Τι Αντιπροσωπεύουν τα Σύμβολα;

Τα Σύμβολα Αντιπροσωπεύουν τον Τρόπο λειτουργίας της Δημιουργίας: Τα σύμβολα είναι άυλες μορφές που σμιλεύτηκαν από τις απαρχές της ανθρωπότητας. Αυλές και ανθρώπινες κατασκευές συγχρόνως, διότι απλώς είναι αποτελέσματα της σκέψης των ανθρώπων. Η δύναμη τους είχε συγκρατήσει από πάντα την προσοχή μας και έχουν αναπτυχθεί πολλές σημαντικές προσεγγίσεις που τις βρίσκουμε στα έργα των ανθρώπων, τις παραδόσεις τους, τα γραπτά που αφήσανε, κτλ.

Οι παραστάσεις στους ναούς των Αιγυπτίων, οι αριθμοί και η τετρακτύς των Πυθαγόρειων, οι αναλογίες των ελληνικών ναών, το δένδρο της ζωής της εβραϊκής Καμπάλα, η λεγόμενη ιερή γεωμετρία, οι ιεροτελεστίες των διαφόρων λαών, κτλ., κτλ. Αναρίθμητα συγγράμματα τα έχουν μελετήσει, όπως το τελευταίο βιβλίο που μας άφησε ο Karl Jung «Ο άνθρωπος και τα σύμβολα του» που αποτελεί σταθμό.

Δεν είναι σκοπός μας να ξανά-μελετήσουμε εδώ αυτό το επίπεδο των συμβόλων, αλλά πλατύναμε παραπάνω την έννοιά τους παρατηρώντας τις αρχές – νόμους του σύμπαντος που τα διέπουν έτσι ώστε να αποκομίσουμε κάτι το ωφέλιμο στην καθημερινότητά μας.

Η Δημιουργία, εξ ορισμού, δεν θα είχε νόημα χωρίς εξέλιξη στο καθετί. Δηλαδή το γνωστό μας «τα πάντα ρεί » είναι ένα βασικό στοιχείο που την χαρακτηρίζει. Το κάθε τι μπορεί να είναι διαφορετικό την επόμενη στιγμή. Εμείς στην Γη, και τα άλλα νοήμονα δημιουργήματα απανταχού στο Σύμπαν, είμαστε οι προνομιούχοι παρατηρητές που μπορούν και προσπαθούν να βγάλουν νόημα από το κάθε τι. Είμαστε προνομιούχοι διότι είμαστε οι μόνοι που έχουν την συνειδητότητα, το ότι γνωρίζουν ότι γνωρίζουν, δηλαδή την πνευματικότητα, η ακόμη την αίσθηση του γίγνεσθαι, των υπαρξιακών ερωτήσεων « από πού ερχόμαστε και που πάμε».

Έχει λοιπόν να κάνει με τον Χρόνο. Σε αντίθεση με όλα τα άλλα δημιουργήματα που υφίστανται χάρη στις φυσικές τους επιταγές και τα λειτουργικά τους ένστικτα (ανόργανος κόσμος, φυτά, ζώα). Επομένως, για να επιβιώσουμε και να εξελιχθούμε με τον ασφαλέστερο τρόπο και την επόμενη στιγμή, μας ενδιαφέρει διακαώς να μπορούμε να μαντεύουμε το μέλλον, καταπραΰνοντας έτσι την αγωνία μας για το αύριο. Χρειαζόμαστε λοιπόν πληροφορίες για τις αλλαγές που μας αφορούν, δηλαδή το πιθανόν μέλλον, εξ ου και η σημασία της μαντικής για κάθε πολιτισμό.

Η θεωρία της πληροφορίας από την πλευρά της υπογραμμίζει τα παραπάνω διότι αποδεικνύει ότι μόνο κάτι που αλλάζει πρέπει να χαρακτηρίζεται σαν πραγματική, λειτουργική πληροφορία. Εάν κάτι παραμένει σταθερό, μπορώ να το μαντέψω για την επόμενη στιγμή μόνος μου, χωρίς να χρειάζομαι τίποτε άλλο. Αυτό όμως είναι σπάνιο επειδή όλα αλλάζουν και έτσι χρειάζομαι την γνώση αυτής της αλλαγής, άρα ένα σήμα – κάτι άυλο επομένως – από κάπου.

