Ζόμπι: Η Αληθινή ιστορία των “Απέθαντων”

Μέσα από τις ταινίες που καταπιάστηκαν με το ζήτημα, όπως τα“World War Z”, “Shaun of the Dead” ως το Περίφημο “The Walking Dead”, τα Ζόμπι – τα πτώματα που επανήλθαν στη ζωή με μία ασταμάτητη πείνα για ανθρώπινη σάρκα – έχουν εισαχθεί στην Λαική κουλτούρα όπως ποτέ άλλοτε..

Και αν όλοι γνωρίζουμε τα Ζόμπι των ταινιών και της Φανταστικής Λογοτεχνίας, λίγοι είναι αυτοί που γνωρίζουν την πραγματική ιστορία τους και τα γεγονότα που αφορούν τα Ζόμπι. Για αρκετούς ανθρώπους τα Ζόμπι είναι άκρως αληθινά, και λαμβάνονται υπ’όψιν πολύ σοβαρά. Η πίστη στην Μαγεία που είναι διάχυτη στην Αιτή και ευρύτερα την Καραιβική μέσα από την μορφή του Βουντού και της Σαντερία εδραιώνουν τον φόβο των ανθρώπων της περιοχής για τα Ζόμπι.

Η Αληθινή ιστορία των Ζόμπι
Σύμφωνα με το Αγγλικό Λεξικό της Οξφόρδης, η λέξη Ζόμπι εμφανίστηκε για πρώτη φορά το 1810 όταν ο Ιστορικός Robert Southey την ανέφερε στο βιβλίο του “History of Brazil”. Όμως αυτό το πλάσμα δεν ήταν το γνωστό σε όλους μας ανθρωποφάγο τέρας που αναγεννήθηκε από τον τάφο, αλλά μία Δυτικο-Αφρικανική Θεότητα. Η Λέξη αργότερα υπέδειξε την ζωτική ανθρώπινη ενέργεια που άφηνε το σώμα του ανθρώπου, και τελικά μετατράπηκε στο πλάσμα που διαθέτει ανθρώπινη μορφή αλλά όχι χαρακτήρα,συνειδητότητα, εξυπνάδα και ψυχή.

Ο Μύθος των Ζόμπι είναι πολύ παλιός και ριζωμένος στην ανθρώπινη ιστορία, περισσότερο ακόμη από την είσοδό του στην Pop Κουλτούρα της Αμερικής. Πρωτοεμφανίστηκε στην Αιτή τον 17ο και 180 αιώνα, όταν η χώρα ήταν γνωστή ως Άγιος Δομίνικος και βρισκόταν υπό την Κατοχή των γάλλων, που εισέβαλλαν στην Αφρική και σκλάβωσαν τον πληθυσμό έτσι ώστε να εργαστεί στις φυτείες. Η Σκλαβιά των Γάλλων ήταν τόσο ακραία, που οι μισοί σκλάβοι που είχαν εισαχθεί από την Αφρική πέθαιναν από την δουλειά μέσα σε μερικά μόλις χρόνια, κάτι που οδήγησε στην ολοένα και μεγαλύτερη υποδούλωση του πληθυσμού. Στα εκατοντάδες χρόνια που πέρασαν από τότε ο Μύθος των Ζόμπι πέρασε από το αρχέτυπο του Δούλου ενός αφέντη, στον Δούλο της ίδιας της σάρκας του.

Τα αυθεντικά Ζόμπι είναι σκλάβοι της ίδιας της σάρκας τους. Το αρχέτυπο όπως εμφανίστηκε στην Αιτή και αντικατόπτριζε την απανθρωπότητα που υπήρξε εκεί από το 1625 ως το 1800, ήταν η προβολή της Μιζέριας και της Εξαθλίωσης των Αφρικανών Σκλάβων. Εκείνοι πίστευαν πως ο θάνατος θα τους απελευθέρωνε και θα τους μετέφερε πίσω στην Γουινέα, ή ευρύτερα την Αφρική, και άρα εναπόθεταν τις ελπίδες τους σε μία μετά θάνατον Ζωή στην οποία θα μπορούσαν επιτέλους να είναι ελεύθεροι. Αν και η αυτοκτονία ήταν συνηθισμένη πρακτική των Αφρικανών Σκλαβων, εκείνοι που αφαιρούσαν την ίδια τους τη ζωή δεν θα μπορούσαν ποτέ να επιστρέψουν στην Πατρίδα τους. Αντίθετα θα ήταν καταδικασμένοι να εργάζονται ασταμάτητα στις φυτείες ως την αιωνιότητα, σαν Απέθαντοι σκλάβοι που απαρνήθηκαν το σώμα τους και εν τέλει σκλαβώθηκαν μέσα του και μετατράπηκαν σε άψυχα Ζόμπι.

