ΟΜΗΡΟΣ: Ἰλιάς (15.300-15.376)

300 Ὣς ἔφαθ᾽, οἱ δ᾽ ἄρα τοῦ μάλα μὲν κλύον ἠδ᾽ ἐπίθοντο·
οἱ μὲν ἄρ᾽ ἀμφ᾽ Αἴαντα καὶ Ἰδομενῆα ἄνακτα,
Τεῦκρον Μηριόνην τε Μέγην τ᾽, ἀτάλαντον Ἄρηϊ,
ὑσμίνην ἤρτυνον, ἀριστῆας καλέσαντες,
Ἕκτορι καὶ Τρώεσσιν ἐναντίον· αὐτὰρ ὀπίσσω
305 ἡ πληθὺς ἐπὶ νῆας Ἀχαιῶν ἀπονέοντο.
Τρῶες δὲ προὔτυψαν ἀολλέες, ἦρχε δ᾽ ἄρ᾽ Ἕκτωρ
μακρὰ βιβάς· πρόσθεν δὲ κί᾽ αὐτοῦ Φοῖβος Ἀπόλλων
εἱμένος ὤμοιιν νεφέλην, ἔχε δ᾽ αἰγίδα θοῦριν,
δεινὴν ἀμφιδάσειαν ἀριπρεπέ᾽, ἣν ἄρα χαλκεὺς
310 Ἥφαιστος Διὶ δῶκε φορήμεναι ἐς φόβον ἀνδρῶν·
τὴν ἄρ᾽ ὅ γ᾽ ἐν χείρεσσιν ἔχων ἡγήσατο λαῶν.
Ἀργεῖοι δ᾽ ὑπέμειναν ἀολλέες, ὦρτο δ᾽ ἀϋτὴ
ὀξεῖ᾽ ἀμφοτέρωθεν, ἀπὸ νευρῆφι δ᾽ ὀϊστοὶ
θρῷσκον· πολλὰ δὲ δοῦρα θρασειάων ἀπὸ χειρῶν
315 ἄλλα μὲν ἐν χροῒ πήγνυτ᾽ ἀρηϊθόων αἰζηῶν,
πολλὰ δὲ καὶ μεσσηγύ, πάρος χρόα λευκὸν ἐπαυρεῖν
ἐν γαίῃ ἵσταντο λιλαιόμενα χροὸς ἆσαι.
ὄφρα μὲν αἰγίδα χερσὶν ἔχ᾽ ἀτρέμα Φοῖβος Ἀπόλλων,
τόφρα μάλ᾽ ἀμφοτέρων βέλε᾽ ἥπτετο, πῖπτε δὲ λαός.
320 αὐτὰρ ἐπεὶ κατ᾽ ἐνῶπα ἰδὼν Δαναῶν ταχυπώλων
σεῖσ᾽, ἐπὶ δ᾽ αὐτὸς ἄϋσε μάλα μέγα, τοῖσι δὲ θυμὸν
ἐν στήθεσσιν ἔθελξε, λάθοντο δὲ θούριδος ἀλκῆς.
οἱ δ᾽ ὥς τ᾽ ἠὲ βοῶν ἀγέλην ἢ πῶϋ μέγ᾽ οἰῶν
θῆρε δύω κλονέωσι μελαίνης νυκτὸς ἀμολγῷ,
325 ἐλθόντ᾽ ἐξαπίνης σημάντορος οὐ παρεόντος,
ὣς ἐφόβηθεν Ἀχαιοὶ ἀνάλκιδες· ἐν γὰρ Ἀπόλλων
ἧκε φόβον, Τρωσὶν δὲ καὶ Ἕκτορι κῦδος ὄπαζεν.
Ἔνθα δ᾽ ἀνὴρ ἕλεν ἄνδρα κεδασθείσης ὑσμίνης.
Ἕκτωρ μὲν Στιχίον τε καὶ Ἀρκεσίλαον ἔπεφνε,
330 τὸν μὲν Βοιωτῶν ἡγήτορα χαλκοχιτώνων,
τὸν δὲ Μενεσθῆος μεγαθύμου πιστὸν ἑταῖρον·
Αἰνείας δὲ Μέδοντα καὶ Ἴασον ἐξενάριξεν.
ἤτοι ὁ μὲν νόθος υἱὸς Ὀϊλῆος θείοιο
ἔσκε Μέδων, Αἴαντος ἀδελφεός· αὐτὰρ ἔναιεν
335 ἐν Φυλάκῃ γαίης ἄπο πατρίδος, ἄνδρα κατακτάς,
γνωτὸν μητρυιῆς Ἐριώπιδος, ἣν ἔχ᾽ Ὀϊλεύς·
Ἴασος αὖτ᾽ ἀρχὸς μὲν Ἀθηναίων ἐτέτυκτο,
υἱὸς δὲ Σφήλοιο καλέσκετο Βουκολίδαο.
Μηκιστῆ δ᾽ ἕλε Πουλυδάμας, Ἐχίον δὲ Πολίτης
340 πρώτῃ ἐν ὑσμίνῃ, Κλονίον δ᾽ ἕλε δῖος Ἀγήνωρ.
Δηΐοχον δὲ Πάρις βάλε νείατον ὦμον ὄπισθε
φεύγοντ᾽ ἐν προμάχοισι, διαπρὸ δὲ χαλκὸν ἔλασσεν.
Ὄφρ᾽ οἱ τοὺς ἐνάριζον ἀπ᾽ ἔντεα, τόφρα δ᾽ Ἀχαιοὶ
τάφρῳ καὶ σκολόπεσσιν ἐνιπλήξαντες ὀρυκτῇ
345 ἔνθα καὶ ἔνθα φέβοντο, δύοντο δὲ τεῖχος ἀνάγκῃ.
Ἕκτωρ δὲ Τρώεσσιν ἐκέκλετο μακρὸν ἀΰσας·
«νηυσὶν ἐπισσεύεσθαι, ἐᾶν δ᾽ ἔναρα βροτόεντα·
ὃν δ᾽ ἂν ἐγὼν ἀπάνευθε νεῶν ἑτέρωθι νοήσω,
αὐτοῦ οἱ θάνατον μητίσομαι, οὐδέ νυ τόν γε
350 γνωτοί τε γνωταί τε πυρὸς λελάχωσι θανόντα,
ἀλλὰ κύνες ἐρύουσι πρὸ ἄστεος ἡμετέροιο.»
Ὣς εἰπὼν μάστιγι κατωμαδὸν ἤλασεν ἵππους,
κεκλόμενος Τρώεσσι κατὰ στίχας· οἱ δὲ σὺν αὐτῷ
πάντες ὁμοκλήσαντες ἔχον ἐρυσάρματας ἵππους
355 ἠχῇ θεσπεσίῃ· προπάροιθε δὲ Φοῖβος Ἀπόλλων
ῥεῖ᾽ ὄχθας καπέτοιο βαθείης ποσσὶν ἐρείπων
ἐς μέσσον κατέβαλλε, γεφύρωσεν δὲ κέλευθον
μακρὴν ἠδ᾽ εὐρεῖαν, ὅσον τ᾽ ἐπὶ δουρὸς ἐρωὴ
γίγνεται, ὁππότ᾽ ἀνὴρ σθένεος πειρώμενος ᾗσι.
360 τῇ ῥ᾽ οἵ γε προχέοντο φαλαγγηδόν, πρὸ δ᾽ Ἀπόλλων
αἰγίδ᾽ ἔχων ἐρίτιμον· ἔρειπε δὲ τεῖχος Ἀχαιῶν
ῥεῖα μάλ᾽, ὡς ὅτε τις ψάμαθον πάϊς ἄγχι θαλάσσης,
ὅς τ᾽ ἐπεὶ οὖν ποιήσῃ ἀθύρματα νηπιέῃσιν,
ἂψ αὖτις συνέχευε ποσὶν καὶ χερσὶν ἀθύρων.
365 ὥς ῥα σύ, ἤϊε Φοῖβε, πολὺν κάματον καὶ ὀϊζὺν
σύγχεας Ἀργείων, αὐτοῖσι δὲ φύζαν ἐνῶρσας.
Ὣς οἱ μὲν παρὰ νηυσὶν ἐρητύοντο μένοντες,
ἀλλήλοισί τε κεκλόμενοι καὶ πᾶσι θεοῖσι
χεῖρας ἀνίσχοντες μεγάλ᾽ εὐχετόωντο ἕκαστος·
370 Νέστωρ αὖτε μάλιστα Γερήνιος, οὖρος Ἀχαιῶν,
εὔχετο, χεῖρ᾽ ὀρέγων εἰς οὐρανὸν ἀστερόεντα·
«Ζεῦ πάτερ, εἴ ποτέ τίς τοι ἐν Ἄργεΐ περ πολυπύρῳ
ἢ βοὸς ἢ οἰὸς κατὰ πίονα μηρία καίων
εὔχετο νοστῆσαι, σὺ δ᾽ ὑπέσχεο καὶ κατένευσας,
375 τῶν μνῆσαι καὶ ἄμυνον, Ὀλύμπιε, νηλεὲς ἦμαρ,
μηδ᾽ οὕτω Τρώεσσιν ἔα δάμνασθαι Ἀχαιούς.»