Την στιγμή λοιπόν που αυτές οι ανταλλαγές πληροφοριών είναι θεμελιώδεις για την εξέλιξη στο Σύμπαν και την Ζωή, η αποδοτικότητά τους θα πρέπει να είναι τέλεια. Οι συνεχείς πράξεις μας είναι μια αλληλουχία αναλύσεων ενώ η εμπειρία μας αποτελεί μια σύνθεση αυτών που έχουμε βιώσει, εμείς η οι άλλοι, διότι εστιάζεται στο τι είναι αρεστό και τι επικίνδυνο. Η σύνθεση δεν ενδιαφέρεται για τις αναλυτικές λεπτομέρειες του « γιατί » που έχουν γίνει πριν.

Είναι ένα – άυλο – πακέτο πληροφοριών που εμπεριέχει την πεμπτουσία των αναλύσεων – εμπειριών μας που συν-βάλουν. Τα σύμβολα λοιπόν έχουν ακρ4βώς αυτό το βασικό χαρακτηριστικό. Ένα άλλο χαρακτηριστικό τους είναι ότι έχουν νόημα για τον παραλήπτη, δηλαδή τον βοηθούν να βγάλει συμπεράσματα. Αλλά και το νόημα αυτό είναι μια άυλη μορφή. Επομένως, στον υλικό κόσμο που εξελισσόμαστε, τα βασικά λειτουργικά «εργαλεία» μας – πληροφορίες και νόημα – είναι άυλα.

Τα Σύμβολα Βρίσκονται Παντού και Είναι Δημιουργήματα μας: Στην καθημερινότητά μας, είμαστε συνηθισμένοι να αποκαλούμε σύμβολο κάτι το ξεχωριστό, το ιδιαίτερο, και το νόημα που του δίνουμε εξαρτάται από τις προσωπικές μας γνώσεις, αξίες και εμπειρίες, καθώς και από αυτές του κοινωνικού μας συνόλου. Γι α παράδειγμα, ο κύκλος σαν σύμβολο της τελειότητας, ο ταύρος σαν σύμβολο της δύναμης, ο χρυσούς αριθμός = = 1.618 σαν σύμβολο της αρμονίας, και αναρίθμητα άλλα, διαφορετικά για κάθε πολιτισμό που έχει τα δικά του βιώματα. Με μια μόνο λέξη η μια εικόνα μεταφέρουμε την ουσία του νοήματος που θέλουμε να εκφράσουμε, την σύνθεσή του.

Η ουσία αυτή αντιπροσωπεύει το συμπέρασμα που έβγαλε συλλογικά ένα σύνολο ανθρώπων μέσα από τα βιώματα του, ενώ ο Jung εισήγαγε τον όρο «αρχέτυπα», σύμβολα που τα μοιράζεται υποσυνείδητα όλη η ανθρωπότητα, όπως εμφανίζονται συχνά και στον κόσμο των ονείρων μας. Σαν παράδειγμα πυκνότητας αποθηκευμένης γνώσης που εμπεριέχεται σε σύμβολα μπορούν να παρατεθούν οι διάφορο ι μύθο ι των λαών, η θρησκευτικά σύμβολα : η έννοια του ήρωα κα ι της λύτρωσης που μπορεί να μας φέρε ι, η ακόμη ο χαμένος παράδεισος.

Τα χρώματα έχουν την δική τους σημασία – π.χ. τα χρώματα των ενδυμάτων που επιλέξαμε το πρωί, η ο χρωματισμός του δωματίου μας – τα οποία δηλώνουν την ψυχική μας διάθεση. Η επιλογή των διακοπών – βουνό (σύμβολο του πατέρα) η θάλασσα (σύμβολο της μητέρας) – φαίνεται αποτέλεσμα συνειδητής απόφασης αλλά στην ουσία δηλώνει αυτά που μας λείπουν η αυτά που αποφεύγουμε υποσυνείδητα. Η ακόμη όταν αποφεύγουμε τον ήλιο – τον απειλητικό πατέρα. Το ίδιο συμβαίνει με την επιλογή των επαγγελμάτων.

Το σύμβολο του γιατρού είναι αυτού που μπορεί να μας θεραπεύσει, να μας σώσει. Εάν θελήσω π.χ. να γίνω γιατρός, κινούμαι αόρατα προς αυτήν την επιλογή από ένα στρες δικό μου η των γονιών μου η άλλων στο γενεαλογικό δένδρο μετά από ένα δράμα διότι για κάποιους λόγους έλειψε ο γιατρός όταν χρειάσθηκε και προσπαθώ έτσι υποσυνείδητα να επανορθώσω.

Στο κάθε τι, ένα πρότυπο κατευθύνει τις αποφάσεις μου μέσα από την φόρτιση των ανησυχιών μου. Το ίδιο συμβαίνει με την συμβολικότητα στην εμφάνιση των ασθενειών όπως αναφέρθηκε στην αρχή και θα ξανασυναντήσουμε με λεπτομέρεια στην συνέχεια.

