Γιατί κάποιοι κρυώνουν πιο πολύ

Εμείς είμαστε του στρατοπέδου "κλειστά air conditions", εκτός αν οι θερμοκρασίες πέσουν κάτω από 16-17 βαθμούς Κελσίου. Επειδή, όμως, δεν είμαστε και τίποτα ειδικοί για να πείσει η απλή μας γνώμη κανέναν, ας αφήσουμε τρεις καθηγητές φυσιολογίας να επιχειρηματολογήσουν για χάρη μας. Ίσως έτσι, πείσουμε μερικούς να μας αφήσουν να αναπνεύσουμε λίγο πιο δροσερό αέρα.

Δεν είναι απίθανο, αν εργάζεστε σε γραφείο ή βρίσκεστε ώρες σε άλλον χώρο με πολλά άτομα, να έχουν ξεκινήσει ήδη οι ετήσιοι “πόλεμοι του air condition”. Άλλοι κρυώνουν και το θέλουν να δουλεύει από τώρα, άλλοι ζεσταίνονται και διαμαρτύρονται για συνθήκες θερμοκηπίου (και το καημένο το μηχάνημα πασχίζει να ηρεμήσει μ' αυτούς που έχει μπλέξει). Μπορεί να βρεθεί λύση στο πρόβλημα;

Δεν υποσχόμαστε ότι θα τη δεχτούν όλοι, αλλά οι Duncan Mitchell, Andrea Fuller και Shane Maloney, καθηγητές φυσιολογίας, βιολογίας και ανατομίας σε Πανεπιστήμια της Αυστραλίας, ίσως να την έχουν αποκαλύψει με άρθρο τους στο The Conversation, με το οποίο -εσκεμμένα ή εκ παραδρομής- φαίνεται να παίρνουν θέση υπέρ όσων παραπονιούνται για το πρόωρο άνοιγμα της θέρμανσης.

Τι λένε, λοιπόν, οι ειδικοί; Αρχικά, αναγνωρίζουν την ύπαρξη του προβλήματος, ξεκαθαρίζοντας ότι πράγματι, υπάρχει μεγάλη ποικιλία όσο αφορά τις ανθρώπινες αντιδράσεις στο κρύο, εξηγώντας παράλληλα πώς το σώμα μας αντιλαμβάνεται τη θερμοκρασία: τα πάντα ξεκινούν από τα νεύρα στο δέρμα μας.

Πώς αντιλαμβανόμαστε το κρύο
Η αντίληψη του κρύου, γράφουν οι καθηγητές, οφείλεται στα νεύρα στο δέρμα, τα οποία στέλνουν σήματα στον εγκέφαλο σχετικά με τη θερμοκρασία του δέρματος, αλλά και σχετικά με τον ρυθμό που αυτή αλλάζει.

Αυτό εξηγεί γιατί νιώθουμε περισσότερο κρύο, για παράδειγμα, τη στιγμή που μπαίνουμε σε μία παγωμένη πισίνα, σε σχέση με όταν έχουμε μείνει σε αυτήν λίγη ώρα -στην πρώτη περίπτωση η θερμοκρασία του δέρματος πέφτει απότομα, ενώ στη δεύτερη περίπτωση είναι μεν χαμηλή, είναι δε και σταθερή.

Τα σήματα που ενημερώνουν τον εγκέφαλο για την πτώση της θερμοκρασίας είναι μία προειδοποίηση για την πιθανότητα να πέσει η θερμοκρασία των εσωτερικών οργάνων -επικίνδυνη κατάσταση.

Για αυτό, στους υγιείς ανθρώπους, ο εγκέφαλος δίνει οδηγίες στο νευρικό σύστημα για να την αποτρέψει: Οι μύες αναλαμβάνουν να παράγουν επιπλέον θερμότητα, για αυτό μας πιάνει τρέμουλο. Τα αιμοφόρα αγγεία αναλαμβάνουν να κατευθύνουν το αίμα στα εσωτερικά όργανα, αντί του δέρματος και των άκρων, για αυτό αυτά μένουν κρύα.

Τα παραπάνω, σε συνδυασμό προφανώς με το γεγονός ότι το σήμα πτώσης θερμοκρασίας έχει φτάσει στον εγκέφαλο, μας ενημερώνουν ότι κρυώνουμε, προκαλώντας συμπεριφορές όπως η υιοθέτηση εμβρυακής στάσης, το κουκούλωμα με περισσότερα ρούχα (και τα παράπονα).
Γιατί κάποιοι κρυώνουν περισσότερο από άλλους

Αν σε όλους τους ανθρώπους λειτουργεί ο ίδιος μηχανισμός, γιατί κάποιοι παραπονιούνται περισσότερο για το κρύο; Οι τρεις καθηγητές έχουν κάποιες λογικές εξηγήσεις.