***
300 Είπε, κι οι άλλοι πρόθυμοι εδέχθηκαν τον λόγον.
Ο Αίας τότε, ο Ιδομενεύς, ο Τεύκρος, ο Μηριόνης,
ο Μέγης του Άρ᾽ ισόπαλος, με τους συντρόφους όλους
τους ανδρειωμένους φώναζαν κι εσύνταζαν την μάχην,
για να δεχθούν τον Έκτορα και τον στρατόν των Τρώων.
305 Και οπίσω τους εγύριζε το πλήθος προς τα πλοία.
Σύσσωμ᾽ οι Τρώες έπεσαν μακροπατώντας, πρώτος
ο Έκτωρ, κι έμπροσθεν σ᾽ αυτόν, με νέφος τυλιγμένος
ο Απόλλων κι είχε την φριχτήν πολεμικήν αιγίδα
την δασερήν, περίλαμπρην που ο Ήφαιστος του Δία
310 εχάλκευσε, να την φορεί, τους άνδρες να τρομάζει.
Αυτήν κρατώντας αρχηγός εστήθηκε των Τρώων.
Και σύσσωμοι τους δέχθηκαν οι Αργείοι κι εσηκώθη
και απ᾽ τα δυο μέρη αλαλαγμός· απ᾽ τες χορδές πετούσαν
τα βέλη, και όπως τα ᾽ριχναν τα χέρια μανιωμένα,
315 άλλα στην σάρκα εμπήγονταν των ανδρειωμένων νέων,
άλλα στον δρόμον τους χωρίς την σάρκα ν᾽ απολαύσουν
μέσα στην γην στυλώνονταν, για σάρκα πεινασμένα.
Και όσο εκρατούσε ασάλευτην ο Φοίβος την αιγίδα
κτυπούντο κι έπεφταν πολλοί και απ᾽ τα δυο μέρη ομοίως·
320 αλλ᾽ όταν την εσάλευσε κατάματα κοιτώντας
τους Αχαιούς με δυνατήν κραυγήν, τον νουν τους μέσα
εμάργωσε και ξέχασαν το θάρρος της ανδρείας.
Και ως όταν ξάφνου δυο θεριά, πριν φθάσ᾽ η μαύρη νύκτα,
σ᾽ αγέλην χύνονται βοδιών ή και κοπήν προβάτων
325 ενώ τους λείπει ο πιστικός, και τα σκορπίζουν όλα·
ομοίως άνανδρην φυγήν γεννά σ᾽ αυτούς ο Φοίβος
την δόξαν εις τον Έκτορα να δώσει και στους Τρώας.
Τότ᾽ άνδρας άνδρα φόνευσεν, αφού σκορπίσθ᾽ η μάχη.
Των χαλκοφράκτων Βοιωτών τον αρχηγόν ο Έκτωρ
330 τον Αρκεσίλαον βροντά νεκρόν και τον Στιχίον
που ήταν σύντροφος πιστός του ανδρείου Μενεσθέως·
τον Μέδοντα, τον Ίασον εφόνευσ᾽ ο Αινείας·
και νόθον ήταν γέννημα ο Μέδων του Οϊλέως
και αδελφός του Αίαντος· μακράν εις την Φυλάκην
335 στα ξένα εζούσε απ᾽ τον καιρόν που εφόνευσ᾽ ένα αδέλφι
της μητρυιάς Εριώπιδος, της νυμφευτής του Οϊλέως·
κι ήτο αρχηγός ο Ίασος αυτός των Αθηναίων
και γέννημα εδοξάζετο του Σφήλου Βουκολίδη·
τον Μηκιστή θανάτωσε κατόπι ο Πολυδάμας,
340 πάλι ο Πολίτης φόνευσε τον πρόμαχον Εχίον
και τον Κλονίον ο θεϊκός Αγήνωρ, και στην πλάτην
του Δηιόχου, ως έφευγεν ελόγχισεν ο Πάρις.
Κι εκείνοι ενώ τους γύμνωναν, οι Αχαιοί ριγμένοι
στους πάλους και στον χάντακα, εδώ κι εκεί σκορπιούνταν
345 στα τείχη οπίσω να κρυβούν· και ο Έκτωρ προς τους Τρώας
μακριάν έσυρε φωνήν: «Εμπρός, προς τα καράβια,
και αφείτ᾽ εκεί τα λάφυρα τα αιματοκυλισμένα
και όποιον νοήσω αλλού μακράν να μένει από τα πλοία,
στον τόπον θα του σοφισθώ να κακοθανατίσει,
350 και ούτε αδελφοί ούτε αδελφές νεκρόν θενά τον κάψουν,
αλλά στην πόλιν μας εμπρός θα τον σπαράξουν σκύλοι».
Είπε, βροντά την μάστιγα κατάπλατα στους ίππους·
κι εφώναξε τες φάλαγγες· και με βοήν οι Τρώες
τα αμαξόσυρ᾽ άλογα κατόπι του εκινήσαν
355 κι εβρόντα ο τόπος κι έμπροσθεν ο Φοίβος με τα πόδια
τα φρύδια εγκρέμισ᾽ εύκολα του λάκκου και το χώμα
στο χάσμα μέσα επάτησε και ωσάν γεφύρι δρόμον
μακρύν τους έστρωσε πλατύν, όσο βολή της λόγχης
όταν την ρίχνει λογχιστής να ιδεί την δύναμίν του.
360 Και χύνονταν φαλαγγωτά κι εμπρός με την αιγίδα
ο Φοίβος την βαρύτιμην· κι εγκρέμιζε το τείχος
ωσάν παιδί που παίζοντας ακρόγιαλα σηκώνει
κάποια δικά του κτίσματα με άμμον και κατόπιν
παίζοντας πάλι τα χαλά με φτέρνες, με παλάμες.
365 Όμοια συ, Φοίβε τοξευτή, τους μόχθους των Αργείων
εχάλασες, και στην καρδιά τούς έβαλες τον τρόμον.
Και τούτοι προς τα πλοία τους εμέναν ενωμένοι
και ν᾽ ανδρειευτούν εκραύγαζαν ο ένας προς τον άλλον
και στους θεούς εδέοντο με χέρια σηκωμένα·
370και ο Νέστωρ, μέγα στήριγμα των Αχαιών, εξόχως
εύχονταν με τα χέρια του προς τ᾽ άστρα σηκωμένα:
«Δία πατέρα, αν σου ᾽καψαν στο σιτοφόρον Άργος
μόσχους ή πρόβατα μ᾽ ευχές να γύρουν στην πατρίδα,
και το υπεσχέθης, ίλεως, θυμήσου τα πατέρα,
375του ολέθρου μάκρυνε από μας την ώραν, μην αφήσεις
οι Τρώες τόσο χάλασμα να φέρουν των Αργείων».

Προσηλυτισμός με "αγάπη"

Με αφορμή μια συζήτηση που είχα πρόσφατα αλλά και τα γεγονότα που τρέχουν στην επικαιρότητα της ζωής παράλληλα, το θέμα του προσηλυτισμού έρχεται προκλητικά στην επιφάνεια. Μπορεί να μη μας αρέσουν οι λέξεις, και να τις ντύνουμε με άλλες, εννοώντας το ίδιο. Μα η αλήθεια παραμένει, περιμένοντας να την αντικρίσουμε κατάματα.

Οι λέξεις συνήθως δεν μας αρέσουν όταν έχουν αποκτήσει αρνητική χροιά, όταν έχουν επιβαρυνθεί με προηγούμενα βιώματα, είτε δικά μας είτε ιστορικά. Έτσι, εφευρίσκουμε άλλες, νομίζοντας πως έχουμε μετακινηθεί από το παρελθόν.

Wikipedia: Προσηλυτισμός ονομάζεται η προσπάθεια παρακίνησης ατόμων να υιοθετήσουν συγκεκριμένες απόψεις, και κυρίως θρησκευτικές αξίες. H λέξη προέρχεται ετυμολογικά από το "προς" και τον παρακείμενο του ρήματος έρχομαι "ελήλυθα". Αν και ιστορικά χρησιμοποιήθηκε στην Καινή Διαθήκη για να περιγράψει τον εκχριστιανισμό των παγανιστών, σήμερα χρησιμοποιείται για να περιγράψει γενικότερα τις προσπάθειες άλλων θρησκειών να διαμορφώσουν τα πιστεύω ενός ατόμου, θρησκευόμενου ή μη, ώστε να υιοθετήσει την αντίστοιχη θρησκεία. Ο όρος έχει αρνητική σημασία και περιγράφει κυρίως τις βίαιες (σωματικά ή πνευματικά) προσπάθειες που χρησιμοποιούνται για να μεταπεισθεί ένα άτομο.

Το Σύνταγμα της Ελλάδος στο άρθρο 13 παράγραφος 2 απαγορεύει τον προσηλυτισμό ο οποίος νομικά ορίζεται πιο περιορισμένα, για να μην θίγεται το δικαίωμα της ελεύθερης έκφρασης του θρησκευτικού αισθήματος, ως «η με αθέμιτα μέσα προσπάθεια διείσδυσης στην θρησκευτική συνείδηση του άλλου».

Κι όμως, εξακολουθούμε να προσπαθούμε να προσηλυτίσουμε... πάντα βέβαια με τις καλύτερες προθέσεις. Οι πιο επικίνδυνες προσπάθειες προσηλυτισμού (για μένα) παραμένουν οι ύπουλες. Γιατί τη βία τη βλέπεις, την αναγνωρίζεις και επιλέγεις πιο ξεκάθαρα.

Το Σύνταγμα της Ελλάδας και όποιο Σύνταγμα, δεν είναι Πνευματικός, διαχρονικός Νόμος, αλλά αντιπροσωπεύει τη συλλογική συνειδητότητα των ανθρώπων που το θεσπίζουν και όλων των επόμενων γενιών που το υποστηρίζουν. Μπορεί να "απαγορεύει τον προσηλυτισμό" (και εννοεί με βίαια μέσα) αλλά την ίδια στιγμή τον εξασκεί η Πολιτεία, με νόμους που θεσπίζει, οι οποίοι κρύβουν την πραγματική έννοια του όρου.

Το ίδιο κάνουμε και εμείς οι απλοί άνθρωποι μεταξύ μας, στις συζητήσεις μας, τις σχέσεις μας, την καθημερινότητά μας. Και αυτό με ενδιαφέρει περισσότερο, αφού εμείς ΕΙΜΑΣΤΕ η Πολιτεία και οι νόμοι της!

Ο προσηλυτισμός - ο όποιος προσηλυτισμός - βασίζεται σε πεποιθήσεις, πίστη, άποψη, καλά τεκμηριωμένη και κατοχυρωμένη ιστορικά ή αριθμητικά (πολλοί την ενστερνίζονται), μα δεν είναι γνώση. Η πίστη υπάρχει ενόσω δεν υπάρχει γνώση, γιατί η γνώση μπορεί να είναι μόνο αποκάλυψη προσωπική, βιωματική εμπειρία.

Βασίζεται (ο προσηλυτισμός) σε κονσέρβες και στηρίζεται στην ανάγκη της μη απομόνωσης, του φόβου που ζητά ομαδοποίηση, παρέα για να υπάρξει...

Τίποτα δεν είναι "κακό", παρά μόνο το κρυμμένο, γιατί αυτό δεν γίνεται αντιληπτό, άρα λειτουργεί εναντίον μας. Οι κονσέρβες είναι καλές, τέλειες, σωτήριες, αν δεν έχεις να φας. Όλοι τις έχουμε γευτεί κάποια στιγμή, αναγκαστικά. Μέχρι να αποκτήσεις πρόσβαση και σε άλλα φαγητά, σε καλύτερης ποιότητας τροφή, σε άλλες πηγές ενέργειας... Τότε οι κονσέρβες γίνονται βαρετές, ανούσιες, βλαβερές... ανίκανες να δεσμεύσουν το Πνεύμα.

