Τα μυστήρια της αρχαία Κρήτης

Πέντε και περισσότερο χιλιάδες χρόνια, λοιπόν, πριν την σημερινή εποχή υπήρχε στην Κρήτη μια μορφή θρησκείας, μια λατρεία θεοτήτων της Φύσεως, πνευματικού επιπέδου ανώτερη φυσιολατρία.

Οι κάτοικοι της Κρήτης ήταν από τους πρώτους που απέδωσαν στο θείο, σεβασμό και στα Μυστήρια. Μυστήρια, στα οποία γινόταν χρήση σημείων και συμβόλων και σε αυτά γίνονταν δεκτοί άνδρες και γυναίκες, που τελούσαν, στους μικρούς τότε σε μέγεθος ναούς τους, τις ιερουργίες και τις μυήσεις τους.

Αλλά στο σημείο αυτό πρέπει να γίνει η διάκριση των κυρίως λεγόμενων Μυστηρίων, δηλαδή των τελετών που κανείς δεν μπορούσε να μετέχει αν δεν ήταν μεμυημένος κατά τους απαιτούμενους τύπους, από τις ξεχωριστές εκείνες τελετές, μερικών εορτών, που η επιτέλεσή τους αν και περιοριζόταν σε ιδιαίτερη τάξη ανθρώπων ή γένους - άνδρες δηλαδή ή γυναίκες - δεν ήταν όμως απαραίτητο, οι λαμβάνοντες σ’ αυτές μέρος να είναι μεμυημένοι.

Παράδειγμα είναι οι τελετές μερικών εορτών, που ήταν μέρος της εξωτερικής λατρείας ορισμένων Μυστηρίων, όπως γινόταν στα της Μητέρας Ρέας, στα Κορυβαντικά της Κρήτης κ.λ.π. Αλλά οι γιορτές αυτές είχαν χαρακτήρα προπαρασκευαστικό ορισμένων ατόμων, ανδρών ή γυναικών, νέων ή νεανίδων για μελλοντικές μυήσεις τους στα επίσημα Μυστήρια, όπως γίνεται με τους λεγόμενους δοκίμους στις περισσότερες θρησκείες αρχαίες και σύγχρονες. Οι μειούμενοι στα Κρητικά Μυστήρια διδάσκονταν την Ιατρική, την καθαρτική, την ορχηστρική και τη μουσική τέχνη.

Στην Κρήτη το κύριο μέρος της λατρείας ήταν αρχικά συγκεντρωμένο στο θηλυκό πρόσωπο της θεότητας, στη Μεγάλη Μητέρα, τη Ρέα - Γη ή Μα, γιατί αυτή συμβόλιζε την παραγωγική ανανεωτική φροντίδα της Μητέρας Φύσης. Οι θρησκευτικές τελετές ήταν απόδοση σεβασμού σ’ αυτήν και εκδήλωση της παρακλήσεως για τη βοήθειά της. Και σ’ αυτές πρωτεύουσα θέση είχαν οι Ιέρειές της σαν ομόφυλες της Μεγάλης θεάς.

Πολύ αργότερα πήραν μέρος πρωτεύοντες στις τελετές οι άνδρες, όταν ο βασιλιάς ήταν πλέον και Αρχιερέας και η λατρεία της «γονιμοποιητικής» δυνάμεως της Φύσεως στη μορφή του νεαρού γιου της Μεγάλης Μητέρας, του Κρηταγενή Δία και του Ποσειδώνα στη λατρεία του Ταύρου, κυριάρχησαν στην κρητική θρησκεία.

Η Ρέα, η Μεγάλη πανάρχαια Θεά, η θυγατέρα του Ουρανού και της Γης, η σύζυγός του Κρόνου και η μητέρα του Κρηταγενή Δία, λατρευόταν κάτω από το ιερό Δέντρο της στις υψηλές κορυφές των βουνών και των λόφων, καθώς και στα Ιερά Σπήλαια. Το Ιερό Δέντρο και το Ιερό Σπήλαιο ήταν σύμβολα της μητρότητας και της ζωής.

Γενικά οι Κρήτες για την τέλεση των θρησκευτικών τους καθηκόντων προτιμούσαν χώρους απλούς, μακριά από κάθε επίδειξη. Η Μινωική Θρησκεία, βασισμένη σε βασικά μυστηριακές τελετές, έχει ανάγκη χώρων που υποβάλλουν το λατρευτή. Έτσι συνεχίζεται η χρήση των σπηλαίων, δημιουργούνται ειδικοί χώροι μέσα στα ανάκτορα, χρησιμοποιούνται οι κορυφές «ιερών» λόφων («ιερά κορυφής»), και στα τελευταία χρόνια υπάρχουν οικιακά ιερά.

Στο Ιερό δέντρο μπροστά και κατά τις τελετές μερικών εορτών της εξωτερικής λατρείας, γινόταν κυριότερα η προσφορά καρπών και κρασιού, καθώς και άλλες προσφορές, όπως επίσης και χοροί Ιερειών, Ιερέων και πιστών.

Η λατρεία γενικά προσφερόταν με πολλούς τρόπους. Ο πιστός παρουσιαζόταν στο Ιερό ή στην αόρατη θεότητα, όρθιος με το άκρο χέρι σφιγμένο και υψωμένο στο μέτωπο. Ακολουθούσε έπειτα η συμβολική λατρευτική πράξη, που εκδηλωνόταν κυρίως με την αναίμακτη προσφορά από καρπούς, νερό και μέλι ή κρασί και λάδι.

Κατά κανόνα οι τελετές άρχιζαν με την κάθαρση, που ήταν συνήθως πλύση των χεριών με αγιασμένο νερό, γιατί οι πιστοί έπρεπε να περάσουν καθαροί προς τον τόπο κατοικίας της θεότητας. Ακολουθούσαν οι προσφορές και οι αναίμακτες θυσίες, καθώς και χοροί με τους οποίους οι χορευτές και οι χορεύτριες έρχονταν σε έκσταση για διευκόλυνση της επικοινωνίας με τη θεότητα.

Από τις γιορτές αυτές σημαντικότερη ήταν Τα Ταυροκαθάψια : παιγνίδια και αγώνες με ταύρους που γίνονταν την εποχή που ξαναγεννιέται η φύση και ο άνθρωπος, την άνοιξη.

Η «Ιστορία του Ελληνικού Έθνους» 1970, τις ερμηνεύει ως εξής : «Το αγώνισμα βασίζεται στην ιερότητα του Ταύρου και στη σημασία του για τις λατρείες της γονιμότητας. Στην Κρήτη ο Ταύρος ταυτιζόταν με τον Ουρανό και τον Ήλιο, που γονιμοποιούν τη γη με τη ζέστη και τις βροχές, ενώ το θηλυκό στοιχείο η θεϊκή αγελάδα συσχετιζόταν με τη Σελήνη, που το σχήμα της θυμίζει κέρατα».

Πιθανόν, λοιπόν γι’ αυτόν το λόγο στις Κρητομινωικές Ταυροπαιδίες συμμετείχαν γυναίκες, που πρόσθεταν με την παρουσία τους τη χροιά ερωτικών παιγνιδιών με τον ώριμο και σφριγηλό ταύρο και που μ’ αυτές δηλωνόταν η συμβολική έννοια των τελετουργιών της γονιμότητας.

Ο ταύρος συλλαμβανόταν ζωντανός, χωρίς να πληγωθεί, με παγίδα από δίχτυ ή τον άρπαζε ξαφνικά ο ασκημένος θηρευτής από τα κέρατα και τον ακινητοποιούσε με το βάρος του, ως ότου τον δέσουν. Αργότερα αυτή η δραματική και επικίνδυνη σκηνή επαναλαμβανόταν μέσα στο θεατρικό χώρο της πολιτείας, για να χαρεί όλο το πλήθος το μοναδικό θέαμα. Το αγώνισμα πλουτιζόταν με νέα τολμηρά, ακροβατικά στοιχεία. Άντρες και γυναίκες πιάνονταν από τα κέρατα του ζώου και πηδούσαν με ποικίλες στάσεις επάνω στη ράχη του, ξαναπέφτοντας ύστερα στη γη.

Ο ταύρος θυσιαζόταν αργότερα, αλλά δε σκοτωνόταν κατά την ταυρομαχία. Οι αθλητές ήταν άοπλοι και αγωνίζονταν μόνο με το κορμί τους. Έτσι η κρητική ταυρομαχία μένει ένα ευγενικό και χαριτωμένο παιγνίδι, σύμφωνα με το χαρακτήρα ολόκληρου του μινωικού πολιτισμού.

Όση ώρα ο Ταυροκαθάπτης βρισκόταν πάνω στον ταύρο σειόταν και ένιωθε σαν να γίνεται γύρω του σεισμός. Το όλο αγώνισμα δηλαδή ήταν μια μίμηση του σεισμού, τον οποίον ο ταυροκαθάπτης προσπαθούσε να δαμάσει.

Οι τελετές αυτές ίσως αποσκοπούσαν στην αποτροπή του σεισμού με μαγικό τρόπο. Γι’ αυτό άλλωστε παρατηρούμε ότι τα ταυροκαθάψια τελούνταν σε περιοχές που μαστίζονταν από σεισμούς.

Στις μέρες των γιορτών γίνονταν σαν μέρος της εξωτερικής λατρείας κι άλλοι αγώνες, θεάματα και παιγνίδια κάτω από τα μεγάλα Ιερά Δέντρα.

Αυτά όμως είχαν σημασία για την εξωτερική λατρεία. Υπήρχαν όμως και τα Μυστήρια, με μυήσεις προορισμένα για τους λίγους πνευματικά περισσότερο ικανούς από τους πολλούς.

Τα Μυστήρια στην αρχαία Κρήτη ήταν διαχωρισμένα σε δυο μεγάλες λατρευτικές κατηγορίες : στα της Μεγάλης Μητέρας Ρέας - Γης και στα Μυστήρια του Κρηταγενή Ιδαίου Δία, αν και στις δυο αυτές κατηγορίες μυούνταν γυναίκες και άνδρες.

Όταν ο Πυθαγόρας πήγε στην Κρήτη για να μυηθεί, λέει ο Πορφύριος, στα Μυστήρια, έκανε καθαρμούς στην παραλία της Κρήτης αφού νήστεψε εννιά μέρες και έπειτα πήγε στο Ιδαίο Άντρο όπου γινόταν η μύηση. Αν σταθούμε στη μύηση του Πυθαγόρα, οπωσδήποτε οι υποψήφιοι έπρεπε προηγουμένως να καθαρθούν στη θάλασσα και να νηστέψουν εννιά μέρες. Επίσης η μύηση γινόταν στο Ιδαίο Άντρο.

Για το πως γινόταν η μύηση εκείνα τα χρόνια δεν γνωρίζουμε απολύτως τίποτα. Και όσα γράφονται αποτελούν εικασίες που στηρίζονται σε αυθαίρετες και ατελείς πληροφορίες των αρχαίων και μάλιστα Αττικών συγγραφέων τους οποίους ρητώς κατακρίνει ο Πλάτωνας για τις μεροληπτικές για τους Κρήτες γνώμες και κρίσεις τους.

Μερικοί πιστεύουν ότι το ανάκτορο της Κνωσού ήταν ναός και ότι εκεί τελούνταν τα Μυστήρια. Τη γνώμη τους τη στηρίζουν στο γεγονός ότι μέσα στο ανάκτορο της Κνωσού βρέθηκε ένας μικρός βωμός και πάνω του βρέθηκαν θρησκευτικά σύμβολα.

Κεντρικά στοιχεία των μυητικών τελετών είναι ο πλασματικός θάνατος και η πλασματική αναβίωση του μύστη, που πεθαίνει στην παλιά του κατάσταση και ανασταίνεται σε μια υψηλότερη σφαίρα.

Επίσης το πολύ διαδεδομένο έθιμο στην Κρήτη, ως την ελληνιστική εποχή ήταν ότι τα αγόρια και τα κορίτσια από ελεύθερους γονείς, όποια κι αν ήταν η ειδικότητά τους, υποβάλλονταν στο σύστημα της ομαδικής μυήσεως, που αντικαθιστούσε την εκπαίδευση, τον εξαγνισμό, τη δοκιμασία και την τελειοποίηση. Εμπιστεύονταν τα παιδιά όταν πλησίαζαν να γίνουν έφηβοι, σε ηλικιωμένους παιδαγωγούς που τα συγκέντρωναν σε ομάδες ή αδερφάτα : γνωρίζουμε τα ονόματα των Μελισσών, των Άρκτων, των Δακτύλων, των Κουρητών, των Κυκλώπων. Αυτοί ήταν οι σύντροφοι και μύστες του υπέρτατου θεού της Ίδης.

