Το Facebook επιφέρει λύπη στους χρήστες του

Λίγα χρόνια πριν, μία νέα μορφή επικοινωνίας σάρωσε τον κόσμο επηρεάζοντας τη ζωή με τρόπους που μέχρι πρότινος δεν θα μπορούσε κανείς να φανταστεί. Ένας σχολιαστής προανήγγειλε ότι το Facebook είναι «το μεγαλύτερο μέσο επικοινωνίας που αναπτύχθηκε ποτέ από το μυαλό του ανθρώπου», ενώ άλλοι επεσήμαναν τις δυνατότητές του να φέρει την επανάσταση στις ειδήσεις, την ψυχαγωγία και την εκπαίδευση.
Αλλά ο ποιητής και θεατρικός συγγραφέας TS Eliot είχε διαφορετική άποψη: «Είναι ένα μέσο ψυχαγωγίας που επιτρέπει σε εκατομμύρια ανθρώπους να ακούν το ίδιο αστείο ταυτόχρονα, και όμως παραμένουν μόνοι».
Το Facebook συγκεντρώνει εκπληκτικά στατιστικά. Μέσα σε μία δεκαετία έχουν εγγραφεί 1,3 δισεκατομμύρια άνθρωποι, οι μισοί από τους οποίους συνδέονται κάθε ημέρα για 18 λεπτά κατά μέσο όρο. Το Facebook συνδέει οικογένειες, φίλους χρόνων και ανθρώπους σε όλο τον κόσμο.

Αναζητώντας την… ευτυχία στο Facebook. Και όμως οι επιπτώσεις του Facebook στους χρήστες του δεν είναι εντελώς καλοήθεις. Ορισμένοι ερευνητές διαπιστώνουν ότι η σύνδεση στο μέσο αυτό δεν επιφέρει ευτυχία, καθώς στην πραγματικότητα μειώνει την ικανοποίηση για τη ζωή. Είναι αλήθεια λοιπόν ότι το Facebook προκαλεί συναισθήματα λύπης στους χρήστες του;
Λίγοι είχαν μελετήσει το ζήτημα αυτό, ενώ μέχρι πρότινος η κυρίαρχη άποψη συνοψίζονταν στο γεγονός ότι το κοινωνικό αυτό δίκτυο έχει ευεργετική επίδραση στη ζωή των ανθρώπων. Το 2009 ο Sebastian Valenzuela και οι συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο του Τέξας στο Όστιν προσπάθησαν μέσα από έρευνα που πραγματοποιήθηκε σε 2.500 φοιτητές να απαντήσουν στο εξής ερώτημα: «Η χρήση του Facebook δημιουργεί ευτυχία;» Η απάντηση ήταν αρνητική.

Το πείραμα. Το περασμένο καλοκαίρι, μια ομάδα ψυχολόγων από το Πανεπιστήμιο του Michigan στο Ann Arbor και το Πανεπιστήμιο του Leuven στο Βέλγιο αποφάσισε να διεισδύσει περισσότερο και να αξιολογήσει εάν μεταβάλλεται το συναίσθημα ικανοποίησης για τη ζωή μέσα από τη χρήση του Facebook. Ο Ethan Kross και οι συνεργάτες του βρισκόταν σε επαφή με μια ομάδα ανθρώπων πέντε φορές την ημέρα, για χρονικό διάστημα περίπου δύο εβδομάδων, και κατέγραφαν τη συναισθηματική τους κατάσταση μέσα από τα εξής ερωτήματα: «Πώς αισθάνεσαι τώρα;», «Πόσο μόνος νιώθεις;», «Ποια είναι η συχνότητα της χρήσης του Facebook από την τελευταία φορά που μιλήσαμε;» και ούτω καθεξής.

Το πόρισμα. Η ομάδα διαπίστωσε ότι η χρήση του Facebook συσχετίζονταν με χαμηλή αίσθηση ευημερίας. «Όσο περισσότερο οι άνθρωποι χρησιμοποιούσαν το Facebook, τόσο πιο γρήγορα μειώνονταν τα επίπεδα ικανοποίησής τους για τη ζωή με την πάροδο του χρόνου». «Αντί να ενισχύεται η ευτυχία, τα ευρήματα απέδειξαν ότι το Facebook την υπονομεύει.»
Σύμφωνα με τον Kross και τους συνεργάτες του το Facebook εκπληρώνει μία βασική ανθρώπινη ανάγκη, την ανάγκη για κοινωνική επαφή. Όμως, υποψιάζονται ότι το είδος της επαφής που προσφέρει το Facebook δεν κάνει τους ανθρώπους να αισθάνονται καλύτερα με την πάροδο του χρόνου. Βέβαια, η ζωντανή επαφή επιφέρει αντίθετα αποτελέσματα σύμφωνα με τα στοιχεία τους. Ίσως υπάρχει κάτι διαφορετικό σχετικά με τις ψηφιακές κοινωνικές αλληλεπιδράσεις, σημειώνουν οι επιστήμονες.

Το Facebook επιφέρει λύπη στους χρήστες του. Η αιτιολογία των αρνητικών συναισθημάτων τοποθετείται ενδεχομένως στη ζήλια. Τα αποκαρδιωτικά συναισθήματα σχετίζονται με την έπαρση πρώην συμμαθητών και φίλων για τις επιτυχίες τους στην ακαδημαϊκή τους ζωή, τις διακοπές ή την απόκτηση παιδιών. Πράγματι, οι φίλοι στο Facebook συνηθίζουν να εκθέτουν τις επιτυχίες τους και να αποκρύπτουν τις αποτυχίες τους, κάτι που διαστρεβλώνει την πραγματικότητα.

Δημοφιλή πρόσωπα. Πίσω στο 1991, ο κοινωνιολόγος Scott Feld αποκάλυψε κάτι εκπληκτικό, ενώ μελετούσε τη φύση των κοινωνικών δικτύων στην εποχή προ-διαδικτύου. Τα δεδομένα προήλθαν από ερωτήματα που τέθηκαν σε παιδιά διάφορων σχολείων. «Ποιοι είναι οι φίλοι σας;» «Αυτές οι φιλίες έχουν αντίκρισμα;» Ο Feld υπολόγισε τον αριθμό των φίλων του κάθε ατόμου, και συνέκρινε τον αριθμό των φίλων τους. Προς μεγάλη έκπληξη όλων ανακάλυψε ότι οι φίλοι ενός παιδιού είχαν περισσότερους φίλους από το ίδιο το παιδί.

Ποιος είναι ο καλύτερος, ποιος είναι ο κάλλιστος. Από τότε, ερευνητές έχουν ανακαλύψει ότι αυτό το παράδοξο στη φιλία είναι ένα γενικό χαρακτηριστικό των κοινωνικών δικτύων και ισχύει και σε άλλα πεδία της ζωής. Όχι μόνο οι φίλοι σας έχουν περισσότερους φίλους από εσάς, αλλά έχουν πιθανώς περισσότερους ερωτικούς συντρόφους.
Σύμφωνα με τον Nathan Hodas και τους συνεργάτες του στο Πανεπιστήμιο της Νότιας Καλιφόρνιας το παράδοξο της φιλίας ισχύει στο 98% των χρηστών του Twitter. Γιατί μπορεί αυτό να σας κάνει σκυθρωπούς; Σε αντίθεση με τις φιλίες του φυσικού κόσμου, στο Facebook μπορείτε να δείτε ακριβώς πόσο δημοφιλείς είναι οι πιο δημοφιλείς φίλοι σας.