Σαν ταξιδιάρικα πουλιά

Τι σημαίνει ευτυχία και πώς μπορεί κανείς να αποκτήσει πρόσβαση σε αυτό το Ταντάλειο δώρο; Μια διαφορετική προσέγγιση πάνω στα αιώνια ερωτήματα της ανθρώπινης ύπαρξης.

Ο ΛΟΓΟΣ για τον οποίο όλοι οι άνθρωποι αναζητούν την ευτυχία δεν είναι άλλος παρά επειδή την έχουν χάσει. Όπως στο μαρτύριο του Τάνταλου, μόλις απλώσουν το χέρι τους για να κόψουν τους καρπούς της, αυτή εξαφανίζεται και απομακρύνεται από κοντά τους. Την είχαν κάποτε στο μακρινό παρελθόν και τώρα προσπαθούν να την βρουν ξανά. Ο πόθος αυτός δεν είναι τυχαίος. Στην αρχαία παράδοση έχει μάλιστα ένα όνομα: αποκαλείται Παράδεισος.

Οι γραπτοί κανόνες για τον Παράδεισο χάθηκαν. Τους είχαμε κάποτε αλλά τώρα πια δεν υπάρχουν. Υπάρχουν μερικές ξεφτισμένες κλωστές, με τις οποίες προσπαθούμε να υφάνουμε το ρούχο της τέλειας ευτυχίας. Πόσο δύσκολο είναι όμως αυτό, όταν δεν έχεις όλα τα υλικά.

Ποια είναι τα υλικά; Ούτε αυτά τα γνωρίζουμε απόλυτα. Αστράφτουν διάφορα αντικείμενα γύρω μας, αλλά κατά βάθος ξέρουμε ότι δεν φέρνουν την πραγματική ευτυχία.

Και τελικά οι άνθρωποι αναρωτιούνται: «Για ποιο λόγο γεννήθηκα; Ποιος είναι ο σκοπός της ζωής μου;» Ζητούν απαντήσεις σε ερωτήματα που δεν έχουν εύκολες απαντήσεις.

Κι όμως κάποτε η γνώση ήταν κοινός τόπος. Κάποτε οι άνθρωποι γνώριζαν. Είχαν τέλεια πρόσβαση σε όλα αυτά για τα οποία εμείς σήμερα χρειαζόμαστε, σαν τυφλοί και κουφοί, την τεχνολογία. Τι είναι η τεχνολογία; Τα δεκανίκια για την ανικανότητα των ανθρώπων να χρησιμοποιήσουν τον εαυτό τους σωστά.

Κάποτε υπήρχαν άνθρωποι. Μπορούσαν να ορίσουν την ύπαρξή τους τόσο απόλυτα όσο ένας πλανήτης που κινείται με τρόπο θαυμαστό στο ταξίδι του μέσα στον γαλαξία.

Γιατί χάθηκαν οι ικανότητες αυτές; Ποιος φθονερός θεός τις αφαίρεσε από τον άνθρωπο;

Το ταξίδι άλλαξε προορισμό, είναι σαν να μην υπάρχει καν. Και οι ανθρώποι σαν ένας σκύλος που κυνηγάει την ουρά του. Όλοι μιλούν για ανάπτυξη του ανθρώπινου είδους. Ποια είναι αυτή η ανάπτυξη; Η διαχείριση των κατασπαραγμένων ψυχών; Ολόκληρη η ανθρωπότητα είναι πληγή και πόνος.

Κυνηγούν όλοι αυτό που δεν υπάρχει. Τι υπάρχει και τι δεν υπάρχει;

Οι θεοί έδωσαν έναν ορισμό στον άνθρωπο: «Θα στέκεσαι όρθιος» του είπαν. Τι σημαίνει να στέκεσαι όρθιος; Κανείς δεν αναρωτιέται.

Οι λάμψεις στον ουρανό που ονομάζουμε πλανήτες και ουράνια σώματα φαίνονται μόνο όταν κανείς είναι όρθιος. Αυτή θα μπορούσε να είναι μια εξήγηση του όρου. Οι ουράνιες λάμψεις που μιλούν στον άνθρωπο σε μια γλώσσα που έχει χαθεί δίνουν τις απαντήσεις. Ποιος μπορεί όμως να τις δει; Ποιος είναι όρθιος;

Αυτή η σχέση χάθηκε προ πολλού. Την κάλυψαν τα σύννεφα και η σκόνη και υπάρχει μόνο μια θολούρα στη θέση της. Κι όσοι ψάχνουν το φωτεινό άστρο που θα τους βγάλει στο ξέφωτο φαίνεται να ματαιοπονούν.

Δεν χρειάζονται πολλά βήματα· μόνο δύο-τρία. «Αν θέλεις να βγεις από το λιβάδι της Άτης, όπου γκρεμίζονται οι ψυχές, θυμήσου την Άφιξη των Ανθρώπων. Τους έδωσα το κλειδί και μπορούν να αποδράσουν» λέει ο ποιητής. Όμως οι άνθρωποι ψάχνουν με κλήρωση να βρουν τη μοίρα τους. Μπορεί κανείς άλλος να σου πει τη μοίρα σου, εκτός από εσένα τον ίδιο;

«Ψάχνοντας το κλειδί». Αυτός θα μπορούσε να είναι ο τίτλος της ζωής μας. Ποιο είναι το πρόβλημα εδώ; Ότι δεν το βρίσκουμε με την ευκολία που αγοράζουμε προϊόντα. Οι περιπέτειες των παλιών θαλασσοπόρων και εξερευνητών δεν συγκινούν πλέον κανέναν.