Μετά την Αιτινή Επανάσταση του 1804 και το τέλος της Γαλλικής Αποικιοκρατίας, τα Ζόμπι ενσωματώθηκαν στην Λαογραφία της Αιτής. Ο Μύθος εξελίχθηκε σχετικά και εισχώρησε στην Λατρεία του Βουντού, με τους Αιτινούς να θεωρούν πως τα Ζόμπι ήταν πρώματα που ξαναζωντάνευαν από Σαμάνους και Ιερείς Βουντού. Οι Μάγοι που ήταν γνωστοί ως «Bokor” χρησιμοποιούσαν τους Απέθαντους σκλάβους τους ως «εργαλεία» για να πραγματοποιούν τις ειδεχθείς πράξεις τους. Έτσι μεταλάχθηκε το Προ-Αποικιακό αρχέτυπο των Ζόμπι που ήταν το έμβλημα ενός Έθνους που ταλαιπωρήθηκε από την Υποδούλωση.

Τα Ζόμπι της λατρείας του Βουντού ήταν μία ταραχώδης αναπαραγωγή που προήλθε από τα άγχη της Σκλαβιάς που αναμίχθηκαν με τις απόκρυφες πεποιθήσεις των Μάγων Βουντού και της Νεκρομαντείας. Μέσα από αυτή την μορφή – Των Βουντού Bokor και της Μαύρης Μαγείας- ο Αιτινός μύθος πέρασε στον Αμερικάνικο πολιτισμό και μετατράπηκε στο αρχέτυπο του δυτικού Ζόμπι.

Τα Ζόμπι και οι Κοινωνικές ασθένειες του Δυτικού Κόσμου
Για μία σύντομη περίοδο το αρχέτυπο των ζωντανών νεκρών μέσα από την χρήση των ταινιών «δοκίμαζε» τις Κοινωνικές Ασθένειες της Αμερικής, αφού ανάλογα την χρονική περόδο αντιπροσώπευαν τον Καπιταλισμό, τον Πόλεμο του Βιετνάμ, τον φόβο για τον Πυρηνικό πόλεμο.. Στις ημέρες μας σχεδόν σε κάθε περίπτωση, τα Ζόμπι αντιπροσωπεύουν το τέλος του κόσμου μέσα από μία «Αποκάλυψη των Ζόμπι», μία παγκόσμια Πανδημία που θα μετατρέψει σχεδόν το σύνολο του ανθρώπινου πολιτισμού σε τέρατα έτοιμα να κατασπαράξουν την σάρκα του ίδιου τους του είδους. Όμως η Μεταφορά πέρασε στον υπέρτατο φόβο της αφάνισης του ανθρώπινου είδους. Πάντα τα Ζόμπι εμπεριείχαν τον συμβολισμό μέσα τους. Τον αέναο φόβο και την απειλή της αιχμαλώτισης, του φόνου, της έλλειψης της Ψυχής και της Νόησης. Για τους Σκλάβους της Αιτής η ανακάλυψη του Ζόμπι ήταν η απόδειξη πως η κακοποίηση που υπέμεναν ήταν κατά κάποιο τρόπο ισχυρότερη από την ίδια τη ζωή – αφού είχαν φανταστεί ένα σενάριο στο οποίο θα παρέμεναν σκλάβοι, ακόμα και μετά θάνατον.

Αντίθετα η Αμερικάνικη κουλτούρα χρησιμοποίησε το Ζόμπι ως μία μορφή «φυγής» και όχι ως όχημα για την εξερεύνηση κυρίως των φόβων του παρελθόντος ή του παρόντος, αφού αναπαράγουν τις Μετα-Αποκαλυπτικές φαντασιώσεις μας. Ως άνθρωποι αναπολούμε ένα νέο κόσμο και άρα ένα νέο εαυτό μέσα από αυτή την διαδικασία, και ορισμένες φορές θεωρούμε πως μία τέτοια ευκαιρία θα ήταν ιδανική για την αναγέννηση. Έτσι η Αποκάλυψη των Ζόμπι δεν είναι το όχημα για τον φόβο, αλλά για την φαντασίωση της φυγής σε ένα κόσμο πιο δραματικό, με πολύ λιγότερους ανθρώπους, με την ευκαιρία όμως της εδραίωσης ενός νέου κόσμου, και ενός νέου (καλύτερου ή χειροτερου) εαυτού.

Εδώ αναγνωρίζεται η αντίθεση μεταξύ του Αιτινού απέθαντου πλάσματος – του Αρχέτυπου από το οποίο προήλθε ο μύθος – και το Αμερικανικό. Το Τέρας που κάποτε αντιπροσώπευε τους τρόμους της πραγματικής ζωής και της αλλοίωσης της ανθρώπινης Φύσης τώρα χρησιμοποιείται για να εξιλεώσει ανθρώπινες συνειδήσεις που ξέμειναν από αποφάσεις. Έτσι κατανοούμε πως υπάρχουν περισσότερα από απλά ένα μύθο στο φαινόμενο των Ζόμπι. Αναδύθηκε μέσα από μία ΚοινωνικοΠολιτισμική πεποίθηση και πίστη στην Μαγεία. Έτσι αν και τα Ζόμπι παραμένουν ένας μύθος στην πραγματική ζωή, αποκαλύπτουν πολλά περισσότερα για την ανθρώπινη ιδιοσυγκρασία, τους ανθρώπινους φόβους και την ελπίδα της εξιλέωσης μέσα από την ολοκληρωτική καταστροφή. Του σώματος, της Νοημοσύνης και της Ψυχής, αλλά και ολόκληρου του κόσμου όπως τον γνωρίζουμε μέχρι σήμερα…