Οι οποιεσδήποτε κονσέρβες! Οι θρησκείες (όλες) είναι κονσέρβες, η θετική σκέψη (και όλο το οικοδόμημα που έχει στηθεί γύρω από αυτήν) είναι κονσέρβα. Και δεν είναι μόνο οι θρησκείες. Όλα τα συστήματα είναι κονσέρβες. Και τα συστήματα ζητούν υποστηρικτές, προσηλυτιστές, οπαδούς, αντιπάλους... που δημιουργούν ανάγκη αστυνόμευσης, φόβο, υπακοή, συμβιβασμό, βία, απομόνωση. Ορίζουν τον άνθρωπο, αντί ο άνθρωπος τον εαυτό του, καταστρέφουν σχέσεις, προκαλούν διχόνοια, δημιουργούν ψευδαισθήσεις.

Γιατί συνεχίζουμε να το κάνουμε, κρυμμένοι πίσω από τις καλύτερες προθέσεις μας; Γιατί επικαλούμαστε την αγάπη όταν θα έπρεπε να μιλάμε για το φόβο και την ανασφάλειά μας; Γιατί νομίζουμε πως "μοιραζόμαστε" όταν η ανάγκη να ανήκουμε, να λάβουμε, να είμαστε, κυριεύει τη βούλησή μας και εμποδίζει το αληθινό μοίρασμα; Γιατί εγκλωβίζουμε τα παιδιά μας αντί να απελευθερώσουμε τους εαυτούς μας;

Τις απαντήσεις, τις βρίσκει κανείς μόνος του, δική σου η ερώτηση, δική σου και η σκέψη... εσύ πρέπει να βρεις την απάντηση.

Ναι, φτάνει να τολμήσουμε τις ερωτήσεις....

Γιατί, ο σεβασμός στις όποιες πεποιθήσεις των άλλων είναι αναγκαίος και δεν θα έπρεπε να επιλέγουμε τους ανθρώπους ανάλογα με τις πεποιθήσεις τους. Αλλά η κατηγοριοποίηση τους μέσα μας, σύμφωνα με την πίστη τους ή η όποια προσπάθεια αλλαγής τους, είναι προσηλυτισμός... όπως κι αν γίνεται ή ονομάζεται.

Όσο αγαπάς τον εαυτό σου τόσο θα αγαπάς τους άλλους

Αποκτάς μεγαλύτερη αγάπη για τους άλλους όταν αρχίζεις να φροντίζεις τον εαυτό σου.

Εάν θέλεις να τους αγαπήσεις και δεν μπορείς να το εκφράσεις, η ίδια αυτή δυσκολία υπάρχει στην σχέση σου με τον εαυτό σου. Και αν σήμερα θέλεις να τους πεις πόσο όμορφοι είναι, είναι γιατί τα λόγια και οι πράξεις σου δεν κατευθύνονται εχθρικά προς τον εαυτό σου όπως χθες.

Από τις σωστές για σένα επιλογές απορρέει από μέσα σου η επιθυμία να σου πεις μπράβο και έτσι καταλήγεις να επιβραβεύεις την ύπαρξη των άλλων που υπάρχουν εκεί και στέκουν τόσο όμορφοι. Με ιδιαίτερη ομορφιά, με την φιλικότητα και τον αυθορμητισμό τους, με την επιμονή και την εργατικότητά τους, με το άγχος τους, με την ντροπαλότητά τους.

Όλοι βλέπεις σου αρέσουν τέτοιες μέρες που έχεις φροντίσει τον εαυτό σου και όλους τους αγαπάς ακόμη και αν είναι τόσο διαφορετικοί μεταξύ τους.

Αποτελούν πλευρές του εαυτού σου και τις αποδέχεσαι. Μα εάν κάποια έχεις αποκλείσει από την ταυτότητά σου και δεν την θεωρείς δική σου πλευρά καταβάθος την ζηλεύεις και την αποστρέφεσαι σαν ατελής άνθρωπος που είσαι, που δεν του αρέσει να τον βαραίνει μία αίσθηση κατωτερότητας. Γι’ αυτό δεν πρέπει να φοβάσαι να γίνεις όλα αυτά που έχεις αποκλείσει πως μπορείς να είσαι. Αυτό ήταν μέχρι χτες. Σήμερα μπορείς να επιλέξεις από την αρχή.

Όσο αγαπάς τον εαυτό σου τόσο θα αγαπάς τους άλλους. Όσο πιο όμορφο σε βρίσκεις τόσο θα βλέπεις ομορφιά στους άλλους.

Σταμάτα τις πράξεις που σε οδηγούνε σε φαύλους κύκλους αρνητικών συναισθημάτων. Αν σε τρέφει αυτή η ρόδα που πάνω της τσουλάς και ταυτόχρονα στην άσφαλτο πατιέσαι, μάθε να μην φοβάσαι να μείνεις εκτεθειμένος με τον πόνο σου, αντί να τον καλύπτεις με σκουπίδια. Μάθε πως όταν σταματήσεις τα εφήμερα παυσίπονα τότε θα σε διδάξει ο πόνος σου. Πρέπει να τον κοιτάξεις και μια φορά στα μάτια. Να μην τον πνίγεις με μία κουβέρτα για να εξαφανιστεί. Αντιθέτως, να καλύψεις εσένα με την κουβέρτα αυτή, να ζεσταθείς.

Γύμνασε τους πολεμιστές της ψυχής σου και θα γίνεις ο καλύτερος προστάτης του εαυτού σου. Γιατί όσο και να μην θέλουμε να το παραδεχτούμε εάν κατηγορούμε κάποιον για το κακό που μας έκανε, στην πραγματικότητα κατηγορούμε εμάς που μας φερθήκαμε με τέτοια αναισθησία και δεν μας προστατέψαμε όπως μας άξιζε. Και τέτοια ντροπή πώς να την ξεχάσεις; Με το να κάνεις τον εαυτό σου να σε εμπιστευτεί ξανά. Να πιστέψει πως εάν αφεθεί χαλαρός στα χέρια σου δεν θα βρεθεί ξανά στο πάτωμα, αλλά θα είσαι εκεί να τον αφήσεις να πέσει απαλά μέσα στην τρυφερή σου χούφτα.

Η αλήθεια είναι μια χώρα δίχως μoνoπάτι

Η παρατήρηση γίνεται η φλόγα που είναι η προσοχή και που μ' αυτήν τα ψυχολογικά τραύματα, οι πληγές, το μίσος, κατακαίγονται· φεύγουν. Ο εγκέφαλος είναι προγραμματισμένος.

Αυτός ο προγραμματισμός του εγκεφάλου (η διαμόρφωση) γίνεται από την οικογένεια, το κοινωνικό περιβάλλον, την εκπαίδευση και κάνει το άτομο να ταυτίζεται με κάποια θρησκεία ή να γίνεται άθεο, να γίνεται οπαδός κάποιου πολιτικού κόμματος ή αναρχικός. Η σκέψη είναι μια υλική διαδικασία, είναι αποτέλεσμα της λειτουργίας του εγκεφάλου η ίδια δεν έχει καμιά νοημοσύνη.

«Η αλήθεια είναι μια χώρα δίχως μονοπάτι». O άνθρωπος δεν μπορεί να τη φτάσει μέσα από οργανώσεις, μέσα από κάποια πίστη, μέσα από δόγματα, ιερωμένoυς ή τελετουργίες, ούτε και μέσα από κάποια φιλοσοφική γνώση ή ψυχολογική τεχνική. Πρέπει να τη βρει μέσα από τoν καθρέφτη των σχέσεων, μέσα από την κατανόηση τoυ περιεχομένου τoυ νoυ τoυ, με την παρατήρηση και όχι με διανoητική ψυχανάλυση ή ενδoσκοπική αυτοανάλυση.

O άνθρωπος έχει φτιάξει μέσα του σαν φράχτη προστασίας διάφορες εικόνες -θρησκευτικές, πολιτικές, προσωπικές. Αυτές εκδηλώνονται σαν σύμβολα, ιδέες, πίστεις. Τo βάρος αυτών των εικόνων κυριαρχεί πάνω στη σκέψη τoυ ανθρώπου, στις σχέσεις τoυ και στην καθημερινή τoυ ζωή. Αυτές oι εικόνες είναι oι αιτίες των προβλημάτων μας επειδή χωρίζουν τoν έναν άνθρωπo από τoν άλλoν.

Η αντίληψη πoυ έχει o άνθρωπος για τη ζωή διαμορφώνεται από τις έννοιες πoυ ήδη ενυπάρχουν στo νoυ τoυ. Τo περιεχόμενο της συνείδησής τoυ είναι όλη τoυ η ύπαρξη.

Αυτό τo περιεχόμενο είναι κoινό σε όλη την ανθρωπότητα. Η ατoμικότητα είναι τo όνομα, η μορφή και η επιφανειακή παιδεία πoυ αποκτά από την παράδοση και τo περιβάλλον τoυ. Η μοναδικότητα τoυ ανθρώπου δε βρίσκεται στην επιφάνεια, αλλά στην πλήρη ελευθερία από τo περιεχόμενα της συνείδησής τoυ, πoυ είναι κoινή για όλη την ανθρωπότητα. 'Ετσι, o άνθρωπoς δεν είναι ξεχωριστό άτομο.

Η ελευθερία δεν είναι αντίδραση· η ελευθερία δεν είναι επιλογή. Είναι ψεύτικος o ισχυρισμός τoυ ανθρώπου ότι είναι ελεύθερος, επειδή μπορεί να διαλέξει.

Ελευθερία είναι η καθαρή παρατήρηση, χωρίς κατεύθυνση, χωρίς φόβο τιμωρίας ή ελπίδα ανταμοιβής.

Η ελευθερία δεν έχει κίνητρο η ελευθερία δε βρίσκεται στo τέλος της εξέλιξης τoυ ανθρώπου, αλλά υπάρχει στo πρώτο βήμα της ύπαρξής τoυ. Με την παρατήρηση αρχίζει κανείς να ανακαλύπτει την έλλειψη ελευθερίας. Η ελευθερία βρίσκεται στη χωρίς εκλογή επίγνωση της καθημερινής μας ζωής και δραστηριότητας.

Η σκέψη είναι χρόνος. Η σκέψη γεννιέται από την εμπειρία και τη γνώση, πoυ είναι αξεχώριστα δεμένες με τo χρόνo και τo παρελθόν. O ψυχολογικός χρόνoς είναι εχθρός τoυ ανθρώπoυ. Η δράση μας βασίζεται στη γνώση, άρα στo χρόνο, κι έτσι o άνθρωπος είναι πάντα σκλάβος στo παρελθόν.

Η σκέψη είναι πάντα περιορισμένη κι έτσι ζούμε σε συνεχή σύγκρουση και αγώνα. Δεν υπάρχει ψυχολογική εξέλιξη.'Oταν o άνθρωπος αποκτήσει επίγνωση της κίνησης των σκέψεών τoυ, θα δει τη διαίρεση ανάμεσα στoν σκεπτόμενο και τη σκέψη, στoν παρατηρητή και τo παρατηρούμενο, στoν εμπειρώμενo και την εμπειρία. Θα ανακαλύψει ότι αυτή η διαίρεση είναι ψευδαίσθηση.

Μόνο τότε υπάρχει καθαρή παρατήρηση, πoυ είναι άμεση αντίληψη χωρίς σκιά από τo παρελθόν ή από τo χρόνo. Αυτή η άχρoνη αντίληψη φέρνει μια βαθιά ριζική αλλαγή στo νoυ.

Η ολοκληρωτική άρνηση είναι η ουσία τoυ θετικoύ. 'Oταν υπάρχει άρνηση όλων εκείνων των πραγμάτων πoυ έχει γεννήσει ψυχολογικά η σκέψη, μόνο τότε υπάρχει αγάπη, πoυ είναι συμπόνια, πάθoς και νοημοσύνη.

Τα όρια στο χρόνο μας είναι πολύτιμα

Μέχρι τώρα, όλοι γνωρίζουμε τη σημασία των ορίων – από το να τα θέτουμε, να τα κρατάμε και φυσικά να σεβόμαστε τα όρια των άλλων. Και όπως εξήγησε η ψυχολόγος και ειδική στις σχέσεις Nedra Glover Tawwab μιλώντας στο mindbodygreen, υπάρχει ένας συγκεκριμένος τύπος ορίου στον οποίο είναι σημαντικό όλοι μας να δώσουμε μεγαλύτερη προσοχή.

Γιατί τα όρια με το χρόνο μας είναι τόσο ζωτικής σημασίας

Υπάρχουν μια χούφτα διαφορετικές κατηγορίες για τα όρια (π.χ. πνευματικά όρια, σεξουαλικά όρια, υλικά όρια κ.λπ.), και σύμφωνα με την Tawwab, τα όρια με το χρόνο μας είναι ένας τομέας όπου υποφέρουμε περισσότερο. Παρ’ όλα αυτά, εξηγεί ότι είναι επίσης ο τομέας που έχουμε τον μεγαλύτερο έλεγχο.

«Κανείς σε αυτή τη γη δεν έχει περισσότερες από 24 ώρες την ημέρα», εξηγεί, σημειώνοντας ότι αν διαπιστώνετε ότι τα χρονικά σας όρια παραβιάζονται συνεχώς, είναι επειδή συνεχίζετε να το επιτρέπετε. «Είναι ο χρόνος σας και έχετε τη δυνατότητα να πείτε όχι γύρω από το πώς περνάτε το χρόνο σας ή μπορείτε να πείτε ναι στο πώς θέλετε να περάσετε το χρόνο σας».

Εξάλλου, προσθέτει η Tawwab, ο χρόνος μας επηρεάζει τους τρόπους με τους οποίους μπορούμε να απολαύσουμε τη ζωή. Ωστόσο, τον χαρίζουμε, χωρίς καν να το συνειδητοποιούμε. «Όταν λέμε ναι, χαρίζουμε χρόνο», λέει.

Πώς να σεβόμαστε το χρόνο μας

Επομένως, πώς μπορούμε να αρχίσουμε να τιμούμε τα δικά μας χρονικά όρια; «Πρέπει να είμαστε πολύ προσηλωμένοι στο πώς χρησιμοποιούμε αυτόν τον χρόνο, σε τι λέμε ναι ή όχι – γιατί είναι ένα τόσο τεράστιο κομμάτι της εμπειρίας μας», λέει η Tawwab. Προσθέτει ότι οι άνθρωποι που εφαρμόζουν με επιτυχία τα όρια κατανοούν τη δύναμη του χρόνου και, ακόμη περισσότερο, ότι ακόμη και μικρά πράγματα μπορούν να αποτελέσουν μεγάλους περισπασμούς. (Όλοι μας έχουμε σκεφτεί ότι ένα γρήγορο τηλεφώνημα θα πάρει ένα λεπτό και τελικά διαρκεί μισή ώρα, για παράδειγμα).

«Το επιτρέπουμε να συνεχίζεται και δεν το κάνουμε σκόπιμα και αυτό πραγματικά διαταράσσει το τι είμαστε σε θέση να κάνουμε μέσα σε μια μέρα», εξηγεί ηTawwab στο mbg. «Οι επιτυχημένοι άνθρωποι κατανοούν την αξία του χρόνου. Καταλαβαίνουν τη σημασία του να έχουν όρια γύρω από το να λένε ναι και όχι».

Στο τέλος της ημέρας, προσθέτει, το θέμα είναι η ικανότητά σας να διατηρείτε το χρόνο σας για να διατηρείτε την ενέργειά σας, να αφιερώνετε το χρόνο σε ό,τι έχει σημασία και να κατανοείτε ότι δεν χρειάζεται να τα κάνετε όλα.

Το συμπέρασμα

Μιλάμε πολύ για τα όρια στο πλαίσιο των σχέσεων, του σεξ και της ισορροπίας μεταξύ επαγγελματικής και προσωπικής ζωής, αλλά πόσο συχνά σκεφτόμαστε να θέσουμε όρια γύρω από τον δικό μας χρόνο; Όπως λέει η Tawwab, όλοι έχουμε τις ίδιες 24 ώρες κάθε μέρα – και αυτό που επιλέγουμε να κάνουμε με αυτές τις ώρες είναι αυτό που γίνεται η ιστορία ολόκληρης της ζωής μας.

Μεγαλώνοντας γινόμαστε πιο επιλεκτικοί κι ανεχόμαστε λιγότερα

Με τα χρόνια άλλαξες, είναι η αλήθεια. Όχι εξωτερικά, για άλλη αλλαγή μιλάω, εσωτερική κι επώδυνη.

Ναι, σε ωρίμασε ο πόνος, η προδοσία, τα λάθη, οι αναχωρήσεις χωρίς επιστροφή, τα όμορφα λόγια που δε βρέθηκε μία πράξη να τα συνοδέψει. Έβαλες πολλές φορές νερό στο κρασί σου μέχρι που δεν πινόταν πια κι έτσι έσπασες το ποτήρι. Ωρίμασες γιατί δεν είχες άλλη επιλογή, μπήκες –ή σε ρίξανε– στα βαθιά και κολύμπησες.

Λες πιο συχνά «Όχι» και πολύ πιο σπάνια «Ναι». Οι καταφάσεις σου είναι μετρημένες και πρώτα σκέφτεσαι να μη χαλάσεις χατίρι στον εαυτό σου και μετά στους άλλους. Σε άφησες κάτω στην τραμπάλα πολλές φορές, καιρός να σηκωθείς.

Με τα χρόνια και τις ήττες σου –από ανθρώπους που δεν ήξεραν τι ήθελαν και το έψαχναν στη ζωή σου– αποφάσισες πως οι παρουσίες δε σου είναι τόσο απαραίτητες τελικά -ιδιαίτερα αυτές οι περιστασιακές. Κλείνεις την πόρτα σου ευκολότερα και την ανοίγεις πλέον με μεγάλη προσοχή και καχυποψία.

Αντίστοιχα έπαψες πια να κρύβεσαι πίσω από πόρτες μισόκλειστες και συναισθηματικές χαραμάδες. Όταν κάτι τελειώνει, φεύγεις μακριά. Η εμπειρία σου σού απέδειξε πως σπάνια –ως ποτέ– αποδίδουν οι δεύτερες ευκαιρίες και πως οι μισοτελειωμένες ιστορίες, σε τελειώνουν όσο περιμένεις να τις ξαναρχίσεις.

Συνειδητοποίησες πια πως δε θες στη ζωή σου όποιον δε σε χρειάζεται στη δική του και πως τα αισθήματα έχουν νόημα μονάχα όταν είναι αμοιβαία. Έχασες πολύ χρόνο περιμένοντας, προσπαθώντας να καταλάβεις τι θέλουν, ακόμα κι αν θέλουν. Έγινες αποκούμπι για ανθρώπους που σε άδειασαν στην πρώτη δυσκολία.

Συμφιλιώθηκες με τη μοναξιά κι είναι πολλές πια οι φορές που την επιλέγεις. Την προτιμάς από ψεύτικους φίλους και χλιαρούς εpωτάκους, από ανούσιες φωνές κι άχαρα αγγίγματα. Ένα ποτήρι κρασί, μουσική που γουστάρεις κι ένα καλό βιβλίο αρκούν για να χαμογελάσει η ψυχή σου.

Εμπιστεύεσαι δύσκολα πια∙ για όλες εκείνες τις φορές που καθυστέρησες το βήμα σου ή έκανες πίσω για να μετριάσεις τη διαφορά μα σε προσπέρασαν με την πρώτη ευκαιρία κι ούτε έριξαν ξανά το βλέμμα τους προς το μέρος σου. Ακόμα βέβαια κάνεις πίσω, είπαμε άλλαξες, δεν έγινες όμως κι άλλος άνθρωπος. Όμως προτιμάς πια τουλάχιστον οι πιθανότητες να ‘ναι με το μέρος σου.

Δεν πέφτεις με τα μούτρα ούτε τα δίνεις όλα, κρατάς κάτι και για σένα. Εξάλλου αυτό που θα κουβαλάς πάντα είναι ο εαυτός σου, ε ήταν καιρός να αρχίσεις να τον προσέχεις. Ανέχεσαι λιγότερα και σταμάτησες να σε πουλάς φτηνά. Αυτοσεβασμός κι αξιοπρέπεια κι ας το βαφτίζουν οι άλλοι εγωισμό. Αν δε σ’ αγαπήσεις εσύ, είναι ανώφελο να περιμένεις κάποιον άλλον να το κάνει, το έμαθες.

Παίρνεις τηλέφωνα και χτυπάς κουδούνια, όμως στη δεύτερη άρνηση κι αμφιβολία, τα παρατάς. Δεν έχει νόημα να κερδίσεις την προσοχή κάποιου με το ζόρι ούτε θες μικροποσότητες συναισθήματος από οίκτο. Ό,τι δε σου χαρίζεται απλόχερα, δεν πρόκειται να το ζητιανέψεις -όχι πια.

Έμαθες πως η ποσότητα δεν προσφέρει τίποτα, μάλλον σε κουράζει κι έτσι αναζητάς την ποιότητα. Στους ανθρώπους, στις σχέσεις, στις κουβέντες σου, ακόμα και στο φαγητό σου. Επιλέγεις πια κι αντιλαμβάνεσαι πόσο σημαντικό είναι να μη στριμώχνεσαι στα κουτάκια άλλων, να μη γίνεσαι χαμαιλέοντας για να προσαρμόζεσαι στις καταστάσεις, αλλά να ορίζεις εσύ το περιβάλλον σου.

Έπαψες να ενθουσιάζεσαι με το παραμικρό και προσπαθείς ακόμα να βάλεις χαλινάρι στον αυθορμητισμό σου. Κρατάς χαμηλά τις προσδοκίες σου για να αποφύγεις κάπως την απογοήτευση.

Ξέρεις πια πως ο χρόνος σου είναι δώρο πολύτιμο χωρίς κάρτα αλλαγής, γι’ αυτό τον φυλάς και τον χαρίζεις μόνο εκεί που αξίζει. Άδειασες τις σκέψεις σου από περαστικούς και σταμάτησες να κάνεις υπομονή. Ποτέ δεν τη συμπαθούσες, δεν μπορείς να περιμένεις. Ό,τι θες, το θες τώρα, το διεκδικείς κι αν δεν το πετύχεις, πείθεις τον εαυτό σου πως δεν το ήθελες και τόσο. Σου επιτρέπεις να πονέσεις μόνο για δυο μέρες, μετά σου χρωστάς να χαμογελάσεις.

Κλαις πολύ και γελάς ακόμα περισσότερο. Πλέον τα όριά σου τα σχεδιάζεις εσύ και την ευτυχία σου τη χρωματίζεις όπως θέλεις. Δεν περιμένεις κανέναν, προχωράς κι όσοι θέλουν, θα σε προλάβουν.

Γι: Η θεραπεία σώματος και πνεύματος των Σαολίν

Σύμφωνα με τους Σαολίν διδασκάλους, κάθε ασθένεια, σωματική ή ψυχική, έχει τις ρίζες της βαθιά σε μια εκούσια ή ακούσια παραβίαση των νόμων της φύσης ή της καθολικής τάξης του νόμου της «αιτίας και του αποτελέσματος» (του Ντάρμα και του Κάρμα). Όταν σπάσει αυτή η ισορροπία, το ανοσοποιητικό σύστημα υπόκειται σε βλάβη και η υγεία γίνεται πολύ ευάλωτη.

Όταν καλλιεργούμε υψηλές σκέψεις και πράξεις, το ανοσοποιητικό σύστημα ενισχύεται. Όταν ανακαλύπτουμε την πνευματική μας φύση και να παύουμε να διαχωρίζουμε το σώμα από το πνεύμα, θα ανακτήσουμε την πολύτιμη ικανότητα της αυτο-ίασης. Ένας άλλος κανόνας επιτάσσει τους μοναχούς Σαολίν να μην λαμβάνουν φάρμακο εάν δεν είναι απαραίτητο γιατί αλλιώς η ζωτική ενέργεια ή αλλιώς το «Τσι» εξασθενεί και σταματά να ρέει ελεύθερα.

Στην πραγματικότητα, τα φάρμακα δεν είναι η αιτία της θεραπείας μας, αλλά δρουν ως καταλύτες ή υποστηρικτές της ζωτικής ενέργειας που είναι ο πραγματικός υπεύθυνος για την προστασία και την θεραπεία του οργανισμού.

Αν κάποιος μάθει να ακούει τη γλώσσα του σώματος μπορεί εσκεμμένα να αναπαράγει αυτά τα ερεθίσματα όταν τα χρειάζεται, έτσι δεν υπάρχει ανάγκη να προσλάβει από έξω κάποιον καταλύτη (φάρμακο), επειδή το σώμα είναι σε θέση από μόνο του να παράγει τα φάρμακα που χρειάζεται.

Πάρτε σαν παράδειγμα ένα απλό κρυολόγημα. Ενώ κάποιος μπορεί να είναι άρρωστος με καταρροή, κόπωση, φτέρνισμα κλπ, αν βρεθεί σε μια ιδιαίτερη συγκυρία και βιώσει κάποια ασυνήθιστη εμπειρία (π.χ. δεχθεί κάποια αναπάντεχη χαρά ή βρεθεί σε κάποιο ξαφνικό κίνδυνο) τα συμπτώματα αναστέλλονται προσωρινά μέχρι που εξαφανίζονται. Όταν τελειώνει το γεγονός, τότε πάλι επανεμφανίζονται… Με βάση την ορθή χρήση αυτού του νόμου, οι μοναχοί Σαολίν μαθαίνουν να αξιοποιούν τα εσωτερικά τους αποθέματα ώστε να καταστεί δυνατή η φυσική διαδικασία που παρατείνει τη ζωή και μειώνει την ψυχική και σωματική ταλαιπωρία.

Το σώμα και το μυαλό, όπως όλο το σύμπαν, είναι γεμάτα από λεπτές ενέργειες που δεν είναι άμεσα αντιληπτές από τις αισθήσεις. Δεν υπάρχουν εμπόδια ανάμεσα στο φυσικό, ψυχικό και πνευματικό. Η ίδια η ζωή είναι ένας συνδυασμός αυτών των τριών αλληλεπιδρώντων διαστάσεων της πραγματικότητας, όπως εξηγείται πλέον και από την μοντέρνα δυτική επιστήμη. Ως εκ τούτου, αν φροντίζουμε μόνο την σωματική υγεία και παραμελούμε την ψυχική, δεν θα επιτύχουμε διαρκή αποτελέσματα, τα άτομα που καθίστανται φωτισμένα πνευματικά ενεργοποιούν αυτόματα στο εσωτερικό τους, τους πόρους της αυτο-ίασης κατά το μέγιστό βαθμό και μπορούν επίσης να αναπτύξουν την ψυχική και σωματική τους πρόοδο.

Η ιατρική Σαολίν υποδεικνύει συγκεκριμένες συμπεριφορές που πρέπει να ληφθούν για την πρόληψη και την θεραπεία σωματικών ασθενειών λαμβάνοντας υπ’ όψιν την ψυχοπαθολογία σε συνδυασμό με την κατάλληλη συλλογή συμπαντικής ενέργειας.

Σύμφωνα με την παραδοσιακή κινεζική ιατρική, αν το «Τσι» εξαντληθεί (Xie-Qi) μπορεί να επανενταχθεί στο σώμα μέσω τριών μεθόδων:

• Ελεγχόμενη αναπνοή
• Οραματισμό ή διαλογισμό
• Σωστή διατροφή.

Με την παρουσία των συγκεκριμένων ασθενειών, αυτές οι τρεις κύριες μεθόδους της ιατρικής Σαολίν συνδυάζουν τις παραδοσιακές θεραπείες, βότανα και φαρμακευτικά φυτά, τα οποία περιγράφονται στους πέντε τόμους της Συνθήκης Σαολίν «Μπεν Τσάο» 本草纲目 (Ben Cao Gang Mu ), «Θεραπευτική Πραγματεία του Ναού Σαολίν» που περιλαμβάνει την «επίθεση των χεριών» καθώς και άλλες μεθόδους θεραπείας, όπως σάλιο, ανάσα, βλέμμα, τα σύμβολα και τους «θεραπευτικούς ήχους». Ωστόσο, από τη στιγμή που συλλέγεται η κοσμική ενέργεια, είναι απαραίτητο να διατηρηθεί η ζωτικότητα που έρχεται με την ανάπτυξη της ορθής συμπεριφοράς.

Οι Σαολίν συνιστούν την καλλιέργεια των εσωτερικών αξιών:

• Μελέτη του εαυτό μας υπό το φως των σοφών διδασκαλιών και ιερών κειμένων
• Να είμαστε μαζί με άτομα που έχουν τις αξίες του πνευματικού δρόμου
• Πρακτική στις διδασκαλίες ενός πνευματικού διδασκάλου
• Τροφοδότηση το νου με θετικές εντυπώσεις (μετατροπή εντυπώσεων από αρνητικές σε θετικές με την χρήση της συνείδησης)
• Γνώση ότι ο καθένας έχει μέσα του όλη τη δύναμη που χρειάζεται για να θεραπεύεται και να παραμένει υγιείς
• Καλλιέργεια του πνεύματος ενός ασκητή
• Να κάνουμε ενέργειες για την πνευματική μας ανάπτυξη
• Διαλογισμό και πρακτική με μάντρας (ήχους)
• Πίστη στην συμπαντική νομοτέλεια
• Να ασχολούμαστε με αγάπη και αφοσίωση στην υπηρεσία των άλλων

Η Σαολίν – Τσαν ιατρική συνδυάζει την παραδοσιακή ιατρική Σαολίν με τη σύγχρονη ιατρική ώστε να προστατευθούν καλύτερα αυτοί οι θησαυροί και να συνεχίσουν να ωφελούν τον κόσμο. Όλα αυτά δημιουργούν ένα μοναδικό αποτέλεσμα για την υγεία. Το πιο ιδιαίτερο χαρακτηριστικό της Τσαν Ιατρικής είναι να εξαλειφθεί από τον ασθενή η αιτία της πλάνης και να βρει την αληθινή του φύση μέσω του βιώματος του Τσαν, την αυθεντική ειρήνη στην καρδιά και την καλλιέργεια του καθαρού μυαλού.

Η ανωτερότητα της εσωτερικής ομορφιάς

Τι είναι η ομορφιά; Οι περισσότεροι ακούγοντας αυτή τη λέξη θα τρέξουμε να απαντήσουμε πως αυτή σημαίνει το εξωτερικό κάλλος, ένα εντυπωσιακό σώμα, την εμφάνιση εκείνη που προκαλεί τον πόθο και την επιθυμία.

Πόσοι όμως θα σκεφτούμε την ομορφιά που υπάρχει μέσα μας, την ομορφιά της ψυχής μας; Την εσωτερική εκείνη ωραιότητα η οποία δεν παλιώνει ποτέ, δε γερνάει ποτέ αλλά αντιθέτως, όσο περισσότερο καλλιεργείται τόσο αυξάνεται.

Η εσωτερική ομορφιά στον άνθρωπο (η αρετή), είναι ανώτερη. Και όμως, στις ημέρες μας βλέπουμε πολύ συχνά πως άνθρωποι απορρίπτονται ή πάνε μπροστά στη ζωή τους στηριζόμενοι αποκλειστικά και μόνο σε αυτή. Η μόδα, η διαφήμιση, η τηλεόραση προωθούν συγκεκριμένα πρότυπα ομορφιάς τα οποία υποτίθεται πως πρέπει να θεωρούνται αναγκαία για όλους τους ανθρώπους –κυρίως τις γυναίκες. Είναι γεγονός πως ως άνθρωποι οι οποίοι έχουμε ακόμα μέσα μας αντιλήψεις από την προϊστορική μας εξέλιξη, επειδή ενδόμυχα θεωρούμε πως ένας άνθρωπος με ωραιότερη εμφάνιση θα έχει καλύτερα και πιο υγιή γονίδια.

Όμως, πόσοι άνθρωποι πίσω από την όμορφη εμφάνιση δεν κρύβουν μία εντελώς άσχημη ψυχή; Γιατί κρίνουμε και κατηγοριοποιούμε τους άλλους με βάση τα εξωτερικά τους χαρακτηριστικά και όχι με τα γνωρίσματα και τα ταλέντα τους, για τα οποία και έχουν κοπιάσει πραγματικά;

Η εσωτερική αρετή είναι εκείνη που μένει άφθαρτη στον άνθρωπο και κάνει τον ίδιο ικανό και ισορροπημένο για τις σχέσεις και τη ζωή του. Η εξωτερική ομορφιά μπορεί μεν να είναι θελκτική, αλλά χάνεται και αλλοιώνεται με την πάροδο των χρόνων.

Δεν υπάρχει άνθρωπος που να είναι άσχημος. Αν σε κάποιον που είναι ερωτευμένος και αγαπάει βαθιά κάποιον, του δείξεις την Angelina Jolie, ακόμα και τότε θα επιλέξει το πρόσωπο που αγαπάει.

Η ομορφιά της ψυχής είναι ικανή να ομορφύνει ακόμα και το ασχημότερο πρόσωπο, είναι ικανή να κάνει ποθητό ακόμα και τον ‘’άσχημο’’ άνθρωπο.

Ας της δώσουμε περισσότερη σημασία.

Οι απόψεις τους δεν καθορίζουν την πραγματικότητα σου

Άγραφος και τελεσίδικος νόμος της ζωής. Οι απόψεις τους δεν καθορίζουν την πραγματικότητα σου και μου. Οι πολλές και διαφορετικές απόψεις αποπροσανατολίζουν και δημιουργούν σύγχυση. Τόσα και τόσα έχουμε ακούσει όλοι μας κατά καιρούς. Απόψεις και γνώμες των άλλων με το κιλό. Τι σημασία έχει αν ποτέ δεν έχουμε ερωτηθεί για την έγκριση της έκφρασης τους. Ξεστομίζονται και μάλιστα υπό την επήρεια της σιγουριάς και της ασφάλειας που αισθάνονται οι ίδιοι υπό το πρίσμα όμως της πραγματικότητας την οποία βιώνουν οι ίδιοι.

Για πολλούς λόγους όλοι μας εμφανιζόμαστε ειδήμονες και παντογνώστες σε θέματα άλλων. Γινόμαστε οι καλύτεροι «τζαμπατζήδες» ψυχολόγοι. Πού μπορεί να οφείλεται αυτό; Ίσως γιατί η πραγματικότητα όσων υπόκεινται σε προβληματισμούς γίνεται πάντα πιο ξεκάθαρη και σφαιρική στα μάτια τρίτων. Οπότε και λαμβάνουν την πρωτοβουλία με ευκολία να φωτίσουν τα υπό συζήτηση θέματα, εκφέροντας πολλών λογιών απόψεις. Σε αντίθεση με τους «νοσούντες», όπου η πραγματικότητά τους με κεντρικό άξονα τους προβληματισμούς που τους ταλανίζουν μετατρέπεται σε τετράγωνη, χωρίς έξοδο διαφυγής, με κοφτερές, απότομες γωνίες, μολυσμένη με τον ιό της καθημερινότητας. Μιας καθημερινότητας γεμάτη δυσκολίες, δοκιμασίες και για τους πιο ρεαλιστές, μια καθημερινότητα που ασφυκτιά από ζωή.

Είναι αλήθεια, βιώνοντας τις δυσκολίες που ληστεύουν από την ενέργεια μας, αδειάζοντας τα ψυχολογικά μας αποθέματα, μας καθιστούν ευάλωτους, ανασφαλείς σαφώς, προβληματισμένους και δυνητικά ανήμπορους να δώσουμε την λύση που διακαώς αναζητούμε. Η εστίαση μας επικεντρώνεται όλο και πιο πολύ σε σκοτεινούς δρόμους, σκεπτόμενοι τα χειρότερα σενάρια που θα μπορούσαν να έλξουν οι επηρεασμένες επιλογές μας από την ανασφαλή συμπεριφορά μας δεδομένου της έλλειψης ψυχραιμίας, διαχείρισης και κρίσης. Μοιάζει λοιπόν, λογική προέκταση να ζητάμε υποσυνείδητα έστω, «την βοήθεια του κοινού», όντας χαμένοι και αποπροσανατολισμένοι.

Ωστόσο, γιατί πρέπει να αφήνουμε την δική μας ζωή να την χειρίζονται άλλοι; Γιατί πρέπει να κρυβόμαστε πάντα πίσω από δικαιολογίες χαρακτηριστικό δε, με αυτές τις τάσεις φυγής που για κάποιους κοντεύουν να γίνουν μαζί με τις κρίσεις πανικού αναπόσπαστο κομμάτι της ζωής τους, θαρρείς και γεννήθηκαν με αυτές; Γιατί πάντα επιλέγουμε όλοι μας τα εύκολα και δεν μας αρέσει να παιδευόμαστε έστω και λίγο; Πού είναι η υπομονή μας; Πού είναι η συνειδητή και ώριμη σκέψη καθώς και η απόσταση που αρμόζει να πάρουμε από τις όποιες δυσκολίες κάθε φορά έχουμε να αντιμετωπίσουμε; Γιατί να περιμένουμε το “μάνα εξ ′ουρανού” ; Ναι αναγνωρίζω, είναι πολύ ελκυστικό να ξεθυμαίνουμε στην πρώτη δυσκολία σε οποιονδήποτε άλλον πέραν του εαυτού μας. Πάντα οι ευθύνες και το φταίξιμο όταν το μεταθέτεις αλλού πέραν του εαυτού σου, σου δίνει μια τέτοια άνεση και ασφάλεια που αν μη τι άλλο ξεχνάς το δάσος και βλέπεις το δέντρο, άρα χάνεσαι, βουλιάζεις, πέφτεις και δεν είναι ωραία η πτώση. Η οποιαδήποτε πτώση δεν είναι ωραία, γιατι για να πέσεις προϋποθέτει πως θέλεις και μπορείς να σηκωθείς. Θέλουμε όλοι σίγουρα, αλλά μπορούμε όλοι;

Καμιά απολύτως άποψη, καμιά γνώμη δεν μπορεί και δεν πρέπει να της επιτρέψουμε να μπορεί να καθορίσει μα ούτε και να επηρεάσει την πραγματικότητα μας. Αυτά είναι για εκείνους τους δειλούς, τους θρασύδειλους που τους αρέσει να κρύβονται συνέχεια πίσω από το δάχτυλο τους με μόνιμο φόβο να τολμήσουν να ζήσουν την δική τους ζωή με τον τρόπο που οι ίδιοι επιθυμούν. Που ποτέ τους δεν εξέφρασαν άποψη για την δική τους ζωή, δεν όρθωσαν ανάστημα, δεν πήραν ρίσκο, δεν έλαβαν αποφάσεις δεν έκαναν επιλογές, δεν προέταξαν βήμα, παρά μονάχα τους κινούν, τους κατευθύνουν απόψεις τρίτων λες και «κατοικούν» όλη της του ζωή σε αναπηρικό αμαξίδιο. Άβουλοι, άμοιροι και φοβισμένοι.

Μην ξεχνάμε ο καθένας ζει την ζωή που επιθυμεί. Ανεξάρτητα εάν πολλές φορές ελλοχεύουν οι συνέπειες από την σύγκρουση της λογικής με του συναισθήματος. Ο κάθε εσύ και εγώ γνωρίζουμε μόνοι μας τι θέλουμε και πόσο αξίζει να κοπιάσουμε για να καταφέρουμε αυτό που θέλουμε, με τον τρόπο που το θέλουμε. Εμείς οι ίδιοι γνωρίζουμε τα όρια μας, τις αντοχές μας. Οι δικές μας απόψεις κρατάνε την ζυγαριά της ζωής μας στα χέρια μας και κάθε φορά καλούμαστε να αποφασίσουμε προς τα που κλίνει. Εμείς είμαστε υπεύθυνοι για εμάς. Φτάνει μόνο να λειτουργούμε με διαύγεια που προϋποθέτει να έχουμε χτίσει μια υγιή και ισορροπημένη σχέση με τον εαυτό μας ώστε να τον εμπιστευόμαστε!

Άκου δύο φορές και μίλα μία

Η φλυαρία είναι μεγάλη πληγή του σύγχρονου ανθρώπου. Αν μελετήσει κανείς τις διαφημίσεις της τηλεφωνίας, θα συμπεράνει κάτι που φαίνεται αβλαβές -την προτροπή προς τη φλυαρία («Μιλήστε δωρεάν, όσο θέλετε!»)- αλλά δεν είναι. Όταν μιλάμε ακατάπαυστα, είναι φυσικό να λέμε βλακείες και να επαναλαμβάνουμε τα ίδια και τα ίδια. Κανείς δεν εκτιμά τους φλύαρους, μολονότι ίσως τους ανέχεται από ευγένεια. Κανείς δεν ενδιαφέρεται για την προσωπική μας ιστορία, για το δράμα μας, για τις περιπέτειες και τα κατορθώματά μας. Με το να φλυαρούμε γύρω από όλα αυτά γινόμαστε μεμψίμοιροι, ή πομπώδεις και καυχησιάρηδες. Η φλυαρία μάς εμποδίζει να ακούμε τους άλλους και, όχι σπάνια, μας καταδικάζει στον ρόλο του γελωτοποιού. Πολλοί φλύαροι άνθρωποι φρονούν ότι οι ιδέες τους είναι πρωτότυπες και πρέπει να διαδοθούν· στην πραγματικότητα, οι περισσότεροι επαναλαμβάνουν κοινοτοπίες.

Η ακαταμάχητη επιθυμία μερικών ανθρώπων να μιλάνε τους κάνει δυσάρεστούς όχι μόνον επειδή είναι κουραστικοί αλλά επειδή δείχνουν αναξιόπιστοι. Κανείς δεν εκτιμά τους κουτσομπόληδες. Αν δείτε την ταινία με τον τίτλο «Gossip» (David Guggenheim, 2000), θα διαπιστώσετε για μία ακόμη φορά την καταστροφική επίδραση του κουτσομπολιού. Επίσης, πολλοί άνθρωποι που μιλούν περισσότερο απ’ όσο ακούνε έχουν την τάση να υπερβάλλουν και να χυδαιολογούν. Όταν συμβαίνει αυτό καλύτερα να αποχωρούνε διακριτικά. Κι αν δεν έχουμε να πούμε κάτι καλύτερο από τη σιωπή, είναι προτιμότερο να σωπαίνουμε. Έλεγε ο Αβραάμ Λίνκολν: «Είναι προτιμότερο να μένεις σιωπηλός και να σε παίρνουν για βλάκα, παρά να μιλάς και να αίρεις κάθε αμφιβολία». Λέγε μόνο τα απαραίτητα και με λιγοστές λέξεις. Το να ακούς είναι τέχνη.

Η στωική σιωπή δεν σχετίζεται με τη σιωπή της κατωτερότητας που κάποτε επιβαλλόταν στις γυναίκες («Γυναιξί σιγή κόσμον φέρει» – Η σιωπή στολίζει τις γυναίκες). Η στωική σιωπή , η είναι μια στάση την οποία επιλέγουμε δεν μας επιβάλλεται. Όπως λέει ο Σενέκας, «Για να επιβάλεις τη σιωπή σε κάποιον, πρέπει να σιωπήσεις πρώτος εσύ».

Η κακία είναι γονιδιακή ή επίκτητη;

Όλοι έχουμε τουλάχιστον, ακούσει για το γονίδιο του εγωισμού, αλλά όπως αποδεικνύεται από πρόσφατες μελέτες, υπό συγκεκριμένες συνθήκες, τα γονίδια ευθύνονται για την κακεντρεχή συμπεριφορά. Ερευνητές του πανεπιστημίου του Εδιμβούργου μελέτησαν τη βίαια συμπεριφορά βακτηρίων και εντόμων και κατέληξαν ότι η κακεντρεχής συμπεριφορά είναι σε πολλές περιπτώσεις δικαιολογημένη καθώς αποτελεί έκφραση του γενετικού μας υλικού. O Αντι Γκάρντνερ και ο Στιούαρτ Γουέστ του Ινστιτούτου Μοριακής, Ζωικής και Πληθυσμιακής Βιολογίας ανακάλυψαν δεκάδες μικροοργανισμούς και έντομα που κάνουν ό,τι μπορούν για να βλάψουν άλλες μορφές ζωής, ακόμα και αν αυτό συνεπάγεται τον ίδιο το θάνατό τους, στην προσπάθειά τους να βοηθήσουν την επιβίωση κάποιου δικού τους. «Γνωρίζουμε ότι οι οργανισμοί έχουν εξελικτικούς λόγους να είναι εγωιστές ή αντιθέτως, να επιδεικνύουν αλτρουιστική συμπεριφορά έναντι των συγγενών τους. Ωστόσο, η κακεντρέχεια θεωρείτο βιολογικώς ανέφικτη. H έρευνά μας όμως δείχνει ότι διαθέτουμε μία ομάδα γονιδίων που καθορίζει και ελέγχει τέτοιες συμπεριφορές»,

Πρότυπα συμπεριφορών

Στον μικρόκοσμο των βακτηρίων και των εντόμων, τα γονίδια ενθαρρύνουν την ποταπή, βίαια συμπεριφορά και δημιουργούν πρότυπα συμπεριφοράς που θα θεωρούνταν ηρωικά παραδείγματα αυτοθυσίας αν αναφέρονταν στον Άνθρωπο. Το E. Coli (ένα κολοβακτηρίδιο) όταν δεν υπάρχει αρκετή τροφή για την επιβίωση της αποικίας «αυτοκτονεί». Στην πραγματικότητα εκρήγνυται απελευθερώνοντας τοξίνες που σκοτώνουν τα διαφορετικά βακτήρια γύρω του. Τα υπόλοιπα E. Coli της αποικίας του «καμικάζι» έχουν ανοσία στις τοξίνες αυτές. Έτσι με την αυτοθυσία του το πρώτο βακτήριο αυξάνει τη διαθέσιμη τροφή για την υπόλοιπη αποικία. Ανάλογη συμπεριφορά επιδεικνύουν και διάφορα έντομα, όπως οι σφήκες που χρησιμοποιούν τις κάμπιες ως «ζωντανές αποθήκες τροφίμων» για τις νύμφες τους. Ωστόσο, μέχρι σήμερα η εξελικτική βιολογία δεν είχε μελετήσει το φαινόμενο επειδή πίστευαν ότι η συγκεκριμένη συμπεριφορά ήταν επίκτητη και αφορούσε αποκλειστικά τον Άνθρωπο. H ανθρώπινη κακία είναι πιο περίπλοκο φαινόμενο που προφανώς δεν ελέγχεται αποκλειστικά από το γενετικό υλικό αλλά διαμορφώνεται από τις πεποιθήσεις και το περιβάλλον. Καθημερινά οι ερευνητές βρίσκουν νέα γονίδια που ευθύνονται για κάποια συμπεριφορά με αποτέλεσμα να υποχωρεί η θεωρία της «επίκτητης συμπεριφοράς»

Η Αρχαία Ελληνική Τέχνη και η Ακτινοβολία της

5.2.4. Ο Πολύκλειτος και ο Κανών

Λίγο νεότερος από τον Αθηναίο Φειδία ήταν ο δεύτερος κορυφαίος γλύπτης του 5ου αιώνα π.Χ., ο Πολύκλειτος που καταγόταν από το Άργος. Πολύ λίγα μας είναι γνωστά για τη ζωή και τη σταδιοδρομία του μεγάλου αυτού καλλιτέχνη, διαθέτουμε όμως μαρτυρίες για τα σημαντικότερα έργα του, μερικά από τα οποία τα γνωρίζουμε και από αντίγραφα των ρωμαϊκών χρόνων. Μια άλλη ενδιαφέρουσα πληροφορία είναι ότι ο Πολύκλειτος είχε γράψει ένα βιβλίο με τον τίτλο Κανών, στο οποίο εξηγούσε τις αρχές της τέχνης του και ασχολούνταν συστηματικά με το πρόβλημα των σωστών αναλογιών του ανθρώπινου σώματος και των μελών του. Το σύγγραμμα του Πολυκλείτου δεν σώθηκε, γνωρίζουμε όμως από αντίγραφα των ρωμαϊκών χρόνων ένα έργο του, στο οποίο είχε εφαρμόσει με ακρίβεια το σύστημα των αναλογιών που περιέγραφε. Το έργο αυτό είναι ένα άγαλμα γυμνού αγένειου νέου άνδρα, που κρατούσε πιθανότατα στο αριστερό του χέρι ένα δόρυ και γι᾽ αυτό ονομάζεται Δορυφόρος. Το καλύτερα σωζόμενο αντίγραφο προέρχεται από το θέατρο της Πομπηίας και βρίσκεται στο Αρχαιολογικό Μουσείο της Νεάπολης. Είναι πολύ πιθανό ότι το πρωτότυπο άγαλμα, που ήταν οπωσδήποτε χάλκινο, εικόνιζε έναν νεαρό ήρωα της μυθολογίας (π.χ. τον Αχιλλέα ή τον Θησέα), τον οποίο δεν μπορούμε να ταυτίσουμε με ασφάλεια. Το άγαλμα είναι αξιοσημείωτο για το στήσιμό του. Το άνετο σκέλος είναι έντομα λυγισμένο στο γόνατο και η κνήμη πηγαίνει προς τα πίσω και πλάγια, ενώ το πόδι πατάει στο έδαφος μόνο με τις άκρες των δαχτύλων. Η στάση αυτή κάνει τη λεκάνη να κλίνει προς την πλευρά του άνετου σκέλους, ενώ οι ώμοι έχουν αντίθετη κλίση. Με τον τρόπο αυτό το άγαλμα έχει ισορροπημένη δομή, αλλά δείχνει ταυτόχρονο κινημένο. Μπορεί δηλαδή ο θεατής, ανάλογα με την οπτική γωνία από την οποία βλέπει το έργο, να θεωρήσει ότι ο νέος στέκεται χαλαρά η περπατάει αργά. Έτσι ο Πολύκλειτος δημιούργησε ένα μοτίβο στήριξης που του επέτρεπε να προσαρμόζει μιαν αυστηρά δομημένη μορφή σε διαφορετικά συμφραζόμενα, χωρίς να είναι υποχρεωμένος να την τροποποιεί πολύ και να αλλάζει τις αναλογίες της.

Ο Δορυφόρος του Πολυκλείτου χρονολογείται γύρω στο 450 π.Χ και είχε αμέσως σημαντική επιρροή στην τέχνη. Ήδη στη ζωφόρο του Παρθενώνα συναντούμε κάποιες μορφές που απηχούν σαφώς τις αναλογίες και το στήσιμο του Δορυφόρου, δηλαδή τον πολυκλείτειο κανόνα. Ένα άλλο άγαλμα με όμοια τεχνοτροπία και αναλογίες, που αποδίδεται και αυτό στον Πολύκλειτο, είναι ο Διαδούμενος. Και αυτό το έργο ήταν χάλκινο, μας είναι όμως γνωστό από μαρμάρινα αντίγραφα, το καλύτερο από τα οποία βρέθηκε στη Δήλο και φυλάσσεται σήμερα στο Εθνικό Αρχαιολογικό Μουσείο. Εικονίζεται ένας νεαρός αθλητής, αγένιος όπως ο Δορυφόρος, που μετά τη νίκη του δένει μια ταινία γύρω από το κεφάλι του. Παρ᾽ όλες τις ομοιότητες στη δομή του σώματος και στην απόδοση των ανατομικών λεπτομερειών (για παράδειγμα, του στήθους και των κοιλιακών μυών), ο Διαδούμενος είναι μεταγενέστερη δημιουργία και χρονολογείται πιθανότατα στη δεκαετία 430-420 π.Χ. Το αντίγραφο από τη Δήλο χρονολογείται γύρω στο 100 π.Χ. Δεν είναι τυχαίο ότι ο εικονιζόμενος είναι αθλητής· ο Πολύκλειτος φημιζόταν ως δημιουργός αγαλμάτων νικητών σε αθλητικούς αγώνες και ξέρουμε ότι κάποια από τα έργα του εικόνιζαν περίφημους ολυμπιονίκες. Ο Πολύκλειτος είχε επίσης μαθητές, αρκετοί από τους οποίους διέπρεψαν με τη σειρά τους στην κατασκευή ανδριάντων αθλητών. Έτσι μπορούμε να μιλούμε για «πολυκλείτεια σχολή» στη γλυπτική του δεύτερου μισού του 5ου και των αρχών του 4ου αιώνα π.Χ.