Αποκαλούμε ζωή τις ανάγκες, τις αρρώστιες και τα βάσανά μας. Αλλά είναι αυτό η ζωή; Τι ψάχνουμε λοιπόν σε αυτό το συνονθύλευμα από σπασμένες ψυχές; Το μικρό εκείνο φως που θα δείξει μια άλλη ζωή, αυτή που κάποτε ξέραμε, αυτή που έχουμε μέσα μας, αλλά δεν μπορούμε να τη δούμε. Την αφουγκραζόμαστε μόνο και πιάνουμε απατηλές λάμψεις της ευτυχίας που την χαρακτηρίζει.

Σαν ταξιδιάρικα πουλιά

Μεταξύ ουρανού και γης προσπαθούμε σαν ταξιδιάρικα πουλιά να βρούμε το δρόμο. Το σύστημα πλοήγησης όμως έχει χαλάσει ή ίσως έχει σαστίσει από τις αδιάκοπες παρεμβολές.

Τότε, λέει ο ποιητής, ένας μικρός σπουργίτης μας δείχνει το δρόμο. Δεν τον είχε δει κανείς γιατί κινείται πολύ γρήγορα και δεν τον είχε σταματήσει κανένας γιατί είναι εντελώς ασήμαντος στα μάτια των ανθρώπων.

Απαντώντας στο ερώτημα «ποιος είναι ο δρόμος», η απάντηση είναι απλή: βρίσκεσαι ήδη πάνω του. Δεν είναι νοητικό τέχνασμα, είναι η αλήθεια. Τη στιγμή που συνειδητοποιείς ότι είσαι ήδη στο δρόμο έχεις ανοίξει μπροστά σου το πέρασμα που οδηγεί έξω από την Ανάγκη. Όταν δεχτείς την Ανάγκη, βρίσκεσαι ήδη έξω από τη δικαιοδοσία της. Κανείς δεν μπορεί να αιχμαλωτίσει την ψυχή σου αν εσύ δεν την παραδώσεις οικειοθελώς, δεμένη με όλων των ειδών τις αλυσίδες.

Η Ανάγκη είναι η αιώνια δύναμη που κρατά τον άνθρωπο δεμένο. Τα δεσμά είναι μη αποδράσιμα. Έως τη στιγμή που θα τα δει. Όταν τα βλέπει τα γνωρίζει και τότε αποκτά δύναμη πάνω τους.

Για να δει κανείς πρέπει να βρίσκεται στο είναι ή αλλιώς στον Αιώνα, όπως τον ανέφεραν οι αρχαίοι στοχαστές. Πρέπει να βρίσκεται στο τώρα, το αιώνιο τώρα και να μην είναι κρυμμένος πίσω από το παρελθόν ή το μέλλον σ’ έναν κόσμο φανταστικό.

Το αιώνιο τώρα είναι πάντα εδώ, περικλείει όλες τις στιγμές, όλες τις πραγματικότητες και όλες τις δυνάμεις. Είναι αυτό που είναι. Αυτό που είναι έχει τεράστια δύναμη και οδηγεί πάντα στην αλήθεια.

Κατακτώντας το είναι, γνωρίζουμε τα πάντα, κυρίως τον εαυτό μας, γιατί πάνω σε αυτόν δουλεύουμε. Το είναι είναι πάντα εδώ και γι’ αυτό είναι πολύ εύκολο να έχουμε πρόσβαση σε αυτό. Αρκεί να σιωπήσουμε κάποια στιγμή και να σταματήσουμε να αναπολούμε το παρελθόν, να κάνουμε σχέδια ανέφικτα για το μέλλον.

Τότε γιατί δεν το κάνουμε; Ποια παράξενη ιδιοτροπία μας κρατά εγκλωβισμένους στα δεσμά της Ανάγκης; Ποιος δαίμονας τριγυρνά στο μυαλό μας και το πλημμυρίζει με ανοησίες;

Ο βράχος όπου δέθηκε ο Προμηθέας, ο πλάστης του ανθρώπινου γένους, έχει ακόμη το αίμα του ξεραμένο πάνω στην τραχιά επιφάνειά του. Ίσως φοβόμαστε, ίσως δεν μπορούμε να αφήσουμε τη ζεστασιά του παραμυθιού ακόμη κι αν αυτό έχει μέσα δράκοντες και πνεύματα εφιαλτικά. Ίσως ο δρόμος που οδηγεί μακριά από το λιβάδι της Άτης να είναι ένας επικίνδυνος δρόμος. Ποιος το ξέρει; Μόνο αυτοί που το τόλμησαν.

Ίσως μια νέα χρονιά είναι η ωραιότερη δικαιολογία για να τολμήσει κανείς να ζήσει αυτό που είναι και να ξεχάσει το παραμύθι της λυπημένης ψυχής και της αβάσταχτης ύπαρξης. Να ορίσει τον εαυτό του ως ένα νέο άνθρωπο που όχι μόνο έχει δει το φως, αλλά το μεταφέρει εντός του και αυτό τον συντροφεύει σε όλους τους ουρανούς και τα βάθη της γης. Οι ουρανοί και τα βάθη της γης είναι μέσα μας. Σε ό,τι κι αν επιλέξουμε, ας είμαστε πυρφόροι όπως ο Προμηθέας.