ΠΛΑΤΩΝ: ΠΕΡΙ ΨΥΧΗΣ

ΠΛΑΤΩΝ 427-347 Π.Χ.

Φαίδων 105c-e
Απάντησε λοιπόν, συνέχισε εκείνος, ποιο είναι αυτό που, παρουσιαζόμενο στο σώμα, θα το κάνει να είναι ζωντανό;
Η ψυχή, απάντησε.
Και έτσι είναι πάντοτε;
Πως μπορώ να το αρνηθώ; είπε εκείνος
Οτιδήποτε επομένως κι αν έχει στην κατοχή της η ψυχή, το έχει πάντοτε πλησιάσει σέρνοντάς του ζωή;
Και βέβαια το έχει πλησιάσει, είπε.
Τι από τα δυο λοιπόν συμβαίνει: Υπάρχει κάτι αντίθετο στη ζωή ή όχι;
Υπάρχει, είπε.
Ποιο;
Ο θάνατος.
Επομένως η ψυχή ποτέ δεν θα δεχτεί το αντίθετο από κείνο που καθ’ αυτήν φέρει πάντοτε μέσα της, όπως έχουμε συμφωνήσει με βάση τα προηγούμενα; Η ψυχή, λοιπόν, δεν δέχεται τον θάνατο;
Όχι
Άρα η ψυχή είναι αθάνατη;
Αθάνατη είναι.
Ωραία, είπε. Αυτό λοιπόν ισχυριζόμαστε ότι έχει αποδειχτεί; Ή έχεις άλλη γνώμη;
Και μάλιστα πολύ ικανοποιητικά, Σωκράτη.

Φαίδων 106d-e
Από τη στιγμή λοιπόν που το αθάνατο είναι και άφθορο, τι άλλο θα ήταν η ψυχή, αν όντως είναι αθάνατη, παρά και ανώλεθρη;
Κατά πάσα ανάγκη.
Άρα, όταν φτάνει ο θάνατος στον άνθρωπο, το θνητό του μέρος, καθώς φαίνεται, πεθαίνει, και το αθάνατο, σώο και άφθορο, απομακρύνεται και φεύγει, παραχωρώντας τη θέση του στον θάνατο.
Έτσι φαίνεται.
Άρα, Κέβη, είπε, η ψυχή είναι αθάνατη και ανώλεθρη περισσότερο από οτιδήποτε άλλο, και πράγματι θα υπάρχουν οι ψυχές μας στον Άδη.

Φαίδων 107c-d
Διότι, αν ο θάνατος ήταν απαλλαγή από καθετί, θα ήταν ανέλπιστο κέρδος για τους κακούς που, όταν πεθάνουν, απαλλάσσονται συγχρόνους και από το σώμα τους και από την κακία τους μαζί με την ψυχή· όμως επειδή φαίνεται ότι είναι αθάνατη, δεν θα μπορούσε να έχει άλλη αποφυγή κακών ούτε σωτηρία εκτός του να γίνει όσο γίνεται πιο καλή και πιο συνετή.
Διότι η ψυχή πηγαίνει στον Άδη μη έχοντας τίποτε άλλο έκτος από την καλλιέργεια και την ανατροφή της.

Φαίδων 108a-c
Η ψυχή λοιπόν που διαθέτει ευπρέπεια και φρόνηση ακολουθεί υπάκουα και δεν αγνοεί τι της συμβαίνει. Εκείνη όμως που είναι παθιασμένη με το σώμα, όπως ακριβώς εξέθεσα προηγουμένως, βρίσκεται για πολύ χρόνο σε έξαψη σχετικά με το σώμα και τον ορατό τόπο, και μετά από πολλή αντίσταση και πολλές δοκιμασίες, με καταναγκασμό και με δυσκολία, προχωρεί, οδηγημένη από τον δαίμονα που την έχει αναλάβει. Όταν φτάσει εκεί όπου είναι ήδη οι άλλες, την ακάθαρτη ψυχή που έχει κάνει κάτι κακό, που έχει αγγίξει αίμα άδικα ή έχει διαπράξει ανάλογα εγκλήματα, τα οποία να είναι αδέλφια των άλλων και έργα αδελφών ψυχών, ο καθένας την αποφεύγει και απομακρύνεται από αυτήν και δεν θέλει να γίνει ούτε συνταξιδιώτης ούτε οδηγός της, κι αυτή περιπλανιέται και δεν ξέρει πού να πάει, μέχρις ότου συμπληρωθούν κάποιοι χρόνοι που, όταν έρθουν, από την ανάγκη οδηγείται στη διαμονή που της πρέπει.

Εκείνη αντίθετα που πέρασε τη ζωή μέχρι τέλους αγνή και μετρημένη και έτυχε να έχει συνταξιδιώτες και οδηγούς τους θεούς, κατοικεί αμέσως η καθεμία στον τόπο που της ταιριάζει.