Τα διάφορα δόγματα (επιστημονικά, θρησκευτικά, κοινωνικά, κτλ.) δημιουργούν επίσης συστήματα – σκεπτομορφές – εγρηγορότα που έχουν την δική τους δύναμη και υπόσταση και αγωνίζονται να την διατηρήσουν και να την αυξήσουν. Χιλιάδες επιστήμονες και εκατομμύρια μελετητές και σκεπτόμενοι απανταχού σμιλέψανε με τις σκέψεις τους και συνεχίζουν να τροφοδοτούν π.χ. ένα σύστημα επιστημονικό – ένα τρόπο σκέψης για το πως ερμηνεύουμε τον κόσμο, η ένα σύστημα θρησκευτικό η κοινωνικό – ένα τρόπο σκέψης για τις αξίες μας, τα πρέπει μας και τα πιστεύω μας.

Ακολουθώντας αυτό το άυλο σύμπλεγμα συμπερασμάτων σαν γνώμονα στις καθημερινές μας αποφάσεις και στάση μας στην ζωή, μας καθιστά άβουλες μαριονέτες που νομίζουν ότι εξασκούν την ελεύθερη βούληση τους. Η συνειδητοποίηση της ύπαρξης των προτύπων που ακολουθούμε είναι λοιπόν ο πρώτος σταθμός προς την ελευθερία μας. Η ελεύθερη βούληση μας θα εξασκηθεί πραγματικά όταν επιλέξουμε έτσι συνειδητά αυτό που μας αρμόζει κάλλιστα.

Οι λέξεις έχουν επίσης αναδυθεί από παρόμοια διαδικασία. Ο Σωκράτης στον Κρατύλο υπογραμμίζει τον θεμελιώδη ρόλο που παίξανε στα πανάρχαια χρόνια οι «ονοματοποιοί» που δημιουργήσανε με την μεγάλη τους σοφία τις λέξεις για να αντιπροσωπεύουν πραγματικά αυτό που εκφράζουν. Εκτοτε, η σημασία αυτής της διεργασίας χάθηκε, αφήνοντας σαν ίχνη την σημερινή, επιφανειακή ετυμολογία.

Κάθε φορά που προφέρουμε μία λέξη, συντονιζόμαστε με αυτήν την αρχαία, αλλά πάντα παρούσα αξία, παρόλο που την αγνοούμε. Σαν λεπτομερές παράδειγμα, θα δώσουμε παρακάτω ορισμένα βασικά στοιχεία για τον περίφημο χρυσό αριθμό L προκειμένου να φανεί η πολλαπλότητα των γνώσεων και εννοιών που εμπεριέχονται σε ένα από τα πιο γνωστά σύμβολα. Πράγματι, ο χρυσός αριθμός είναι η πιο απλή έκφραση αρμονίας στην εξέλιξη :

«___ Όταν ο θεός άρχισε να φτιάχνει το σώμα του σύμπαντος, χρησιμοποίησε χώμα (ύλη) και φωτιά (ενέργεια). Δεν είναι όμως δυνατό να ενωθούν δυο σώματα χωρίς την μεσολάβηση και κάποιου τρίτου, διότι ανάμεσα στα δύο πρέπει να υπάρχει κάτι που να τα συνδέει. Καλύτερος δεσμός είναι αυτός που ενώνει τον εαυτό του τέλεια με εκείνα τα πράγματα που συνδέει σε ένα ενιαίο. Η εργασία αυτή γίνεται με αποτελεσματικό τρόπο από την φυσική σχέση των αναλογιών. » Τίμαιος, 31c

η ακόμη :

… Όταν δηλαδή ο μέσος από τους τρεις αριθμούς, είτε κύβοι είναι αυτοί, είτε δυνάμεις, έχει με τον τελευταίο την ίδια σχέση που έχει ο πρώτος με τον μέσο, και αντίστροφα, όποια σχέση έχει ο τελευταίος με τον μέσο έχει και ο μέσος με τον πρώτο. Τότε, επειδή ο μέσος γίνεται και πρώτος και τελευταίος, ενώ ο πρώτος και ο τελευταίος γίνονται με την σειρά τους μέσοι, αναγκαστικά θα είναι όλοι ίδιοι και κατά συνέπεια θα αποτελούν ενιαίο σύνολο….» Τίμαιος, 32a

Πιο απλά, το L αντιπροσωπεύει μια λειτουργικότητα του Σύμπαντος και της εξέλιξης : Το κάθε τι εμπεριέχεται σε ένα σύνολο, είναι μέρος ενός συνόλου, π.χ. τα όργανα του σώματος μέσα στο σώμα, αλλά συγχρόνως αποτελεί σύνολο για άλλα μέλη πιο μικρά από αυτό, π.χ. το όργανο σχετικά με τους ιστούς του, κ.ο.κ. εάν συνεχίσει κανείς τον συλλογισμό όπως οι ιστοί σχετικά με τα κύτταρα που τους αποτελούν, τα κύτταρα σχετικά με τους οργανίτες τους, και κατόπιν τα μόρια, τα άτομα, τα στοιχειώδη σωμάτια.

Χρυσός αριθμός Φ – τέλειες αναλογίες: Ο λόγος που η Φύση ακολουθεί το Φ είναι απλός και εκφράζεται στον Τίμαιο, επειδή το κάθε ένα από τα εμπλεκόμενα επίπεδα παίζει εν δυνάμει τρεις ρόλους συγχρόνως, δηλαδή σύνολο για άλλα μέλη, μέλος για μεγαλύτερα σύνολα, και φυσικά ενδιάμεσο, είναι απαραίτητο για την αρμονία του όλου το πέρασμα από το ένα επίπεδο στο επόμενο η στο προηγούμενο να γίνεται χωρίς κανένα πρόσκομμα.Είναι ο μόνος τρόπος για το όλον να αποτελεί μια αρμονική οντότητα.

Αυτό επιτυγχάνεται όταν η αναλογία μεταξύ επιπέδων είναι η ίδια και αυτό είναι δυνατό μόνο με την αναλόγια του Φ, πράγμα παρατηρήσιμο εύκολα και συχνά στις αναλογίες της Φύσης. Αυτό αποτελεί και την έννοια των fractals στα μαθηματικά, καθώς και την βασική έννοια στην θεωρία της Διττότητας του Δρ. Γκαρνιέ Μαλέ, όπου μάλιστα κάθε επίπεδο πραγματικότητας λειτουργεί με δική του ροή χρόνου και συνεπώς αντίληψη για την ροή αυτή, προγραμματισμένη στην βιολογία των παρατηρητών που βιώνουν την κάθε πραγματικότητα.

Μικρές αλλαγές σε διαρκή επανάληψη δημιουργούν καινούριες οντότητες.

Ορίζοντες μέσα σε άλλους ορίζοντες: Ο αριθμός Φ εμπεριέχει όμως και δεύτερη θεμελιώδη σύνθεση. Ο Ιταλός μαθηματικός της Αναγέννησης Φιμπονάτσι (σημαδεμένος θα λέγαμε από το όνομά του να κάνει αυτήν την παρατήρηση !) ανακάλυψε πως εάν αρχίσουμε με τον αριθμό 1 και συνεχίσουμε προσθέτοντας τον προηγούμενο (εκτός φυσικά από το ίδιο το 1 στο οποίο προσθέτουμε τον εαυτό του), η αναλογία μεταξύ δύο διαδοχικών αριθμών της σειράς πλησιάζει, χωρίς ποτέ να φτάνει με ακρίβεια, τον αριθμό Φ. Αυτή η διεργασία όμως είναι θεμελιώδης στην Φύση και διέπει, είναι δηλαδή το πρότυπο, οποιασδήποτε εξέλιξης, και ακόμη της ίδιας μας της ζωής.

Διαδικασία εξέλιξης στην Φύση: Η Φύση λοιπόν, και εμείς σαν μέλη της, ακολουθούμε νόμους, πρότυπα. Πρόκειται για άυλες έννοιες που αντιπροσωπεύουν την αρμονία και εμφανίζονται στην ύλη. Πάντα το άυλο προηγείται της υλικής εμφάνισης που απλώς καθρεφτίζει το « αναλλοίωτο και αληθινό » των Πυθαγόρειων και του Πλάτωνα. Το βελανίδι « ονειρεύεται » να γίνει βελανιδιά, που είναι ο τελικός σκοπός του, ο « ελκυστής» του.

Ο Έντισον ονειρεύθηκε τον λαμπτήρα πυράκτωσης πριν τον δημιουργήσει μετά από πολλές προσπάθειες, και ο λαμπτήρας θα εκφράζει πάντα την λειτουργικότητα που ονειρεύθηκε ο δημιουργός του – να φωτίζει. Το ίδιο με τον αγγειοπλάστη και το βάζο που βγαίνει από τον τροχό του. Τα παραπάνω δεν αφήνουν χώρο για τίποτα το τυχαίο. Τα κάθε τι, την στιγμή που υπάρχει, ΠΡΕΠΕΙ να έχει νόημα.

Και το δικό μας νόημα; Ποιό είναι;