Είδαμε ότι ο Πολύκλειτος ήταν πιο πολύ γνωστός για τα αγάλματα νέων ανδρών (κυρίως αθλητών) που είχε κατασκευάσει. Σύμφωνα όμως με τη μαρτυρία του περιηγητή Παυσανία (Ελλάδος περιήγησις 2.2.4, 6.6.2), έργο του ήταν επίσης το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήρας στον ναό της στο Ηραίον, το μεγάλο ιερό της θεάς κοντά στο Άργος. Ο παλαιός ναός της Ήρας καταστράφηκε από πυρκαγιά το 423 π.Χ. και το άγαλμα του Πολυκλείτου έγινε για τον καινούργιο ναό, που κατασκευάστηκε στην τελευταία εικοσαετία του 5ου αιώνα π.Χ. Μια δυσκολία που δημιουργεί αυτή η πληροφορία είναι η σκέψη ότι ο Πολύκλειτος, γλύπτης, όπως είδαμε, ήδη γνωστός στα μέσα του 5ου αιώνα, πρέπει να ήταν πολύ ηλικιωμένος (αν ζούσε ακόμη) όταν χτιζόταν ο νέος ναός της Ήρας για να αναλάβει και να ολοκληρώσει ένα τέτοιο έργο. Γι᾽ αυτό ορισμένοι αρχαιολόγοι υπέθεσαν ότι το άγαλμα της Ήρας το κατασκεύασε ένας γιος του Πολυκλείτου που είχε το ίδιο όνομα με τον πατέρα του. Δεν αποκλείεται, ωστόσο, ο γλύπτης να επέβλεψε τη δημιουργία αυτού του τόσο σπουδαίου για την πατρίδα του αγάλματος σε μεγάλη ηλικία. Για το χρυσελεφάντινο άγαλμα της Ήρας ο περιηγητής Παυσανίας μας λέει ότι ήταν καθιστό σε θρόνο, φορούσε στεφάνι με απεικονίσεις των Ωρών (προσωποποιήσεων των εποχών του έτους) και κρατούσε στο ένα χέρι ρόδι και στο άλλο σκήπτρο.

Αρχαίοι Έλληνες Φιλόσοφοι: ΙI. ΑΠΟ ΤΟΥΣ ΣΩΚΡΑΤΙΚΟΥΣ ΣΤΗΝ ΥΣΤΕΡΗ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

13.10. Η σωτηρία της ψυχής είναι πολύ μεγάλο πράγμα, ή γιατί επικράτησε ο Πλατωνισμός

Ας το ξαναρωτήσουμε: γιατί τότε μακροπρόθεσμα κέρδισε ο Πλάτων; Όσο τελείωνε ο σταθερός 2ος αιώνας, άλλαζαν και πάλι τα πράγματα στη ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Ολοένα και περισσότεροι άνθρωποι ένιωθαν ότι ο κόσμος γύρω τους δεν αλλάζει απλώς αλλά καταρρέει: πολιτικά, κοινωνικά, οικονομικά, στρατιωτικά, ηθικά.

Μέσα σε ένα τέτοιο κλίμα αγωνίας και ανασφάλειας, η αναζήτηση ή η καταφυγή σε κάτι σταθερό έμοιαζε με φυσιολογική κίνηση. Κι αν νιώθεις ότι τα πάντα χάνονται, γιατί να πιστεύεις ότι αυτά είναι τα πάντα; Γιατί να μην πιστέψεις ότι υπάρχει κάτι πέρα (ή πάνω) από αυτά που χάνονται; Γιατί να μην πιστέψεις ότι αυτό που χάνεται δεν είναι το πραγματικό, το αληθινό; Και ότι αυτό το τελευταίο (που είναι και το έσχατο) δεν μπορεί να χαθεί;

Αλλά ποιο είναι το αληθινό και αιώνιο; Ποιος επαγγελόταν ότι μπορούσε να το πει, να το αποκαλύψει, να το διδάξει; Ποιος πρόσφερε ή πουλούσε τώρα ελπίδα; Τα μαντεία, οι προφήτες, οι μυστηριακές λατρείες, η αστρολογία, οι περιφερόμενοι μάντεις (σαν τον Αλέξανδρο που λοιδωρεί ο Λουκιανός): όλοι υπόσχονταν σωτηρία, από επιμέρους πόνους και συμφορές έως από την ίδια τη μάταιη ζωή.

Και, με διαφορετικά λόγια, για τον χώρο της φιλοσοφίας: ποιος φιλόσοφος βίος ήταν (ή φαινόταν) δυνατός μέσα στον κόσμο της Ύστερης Αρχαιότητας και ποια φιλοσοφική αίρεση ήταν (ή φαινόταν) ικανή να τον επαγγελθεί;

Είχε φτάσει η ώρα του πλατωνισμού, ο οποίος πρόσφερε ακριβώς αυτό: την πίστη ότι αυτή η ζωή που ζούμε δεν είναι η πραγματική ζωή και ότι ο Θεός δεν είναι μέρος αυτού του φθαρτού κόσμου.

Πρόκειται για φιλοσοφικές θέσεις που μάχονταν μια άλλη τάση, κυρίαρχη στην ελληνιστική φιλοσοφία. Τόσο ο πλατωνισμός όσο και, σε έναν βαθμό, ο αριστοτελισμός παρουσιάστηκαν πλέον σαν δύο δρόμοι με κατεύθυνση κοινή: να κατασκευάσουν σύστημα ολοκληρωμένο που σκοπεύει να δώσει απάντηση σε όλα τα δυνατά προβλήματα του κόσμου - και μια απάντηση συνεκτική.

Ο προσανατολισμός τους ήταν μη υλιστικός. Και οι δύο, με χαρακτηριστικά παραδείγματα τον Αλέξανδρο Αφροδισιέα και τον Πλούταρχο, επιχείρησαν να πολεμήσουν τον Στωικισμό σαν τον σύγχρονό τους υλισμό, που θεωρούσαν ότι έχει επικίνδυνες αθεϊστικές συνέπειες: αρνείται ουσιαστικά την ύπαρξη θεών και την προσωπική θεία πρόνοια. Οι Πλατωνικοί δεν μπορούσαν να δεχθούν την υλιστική διδασκαλία των Στωικών και, γενικότερα, την αντίληψη ότι υπάρχουν μόνο σωματικές οντότητες. Παράλληλα, πολλοί από αυτούς επιδίωξαν να αναδείξουν τη συμφωνία ανάμεσα στην πλατωνική και στην αριστοτελική σκέψη.

Το ενδιαφέρον στράφηκε από τον απρόσωπο Κόσμο στον εαυτό του ανθρώπου. Κεντρικό μοτίβο έγινε το γνωστό δελφικό ρητό γνῶθι σεαυτόν, που αναφέρει ο Σωκράτης στον πλατωνικό διάλογο Αλκιβιάδη μείζονα.

Και ποιος είναι ο αληθινός εαυτός; «Λοιπόν, φίλε μου Αλκιβιάδη, και η ψυχή, αν είναι να γνωρίσει τον εαυτό της, πρέπει να κοιτάξει σε ψυχή» (Ἆρ᾽ οὖν, ὦ φίλε Ἀλκιβιάδη, καὶ ψυχή, εἰ μέλλει γνώσεσθαι αὑτήν, εἰς ψυχὴν αὐτῇ βλεπτέον· Αλκιβιάδης μείζων 133b). Αρχή και θεμέλιο της φιλοσοφίας είναι η γνώση του εαυτού. Και αυτό που χρειάζεται είναι να καθαριστεί η ψυχή, ώστε να φανεί αυτό που πραγματικά είναι, δηλαδή ο καθρέφτης του θείου.

Συστατικό στοιχείο αυτής της κάθαρσης είναι η απελευθέρωση του ανθρώπου από εκείνο που τον κρατά δέσμιο σε αυτό τον κόσμο, από το σώμα. Στην πλατωνική παράδοση το σώμα, η υλικότητά του, ήταν ένα μεγάλο εμπόδιο για την ψυχή (γι᾽ αυτό η χριστιανική πεποίθηση για την ανάσταση του σώματος τους φαινόταν εξωφρενική). Όταν η ψυχή χρησιμοποιεί το σώμα ως εργαλείο της, ο άνθρωπος βρίσκει την αληθινή φύση του.

Η αδέσμευτη πια ψυχή γνωρίζει τον εαυτό και αυτή η γνώση έχει ηθικές συνέπειες, γιατί καθορίζει τον τρόπο ζωής του προσώπου, τη συμπεριφορά και τον σκοπό του ανθρώπου. Έσχατος σκοπός της ανθρώπινης ζωής είναι, όπως ήδη είχε πει ο Πλάτων (Θεαίτητος 176b), η εξομοίωση προς τη θεϊκή φύση.

Αυτές οι πλατωνικής καταγωγής αντιλήψεις διαδόθηκαν και έγιναν ευρέως αποδεκτές τόσο από τους εθνικούς όσο και από τους χριστιανούς (με τις αναγκαίες προσαρμογές).

Αντίθετα προς την ανεπάρκεια των ελληνιστικών φιλοσοφικών σχολών, οι Πλατωνικοί είχαν τη φιλοσοφική εγρήγορση να αναζητήσουν λύσεις στα θεμελιώδη προβλήματα του ανθρώπου εκείνης της εποχής. Δεν περιορίστηκαν σε μικρές πρακτικές (έστω: φιλοσοφικές) συμβουλές για τα τρέχοντα ζητήματα. Ούτε αγνόησαν τις λύσεις που αφειδώς πρόσφεραν οι μυστηριακές λατρείες και οι θρησκείες. Μάλιστα, κάποιες σωτηριολογικές και άλλες θεολογικές πεποιθήσεις παρείσφρησαν και στη φιλοσοφία, χωρίς όμως να θεωρηθεί ότι της αλλοίωναν τον χαρακτήρα.

Οι φιλόσοφοι αυτοί δεν αρκέστηκαν στην επαγγελματική τους ενασχόληση με τη φιλοσοφία, τη διδακτική μέριμνα, τη συγγραφή εγχειριδίων, τις ατελείωτες θεωρητικές διαμάχες που ικανοποιούσαν μόνο τους ειδικούς. Διάλεξαν ως σημείο αναφοράς τους μεγάλους κλασικούς φιλοσόφους και σκόπευσαν στην καρδιά του προβλήματος και του ατόμου της εποχής. Του ατόμου που αγωνιούσε να λυτρωθεί (τουλάχιστον εσωτερικά) από το ασφυκτικό περιβάλλον που του επέβαλλε η καταπιεστική ρωμαϊκή αυτοκρατορία. Μια τέτοια φιλοσοφία έθετε στο κέντρο της τα ζητήματα για το αληθινό ον, τη φύση της ψυχής, την ύψιστη γνώση, τη θέση του ανθρώπου στον κόσμο και τη σχέση του με τον θεό.

Το (φιλοσοφικό) μέλλον ανήκε στον Πλατωνισμό και, λίγο αργότερα, στον Χριστιανισμό. Και σε όλες αυτές τις συζητήσεις για τον άνθρωπο και την ψυχή του την πιο βαθιά τομή δημιούργησε το έργο ενός πλατωνικού φιλοσόφου, του Πλωτίνου.