Πλατωνική Ηθική: Άδικος και δίκαιος άνθρωπος

Ποιες είναι οι ηθικές αρχές της πλατωνικής αντίληψης περί δικαιοσύνης; Όπως είδαμε, θα πρέπει το καθετί και ο καθένας να βρίσκεται στην κατάλληλη θέση και να επιτελεί την κατάλληλη λειτουργία. Συνεπώς, ο καθένας μας πρέπει να ανακαλύψει τη θέση του στην τάξη των πραγμάτων. Πρέπει να γνωρίζουμε τι είναι κατάλληλο για μας, ποιοι είμαστε πραγματικά.

Το μαντείο των Δελφών έγραφε στην είσοδό του τη ρήση “Γνώθι Σε αυτόν”. Αυτή είναι και η πρώτη αρχή της πλατωνικής σωκρατικής ηθικής: η αυτογνωσία. Να μην υποκρίνεσαι ότι είσαι κάποιος άλλος από αυτό που είσαι πραγματικά. Να είσαι ειλικρινής απέναντι στον εαυτό σου και τους άλλους.. Να μην ανταγωνίζεσαι άλλους χρησιμοποιώντας άδικα μέσα.

Ο Πλάτωνας ισχυρίζεται ότι το βασικότερο σφάλμα του άδικου ανθρώπου είναι η πλεονεξία. Ο άδικος άνθρωπος αναγνωρίζει τον εαυτό του μόνο σε σχέση με άλλους ανθρώπους, ανάλογα με το αν είναι καλύτερος ή χειρότερος τους. Ο άδικος άνθρωπος είναι ευχαριστημένος με τον εαυτό του όταν κερδίζει περισσότερα χρήματα από τους άλλους, όταν έχει καλύτερο αυτοκίνητο, καλύτερο κινητό τηλέφωνο κλπ. Ο άδικος άνθρωπος ζει μια ζωή εμποτισμένη από ανταγωνισμό.

Ο δίκαιος άνθρωπος ποτέ δεν συγκρίνει με φθόνο και ζήλια τον εαυτό του με τους άλλους. Ζει όπως ο μουσικός που συντονίζει τα μουσικά του όργανα προκειμένου να βρει την αρμονία. Οι μουσικοσυνθέτες δεν ανταγωνίζονται ο ένας τον άλλο. Αυτό που έχει σημασία είναι η αρμονία και οι μελωδίες. Καμία πραγματικά αρμονική μελωδία δεν είναι καλύτερη από τις άλλες. Είναι απλώς διαφορετική. Με τον ίδιο ακριβώς τρόπο ο δίκαιος άνθρωπος συντονίζει τη ζωή του με την αρμονική τάξη της ύπαρξης.