Τα διδασκαλεία όπου γινόταν η μύηση ήταν ανάλογα με τις περιοχές, για βοσκούς, σιδηρουργούς, χτίστες, αγγειοπλάστες, κυνηγούς, μάντεις. Σκοπός τους ήταν να μεταμορφώσουν το ατελές αυτό πλάσμα, το παιδί, σε τέλειο ον, αυτή την χωρίς προσωπικότητα, φύλο και πραγματικό όνομα κάμπια, σε ζωντανό μέλος του κοινωνικού συνόλου.

Κι έτσι, το έπαιρναν μακριά από το χωριό, από τους γονείς και τα παιγνίδια του, το ανάγκαζαν να κοιμάται σε σκληρό κλινάρι, να μαθαίνει να μηχανεύεται και να κυνηγάει για να ζήσει, να μαθαίνει να κυριαρχεί το φόβο του, καθώς κατέβαινε στις σπηλιές, όπου γινόταν η μύηση και καθώς αντίκριζε «τέρατα» ή προσωπεία, να μαθαίνει, τέλος, τους κανόνες και τα κόλπα του επαγγέλματος. Αγόρια και κορίτσια άλλαζαν ρούχα, φορούσαν προσωπεία, φτιάχνονταν. Εξομοιώνονταν για μια στιγμή με νεκρούς. Μύηση σημαίνει καινούρια απαρχή. Πρέπει να πεθάνει κανείς για να ξαναγεννηθεί.

Έτσι ο νέος - α κατά τη διάρκεια των μυητικών αυτών ιεροτελεστιών πρέπει να αποδείξει ότι μπορεί να αναλάβει τις ευθύνες του - της και να δείξει το θάρρος και την αντοχή του - της. Ο μυούμενος - η «πεθαίνει» για να «ξαναγεννηθεί», αποποιείται την άγνοια και ασκείται στη γνώση, στην ουσία «εκπαιδεύεται». Με τη μύηση οι νέοι καθαίρονται, διδάσκονται και εντάσσονται στη νέα τους κατάσταση.

ΓΥΝΑΙΚΕΣ ΟΛΥΜΠΙΟΝΙΚΕΣ – ΙΑΤΡΟΙ – ΜΑΘΗΜΑΤΙΚΟΙ – ΖΩΓΡΑΦΟΙ – ΦΙΛΟΣΟΦΟΙ – ΗΡΩΙΔΕΣ & ΗΓΕΡΙΔΕΣ ΣΤΗΝ ΑΡΧΑΙΟΤΗΤΑ

Η Αρχαία Ελληνίδα, πρό της χριστιανικής λαίλαπος, που έπληξε σαν πανούκλα την Ελλάδα, υπήρξε μια γυναίκα ισορροπημένη, ελεύθερη, ανεξάρτητη και κυρίως, υπήρξε μια μητέρα μορφωμένη κι’ ευτυχισμένη. Αυτές οι ευτυχισμένες και ικανοποιημένες γυναίκες, (συχνά επιστήμονες), ήταν οι μητέρες που μεγάλωσαν και παρέδωσαν στην Ανθρωπότητα τους πιο μεγαλοφυείς άνδρες που πέρασαν ποτέ, όπως τον Αριστοτέλη, τον Ηράκλειτο, τον Πυθαγόρα, τον Αισχύλο, τον Σωκράτη, τον Αναξαγόρα, τον Αρχιμήδη, τον Πρωταγόρα, τον Θαλή κ.λ.π. και δεκάδες άλλους.

Γι’ αυτό και οι γυναίκες –επιστήμονες ήταν και τα πρώτα θύματα του τυφλού μίσους των χριστιανών, όπως η Υπατία, η Αλεξανδρινή Φιλόσοφος και Μαθηματικός, που δολοφονήθηκε άγρια από τον ίδιο τον Πατριάρχη Αλεξανδρείας Κύριλλο μπροστά στο φανατισμένο χριστιανικό πλήθος που παραληρούσε ενθουσιασμένο για το μαρτύριο της άτυχης κοπέλλας, Οι χριστιανοί, που ουδέποτε ανέχθηκαν την Ευτυχία, την Επιστήμη, την Ομορφιά, (θανάσιμα αμαρτήματα), μισώντας τον ευτυχισμένο τρόπο ζωής των Ελλήνων και τις γυναίκες θανάσιμα, καταδιώκουν μέχρι σήμερα τον αξεπέραστο Ελληνικό Πολιτισμό και ιδιαιτέρως την πιο λαμπρή προμετωπίδα του: Τους Ολυμπακούς Αγώνες, αυτήν την ανιδιοτελή άμιλλα των ευγενικών νέων και νεανίδων, τον αγώνα για ένα δάφνινο στεφάνι, οπωσδήποτε πριν τον καταντήσουν σε αγώνα ντόπας, χρήματος και ξεδιαντροπιάς.
Το Παιδαγωγικό « Ινστιντούτο» με την δεύτερη ξενική λέξη του, μας δηλώνει ωμά και την επί του Ελληνισμού ξένη κυριαρχία, καθώς με την βοήθεια « Υπουργείου Α-Παιδείας & Θρησκευμάτων » κατασκευάζει Εκπαιδευτικές Απάτες, εξομβελίζοντας από τα βιβλία της Ιστορίας όλες τις λαμπρές Ελληνίδες Επιστήμονες, τις Ιατρούς, τις Ζωγράφους, τις Μαθηματικούς, τις Φιλοσόφους, Ποιήτριες και Ηρωϊδες, αλλά κυρίως, τις δυναμικές Ελληνίδες Ολυμπιονίκες της Αρχαιότητας.
Το αποκορύφωμα του μισογυνισμού και της υστερικής παράκρουσης των Νέο-Ελλήνων, ξεπέρασε κάθε προηγούμενο, όταν στον Ιερό χώρο της Άλτεως στην Ολυμπία, κατά την τελετή έναρξης των Ολυμπιακών Αγώνων, ακούσθηκε σε ολόκληρη την Οικουμένη το πιο ασύστολο και πιο θρασύ ψεύδος : « Για πρώτη φορά γυναίκες αγωνίζονται στον Ιερό χώρο της Ολυμπίας !» ΄Αστοιχείωτοι, αγράμματοι, μωροί και ανάξιοι !

• Οι Γυναίκες Ολυμπιονίκες της Αρχαιότητος
Η Βελιστίχη από την Μακεδονία, Ολυμπιονίκης. Εικόνα της υπήρχε στην Ολυμπία με την επιγραφή : « …. επί μέν τη συνωρίδι Βελιστίχην εκ Μακεδονίας της επί θαλάττη » Παυσανίας ‘Ηλ. Δ΄ 8 11.
Η Ευρυλεωνίδα από την Σπάρτη, Ολυμπιονίκης « …νίκην δε ίππων συνωρίδι ανείλετο Ολυμπικήν» (δηλαδή επέτυχε πρώτη νίκη στον αγώνα αρματοδρομίας δίϊππων αρμάτων) Παυσανίας Λακωνικά 8, 6.
Η Κυνίσκα, « θυγάτηρ Αρχιδάμου, βασιλεύσαντος Σπαρτιατών, αδελφή δε Αγησιλάου, (ήτο ) η πρώτη ιπποτρόφησε γυναικών και Ολυμπίαση πρώτη νίκην ανείλετο άρματι » Παυσανίας, Λακωνικά 15, 1.

• Οι νικήτριες στα Πύθια- ΄Ισθμια- Νέμεα
Η Τρύφωσα, η πρώτη Ελληνίδα που ανεδείχθη τρείς φορές Σταδιονίκης ( αγών δρόμου 187 μ .) Νίκησε δύο φορές στα Πύθια και μία στα ΄Ισθμια.
Η Διονυσία. Δύο φορές Σταδιονίκης στα ΄Ισθμια.

• Η νικήτρια στην «΄Ενοπλη Απόβαση »
Είναι η αθλήτρια Ηδεία. Υπήρξε το παιδί- θαύμα της εποχής, που διακρίθηκε όχι μόνον ως αθλήτρια αλλά και ως καλλιτέχνιδα. Αναδείχθηκε Ισθμιονίκης σ’ ένα επικίνδυνο και κατ’ εξοχήν ανδρικό άθλημα, αυτό της «Ένοπλης Αποβάσεως», πηδώντας από τέθριππο άρμα, ένοπλη, με περικεφαλαία- θώρακα- δόρυ- ασπίδα, ενώ αυτό έτρεχε με μεγάλη ταχύτητα. Επιπλέον υπήρξε και Σταδιονίκης στα Νέμεα και νίκησε στους αγώνες κιθαρωδίας των Σεβαστείων της Αθήνας. Την πληροφορία την παίρνουμε από μία επιγραφή του 45 μ. Χ.

• Oι Πυθαγόρειες Μαθηματικοί & Φιλόσοφοι
Η Δαμώ . Κόρη του Πυθαγόρα και Πυθαγόρεια φιλόσοφος η ίδια. Αρνήθηκε να πωλήσει την μυστική φιλοσοφία του πατέρα της στον Πλάτωνα. Ασκληπιγένεια, Μέλισσα, Πυθαγόρεια Φιλόσοφος και ποιήτρια, η Αμβροτέλεια, Βαβελύκα, Βοιώ, Εχεκράτεια, Θεάδουσα, Θεανώ, Θέμιστα, Κλεαίχμα, Κρατησίκλεια, Λεόντιον, Μιλλία, Μυία, Οκελώ, Πεισιρρόδη, Τυρνησίς και Χειλωνίς.

• Οι Γυναίκες πολεμίστριες
Η Τελέσιλλα, η ποιήτρια από το ΄Αργος. Η Τελέσιλλα περιγράφεται πάνοπλη και με το
ξίφος στο χέρι, πάνω στα τείχη της πόλεως, να περιμένει την επίθεση του περίφημου Κλεομένη του Γ΄ της Σπάρτης και του στρατού του, την στιγμή κατά την οποία οι άνδρες της πόλεως απουσίαζαν σε εκστρατεία. Η Τελέσιλλα, ( 5ος π.Χ αιών) με τα ποιήματά της δυνάμωσε το ηθικό των άλλων γυναικών της πόλεως, που πήραν τα όπλα και νίκησαν τον φοβερό στρατό των Σπαρτιατών. Τον ανδριάντα της στο ΄Αργος, τον είδε ο Παυσανίας.

• Οι Γυναίκες Ιατροί
Η Αγνοδίκη. Η τολμηρή Αθηναία ιατρός που ντύθηκε ανδρικά και σπούδασε στην Σχολή του Ηρόφιλου στην Αλεξάνδρεια. Η Αγνοδίκη, διακρίθηκε στην Γυναικολογία και υπήρξε η αιτία να καταργηθεί η σχετική Νομοθεσία που επέτρεπε στις γυναίκες να φοιτούν μεν στις Ανώτατες Σχολές Μαιευτικής, όπως π.χ. του μεγάλου γυναικολόγου Σωρανού του Εφεσίου, αλλά να ασκούν μόνον την μαιευτική, Η Δεινομάχη, κόρη του Ιπποκράτους- Ιατρός, Ασπασία- Γυναικολόγος ( όχι, δεν είναι η σύντροφος του Περικλή ) Ερμιόνη & Ευτυχία, οι δύο αδελφές Ιατροί και οι δύο Ζηναϊς & Φιλονίλα, ιδρύτριες Λαϊκού Νοσοκομείου στην Ταρσό, Θεοδοσία, Μητροδώρα , η Ολυμπιάς η Θηβαία, η Σαλπία, η Στραβωνία, η Φωκαϊς.

• Η Νομομάθεια των Αρχαίων Ελληνίδων
Οι αρχαίες Ελληνίδες, εδιδάσκοντο υποχρεωτικά, εκτός των άλλων μαθημάτων τους και την νομομάθεια, τους νόμους τους οποίους απομνημόνευαν σε ωδές, « γράμματα τε μανθάνειν και τας εκ του νόμου ωδάς » ,όπως μας πληροφορεί ο Στράβων. Η νομοθεσία ήταν γραμμένη σε έμμετρους στίχους, τους οποίους απήγγειλαν με συνοδεία λύρας, κάτι που εμπνεύσθηκε ο μεγάλος νομοθέτης Χαρώνδας ο Καταναίος και τον μιμήθηκε ο Σόλων ο Αθηναίος.

• Η γυναίκα στο ανώτατο Δημοκρατικό Αξίωμα
Στην Έφεσσο, υπήρχε γυναίκα- Κυβερνήτης και αυτό φαίνεται από τις επιγραφές. Έφερε τον τίτλο : « Κοσμήτειρα» = Κόσμος- Κυβερήτης- Άρχων- Διοικητής. ( Αριστ. Πολιτ. 2, 10).

