι ιστοριογράφοι, οι φιλόσοφοι, οι μυθογράφοι, σχολιαστές αρχαίων κειμένων, λεξικογράφοι· είναι η αρχαία εικονογραφία και τα αρχαιολογικά δεδομένα. Στην περίπτωση της αρχαίας Μακεδονίας θα πρέπει να έχουμε υπόψη ότι οι γραπτές πηγές για τις λατρείες είναι περιορισμένες.
Μυθολογία – Θρησκεία: Δεχόμαστε ότι η μυθολογία δύσκολα αποκόβεται από την τελετουργία και τη θρησκεία, ειδικά αν λάβουμε υπόψη ότι οι μύθοι είναι πολλές φορές η απόδοση ή ο μετασχηματισμός ενός τελετουργικού ή των ιδεών για τη μεταθανάτια τύχη του ανθρώπου σε αφηγηματική ιστορία, στην οποία μπορεί να συμφύονται και να συμφύρονται η τοπική ιστορία, η ιδεολογία, πολιτική και ηθική, οι αντιλήψεις για τη φύση, η τελετουργία, η θρησκεία. Με αυτή τη θέση απαντούμε και στο πιθανό ερώτημα για την αναγκαιότητα της μελέτης της μυθολογίας ενός τόπου· θεωρούμε δηλαδή ότι η μυθολογία είναι πηγή πληροφοριών για την ιστορία ενός τόπου, με ό,τι περιλαμβάνει η έννοια της ιστορίας (οικονομία, κοινωνική διαστρωμάτωση, γεγονότα, ιδέες, πολιτικές επιλογές, σχέσεις συγγένειας και γειτονίας κτλ.). Με άλλα λόγια, η μυθολογία ενός τόπου αποτελεί ένα από τα κλειδιά ανάγνωσης της ιστορίας του.
Μακεδονία - Θράκη: Αναπόφευκτα, μιλώντας κανείς για τους μύθους της Μακεδονίας, εμπλέκει και τη Θράκη, όχι μόνο γιατί τα όρια των δύο περιοχών τοποθετούνται διαφορετικά από εποχή σε εποχή, αλλά και λόγω της γειτνίασης και των πολιτισμικών συγγενειών.
Μεθοδολογία: Προκειμένου να οδηγηθούμε σε ασφαλή συμπεράσματα στηριχτήκαμε:
α) στις φιλολογικές πηγές,
β) στα έργα των τεχνών,
γ) δευτερευόντως μόνο σε άλλα αρχαιολογικά ευρήματα,
δ) σε μελέτες.
Η διερεύνηση του πρωταρχικού υλικού μας οδήγησε καταρχάς στην οργάνωσή του με τρόπο ώστε να φανεί:
α) ποιοι μύθοι του προ-ολυμπιακού και ολυμπιακού πανθέου εκτυλίσσονται στον μακεδονικό χώρο·
β) ποιοι θεοί και ήρωες και σε ποιες περιπτώσεις δρουν στην περιοχή·
γ) ποιοι είναι οι τόποι δράσης τους·
δ) ποιοι μύθοι είναι ιδρυτικοί, αιτιολογούν, δηλαδή, την ονομασία ενός τόπου μέσα από μιαν αφήγηση για την αιτία και τον τρόπο ίδρυσης και για τον ίδιο τον ιδρυτή·
ε) αν μύθοι ή μυθικά στοιχεία είναι επείσακτα και από πού·
στ) αν οι τοπικοί, ή «τοπικοί», μύθοι επηρεάζουν τη μυθολογία άλλων περιοχών μέσα από σχέσεις ανταλλαγής ή μετακίνησης πληθυσμών·
ζ) ο πολιτικός σχεδιασμός της διαμόρφωσης του γενεαλογικού δέντρου του μακεδονικού βασιλικού οίκου·
η) αν οι μύθοι ή συγκεκριμένοι μύθοι υιοθετούνται από την άρχουσα τάξη ή είναι κτήμα του ευρύτερου πληθυσμού.
Με βάση τα ερωτήματα αυτά οργανώσαμε την παρουσίαση των δεδομένων ως εξής:
- Μύθοι τοπικοί
- Μύθοι πανελλαδικοί
- Μύθοι επείσακτοι, «εξαγόμενοι», σε αλληλεπίδραση
- Μύθοι πολιτικοί
- Μύθοι της Θεσσαλονίκης
- Από την αρχαία στη νέα μυθολογία
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου