Η αναζήτηση της «άλλης Γης» σε νέα διάσταση

Τον 19ο αιώνα, οι αστρονόμοι πέρασαν πολύ χρόνο αναζητώντας με τα τηλεσκόπια τους σκιές που περνούν μπροστά από τον ήλιο. Σκοπός ήταν ο εντοπισμός του Βόλκαν, ενός υποτιθέμενου πλανήτη στην εσωτερική τροχιά του Ερμή, ψάχνοντας για διελεύσεις του. Πρόκειται για τις στιγμές που ο πλανήτης θα πέρναγε μπροστά από τον ήλιο και η σκιά του θα γινόταν ορατή από τη Γη. Δυστυχώς, η ύπαρξη του Βόλκαν δεν αποδείχθηκε ποτέ, η μέθοδος αναζήτησης του ήταν απόλυτα λογική. Μάλιστα, με αυτό το σκεπτικό λειτουργεί το Κέπλερ, το αμερικανικό διαστημικό τηλεσκόπιο που αναζητά ίχνη πλανητών που περνούν μπροστά από τους δικούς τους ήλιους.

Το Κέπλερ κοιτά ταυτόχρονα και χωρίς διακοπή περισσότερα από 150.000 αστέρια, καταγράφοντας την ποσότητα φωτός που εκπέμπουν. Αυτό που ψάχνει είναι μικρές, περιοδικές μειώσεις στη φωτεινότητα που μπορεί να προκαλείται από τη διέλευση πλανητών. Μάλιστα, η Αμερικανική Κοινότητα Αστρονομίας ανακοίνωσε ότι έχει ήδη εντοπίσει πέντε τέτοιες περιπτώσεις, μετά από έξι μόλις εβδομάδες πλήρους λειτουργίας του Κέπλερ.

Οι παρατηρήσεις των τελευταίων 15 ετών έδειξαν ότι πλανήτες που περιστρέφονται γύρω από ήλιους δεν είναι σπάνιο φαινόμενο. Περισσότεροι από 400 τέτοιοι πλανήτες έχουν εντοπιστεί παρατηρώντας ταλαντώσεις στα άστρα που προκαλούν οι πλανήτες. Ωστόσο, μία αξιοσημείωτη ταλάντωση μπορεί να προκληθεί μόνο από τεράστιους πλανήτες, γεγονός που αποκλείει από την αναζήτηση πλανήτες με το μέγεθος της Γης. Το Κέπλερ, από την άλλη, μπορεί εύκολα να εντοπίσει μικρότερους πλανήτες. Η Γη, όταν περνά μπροστά από τον ήλιο μειώνει τη φωτεινότητα του κατά 0,01%, ποσοστό που μπορεί να ανιχνεύσει το Κέπλερ.

Προς το παρόν, οι πλανήτες που έχει εντοπίσει το τηλεσκόπιο είναι σημαντικά μεγαλύτεροι από το δικό μας. Τέσσερις είναι λίγο μεγαλύτεροι από τον Δία, το μεγαλύτερο πλανήτη του δικού μας ηλιακού συστήματος, ενώ ο πέμπτος έχει το μέγεθος του Ποσειδώνα, τέταρτου μεγαλύτερου στο ηλιακό σύστημα. Επίσης, έχουν πολύ πιο σύντομες τροχιές που κυμαίνονται από 3,3 έως 4,9 γήινες ημέρες.

Κανένα από αυτά τα δεδομένα δε προκαλεί έκπληξη στους αστρονόμους. Ακόμη και με τη μέθοδο της διέλευσης, μεγάλοι πλανήτες είναι ευκολότερο να εντοπιστούν σε σχέση με τους μικρότερους για να αποκλειστεί το ενδεχόμενο η μείωση της φωτεινότητας να οφείλεται στο ίδιο το άστρο, θα πρέπει να συμβαίνει ανά ίσα διαστήματα. Εκατοντάδες μεταβολές στη φωτεινότητα άστρων έχουν παρατηρηθεί από το Κέπλερ, που θα μπορούσαν να οφείλονται από περιστρεφόμενους πλανήτες, ακόμη όμως δεν έχουν επιβεβαιωθεί γιατί λείπει το στοιχείο της τακτικής, προβλέψιμης επανάληψης.

Η κοντή τροχιά σημαίνει ότι οι πλανήτες βρίσκονται πολύ πιο κοντά στο άστρο τους σε σχέση με την απόσταση Γης- ήλιου και, άρα, πολύ πιο ζεστοί. Δεν είναι όμως τόσο ζεστοί όσο άλλες ανακαλύψεις που έκανε το Κέπλερ. Το τηλεσκόπιο έχει εντοπίσει δύο ουράνια σώματα σε μέγεθος πλανητών, με θερμοκρασίες 12-13.000 βαθμούς Κελσίου, που μάλιστα δε δικαιολογείται από την απόσταση που έχουν από τον ήλιο τους. Σύμφωνα με μία θεωρία, πρόκειται για νεαρούς πλανήτες, που εκλύουν θερμότητα λόγω της εσωτερικής κατάρρευσης που προκαλεί η ίδια τους η βαρύτητα.

Πάντως, καμία από αυτές τις πρόσφατες ανακαλύψεις δεν ενισχύει τους λόγους που η αναζήτηση μακρινών πλανητών είναι τόσο δημοφιλής, ή γιατί έχει τόσο συχνά αποτελέσει αντικείμενο της λογοτεχνίας και του κινηματογράφου. Για να υπάρχει κάποια σοβαρή πιθανότητα εύρεσης της «άλλης Γης», ανεξάρτητα από το αν θα μπορέσουμε ποτέ να πάμε εκεί, απαιτούνται περισσότερα στοιχεία και αναλύσεις για την ύπαρξη οξυγόνου στην ατμόσφαιρα. Η αναζήτηση πάντως, έχει ξεκινήσει για τα καλά και αν πλανήτες παρόμοιοι με τη Γη υπάρχουν κάπου εκεί έξω, υπάρχουν καλές πιθανότητες σύντομα να τους βρούμε.