• Οι Γυναίκες Ηγερίδες & Νομοθέτες
Η Δημώνασσα. Η Αρκαδικής καταγωγής βασίλισσα της Κύπρου και σπουδαία νομοθέτις, Η Βερενίκη, κόρη του ΄Ελληνος βασιλέως της Κυρήνης ,σύζυγος του Πτολεμαίου του Γ΄. Η Κλεοπάτρα, η βασίλισσα της Αιγύπτου που παρά τα ελαττώματά της, ήταν γλωσσομαθής, μορφωμένη και ήταν Μακεδονικής καταγωγής, που και συνέγραψε το έργο « περί μέτρων & σταθμών », το οποίο σώζεται μέχρι σήμερα. Η Κυάνη, η δυναμική αδελφή του Μ. Αλεξάνδρου που φρόντισε για την ομαλή διαδοχή του Μακεδονικού θρόνου, αλλά δολοφονήθηκε από τον σφετερισθέντα τον θρόνο Αλκέτα.

• Ο σεβασμός των γυναικών στον Όμηρο
Στην Ιλιάδα του Ομήρου, βλέπουμε την Ωραία Ελένη να τριγυρίζει ελεύθερη κι’ ανέμελη πάνω στα τείχη της Τροίας, να συνομιλεί άφοβα με τον πεθερό της ( ο οποίος σήκωνε το και τεράστιο βάρος του πολέμου εξ αιτίας της ), να του δείχνει ονομαστικά τους δυνατώτερους βασιλείς των Αχαιών, χωρίς κανείς από τους παρισταμένους Τρώες να την προσβάλλει. Οι Αχαιοί, αντίθετα με τους χριστιανούς, δεν λιθοβόλησαν την ελαφρόμυαλη μοιχαλίδα, αλλά αναμετρήθηκαν με τους Τρώες στο πεδίον της μάχης για 10 ολόκληρα χρόνια. Ούτε όμως οι Τρώες δεν παρέδωσαν την φυγάδα- βασίλισσα, στους ΄Εληνες, σεβόμενοι ότι ίδια δεν το ήθελε. Ο Μενέλαος, αντί να εκδικηθεί την ωραία του γυναίκα την προστάτεψε, θεωρώντας ότι τον άνδρα- μοιχό έπρεπε να τιμωρήσει κι’ όχι την ίδια.
Στην Οδύσσεια, βλέπουμε ότι οι μνηστήρες σέβονται την Πηνελόπη και δεν την εξαναγκάζουν δια της βίας να υποκύψει στις επιθυμίες τους, να την χτυπήσουν ή να την βιάσουν. Η Ιστορία όμως, έχει αδικήσει πάρα πολύ την Πηνελόπη, διότι αυτή η μεγάλη βασίλισσα, είναι η « εν πνεύματι νικώσα » και η περίφημη πίστη της εδράζεται στην ψυχρή Λογική της, στην σοφία της και στο κοφτερό μυαλό της. Η Πηνελόπη κατάφερε εύκολα να πείσει τους μνηστήρες ότι είναι μία άτολμη κι’ απροστάτευτη γυναίκα, ενώ στην πραγματικότητα είναι σκληρή, πολυμήχανη, ξεροκέφαλη και πεισματάρα. Γνώριζε πολύ καλά ότι, εάν παντρευόνταν έστω και έναν από τους μνηστήρες, αυτός αμέσως θα δολοφονούσε τον διάδοχο – γυιό της Τηλέμαχο, πιθανόν και την ίδια, ενώ οι υπόλοιποι, δυσαρεστημένοι, θα λεηλατούσαν το ανάκτορό της και την περιουσία της για να την εκδικηθούν. Πώς λοιπόν να νικήσουν οι μνηστήρες αυτήν την δυναμική βασίλισσα με την αθέατη δύναμη και το ακατάβλητο θάρρος, που άντεξε μια αδιάκοπη αντιπαράθεση μαζί τους επί 20 ολόκληρα χρόνια; Η Πηνελόπη, είναι η αντάξια σύζυγος του πολυμήχανου Οδυσσέα, που δεν σπατάλησε τον χρόνο της, ούτε χάρισε τον θρόνο της στα σχολιαρόπαιδα, ( τα οποία έπαιζε στο ένα της δάχτυλο), εμποδίζοντάς τους σαν κέρβερος ν’ αρπάξουν την θέση αυτού του τόσο ξεχωριστού ήρωα και αγαπημένου της συζύγου, του Οδυσσέα. Η Πηνελόπη τους νίκησε, κι’ ο Οδυσσέας απλώς τους σκότωσε.

• Οι γελοίες θέσεις των «Πατέρων» της Εκκλησίας
Ιωάννης ο Χρυσόστομος: « Μεταξύ όλων των θηρίων δεν υπάρχει ζώον περισσότερον άγριον και επιβλαβές της γυναικός….. »
Μέγας Αθανάσιος : «… Τις γυναίκες που δεν αξίζει να υπολογίζει κανείς τη γνώμη τους ούτε για τα πιο κοινά πράγματα, αυτοί οι αθεόφοβοι και βλάσφημοι ( οι Έλληνες) να τις σέβωνται και να τους αποδίδουν τιμές Θεού που μόνον αρσενικός είναι; (!!)
ΤΟ 583 μ.Χ συνήλθε η Σύνοδος της Magon με μοναδικό αντικείμενο συζητήσεως « εάν η γυναίκα ανήκει ή όχι στο ανθρώπινο γένος και εάν έχει ψυχή…» και οι Θεοφώτιστοι – μισογύνηδες πατριοί μας, απεφάνθησαν ότι : « η γυναίκα ούτε άνθρωπος είναι, ούτε ψυχή έχει …». Αυτό το υστερικό και παρακρουστικό παραλήρημα μισογυνισμού, φωνάζει εκ του μακρόθεν για το τι είδους « άνδρες » εκτρέφει ο χριστιανισμός, γεμάτους μίσος, χολή και δηλητήριο. ( Τα αγοράκια όμως, τα αγαπούσαν πολύ…..)
Στο αντίποδα, ο μεγάλος μας Σοφοκλής υμνεί τις Σπαρτιάτισσες με τους σχιστούς χιτώνες στα πλάγια των μηρών, ( όπως οι σημερινές φούστες), τις λεγόμενες « φαινομηρούσες» :
« Και την νεαρή την βλέπεις, που ο άραφτος χιτώνας της απ’ τον ολάνοιχτο μηρό της γλυστράει Ερμιόνη…»

Επίλογος
Οι Αρχαίες Ελληνίδες, ήταν όμορφες, δυναμικές, μορφωμένες, προνομιούχες κι’ έπαιζαν ενεργό – πρωταγωνιστικό ρόλο, στις ελληνικές αρχαίες κοινωνίες. Δεν ήταν μόνον « επί κάλλει νικώσαι » αλλά και « εν πνεύματι νικώσαι ». Αντιθέτως, στα υπόλοιπα έθνη, οι γονείς, αντήλλασσαν τις κόρες τους με ….γαϊδούρια, με …. βώδια ή τις πωλούσαν σαν ..εργατικά χέρια. Μετά την καταστροφική εισβολή των εκβαρβαρισμένων χριστιανών στην δύσμοιρη χώρα μας, οι υπερήφανες Ελληνίδες υποβιβάστηκαν σε άφωνα- άτολμα πλάσματα, χωρίς να αντιλαμβάνονται την τεράστια δύναμή τους. Εάν οι σύγχρονες μητέρες αποφασίσουν να μελετήσουν τις σπουδαίες προγόνισσές τους και να διαπαιδαγωγήσουν τα παιδιά τους με τις ατόφιες προ-χριστιανικές ελληνικές αξίες, κι’ όχι με τις χριστιανικές ανοησίες και μπουρδολογίες, εάν πάψουν να μασκαρεύουν κάθε Χριστούγεννα αυτά τα δύσμοιρα Ελληνόπουλα σε εβραίες «Μαρίες» και εβραίους « Ιωσήφ», μόνον τότε θα αποτινάξουμε την τυραννία του Ιουδαϊκού Ιερατείου και θα μεταμορφωθούμε σε ΄Έλληνες πολίτες, με δυναμική συμμετοχή στο γίγνεσθαι, διεκδικώντας την μερίδα του λέοντος σε αποφάσεις, οι οποίες καθορίζουν την ζωή μας, κι’ όχι να μας παίζουν στα ζάρια όπως σήμερα.
Η Εληνίδα μητέρα, είναι το μόνο φάρμακο της παραπαίουσας κι’ εκβαρβαρισμένης ελληνικής κοινωνίας, που βρίθει από Βία, Ναρκωτικά, Πορνεία, Αυτοκτονίες, πρόωρες απογοητεύσεις, και πρόωρους θανάτους. Οι Έλληνιδες μητέρες, ή θα δώσουν ελπίδα για ένα ευτυχισμένο μέλλον των παιδιών τους, βασισμένο στις ελληνικές αξίες ή θα την αποκλείσουν εντελώς, εξεβραϊζοντας τα ανύποπτα Ελληνόπουλα με την χριστιανική -απάνθρωπη «διδασκαλία» που εκτός από «Αγάπη», οτιδήποτε άλλο διδάσκει! Η εβραϊκή «Ορθόδοξη » θρησκεία που προσκυνούν με όση ευλάβεια, δεν είναι παρά μια στυγνή κατοχύρωση των εβραϊκών συμφερόντων, που στοχεύει στον αφανισμό των Ελλήνων από τον πλανήτη. Θέλουν λοιπόν οι Έλληνιδες μητέρες, τον αφανισμό των παιδιών τους;. Στο χέρι τους βρίσκεται η απαλλαγή μας από το Ιουδαϊκό Ιερατείο και η οριστική μας λύτρωση, γιατί οι ελληνίδες μητέρες, κρατούν στο χέρι τους ολόκληρη την Ελλάδα Καιρός ν’ αναλάβουν την σωτήρια δράση τους. Να τολμήσουν!
Γιατί η Ελλάδα, δεν έχει ανάγκη ούτε από χριστιανούς, ούτε από Δωδεκαθεϊστές καντηλανάφτες, τους οποίους οι ίδιοι οι εχθροί μας χρηματοδοτούν. Η Ελλάδα έχει ανάγκη από την Επιστήμη της, την Φιλοσοφία της, την Τεχνολογία της, πράγματα που εκμεταλλεύονται οι δήμιοι της Ευρώπης σε βάρος μας και το πληρώνουμε ακριβά. Φθάνει πιά!
----------------
Βιβλιογραφία:
 Παναγιώτης Κυριακόπουλος : « Η Αποκάλυψη της Αρχαίας Ελληνίδας »

7 θεραπευτικές «ικανότητες» του γέλιου

Εκτός από το γεγονός ότι φέρνει τους ανθρώπους πιο κοντά και λειτουργεί λυτρωτικά για την ψυχοσύνθεση και την ευφορία του κάθε ανθρώπου, το γέλιο είναι ικανό να μειώσει την αρτηριακή πίεση, το στρες, να βελτιώσει την καρδιακή υγεία, να προσφέρει μακροζωία. Όπως πολύ εύστοχα έχει επισημάνει και ο αμερικανός ακτιβιστής Michael Pritchard «Δε σταματάς να γελάς επειδή γερνάς. Γερνάς επειδή σταματάς να γελάς». Γελάτε λοιπόν γιατί είναι θεραπευτικό και για του λόγου το αληθές, το γέλιο…

Μειώνει την αρτηριακή πίεση



Έρευνες έχουν δείξει, ότι αρκετοί ασθενείς με υψηλή αρτηριακή πίεση, κατάφεραν να τη μειώσουν σημαντικά όταν έκαναν το γέλιο, καθημερινή τους συνήθεια. Παράλληλα, μείωσαν τον κίνδυνο εγκεφαλικών επεισοδίων και καρδιακών προσβολών, βλέποντας την πιο εύθυμη πλευρά της ζωής. Πιο συγκεκριμένα, μελέτες έχουν δείξει ότι είκοσι με τριάντα λεπτά γέλιου αρκούν για να μειώσουν την αρτηριακή πίεση ακόμα και υγιείς ενήλικες.

Αντιαγχωτική δράση

Το γέλιο συμβάλλει σημαντικά στη μείωση της παραγωγής των ορμονών του στρες στον οργανισμό, μία κατάσταση, η οποία μπορεί να οδηγήσει στην καλύτερη λειτουργία του ανοσοποιητικού συστήματος. Το γέλιο λειτουργεί διττά στην περίπτωση του στρες: από τη μία, ανταποκρίνεται στην αυξημένη καρδιακή συχνότητα και τη γρήγορη αναπνοή, ενώ παράλληλα με την ολοκλήρωση του γέλιου, η αντίδραση του οργανισμού είναι η χαλάρωση.

Το γέλιο ως παυσίπονο



Μια μελέτη διαπίστωσε, ότι οι ασθενείς με χρόνιους πόνους εμφάνισαν 55% μείωση της αντίληψης του πόνου μετά από 8 εβδομαδιαίες συνεδριών με «θεραπεία γέλιου». Ενώ το γέλιο είναι απίθανο να ξεπεράσει τη χρησιμότητα των αναλγητικών για την αντιμετώπιση του πόνου, η θεραπεία γέλιου θα μπορούσε κάποια στιγμή να γίνει ένας χρήσιμος τρόπος για τη βελτίωση του χρόνιου πόνου, χωρίς τις παρενέργειες των φαρμάκων. Η λειτουργία αυτή οφείλεται στην απελευθέρωση ενδορφινών, των φυσικών παυσίπονων του σώματος, που ενεργοποιούνται με το γέλιο.

Το γέλιο… αδυνατίζει

Την επόμενη φορά που θα απολαύστε ένα καλό γέλιο, δώστε προσοχή στην αντίδραση του σώματός σας. Αυξάνεται ο ρυθμός της αναπνοής και των χτύπων της καρδιάς ενώ πάλλονται οι μυς. Με λίγα, λόγια αυξάνεται ο μεταβολικός σας ρυθμός, γεγονός που βοηθά στο κάψιμο των θερμίδων. Ως αποτέλεσμα, το γέλιο βοηθά να μειώσετε τον κίνδυνο της παχυσαρκίας και των αρνητικών επιπτώσεων που επιφέρουν τα περιττά κιλά. Για τους ειδικούς μάλιστα, δεν αποτελεί έκπληξη, το γεγονός ότι ένα πραγματικά καλό γέλιο, δίνει την αίσθηση ότι μόλις έχετε βγει από το γυμναστήριο. Στην πραγματικότητα, δέκα έως δεκαπέντε λεπτά γέλιου καίει περίπου 50 θερμίδες.

Μειώνει τα επίπεδα σακχάρου στο αίμα

Μια πρόσφατη μελέτη εξέτασε ασθενείς με σακχαρώδη διαβήτη και διαπίστωσε, ότι οι συμμετέχοντες είχαν χαμηλότερα επίπεδα σακχάρου στο αίμα μετά από την παρακολούθηση μία κωμωδίας από ό,τι κάποιοι άλλοι που παρακολούθησαν μία βαρετή διάλεξη. Αν και μένει να δούμε κατά πόσο το αποτέλεσμα αυτό ισχύει και για εκείνους που δεν πάσχουν από σακχαρώδη διαβήτη, η αλήθεια είναι, ότι το γέλιο μπορεί να βοηθήσει σε γενικές γραμμές, στη ρύθμιση των επιπέδων σακχάρου στο αίμα.

Βελτιώνει την ποιότητα του ύπνου



Ο ύπνος είναι βασική προϋπόθεση της καλής υγείας και όπως είναι γνωστό, η έλλειψή του μπορεί να οδηγήσει σε ποικίλες ασθένειες από την έλλειψη αυτοσυγκέντρωσης μέχρι την υψηλή αρτηριακή πίεση και την κατάθλιψη. Μία καλή δόση γέλιου προσφέρει χαλάρωση, μειώνει τα επίπεδα του πόνου και του άγχους «εξορκίζοντας» στην ουσία την αϋπνία.

Βελτιώνει την αιματική ροή

Μια μελέτη του Πανεπιστημίου του Μέριλαντ διαπίστωσε, ότι οι άνθρωποι που παρακολούθησαν κωμωδίες, ως μέρος της έρευνας, έτειναν να έχουν καλύτερη ροή του αίματος, από τους συμμετέχοντες που παρακολούθησαν δράματα. Με απλά, λόγια το γέλιο μπορεί να βοηθήσει στην προστασία της υγείας των οργάνων σας, φέρνοντας τους το οξυγονωμένο αίμα που χρειάζονται για να λειτουργήσουν σωστά.

Όμηρος: Η επίδραση του έργου του συνεχίζει να διαπνέει τον κόσμο μας ακόμα και σήμερα...

Ο Όμηρος φέρεται ως ο συγγραφέας των ποιητικών κειμένων της Ιλιάδας και της Οδύσσειας, από τα πρώτα κείμενα της Ιστορικής περιόδου της αρχαίας Ελλάδας, γνωστά ως «Ομηρικά Έπη». Για τη ζωή του υπάρχουν ελάχιστες πληροφορίες και αυτές αντιφατικές, ενώ η φιλολογική επιστήμη των δύο τελευταίων αιώνων αμφισβήτησε ακόμη και την ύπαρξή του.

Ο άνθρωπος που θα άφηνε το στίγμα του βαθιά στον ελληνικό πολιτισμό και κατόπιν στον δυτικό κόσμο δεν έχει ανάγκη από εισαγωγές.

Γεννημένος κάπου μεταξύ 12ου-8ου αιώνα π.Χ. στα παράλια πιθανότατα της Μικράς Ασίας, ο Όμηρος θα δημιουργούσε μια μακρά λογοτεχνική παράδοση, με το αφηγηματικό του ύφος να μένει φάρος στους κατοπινούς συγγραφείς της οικουμένης.

Κι όμως, για κάποιον με τέτοια παγκόσμια επίδραση συναίνεση φαίνεται να μην υπάρχει πουθενά!

Οι ακαδημαϊκοί δεν έχουν σταματήσει να ερίζουν για τη ζωή και το έργο του, με μερίδα μελετητών να αμφισβητεί ακόμα και την ίδια την ύπαρξή του.

Ας δούμε λοιπόν τι ξέρουμε και κυρίως τι δεν ξέρουμε για τον άνθρωπο που έγραψε τις αρχετυπικές επικές ιστορίες...

Το μυστήριο του Ομήρου

Δεν είναι μυστικό ότι ο Όμηρος αποτελεί ένα από τα διαπρεπέστερα μυστήρια της φιλολογίας. Ο ποιητής που μας χάρισε τα λαμπρά έπη συνεχίζει να είναι δυσεπίλυτο αίνιγμα αναφορικά με τα πραγματικά γεγονότα της ζωής του. Κάποιοι ακαδημαϊκοί έχουν φτάσει μάλιστα σε σημείο να ισχυριστούν ότι δεν πρόκειται για έναν άνθρωπο, αλλά για μακρά λογοτεχνική παράδοση, την ίδια ώρα που διαπρεπείς φιλόλογοι ορκίζονται ότι οι ομηρικές ιστορίες αποτελούν συλλογική δουλειά ομάδας προσώπων.

Η πεποίθηση για τη συλλογικότητα της ομηρικής αφήγησης έλκει την καταγωγή της από το γεγονός ότι η προφορική διήγηση μύθων αποτελούσε μακρά αρχαιοελληνική παράδοση, με μια σειρά από περίφημους ραψωδούς να μένουν στην Ιστορία. Κάτω από τη συλλογιστική αυτή, στον Όμηρο αποδίδεται απλώς η γραπτή καταγραφή προϋπαρχόντων θρύλων και μύθων.

Το αφηγηματικό στιλ του Ομήρου, όποιος κι αν ήταν, εμπίπτει εξάλλου περισσότερο στην κατηγορία του παραδοσιακού ραψωδού παρά του επικού ποιητή που είναι γέννημα μιας ιδιαίτερης λογοτεχνικής στιγμής, όπως για παράδειγμα ο Βιργίλιος. Στις ομηρικές ιστορίες συναντάμε επαναλαμβανόμενα αφηγηματικά μοτίβα, όμοια με χορικά άσματα ή επωδούς, γεγονός που συνηγορεί στη μουσικότητα των συνθέσεών του. Ο αντίλογος βλέπει στην ομηρική δουλειά την ξεκάθαρη πρόθεση του ποιητή να φιλοτεχνήσει έπη παρά λυρική ποίηση, η οποία συνοδευόταν αρχικά με λύρα, απομακρυνόμενος έτσι από την παράδοση της «τραγουδιστής» ποίησης.

Όλες βέβαια οι θεμιτές αυτές υποθέσεις θα οδηγούσαν προοδευτικά στο ερώτημα ποιος ήταν τελικά ο Όμηρος και αν πράγματι υπήρξε, η απάντηση του οποίου θα αποδειχτεί ένα από τα μεγαλύτερα λογοτεχνικά παράδοξα της Ιστορίας...

Πότε γεννήθηκε

Να το ξεκαθαρίσουμε εξαρχής: ιστορική και φιλολογική συναίνεση δεν υπάρχει σε τίποτα που να αφορά στον Όμηρο, περιβάλλοντας το Ομηρικό Ζήτημα με εικασίες και ακαδημαϊκές έριδες. Οι υποθέσεις δίνουν και παίρνουν λοιπόν για το πότε γεννήθηκε ο ποιητής, καθώς η έλλειψη πρωτότυπων πηγών είναι εξοργιστικά ενοχλητική για τους φιλολόγους.

Οι εικασίες για τη γέννησή του κυμαίνονται από το 750 π.Χ. μέχρι και πολύ πιο πίσω, φτάνοντας ακόμα και στο 1200 π.Χ. Κι αυτό γιατί η Ιλιάδα συμπυκνώνει τον Τρωικό Πόλεμο, με μερίδα ακαδημαϊκών να τοποθετεί τον ποιητή (άρα και χρονογράφο) κοντύτερα στα χρόνια των εχθροπραξιών. Άλλοι πάλι θεωρούν ότι το ποιητικό του ύφος υπαινίσσεται μεταγενέστερη περίοδο, ώστε να είναι συμβατός με την ποιητική παράδοση της εποχής. Όσο για τον «πατέρα της Ιστορίας» Ηρόδοτο (484-425 π.Χ.), τοποθετεί τον Όμηρο γύρω στο 850 π.Χ.

Η πανάρχαιη εποχή που έζησε ο ποιητής και το διαφορετικό σύστημα χρονολόγησης της κλασικής Ελλάδας κάνουν την απόδοση ακριβούς χρονολογίας γέννησης άσκηση για γερούς λύτες...

Πού γεννήθηκε

Για άλλη μια φορά, η ακριβής τοποθεσία γέννησης του ποιητή δεν μπορεί να εντοπιστεί, γεγονός που δεν αποτρέπει βέβαια τους ερευνητές από το να προσπαθήσουν: άλλοι τον τοποθετούν στην Ιωνία, άλλοι στη Σμύρνη, άλλοι στα παράλια της Μικράς Ασίας, άλλοι στη Χίο και δεν συμμαζεύεται. Είναι άλλωστε περίφημο το γεγονός ότι εφτά ελληνικές πόλεις διεκδικούν τον Όμηρο ως δικό τους παιδί.

Οι υποθέσεις αυτές δεν είναι βέβαια αστήρικτες: η ιδιαίτερη διάλεκτος των ομηρικών επών «μυρίζει» ενδεχομένως Μικρά Ασία και ειδικότερα Ιωνία. Η συχνή ομηρική αναφορά μάλιστα σε τοπικά καιρικά φαινόμενα, όπως οι βοριάδες που πνέουν από τα βορειοδυτικά, υποδεικνύει εντοπιότητα στην περιοχή, με μερίδα ιστορικών να τον τοποθετούν λοιπόν στην Ιωνία.

Κι ενώ το ομηρικό ιδιόλεκτο βοηθά τους μελετητές να περιορίσουν τη διάρκεια της ζωής του «ταυτοποιώντας» το με την ανάπτυξη και χρήση της γλώσσας γενικότερα, η δημοφιλία ωστόσο της Ιλιάδας και της Οδύσσειας στην εποχή τους έκαναν την ομηρική γλώσσα να διαχέεται σε όλη τη λογοτεχνική παράδοση των καιρών, συσκοτίζοντας εντέλει το τοπίο...

Πώς ήταν ο Όμηρος

Όλα ανεξαιρέτως τα βιογραφικά στοιχεία που αποδίδονται στον Όμηρο προκύπτουν από τα δικά του έπη, τα οποία και δεχόμαστε ως αληθή. Θεωρείται λοιπόν ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, με την πεποίθηση να βασίζεται αποκλειστικά σε έναν χαρακτήρα από την Οδύσσεια, τον τυφλό ραψωδό Δημόδοκο. Ο τρόπος λοιπόν που γινόταν δεκτός με τιμές ο ομηρικός αοιδός, διασκεδάζοντας τα ακροατήριά του με μουσική και επικές ιστορίες μαχών και ηρώων, έχει μεταφραστεί από τους ερευνητές ως υπαινιγμός του Ομήρου στην προσωπική του βιογραφία. Ως αποτέλεσμα, πιστεύουμε ότι ο Όμηρος ήταν τυφλός, την ίδια στιγμή που είχε πλούσια κατσαρά μαλλιά και γενειάδα, όπως τον αναπαριστούν άλλωστε όλες οι προτομές και τα αγάλματά του.

«Ο Όμηρος και ο Σοφοκλής διέκριναν καθαρά, ένιωθαν έντονα και αποτραβιόνταν από τους πολλούς», έγραφε ο διαπρεπής Lane Cooper στο περίφημο σύγγραμμά του «The Greek Genius and Its Influence» το 1917, στην προσπάθειά του να αποτυπώσει τον συναισθηματικό κόσμο του ποιητή. Και βέβαια δεν ήταν ο πρώτος ούτε βέβαια ο τελευταίος που θα προσπαθούσε να ανασυγκροτήσει τη ζωή και την προσωπικότητα του συγγραφέα από το περιεχόμενο των ομηρικών επών και τους υπαινιγμούς του ποιητή στην προσωπική του ζωή. Αν οι υπαινιγμοί είναι όντως εκεί ή επιμένουν να τους βλέπουν οι μελετητές, ποιος να πει...

Η Ιλιάδα και η Οδύσσεια

Τα δύο ομηρικά έπη έχουν γίνει αρχετυπικά πρότυπα στην παγκόσμια μυθιστορία. Την ώρα που παρέχουν μια πρώτη και καθαρή ματιά στην ανθρώπινη προϊστορία και τις πρώτες οργανωμένες κοινωνίες, αποκαλύπτουν σε όλη τους τη μεγαλοπρέπεια πόσο λίγα έχουν αλλάξει από τότε.

Ακόμα κι αν η Ιλιάδα είναι σε κάποιον άγνωστη, το χρονικό της πολιορκίας της Τροίας και της αρπαγής της Ωραίας Ελένης -της ωραιότερης γυναίκας του κόσμου!- έχει αποτελέσει τη βάση για τόσες και τόσες ερωτικές ιστορίες, κάνοντάς τη κατάφωρα οικεία. Κάποιοι μάλιστα ομηρικοί μελετητές ισχυρίζονται ότι εξαιτίας της γεωγραφικής ακρίβειας της Ιλιάδας, ο Όμηρος πρέπει να γνώριζε από πρώτο χέρι την περιοχή.

Και βέβαια μετά έρχεται η Οδύσσεια, που πιάνει τον μίτο της ιστορίας από την πτώση της Τροίας και έπειτα, όχι βέβαια χωρίς ακαδημαϊκές έριδες. Η πατρότητα της Οδύσσειας αμφισβητείται στη βάση των σαφώς διαφορετικών αφηγηματικών δομών που συναντάμε στα δύο έπη, κάτι που για μερίδα φιλολόγων υποδεικνύει ότι τα δύο ποιήματα απέχουν μεταξύ τους τουλάχιστον έναν αιώνα και δεν μπορούν έτσι να έχουν γραφτεί από τον ίδιο άνθρωπο.

Άλλοι πάλι ερευνητές θέλουν τη διαφορά των ποιημάτων να ανέρχεται σε μερικές μόλις δεκαετίες, με τη διαφορά στο στιλ γραφής να αποκαλύπτει τη λογοτεχνική ωρίμαση του ποιητή: η στιβαρή δομή της Ιλιάδας αποκαλύπτει έναν Όμηρο που έχει φτάσει στην ακμή του, ενώ η πιο μυθιστορηματική και σαφώς «λαϊκότερη» Οδύσσεια αποδίδεται στον ηλικιωμένο πλέον ποιητή.

Ο τρόπος μάλιστα που ο Όμηρος φιλοτεχνούσε τις περιγραφές του με ευρύτατη χρήση παρομοιώσεων και περιγραφών θα γινόταν λογοτεχνική πεπατημένη στους αιώνες που θα ακολουθούσαν, εμπνέοντας μια μακρά σειρά συγγραφέων του κόσμου άμεσα ή έμμεσα.

Κι άλλα έργα έχουν μάλιστα αποδοθεί κατά καιρούς στον κορυφαίο έλληνα ποιητή μέσα στους αιώνες, με πλέον αξιομνημόνευτους τους Ομηρικούς Ύμνους, συναίνεση υπάρχει ωστόσο για την ώρα μόνο για τα δύο έπη, τα οποία του αποδίδονται καθολικά και χωρίς απόπειρες «ιστορικής ανασυγκρότησης»...

Κληρονομιά

«Ο Πλάτωνας μας λέει ότι στον καιρό του πολλοί πίστευαν ότι ο Όμηρος ήταν ο παιδαγωγός όλης της Ελλάδας. Από τότε, η επίδραση του Ομήρου έχει εξαπλωθεί πολύ μακρύτερα από τα σύνορα της Ελλάδας», γράφει ο Werner Jaeger στην «Paideia: The Ideals of Greek Culture» και έχει απόλυτο δίκιο.

Κι αν η πραγματική του ζωή παραμένει μυστήριο, η πραγματικότατη επίδραση του έργου του συνεχίζει να διαπνέει τον κόσμο μας ακόμα και σήμερα...

Ο Μοναχικός θεσμός στο Βυζάντιο

Ένα άκρως επίκαιρο κείμενο του πρώην πρωθυπουργού, νομικού και ιστορικού Αλεξάνδρου Διομήδη (1875-1951), από τις περίφημες “Βυζαντινές Μελέτες” του, που εκδόθηκαν σχεδόν ολοκληρωμένες το 1951, λίγους μήνες μετά τον θάνατό του.




Ο Αλέξανδρος Διομήδης Κυριακός γεννήθηκε στην Αθήνα το 1874. Ήταν εγγονός του Διομήδη-Κυριακού και γιος του Νικολάου Διομήδη-Κυριακού. Σπούδασε νομικά και οικονομικές επιστήμες στα Πανεπιστήμια Βαϊμάρης και Παρισίων και έγινε διδάκτορας του Πανεπιστημίου του Βερολίνου. Το 1905 υφηγητής στο Πανεπιστήμιο Αθηνών στο Διοικητικό Δίκαιο, το 1909 νομάρχης Αττικο-βοιωτίας, το 1910 βουλευτής των Φιλελευθέρων στις Σπέτσες, το 1912 υπουργός Οικονομικών, το 1918 συνδιοικητής της Εθνικής Τραπέζης, το 1922 υπουργός Οικονομικών, το 1923 διοικητής Εθνικής Τραπέζης και το 1927 διοικητής της Τραπέζης της Ελλάδας. Το 1949 έγινε αντιπρόεδρος Κυβερνήσεως και από 30.6.1949 μέχρι 6.1.1950 Πρωθυπουργός της συμμαχικής κυβέρνησης, που περιλάμβανε τους Κ. Τσαλδάρη, Π. Κανελλόπουλο, Σ. Βενιζέλο, Γ. Μαύρο, Κ. Τσάτσο, κ.ά. Άφησε πλούσιο συγγραφικό έργο. Πέθανε στην Αθήνα το 1951.
Στο παρακάτω απόσπασμα, ο σπουδαίος μελετητής της Βυζαντινής Ιστορίας, με την ελευθεροφροσύνη που τον διέκρινε, μαστίγωσε τον μοναστικό θεσμό, που ήταν μια δυσίατη πληγή για το Βυζάντιο και αποτέλεσε ένα από τα βασικά αίτια της παρακμής και της κατάρρευσης του Μεσαιωνικού Ελληνισμού.
«O μοναχικός θεσμός, ιδίως δε ο υπό των αναχωρητών εφαρμοζόμενος ασκητισμός, έξετράφη εις την Αίγυπτον ιδίως, την Συρίαν και την έρημον ενδοχώραν, εν μέσω της νοσηράς μυστικοπάθειας ήτις παρατηρείται κατά τους πρώτους μετά Χριστόν αιώνας. Φεύγουν πολλοί τον κόσμον δια να σώσουν την ψυχήν. Αναμένουν ως λύτρωσιν τον θάνατον. Ζουν υπεράνθρωπον βίον ευσεβείας και εγκρατείας έξω κάθε ανάγκης και υπεράνω κάθε ανθρωπίνης αδυναμίας, «τα πάθη της σαρκός τω ξίφει της εγκρατείας τέμνοντες», υποβαλλόμενοι εις στερήσεις και κακώσεις, εξήπτον μέχρι νοσηρότητος την φαντασίαν, περιέπιπτον εις εκστάσεις και επίστευον ότι μόνον ούτω ζουν αληθώς αυστηρόν χριστιανικόν βίον.
«Κατώδυνος ψυχή εν διηνεκεί μνήμη θανάτου, αδολεσχούσα και υπνώττουσα και γρηγορούσα, αναχώρησις κόσμου, μίσος εκούσιον επαινουμένης ύλης και άρνησις φύσεως δι επιτυχίαν των υπέρ φύσιν»
Το πνεύμα αυτό της ακράτητος και της εκδήλου δυσμενείας προς κάθε ορμήν της ζωής ήτις, αν δεν χαλιναγωγήται αυστηρώς, οδηγεί προς το κακόν, εκυριάρχησε κατά το πλείστον της βυζαντινής περιόδου. Την αισιόδοξον δηλαδή πίστιν του αρχαίου Έλληνος εις τον άνθρωπον είχε διαδεχθή η δυσπιστία προς την ανθρωπίνην φύσιν.
Πνιγηρά ατμόσφαιρα απαισιοδοξίας σκιάζει επομένως την ζωήν. Η αρνητική πλευρά της χριστιανικής διδασκαλίας θίγει κυρίως. Τα πάντα είναι ματαιότης. Η επίγειος ζωή είναι αναξία προσοχής. Η χαρά είναι απόβλητος, διότι Άδολος χαρά δεν υπάρχει. Όλα είναι σκιερά. Τα πάντα τέφρα. Η χριστιανική Έκστασις είναι η ευτυχεστέρα μορφή ζωής. Μόνον ούτω «μετά αγγέλων συναγάλλεται» ο άνθρωπος.
Εντεύθεν η φρίκη προς κάθε εκδήλωσιν ανθρωπίνου οργασμού (ασχημοσύνη), χαρακτηριζομενου κατά βάσιν ως αμαρτήματος. Η επιθυμία της σαρκός φέρει τον χαρακτήρα της αμαρτίας. Εντεύθεν η διάχυτος εις όλην την βυζαντινήν κοινωνίαν δυσπιστία των φύλων προς άλληλα. Εντεύθεν τα στεγανά χωρίσματα και τα εμπόδια, τα οποία ήθη και προλήψεις επέβαλλον, μεταξύ δε τούτων και ο αποκλεισμός των θηλέων εντός του γυναικωνίτου. «Από γυναικός αρχή αμαρτίας και δι αυτήν αποθνήσκομεν πάντες». Εντεύθεν ο άγνωστος εις την αρχαιότητα και άγνωστος παραμείνας εις την δύσιν θεσμός των εξ ανατολών ορμηθέντων ευνούχων. Εντεύθεν η δεσπόζουσα τούτων θέσις, φυσικώς αδυνατούντων να προκαλέσουν τα κυρίως αμαρτωλά ολισθήματα. Εντεύθεν η των μοναχών, οι οποίοι έχουν ομολογήσει ακτημοσύνη και αποχήν από πάσης γηίνης απολαύσεως και χαράς, παντοδυναμία, εντεύθεν κατά μοιραίαν συνέπειαν η έλλειψις κάθε λυρικής ποιήσεως καθ’ όλην την χιλιετή του Βυζαντίου ζωήν, πλην καθαρώς λαϊκών τινών εκδηλώσεων.
Η διαστροφή της φύσεως δεν ενέπνευσεν όμως αρετήν, ούτε επροφύλαξε την κοινωνίαν εκείνην από την εσχάτην έκλυσιν. Απεναντίας, όλον το στείρον και ανελεύθερον πνεύμα της Ανατολής, όλη η ανατολική καχυποψία και κρυψίνοια, ανέκοψαν κάθε αυθόρμητον ανάπτυξιν του ανθρώπου, απετύπωσαν δε την σφραγίδα των επί μιας πλευράς της βυζαντινής ζωής. Εάν κακίζεται το ήθος και ο χαρακτήρ του βυζαντινού ανθρώπου και αι σκολιαί του μέθοδοι, εάν τα χρονικά του Βυζαντίου αναφέρουν πολλάς σκοτεινάς πλεκτάνας και αδιείσδυτον υποκριτικήν τέχνην, η αιτία τούτων εν πολλοίς πρέπει να αναζητηθή εις την επί της πολιτικής ζωής δεσποτείαν των κυριωτάτων εκπροσώπων του αποπνικτικού κάθε ελευθερίας πνεύματος, των μοναχών δηλ. και των ευνούχων. Από κράσεως και ανατροφής η τάξις αυτή των ανθρώπων δεν ημπορεί να ανέχεται ευθείαν και φανεράν πολιτικήν.
Αι σκολιαί μέθοδοι και αι αποσυνθετικαί ενέργειαι έχουν την προτίμησίν των. Βεβαίως, υπήρξαν και μοναχοί ανωτέρου ήθους, πράγματι άγιοι, με βίον πληρούντο όλας τας χριστιανικός αρετάς ειλικρινώς αφοσιωμένοι εις τα Έργα της χριστιανικής αγάπης και της κοινωνικής αλληλεγγύης. Και τοιούτους έχει πολλούς να επιδείξη η Εκκλησία καθ’ όλους τους μακρούς αιώνας της Αυτοκρατορίας. Αι φωτειναί όμως αύται εξαιρέσεις δεν σβήνουν την δράσιν του μεγάλου πλήθους, το οποίον γεμίζει με το αντικοινωνικόν του πνεύμα τα χρονικά του Βυζαντίου.
Η φιληδονία ήτον ο εχθρός. Ο πειρασμός της γυναικός, ήτις γοητεύουσα παρέσυρεν εις ακολασίαν, αυτός ήτον ο κίνδυνος. Εκ παντός τρόπου πρέπει να παταχθούν οι κίνδυνοι ούτοι, δια να σωθούν οι άνθρωποι από τα δεινα της κολάσεως.
«Σκόπησον – λέγει ο Μέγας Βασίλειος εις τας ασκητικάς διατάξεις – τι περί τούτου φησίν η σοφία… ει δε τις λέγων εκ του γυναιξίν συντυγχάνειν, συνδιαιτάσθαι τε επί πλέον, μη παραβλέπτεσθαι, ούτος ή ου μετέσχηκε της του άρρενος φύσεως… ή ει μετέσχε, βαπτιζόμενος υπό των παθών, ουκ αισθάνεται» (Γεδεών, «Ο Άθως», σ. 24).
Απαγορεύσεις επομένως επιβάλλονται και περιορισμοί και επιτίμια, δια να συγκρατήσουν τον άνθρωπον από της αμαρτίας, προς ην ολισθαίνει από αυτήν την φύσιν παρασυρόμενος.
Η δυσπιστία προς τον ακέραιο άνδρα ώθει τους Βυζαντινούς κατά σύστημα, να απονέμουν τα κύρια αξιώματα, τα εγγύτερον των Αυτοκρατόρων κείμενα, εις εκτομίας. Ο αριθμός αυτών ήτον απέραντος, η επαφή με τους βασιλείς στενότατη και η σημασία ην εις αυτούς απέδιδον υψίστη. Αντί να δυσπιστούν οι κυβερνώντες προς την στρέβλωσιν της φύσεως και να φοβούνται την επί του ήθους θλιβεράν ταύτης απήχησιν, την μοιραίαν κακεντρέχειαν και υποκρισίαν, εδέχοντο αυτούς ως εμπίστους και επολλαπλασίαζον τας εις αυτούς ανατεθειμενας λειτουργίας, διότι δεν τους εφοβούντο από άλλης απόψεως.
Εις τας αδιαλύτους πλεκτάνας των παλατιών, τας ασύλληπτους δολοπλοκίας, τα απαίσια εγκλήματα, η κρυφή ενέργεια μεμυημένων ευνούχων και μοναχών ήτο πάντοτε βεβαία. Όταν μεγάλοι και ισχυροί Αυτοκράτορες εκυβέρνων, εγνώριζον ούτοι να περιστέλλουν τας επικίνδυνους επιρροάς, καίτοι πολλοί τούτων υπέκυψαν εις αυτάς. Eπί ασθενών όμως και μετρίων βασιλέων, η ενέργεια των παραγόντων αυτών υπήρξε δεσπόζουσα και ολεθρία. Ο 11ος αιών ιδίως γέμει τοιούτων παραδειγμάτων.

«…Η Εκκλησία όμως διέρχεται κατά τους αιώνας αυτούς κρίσιν οξείαν. Οικτρά διαφθορά χαρακτηρίζει τον κλήρον και τους μοναχούς, η τάξις των οποίων συνεχώς πληθύνεται. Η οκνηρία, η απληστία, η φιλοχρηματία, η αχρειότης, ο παρασιτισμός η εκμετάλλευσις ψευδούς αγιωσύνης, η υποκρισία, έχουν αποβή κοινά χαρακτηριστικά της τάξεως αυτής. Τον 12ον αιώνα χαρακτηρίζει δεινή παρακμή του εσωτερικού μοναστηριακού βίου.
Η φανερά παραμέλησις των εκ του σχήματος καθηκόντων και η αυθάδης ανάμιξις εις την κοσμικήν ζωήν, είναι συνήθεις. Παρά τας απαγορεύσεις της νομοθεσίας, και αυτοί ακόμη οι επίσκοποι, με πρόσχημα τι, φεύγουν από την Έδραν των και προτιμούν την φαιδροτέραν διαμονήν της Κωνσταντινουπόλεως και τας εκεί αργοσχόλους συζητήσεις.
Όχι δε μόνον οι μοναχοί των συνήθων μονών, αλλά και αυτοί οι Αγιορείται, των οποίων οι κανονισμοί είναι αυστηρότεροι – «μηδενί συγχωρείσθω των αδελφών του όρους εξέρχεσθαι» ορίζει η § 14 του τυπικού του Ι.Τσιμισκή – εγκαταλείπουν άνευ λόγου μονάς και σκήτας και γυρίζουν εις τους δρόμους της Κωνσταντινουπόλεως, αναμιγνυόμενοι εις την τύρβην της μεγαλουπόλεως.
Τον εκ των μοναχών κίνδυνον εγκαίρως προείδον οι μεγάλοι βυζαντινοί Ιεράρχαι. Προς αποτροπή των διαταραχών της κοινωνίας και πολιτείας εκ της αναμίξεως τούτων, επιβάλλει σκληράς κυρώσεις η εν Χαλκηδόνι, 4η Οικουμενική Σύνοδος εις τον Δ΄ Κανόνα, με την αιτιολογίαν ότι «τω μοναχικώ κεχρημένοι προσχήματι τας τε εκκλησίας και τα πολιτικά διαταράσσουσι πράγματα». Αι σκληραί όμως και επανειλημμεναι διατάξεις των Οικουμενικών Συνόδων κατά κληρικών και μοναχών και αι σχετικαί με αυτάς αποφάσεις αποδεικνύουν ότι η ασθένεια είχεν αποβεί χρονία και ότι καμμία εκκλησιαστική απειλή δεν ηδύνατο να φέρη αποτέλεσμα.
Αι καταχρήσεις και η σεξουαλική διαφθορά ήσαν τόσον διαδεδομέναι, ώστε με αυστηράς διατάξεις, αποκλειούσας και μόνην ακόμη την παρουσίαν των δύο φύλων εν τω αυτώ τόπω, εφαντάζοντο οι διάφοροι μεταρρυθμισταί ότι θα περιεστέλλετο το κακόν και θα εδαμάζετο η ανθρωπίνη φύσις. Εις το επί Ιωάννου Τσιμισκή εκδοθέν κτητορικόν της εν Άθω Μεγάλης Λαύρας, περιλαμβάνονται διατάξεις §15 ορίζουσαι «τους νεωτέρους και αγενείους και ευνούχους, ένεκεν κουράς τω Όρει προσφοιτώντας, παντελως μη παραδέχεσθαι». Αι απαγορεύσεις όμως εις ουδέν ωφέλησαν, καίτοι συνεχώς επανελαμβάνοντο. Ο ασκητής Χριστόδουλος, εις τους κανονισμούς της εν Πάτμω ιδρυθείσης μονής, διορίζει «το μη κατοικείν εν Πάτμω κοσμικούς άνδρας γυναίκας έχοντας και παιδία…», ο δε Αλέξιος Κομνηνός, εις το χρυσόβουλλον των προς την εν λόγω μονήν παραχωρήσεων, απαγορεύει ρητώς «τοις λείοις τε και βλαπτικοίς προσώποις, γυναιξί τε και παισί και ευνούχοις» να έρχονται εις την νήσον.
«Την μονήν άβατον τε και παντελως αδιόδευτον γυναιξίν» ορίζει η «υποτύπωσις του βίου των εν τή μονή της Υπεραγίας Θεοτόκου της Ευεργέτιδος μοναχών», «τω γυναιξίν άβατον είναι καθάπαξ την μονήν». (Ντμιτριέβσκι, 615 και 743).
Ο Πατριάρχης Αντιοχείας, οδυρόμενος δια τας καταχρήσεις, αναφωνεί,
«της δε εις τα γυναικεία μοναστήρια ενεργούμενης ασεβείας, τις αν εφίκοιτο λόγος δια την υπερβολήν του κακού;» «οίχετο κανταύθα… πάσα μοναχική και παρθενική κατάστασις».
Εις το σωζόμενον «τυπικόν» του έτους 1118 της υπό της Αυτοκρατείρας Ειρήνης, συζύγου του Αλεξίου Κομνηνού, ιδρυθείσης παρά την Κωνσταντινούπολη γυναικείας μονής της Κεχαριτωμένης, όπου απεσύρθη να μονάση η ιδία μετά τον θάνατον του Αυτοκράτορος συζύγου της, εγκατεστάθη δε και η κόρη της Άννα Κομνηνή, περιλαμβάνονται κανονιστικαι διατάξεις, αι οποίαι ρίπτουν φως επί της εκλύσεως των ηθών και παρουσιάζουν ταύτα εις όλην των την απαισίαν γυμνότητα. Γράφουν εν τούτοις οι τυφλώττοντες προ της πραγματικότητος υπέρμαχοι της μοναστικής ζωής, ότι οι μοναχοί, «ως εν ιερώ μελισσών περιβμβούντες, τον της αρετής ειργάζοντο καρπόν»!
Προς εξασφάλισιν της ηθικής υποστάσεως της μονής από της διαχύτου διαφθοράς, λαμβάνονται αυστηρά προφυλακτικά μέτρα. Συμφώνως με τας αυστηράς διατάξεις της εν Τρούλλω Οικουμενικής Συνόδου, καθ’ ας (κανών ΜΖ) «μήτε εν ανδρώω μοναστηρίω γυνή, μήτε εν γυναικείω ανήρ καθευδέτω – παντός γαρ προσκόμματος και σκανδάλου έξω δει είναι τους πιστούς», αναγράφει το τυπικόν της μονής, ότι σκοπός της είναι «ταύτην την αγέλην συντηρούσα ανεπιβούλευτον και το θήλυ προς αρετην αρρένουσα.
Τοιούτον τρόμον ενέπνεεν η απειλουμένη πάντοτε και μη συγκρατουμένη έλξις των φύλων, ώστε αυστηρώς απαγορεύεται, όχι μόνον η είσοδος, αλλά και η προσπέλασις του άρρενος.
«Ανήρ δε ουδέ εις άβατον γαρ τούτο το μοναστήριον παντάπασιν ανδράσι και αυτοίς τοις ευνούχοις διοριζόμεθα και κεκλεισμένον διηνεκώς».
Έπονται δε μακραί και λεπτομερείς διατάξεις, αποβλέπουσαι, πως θα περιφρουρήσουν τας μοναχάς από τον πειρασμόν και πως η αναγκαστική δια την υπηρεσίαν, έστω και προσωρινή εμφάνισις άρρενος, θα μείνη άνευ αποτελέσματος. Πάντοτε με συνοδείαν δύο καλογραιών πρεσβυτέρων και ηθικώς ανεπιλήπτων, θα φθάνη μέχρι της εξωτερικής πύλης η μοναχή, την οποίαν έρχεται να επισκεφθή άρρην συγγενής. Ο Ιατρός πρέπει απαραιτήτως να είναι ευνούχος. Το τερατωδέστερον είναι η και προς αυτούς τους ιερείς και πνευματικούς δυσπιστία. Αυτή είναι τόσον βαθειά χαραγμένη, δηλ. τόσον δικαιολογημένη από τα εν τη ζωή συμβαίνοντα, ώστε οι κανονισμοί διατάσσουν και αυτοί ακόμη οι ιερείς και οι πνευματικοί να είναι ευνούχοι.
Η έλλειψις ηθικής μορφώσεως, η χαμηλή κοινωνική ποιότης, η απαιδευσία, η άγνοια της αξίας κάθε παιδεύσεως από μίαν τάξιν της κοινωνίας, η περιφρόνησις προς τα αρχαία χειρόγραφα, τα παλαιόθεν συσσωρευμενα εις τας βιβλιοθήκας των μονών, η μανία με την οποίαν οι μοναχοί κατεφέροντο κατά της καλλιεργείας των αρχαίων γραμμάτων, υπήρξε εις το Βυζάντιον βαρύ πρόσκομμα κατά της γενικωτέρας επικρατήσεως ελευθεριωτέρου και υγιέστερου πνεύματος.
Πριν καταλάβουν την πρωτεύουσαν θέσιν εις τον μοναστικόν βίον του Βυζαντίου κατά τον 11ον αιώνα τα πολυάριθμα μοναστήρια και αι σκήται του Αγίου Όρους, ήκμαζαν, μέχρι της καταλήψεως της Μικράς Ασίας από τους Σελτζούκους, αι πολλαί εις τον Όλυμπον της Βιθυνίας μοναί, με απέραντον ακτινοβολίαν εις όλον το Βυζάντιον. Ήσαν αύται αυστηρά ασκητικά κεντρα. Ασφαλως απώτεραι ανατολικαι, ίσως ιδανικαι επιδράσεις, αρνούμεναι την άξίαν της ζωής, παρατηρούνται εις τας ροπάς αυτάς. Εις την μόνωσιν, την άσκησιν και τας δεήσεις πρέπει να αναζητή ο άνθρωπος την τελείωσίν του. Εις το απόκοσμον αυτό ιδανικόν έτεινον Οι εκεί μονάζοντες, αδιάφοροι εις τας τύχας του κόσμου και τα ποικίλα συμφέροντα, τα οποία ερεθίζουν τους ανθρώπους. Αδιάφοροι προς κάθε καθήκον έναντι της κοινωνίας, – πλην ενίοτε του της φιλανθρωπίας – πιστεύουν, ότι μόνον η απάρνησις από παντός εγκόσμιου αγαθού ασφαλίζει την σωτηρίαν των ψυχών.
Από τα σωζόμενα τυπικά πολλών μονών, τα οποία ορίζουν καταλεπτώς τον τρόπον της ζωής και της διαίτης των μοναχών από όρθρου βαθέος, προκύπτει ότι ολόκληρος η ημέρα κατηναλίσκετο εις προσευχάς και εκκλησιασμούς. Παρηκολούθουν τακτικά παννυχίδας, έψαλλον το μεσονυκτικόν, ήσαν παρόντες εις τον εσπερινόν και το λεγόμενον απόδειπνον και εις όλας τας ατελειώτους λειτουργίας των Κυριακών και των σχεδόν καθ’ ημέραν εορτών. Χρόνος δια άλλην απασχόλησιν δεν έμενεν εύκαιρος, εάν ληφθή υπ’ όψιν και η φυσική κούρασις από τας μακράς ορθοστασίας. Δια πνευματικήν τίνα ή άλλην εργασίαν καθ’ ωρισμένας ώρας, ούτε ωρίζετό τι, ούτε και πράγματι εγίνετο τοιαύτη, – πλην εννοείται των μονών, αι οποίαι ηκολούθουν τους κανονισμούς του Θεοδώρου Στουδίτου. Την επιμέλειαν των κτημάτων είχον βεβαίως οι μοναχοί. Όσοι τούτων από καταγωγής ήσαν γεωργοί ή κτηνοτρόφοι ή κηπουροί, ησχολούντο εις τούτο, βοηθούμενοι όμως και από τους άφθονους κληρικοπαροίκους, προσδεδεμένους εις την γην και ων έργον ήτον ακριβώς η καλλιέργεια, η υλοτομία, και ότι άλλο εχρειάζετο δια την εκμετάλλευσιν της απεράντου κτηματικής περιουσίας των μονών. Είχον δηλ. οι καλόγεροι, δια το πλείστον των χειρωνακτικών εργασιών, πολυπληθές υπηρετικόν προσωπικόν, παρακολουθούν τα δωρούμενα ή αγοραζόμενα κτήματα, τοιαύτης μάλιστα εκτάσεως, ώστε επανειλημμένως υπό των Αυτοκρατόρων εξεδόθησαν διατάξεις, περιορίζουσαι τον αριθμόν των εις τας μονάς ανηκόντων δουλοπάροικων.
Οι ολίγοι βεβαίως εκλεκτοί, οι αποσυρόμενοι της ενεογού εν τη κοινωνία ζωής, εύρισκον πρόσφορον την εν τη μονή γαλήνην, δια να επιδοθούν εις ότι από εσωτερικής διαθέσεως έρρεπον. Μελετώντες ούτοι παλαιά χειρόγραφα, εκτελούντες έργα γλυπτά, αντιγράφοντες καλλιγραφικώς χειρόγραφα αρχαίων συγγραφέων ή πατέρων της Εκκλησίας και πλουτίζοντες αυτά με λεπτά έγχρωμα στολίσματα, ανέπτυξαν την περίφημον εικονογραφίαν του 13ου και του 14ου αιώνος ιδίως εις το Άγιον Όρος. (Diehl, Man, d’ Art Byzantin, II, σελ. 863).
Εις πολλάς μονάς μάλιστα γραμματισμενοι καλόγεροι ωργάνωσαν στοιχειώδη σχολεία δια τους πέριξ οικούντας πληθυσμούς. Αυτά όμως όλα ωφείλοντο εις ατομικάς δραστηριότητας ωρισμένων μοναχών υψηλοτέρας εμπνεύσεως ή ξεχωριστής ιδιοφυίας, οι οποίοι πράγματι αφήκαν βαθύτερα ίχνη και χάρις εις τους οποίους διεσώθησαν μέχρις ημών πολύτιμα μνημεία των βυζαντινών χρόνων. Η διανοητική όμως και ψυχική σύνθεσις του συνήθους μοναχού, καλλιεργούμενη από τον ιδιάζοντα εν τη μονή βίον, υπήρξεν απολύτως απρόσφορος εις δημιουργίαν έργων με σφραγίδα συλλογικωτέρου χαρακτήρος.
Κατά την μεσούντος του 9ου αιώνος αρχόμενην αναγέννησιν των κλασικών σπουδών, ήτις παρακολουθείται από έντονον καλλιέργειαν της επιστήμης, όταν η πλειάς των τότε σοφών, Θεοκτίστου, Λέοντος, Φωτίου, Αρέθα, Κωνσταντίνου και άλλων, επιδίδεται εις πολυμερείς μελέτας της κλασικής αρχαιότητος, η ζωντανή αυτή στροφή προς τα γράμματα – την θύραθεν παιδείαν – εύρεν ισχυρόν αντίπαλον εις όλους τους δουλεύοντας εις το στενόν καλογερικόν πνεύμα. Κατά του κύκλου των τότε διανοουμένων ωργανώθη επίθεσις με επί κεφαλής τον Πατριάρχην Ιγνατιον, αντιδραστικόν κληρικόν. Μετεχειρίσθη αυτή όλα τα μέσα, δια να δημιουργήση δυσπιστίαν και να συκοφαντήση τους εργάτας της αναγεννήσεως. Τους κατηγόρησεν ως μάγους, τους εσατύρισε, δια να γεννήση την εντύπωσιν, ότι η ελληνική παιδεία είναι αντιχριστιανική και αυτόχρημα αχρεία.
Η μοιραίως από αυτόν τον τρόπον της ζωής εκτρεφομενη οκνηρία των μοναχών, – εξαιρέσει των εκ ψυχικής διαθέσεως ρεπόντων προς αγιωσύνην ανθρώπων – δεν ηδύνατο να μείνη άνευ αντιδράσεως επί του ήθους, της διανοητικής χαμηλότητος και της θρησκευτικής διαστροφής κοινωνίας, της οποίας η ζωή εκινείτο εντός εκκλησιαστικού πλαισίου, το δε πνεύμα ησχολείτο με θεολογικά προβλήματα. Κάθε πράξις του Ιδιωτικού βίου, κάθε πολιτική ή διοικητική ενέργεια, έχουν ως αναγκαίον παρακόλουθοv εξωτερικήν επίδειξιν ευσεβείας. Εις όλας τας στρατιωτικάς στάσεις, τας υφαινομένας εις τα ιερά παλάτια, τας σκοτεινάς συνωμοσίας, τα μυσαρά κακουργήματα, τας δολοφονίας Αυτοκρατόρων υπό επιδόξων τοιούτων, υπάρχει πάντοτε εις το κέντρον της ενεργείας μοναχός τις μεμυημένος, όστις (φέρει την ευλογίαν της Εκκλησίας υπέρ επιτυχίας του σκοπού, οσονδήποτε εγκληματικός και αν είναι ούτος.
Η δεσποτεία, την οποίαν ήσκουν ο κατώτερος κλήρος και προ πάντων το απέραντον σμήνος των μοναχών και καλογραιών επί του απαίδευτου και δεισιδαίμονος κόσμου, είναι αφάνταστος. Η πεποίθησις επί την θαυματουργόν ιδιότητα εικόνων και λειψάνων, η επίσκεψις εικόνων αι οποίαι ήκλαιον, εικόνων «αχειροποιήτων», αίτινες δηλ. ήρχοντο άνωθεν, άνοιγεν ευρύ στάδιον εις τους ανά την χώραν όλην ελευθέρως κυκλοφορούντας καλόγερους, τους εκμεταλλευόμενους κάθε είδους προλήψεις, δαιμονολογίας και τερατολογίας, ανατολικής εν πολλοίς προελεύσεως, αι οποίαι ετρομοκράτουν τας περιδεείς ψυχάς των αφωτίστων ανθρώπων.
Η δεισιδαιμονία και η πλήρης δέους προσκόλλησις εις τους εξωτερικούς τύπους της λατρείας, έχουν εν πολλοίς υποκαταστήσει την αληθή θρησκευτικήν πίστιν.
Εις όλας τας τάξεις της κοινωνίας, ανωτέρας και κατωτέρας, οι άνθρωποι ασχολούνται με τους αστρολόγους, τους διαβάζοντας εις τα άστρα τα πεπρωμένα της ζωής. Τοιαύτη η τοιαύτη εμφάνισις των άστρων, η συνταύτισις της πορείας των, ωρισμένον σχήμα των αστερισμών, εφανέρωναν το μέλλον. Από αυτά εξηρτάτο ευτυχία ή δυστυχία. Αναλόγως του αστερισμού υπό τον οποίον εγεννήθη τις, ερρυθμίζετο η ζωή του, συνδυασμοί όμως διάφοροι ηδύναντο να αλλοιώσουν την αρχικήν τάσιν της «μοίρας και να κατευθύνουν αυτήν διαφορετικά».
Η πίστις εις των αριθμών τας μαγικάς δυνάμεις δεν ήτον ίδιον μόνον των απλοϊκών, αλλά απεναντίας των μορφωμένων, όσοι. κυρίως ενδιέτριβον εις τας λεγομένας απόκρυφους επιστήμας. Πολλοί επίστευον, ότι ουδεμία προσωπική ενέργεια χρειάζεται να καταβληθή, δια να αποτραπούν δυσμενείς περιστάσεις της ζωής, διότι όλα εξαρτώνται από κάποιαν θαυματουργόν επέμβασιν, ήτις ημπορεί τα πάντα να ματαιώση. Τας πόλεις,πολιορκουμένας, δεν προστατεύουν τα όπλα και η θέλησις των υπερασπιστών των, αλλά οι πολιούχοι αυτών. Βεβαίως, η πίστις αυτή ενεψύχωνε πολλούς αγωνιζόμενους, υπήρξε δε η ηθική αύτη ενίσχυσις πολύτιμον εφόδιον της στρατιωτικής δράσεως. Πολλούς όμως παρέσυρεν αύτη εις άδράνειαν και εγκατάλειψιν κάθε αγώνος ως περιττού.
Ο βυζαντινός κόσμος ολόκληρος έζη και εκινείτο εντός ατμοσφαίρας προλήψεων. Αν δεν λάβη τις υπ’ όψιν τον παράγοντα αυτόν, η ψυχολογία του είναι ακατανόητος. Χρησμοί, μαντεύματα, προφητείαι και τα παρόμοια, έπαιξαν τεράστιον ρόλον εις την ρύθμισιν και της επισήμου πολιτικής ακόμη. Ακατανόητοι εκ πρώτης όψεως ενέργειαι ταύτης, οδηγήσασαι εις μοιραίαν αποτυχίαν, φωτίζονται μόνον με την εξήγησιν της επιδράσεως προφητειών και μηνυμάτων από αοράτους δυνάμεις. Είναι ευνόητον, τι απέραντον έδαφος παρεσκεύαζεν η πνευματική αυτή προδιάθεσις εις τους ποικίλους αγύρτας, τις μάγισσες και τους προλέγοντας το μέλλον αστρολόγους, εις τους γόητας με τας μαγγανείας και τους εξορκισμούς, οι οποίοι απεμάκρυναν το κακόν ή είλκυον το αγαθόν ή έστρεφον προς άλλους το κακόν.
Προφητείαι διάφοροι παρέλυον την θέλησιν. Άνθρωποι με μυστικάς διαισθήσεις, στρεφόμενας πέριξ της δαιμονολογίας «λεκανομάντεις, χειρομάντεις, νεφοδιώκται», οι γνωρίζοντες δηλ. να διαβάζουν εις την πορείαν των νεφών, άλλοι ασκούντες «τας από κορωνών και των κοράκων και των λοιπών αγρίων ζώων οιωνοσκοπίας», σμήνος δηλ. ολόκληρον εκμεταλλευτών της λαϊκής αφελείας, ασιατών κατά το πλείστον, Χαλδαίων και Αιγυπτίων, από αμνημονεύτων χρόνων, ως επιστεύετο, μεμυημένων εις την μυστηριακήν τέχνην της διαγνωσεως του μέλλοντος, επλημμύριζον το Βυζάντιον και εξενεύριζον την καθ’ εαυτήν ήδη νοσηράν εκείνην κοινωνίαν. Η ευρεία διάδοσις και εκμετάλλευσις της παντός είδους δεισιδαιμονίας είχεν ανέκαθεν αποβή τόσον βαθεία ασθένεια της κοινωνίας ώστε ήδη η εν Τρούλλω Οικουμενική Σύνοδος εις τον Κανόνα ΞΑ’ ορίζει εκκλησιαστικάς ποινάς προς καταστολήν των εκ της δεισιδαιμονίας κακών. Η ερμηνεία του κανόνος κατά τον 12ον αιώνα από τον ερμηνευτήν του κανονικού δικαίου Βαλσάμωνα και η επακολουθούσα ανάπτυξις, δίδουν ζωηρών εικόνα της νοσηρότητος της κοινωνίας.

«Ο παρών κανών διορίζεται μηδένα μάντεσιν ή γόησι προέρχεσθαι… ή τοις νεφοδιώκταις ή τοις γοητευταίς ή τοις παρέχουσι τα φυλακτήρια. Ει δε τις τούτο ποιήσει, επί εξαετίαν αφορισθήσεται…».
Εις την βαθύτατα ερριζωμενην και ευρύτατα διαδεδομένην αντιλογικήν αυτήν διασκευήν του νου, η οποία τα πάντα εξήρτα από την παρουσίαν εν μέσω της ζωής αοράτων στοιχείων, η επίδρασις των οποίων ησκείτο μυστηριωδώς και των οποίων το νόημα επεκαλύπτετο εις προνομιούχους μόνον φύσεις, μετέχουσας κάποιας υπερφυσικής ουσίας, οφείλεται εν πολλοίς η εξάρθρωσις της θελήσεως και η έλλειψις κάθε αυτομάτου λαϊκής αντιδράσεως εις περιόδους κακοτυχίας. και η ασιατική μοιρολατρική αδράνεια έναντι του συντελούμενου ολέθρου.
Ούτε όμως το Κράτος, ούτε η Εκκλησία είχαν την δύναμιν, πολλάκις δε ούτε την διάθεσιν, να αντιδράσουν. Τα υπό των Συνόδων απειλούμενα επιτίμια εις ουδέν ωφέλησαν, έμειναν δε ανενέργητα, διότι αυτοί ούτοι οι ηγούμενοι του Κράτους και της Εκκλησίας ήσαν δούλοι της αυτής ψυχώσεως. Και εάν Αυτοκράτορες όπως ο Αλέξιος και ο Ιωάννης Κομνηνός ήσαν ως φαίνεται ελεύθεροι προλήψεων, το περιβάλλον των όμως δεν ήτο. Ο Μανουήλ, νους ισχυρός και «μεγάλος Αυτοκράτωρ, παίκτης όμως ριψοκίνδυνος εις την πολιτικήν, ήτο βαθύτατα προληπτικός, εθεράπευε φανερά την αστρολογίαν, υπέρ ης μάλιστα – λέγει ο Krumbacher – εξέδωκε πιτάκιον «απολογητικόν προς γραφήν τινος μοναχού παλατινού… τα της αστρονομικής τέχνης κακίζουσαν και ασέβεια αποκαλούσαν το μάθημα». Ο Ανδρόνικος επίσης, βίαιος και ωμός τύραννος, στηριζόμενος εις τον αστερισμόν του, επίστευεν εις τας λεγομένας λεκανομαντείας και επηρεάζετο από αυτάς. Όσον προχωρεί το Βυζάντιον προς το τέρμα, τόσον αυξάνει η επιβολή της προλήψεως, τόσον η εξάρτησις από ασυλλήπτους δυνάμεις, από την μαγείαν και τας προφητείας αυξάνει, αποβαίνει τυραννική και εξουδετερώνει κάθε αυτόβουλον κρίσιν και ενέργειαν. Οι Άγγελοι περιεστοιχίζοντο από ποικιλώνυμους αγύρτας, δεν εδίσταζαν δε από δεισιδαιμονίαν να καταστρέφουν και περίφημα ακόμη έργα τέχνης. Η υποτιθέμενη αυθάδης ή ειρωνική στάσις ανδριάντων κατά λαϊκήν φήμην κατηραμένων ερμηνεύετο από τον προληπτικόν όχλον ως δυσμενής πρόρρησις δια την τύχην του Αυτοκράτορος ή της Αυτοκράτειρας. Η αιτία αυτή αρκεί, δια να διαταχθή η καταστροφή κειμηλίων της αρχαίας τέχνης, τα οποία εκόσμουν τας πλατείας της Κωνσταντινουπόλεως»
(Αλ. Διομήδης, «Βυζαντιναί Μελέται», Αθήναι 1951, σ. 249-272).

ΤΟ ΜΥΣΤΗΡΙΟ ΤΩΝ ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΩΝ

Στη Νότια Εύβοια, ανάμεσα στην Κάρυστο και τα Στύρα, υπάρχουν τα «Δρακόσπιτα» όπως τα αποκαλούν οι κάτοικοι. Μυστηριώδη και εντυπωσιακά κτίσματα, 25 τον αριθμό, χρονολογούνται κατ” άλλους από το -12^οαιώνα και κατ” άλλους από τον -6^ο αιώνα. Είναι κατασκευασμένα από τεράστιους λίθους, χωρίς θεμέλια και παράθυρα.





Η στέγη του δρακόσπιτου της Όχης. Οι στέγες των δρακόσπιτων, είναι φτιαγμένες κατά το λεγόμενο «εκφορικό» σύστημα.

Άγνωστη παραμένει μέχρι σήμερα, η ιδιότητά τους. Κατοικίες θεών ή ανθρώπων; Καταφύγια λατόμων ή ταφικά κτίρια; Ναοί ή καλύβες βοσκών; Το γεγονός ότι όλα είναι κτισμένα κοντά σε λατομεία οδηγεί στο συμπέρασμα ότι πρόκειται μάλλον για ναούς αφιερωμένους στους θεούς ή στο θεό προστάτη των λατόμων ή στον ήρωα Ηρακλή, την προσωποποίηση της δύναμης.
Εξίσου άγνωστη παραμένει η ταυτότητα των κατασκευαστών των δρακόσπιτων. Η πατρότητα αυτών των μνημείων θα μείνει μάλλον για πάντα κρυμμένη στην ομίχλη του παρελθόντος.
Οι στιβαροί όγκοι τους, η χρησιμοποίηση βαριών ορθογωνισμένων μονόλιθων, καθώς και ο δεξιοτεχνικός τρόπος σύνδεσής τους, δίνουν την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης. Η μοναδικότητα των δρακόσπιτων αποτελεί πειστικό επιχείρημα ότι δημιουργήθηκαν από φορείς ενός ντόπιου πολιτισμού με αξιοθαύμαστες ικανότητες στην κατεργασία της πέτρας και βαθιές γνώσεις αρχιτεκτονικής.
Όλα τα δρακόσπιτα, έχουν φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Η όλη κατάσταση, δίνει την εντύπωση μιας πραγματικής αρχιτεκτονικής πρόκλησης.
Η στέγη των δρακόσπιτων, είναι φτιαγμένη κατά το λεγόμενο «εκφορικό» σύστημα. Για την κατασκευή στέγης με το εκφορικό σύστημα, χρειάζεται καλός υπολογισμός και πολύ μεγάλη δεξιοτεχνία. Επάνω στον φαρδύ τοίχο του δρακόσπιτου τοποθετείται μία μεγάλη πλάκα που εξέχει λίγο προς το εσωτερικό του δωματίου. Επάνω στην πρώτη πλάκα τοποθετείται μια δεύτερη που εξέχει προς το εσωτερικό ακόμη περισσότερο. Επάνω στη δεύτερη μια τρίτη που και αυτή εξέχει από την κάτω της περισσότερο και αυτό συνεχίζεται μέχρι που οι τελευταίες πλάκες συναντήσουν τις αντίστοιχες του απέναντι τοίχου.
Φαίνεται εύκολο αλλά δεν είναι. Αν δεν υπολογιστούν καλά τα βάρη των πλακών, το κέντρο βάρους της κατασκευής θα βρεθεί εκτός της βάσης στήριξης (που στη περίπτωση μας είναι ο τοίχος του δωματίου) και η σκεπή θα καταρρεύσει! Για να αποφύγουν την κατάρρευση οι κατασκευαστές των δρακόσπιτων χρησιμοποιούν και μεγάλους ογκόλιθους σαν αντίβαρα πάνω από τις πλάκες στο τμήμα τους που είναι πάνω από τους τοίχους. Οι πλάκες, τα αντίβαρα και οι περισσότεροι ογκόλιθοι της κατασκευής είναι πολύ μεγάλων διαστάσεων. Μερικά από τα υλικά αυτά ζυγίζουν πολλούς τόνους και η όλη κατασκευή άνετα μπορεί να χαρακτηριστεί κυκλώπεια.

Η είσοδος του δρακόσπιτου της Όχης, είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος, σχήματος Π. Η πλάκα που είναι ακριβώς πάνω από την είσοδο, ζυγίζει περίπου 10 τόνους. Πώς μετακινήθηκε;

Από όλα τα δρακόσπιτα, το σπουδαιότερο και ποιο εντυπωσιακό είναι αυτό που είναι κατασκευασμένο στη κορυφή του όρους Όχη πάνω από την Κάρυστο, σε υψόμετρο περίπου 1400 μέτρα, ίσως το υψηλότερο σημείο του βουνού.
Έχει φτιαχτεί με μεγάλους ογκόλιθους που έχουν αποκοπεί από τον γύρο χώρο, έχουν πελεκηθεί και έχουν ταιριαχθεί ο ένας με τον άλλον με θαυμάσιο τρόπο και χωρίς να έχει χρησιμοποιηθεί κανενός είδους συνδετικό υλικό! Το πάχος των τοίχων του είναι περίπου 1,50 μέτρα. Οι εσωτερικές διαστάσεις του κτίσματος είναι σχεδόν 5 x 10 μέτρα.
Η είσοδός του είναι χαρακτηριστική τρίλιθη είσοδος σχήματος Π, από μεγάλες κολώνες. Η πλάκα πάνω από την είσοδο έχει διαστάσεις 4 μ. μήκος x 2 μ. πλάτος x 0,30 μ. πάχος!. Αυτή η πλάκα που ζυγίζει περίπου 10 τόνους, πώς μετακινήθηκε; Πώς σηκώθηκε στο ύψος των 2 μέτρων που είναι τοποθετημένη; Τι εξυπηρετούσε ένα τέτοιο ιδιαίτερα προσεγμένο κατασκευαστικά κτίσμα στο υψόμετρο των 1400 μέτρων σε μία ιδιαίτερα δύσβατη περιοχή;
Το 1959 ο Καθηγητής της αρχιτεκτονικής σχολής της Θεσσαλονίκης, Νικ. Μουτσόπουλος, έκανε πολυήμερη έρευνα και ανασκαφές στα δρακόσπιτα της νότιας Εύβοιας. Σε αυτό της Όχης βρήκε αγγεία, όστρακα και άλλα αντικείμενα που σήμερα είναι στο αρχαιολογικό μουσείο της Καρύστου. Τελικά ο Καθηγητής είναι της γνώμης ότι πρόκειται περί δρυοπικού ναού που έχει χτιστεί πριν από το -700. Άλλοι αρχαιολόγοι και ερευνητές, Έλληνες και ξένοι, υποστηρίζουν ότι έχει κατασκευαστεί πριν από τον Τρωικό πόλεμο. Κάποιος ξένος αρχαιολόγος, έχει εκφράσει την άποψη ότι ίσως είναι το αρχαιότερο κτίσμα της Ευρώπης!
Αυτοί που ξεκίνησαν την κατασκευή του, προχώρησαν αρκετά στον εσωτερικό χώρο, αλλά εξωτερικά για κάποιον άγνωστο λόγο το έργο σταμάτησε! Το ίδιο έχει συμβεί και σε άλλες μεγαλιθικές κατασκευές σε όλη τη γη! Το ημιτελές δρακόσπιτο χρησιμοποιήθηκε κατόπιν κατά το πέρασμα των αιώνων για διάφορους σκοπούς από άλλους οι οποίοι όμως δεν μπορούσαν να το βελτιώσουν ή να το προχωρήσουν γιατί ήταν απλοί άνθρωποι!

*********************************************

ΔΡΑΚΟΣΠΙΤΟ ΥΜΜΗΤΟΥ