Η μελέτη της άλγεβρας και της γεωμετρίας αποτελούν άσκηση ευκινησίας και ευκαμψίας για το πνεύμα

Αυτό που θα ήθελα να σας δείξω είναι ότι οι γερές σπουδές του λυκείου, αναπτύσσοντας όλες τις δυνάμεις της νόησης, της δίνουν την ευκαμψία και την ελαστικότητα εκείνη για την οποία μιλούσαμε μόλις προ ολίγου ότι μας προετοιμάζουν για να γνωρίσουμε τους ανθρώπους καθώς σιγά σιγά προχωρούν, θα μπορέσουν μια μέρα να γίνουν η μαγιά που μετατρέπει την απλή καλή προαίρεση σε χάρη και την καλοσύνη σε ευγένεια.

Ο Καρτέσιος μας λέει κάπου ότι «θα ήταν παιδαριώδες να ασχολούμαστε με αριθμούς και σχήματα αν επιδιώκαμε να μην προχωρήσουμε πέρα από τέτοια άνευ σημασίας πράγματα. Εντούτοις, ασχολήθηκε με τα μαθηματικά, όπως ξέρετε, όλη του την ζωή. Κι αυτό, διότι η άλγεβρα και η γεωμετρία ήταν γι’ αυτόν κάτι άλλο από την μελέτη των αριθμών και των σχημάτων.

Έβλεπε σ’ αυτά μια άσκηση ευκαμψίας, ευκινησίας για το πνεύμα αντλούσε απ’ αυτά δυνάμεις για να φιλοσοφεί σχετικά με τους ανθρώπους και τα πράγματα. Και πράγματι, δεν είναι άραγε αξιοθαύμαστο που οι μεγάλοι μοραλιστές του 17ου αιώνα, αυτοί που εισχώρησαν περισσότερο στα βάθη της ανθρώπινης ψυχής, ο Πασκάλ, ο Καρτέσιος, ο Μαλμπράνς, υπήρξαν συγχρόνως και εξαίρετοι μαθηματικοί. Η μελέτη των μαθηματικών, που καθιστά το πνεύμα απόμακρο, ακόμα και αφηρημένο όταν το απορροφά, του προσδίδει, αν την μετριάσουμε και με άλλες φροντίδες, κάτι το οξυδερκές και το διεισδυτικό.

Αυτή είναι ιδέα που κατευθύνει την επιστημονική διδασκαλία στο λύκειο. Ζητούμενο δεν είναι τόσο το να μάθετε τις ιδιότητες των γραμμών και των πολυωνύμων όσο το να αποκτήσετε την συνήθεια να σκέφτεστε λογικά σχετικά με τα πιο απλά και τα πιο αφηρημένα αντικείμενα, να κάνετε λεπτές διακρίσεις και να εξάγετε από ένα δεδομένο όλα όσα περιέχει. Δεν είναι άραγε αυτό μια καλή προετοιμασία για την κατανόηση της ζωής εν γένει και του ανθρώπου ιδιαίτερα;

Ακριβώς δε στον ίδιο τον άνθρωπο είναι που στρέφονται ευθέως οι θεωρητικές σπουδές. Φιλόσοφοι, ιστορικοί ή ποιητές, όλοι όσοι έχουν γράψει έργα που διαρκούν στον χρόνο, δεν είχαν άλλο σκοπό από το να περιγράψουν τον άνθρωπο ως προς το πώς σκέφτεται, αισθάνεται ή πράττει. Τις αναλυτικές ικανότητες που η επιστήμη αναπτύσσει μέσα μας, η θεωρητική γραμματεία τις εφαρμόζει στο αντικείμενο που μας ενδιαφέρει περισσότερο, στην γνώση της ανθρωπότητας Η διδασκαλία των γραμμάτων είναι άρα η κατ’ εξοχήν πρακτική διδασκαλία . Δεν υπάρχει τίποτα καλύτερο που να μας προετοιμάζει να γνωρίσουμε αυτούς που μας περιβάλλουν, να κρίνουμε σχετικά με το τι αξίζουν, να διακρίνουμε αν αξίζουν το να προσπαθήσουμε να μας αγαπήσουν και πώς θα το καταφέρουμε αυτό.