Για παράδειγμα, μερικοί υποφέρουν από το φαινόμενο Raynaud, μία κατάσταση κατά την οποία η ροή του αίματος είναι αδύνατη, με αποτέλεσμα αυτό να μην φτάνει ικανοποιητικά στα άκρα κι αυτά, με τη σειρά τους, να έχουν χαμηλότερη θερμοκρασία.

Επίσης, οι γυναίκες είναι πιθανότερο να αισθάνονται ότι κρυώνουν από τους άνδρες, ακόμα και αν βρίσκονται σε περιβάλλον με την ίδια θερμοκρασία, πιθανά επειδή έχουν εκ φύσεως χαμηλότερη θερμοκρασία δέρματος, εξαιτίας παραγόντων όπως το περισσότερο υποδόριο λίπος και η λιγότερη μυική μάζα, αλλά και ορμονών όπως τα οιστρογόνα.

Αλλά ούτε αυτές οι απαντήσεις εξηγούν επαρκώς το φαινόμενο κατά τα άλλα υγειών ανθρώπων να κρυώνουν υπερβολικά. Τι συμβαίνει;

Οι καθηγητές καταλήγουν ότι όσοι κρυώνουν περισσότερο από τον μέσο όρο, μάλλον το προκάλεσαν στους εαυτούς τους. Γράφουν, συγκεκριμένα:

"Οι περισσότεροι που είναι υγιείς αλλά ισχυρίζονται πως αισθάνονται υπερβολικό κρύο έχουν μόνο τους εαυτούς τους να κατηγορούν. Έχουν συνηθίσει τους εαυτούς τους να αισθάνονται ζεστά. Στον αναπτυγμένο κόσμο, σπανίως εκθετόμαστε στο εξωτερικό κρύο, φορώντας ρούχα γα να μας προστατεύουν και αφήνοντας τις εταιρείες θέρμανσης να ζεσταίνουν τους χώρους μας".

Πιο απλά: Όσο πιο νωρίς φοράμε περισσότερα ρούχα και ανάβουμε τη θέρμανση, τόσο πιο πολύ θα κρυώνουμε. Και αν ανάβουμε τώρα θέρμανση, στους 10 βαθμούς τι θα κάνουμε;

Ίσως να ήμαστε όλοι καλύτερα, αν περνούσαμε λίγη περισσότερη ώρα σε λίγο πιο κρύο περιβάλλον, καταλήγουν οι τρεις καθηγητές.

Επισημαίνουν, μάλιστα, ότι υπάρχουν έρευνες που δείχνουν πως επιτρέποντας στις θερμάνσεις να κάνουν τη δουλειά που κάποτε έκανε ο μεταβολισμός μας όταν κρυώναμε, συνεισφέρουμε στην επιδημία παχυσαρκίας, ενώ μελέτη διδύμων έχει δείξει ότι ενδεχομένως η ακραία αντίληψη της θερμοκρασίας να έχει γενετική βάση και να κληροδοτείται στις επόμενες γενιές.

Γιατί να φορτώσουμε εμάς με περιττό βάρος και τα παιδιά μας με αδυναμία να αντιμετωπίσουν το κρύο; Κλείστε τα air conditions, λοιπόν, μέχρι να έρθει ο πραγματικός χειμώνας. Και στο κάτω - κάτω, όποιος συνεχίζει να ισχυρίζεται ότι κρυώνει στους 21 βαθμούς τόσο ώστε να θέλει θέρμανση, ας δοκιμάσει πρώτα να... φορέσει μία ζακέτα (κι ας διαιωνίζει το πρόβλημα).

Είναι και βολική: αν ζεσταθείς, τη βγάζεις. Εμείς, πόσα να βγάλουμε; Με το κοντομάνικο μείναμε.

Fun fact: Μελέτη έδειξε πως το αίσθημα του κρύου μπορεί να είναι κολλητικό, όπως το χασμουρητό. Στα πλαίσιά της, υγιείς εθελοντές δήλωσαν ότι ένιωθαν περισσότερο κρύο, όταν έβλεπαν video με ηθοποιούς που προσποιούνταν ότι κρύωναν. Πράγματι, η θερμοκρασία των άκρων τους έπεφτε όταν έβλεπε τους ηθοποιούς δήθεν να κρυώνουν, παρόλο που δεν βρίσκονταν σε κρύο περιβάλλον.