ΙΣΟΚΡ 15.291–294
Η ρητορική δεινότητα που αποκτάται με τη διδασκαλία είναι προτιμότερη – Η πρέπουσα στάση των Αθηναίων απέναντι σε αυτήν
Ο ρήτορας διατύπωσε την απορία του για τις επικρίσεις εναντίον των νέων, που από τη ραστώνη των διασκεδάσεων προτιμούσαν να ασχοληθούν με μια τόσο επωφελή ηθικά δραστηριότητα, όπως η ρητορική. Και συνεχίζει:
[291] Θαυμάζω δ’ ὅσοι τοὺς μὲν φύσει δεινοὺς ὄντας
εἰπεῖν εὐδαιμονίζουσιν ὡς ἀγαθοῦ καὶ καλοῦ πράγματος
αὐτοῖς συμβεβηκότος, τοὺς δὲ τοιούτους γενέσθαι βουλο-
μένους λοιδοροῦσιν ὡς ἀδίκου καὶ κακοῦ παιδεύματος
ἐπιθυμοῦντας. καίτοι τί τῶν φύσει καλῶν ὄντων μελέτῃ
κατεργασθὲν αἰσχρὸν ἢ κακόν ἐστιν; οὐδὲν γὰρ εὑρήσο-
μεν τοιοῦτον, ἀλλ’ ἔν γε τοῖς ἄλλοις ἐπαινοῦμεν τοὺς ταῖς
φιλοπονίαις ταῖς αὑτῶν ἀγαθόν τι κτήσασθαι δυνηθέντας
μᾶλλον ἢ τοὺς παρὰ τῶν προγόνων παραλαβόντας,
[292] εἰκότως· συμφέρει γὰρ ἐπί τε τῶν ἄλλων ἁπάντων, καὶ
μάλιστ’ ἐπὶ τῶν λόγων, μὴ τὰς εὐτυχίας ἀλλὰ τὰς ἐπι-
μελείας εὐδοκιμεῖν. οἱ μὲν γὰρ φύσει καὶ τύχῃ δεινοὶ
γενόμενοι λέγειν οὐ πρὸς τὸ βέλτιστον ἀποβλέπουσιν,
ἀλλ’ ὅπως ἂν τύχωσιν, οὕτω χρῆσθαι τοῖς λόγοις εἰώθασιν·
οἱ δὲ φιλοσοφίᾳ καὶ λογισμῷ τὴν δύναμιν ταύτην λαβόντες,
οὐδὲν ἀσκέπτως λέγοντες, ἧττον περὶ τὰς πράξεις πλημ-
μελοῦσιν.
[293] Ὥσθ’ ἅπασι μὲν βούλεσθαι προσήκει πολλοὺς
εἶναι τοὺς ἐκ παιδείας δεινοὺς εἰπεῖν γιγνομένους, μάλιστα
δ’ ὑμῖν· καὶ γὰρ αὐτοὶ προέχετε καὶ διαφέρετε τῶν ἄλλων
οὐ ταῖς περὶ τὸν πόλεμον ἐπιμελείαις, οὐδ’ ὅτι κάλλιστα
πολιτεύεσθε καὶ μάλιστα φυλάττετε τοὺς νόμους οὓς
ὑμῖν οἱ πρόγονοι κατέλιπον, ἀλλὰ τούτοις οἷς περ ἡ φύσις
ἡ τῶν ἀνθρώπων τῶν ἄλλων ζῴων, καὶ τὸ γένος τὸ τῶν
Ἑλλήνων τῶν βαρβάρων, [294] τῷ καὶ πρὸς τὴν φρόνησιν
καὶ πρὸς τοὺς λόγους ἄμεινον πεπαιδεῦσθαι τῶν ἄλλων.
ὥστε πάντων ἂν συμβαίη δεινότατον, εἰ τοὺς βουλομένους
τοῖς αὐτοῖς τούτοις διενεγκεῖν τῶν ἡλικιωτῶν, οἷς περ
ὑμεῖς ἁπάντων, διαφθείρεσθαι ψηφίσαισθε, καὶ τοὺς τῇ
παιδείᾳ ταύτῃ χρωμένους, ἧς ὑμεῖς ἡγεμόνες γεγένησθε,
συμφορᾷ τινι περιβάλοιτε.
***
Παραξενεύομαι δε δι' αυτούς οι οποίοι ευδαιμονίζουν μεν εκείνους, οι οποίοι έχουν εκ φύσεως το προτέρημα να ομιλούν ευκόλως ωσάν να συνέβη εις αυτούς κάτι καλόν και αγαθόν, κατηγορούν δε εκείνους οι οποίοι θέλουν να γίνουν τοιούτοι, ωσάν να επιθυμούν μόρφωσιν άδικον και επιβλαβή. Και όμως ποίον εξ εκείνων, τα οποία είναι εκ φύσεως καλά, όταν αποκτηθεί διά της εργασίας, είναι αισχρόν ή βλαβερόν; Ουδέν τοιούτον θα εύρωμεν, αλλ' εις όλα τα άλλα επαινούμεν μάλλον εκείνους, οι οποίοι με την ιδικήν των φιλοπονίαν ηδυνήθησαν να αποκτήσουν κάτι αγαθόν, παρά εκείνους οι οποίοι το εκληρονόμησαν από τους προγόνους των. Και έχομεν δίκαιον διά τούτο· διότι είναι ωφέλιμον και δι' όλα τα άλλα και προ πάντων διά τον λόγον να εκτιμώμεν όχι την τύχην, αλλά την άσκησιν. Πράγματι εκείνοι εις τους οποίους η φύσις και η τύχη έδωσαν την δύναμιν του λόγου, δεν αποβλέπουν προς το βέλτιστον, αλλά συνηθίζουν να μεταχειρίζωνται τους λόγους όπως τύχη, όσοι δε απέκτησαν την δύναμιν ταύτην με την συστηματικήν μόρφωσιν και το λογικόν, δεν λέγουν τίποτε χωρίς να το εξετάσουν και διαπράττουν ολιγωτέρας πλάνας εις τας πράξεις των. Ούτω λοιπόν όλοι μεν οι άνθρωποι αρμόζει να θέλουν να είναι πολλοί εκείνοι, οι οποίοι διά της μορφώσεως γίνονται ικανοί να ομιλούν, προ πάντων δε σεις· διότι σεις προσέχετε και διαφέρετε των άλλων όχι με τας πολεμικάς προπαρασκευάς, ούτε διότι έχετε το ωραιότατον πολίτευμα (ζήτε άριστα ως πολίται) και φυλάσσετε περισσότερον από όλους τους άλλους τους νόμους, τους οποίους σας άφησαν οι πρόγονοί σας, αλλά διά των χαρακτηριστικών γνωρισμάτων, τα οποία θέτουν την ανθρωπίνη φύσιν υπεράνω των άλλων ζώων, και την ελληνικήν φυλήν υπεράνω των βαρβάρων, με το ότι και ως προς την σκέψιν και τους λόγους έχετε μορφωθή καλύτερα από τους άλλους. Ώστε ήθελεν είναι το πλέον παράδοξον από όλα, εάν εκείνους οι οποίοι θέλουν να διαφέρουν των συνομηλίκων των διά των ιδίων προτερημάτων διά των οποίων σεις διαφέρετε όλων, κρίνετε διά της ψήφου σας ότι διαφθείρονται, και εάν εκείνους, οι οποίοι μεταχειρίζονται την μέθοδον ταύτην της αγωγής, πλήξετε με κάποιαν συμφοράν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου