ΣΕΞΟΥΑΛΙΚΗ ΚΑΚΟΠΟΙΗΣΗ ΠΑΙΔΙΩΝ ΣΤΟ ΒΥΖΑΝΤΙΟ

Παιδική πορνεία, παιδεραστία, αιμομιξίες και βιασμοί από τον απλό λαό, μέχρι… τον ανώτερο κλήρο και τους αυτοκράτορες.
Μιλάει στην η καθηγήτρια τής Ιστορίας τής Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή τού πανεπιστημίου Αθηνών, δρ. Έφη Ρεμπελάκου.

Από την έρευνα πρωτότυπων κειμένων βυζαντινών ιστορικών και χρονικογράφων προκύπτει, ότι στη μεσαιωνική συντηρητική θεοσεβή βυζαντινή κοινωνία με τις νηστείες, τις θρησκευτικές τελετές της κ.λπ. άνθισε το φαινόμενο της σεξουαλικής κακοποίησης παιδιών με τις μορφές της παιδεραστίας, της παιδικής πορνείας, της αιμομιξίας και του βιασμού υπό την κάλυψη των πρόωρων γάμων, από τον απλό λαό, έως τον ανώτατο κλήρο και τους αυτοκράτορες.
Για το κοινωνικό αυτό φαινόμενο στο Βυζάντιο μίλησε στην η επίκουρη καθηγήτρια της Ιστορίας της Ιατρικής στην Ιατρική Σχολή του Πανεπιστημίου Αθηνών, δρ. Έφη Ρεμπελάκου, η οποία έχει εκπονήσει τη διδακτορική της διατριβή στην Παιδιατρική στο Βυζάντιο.

Η δρ. Έφη Ρεμπελάκου σπούδασε Ιατρική στην Αθήνα με ειδίκευση στην Παιδιατρική, καθώς και Μεσαιωνική και Ελληνική Φιλολογία στο Πανεπιστήμιο Αθηνών.

«Ε.Ε.»: Πώς ξεκίνησε η έρευνά σας για την κακοποίηση παιδιών στο Βυζάντιο;
- Η Παιδιατρική στο Βυζάντιο ήταν το διδακτορικό μου θέμα, που αφορούσε την σωματική  κατάσταση και την σωματική υγεία των παιδιών αφ’ ενός και την ψυχική τους υγεία αφ’ ετέρου. Δεν φανταζόμουν ποτέ, ότι στο θέμα της ψυχικής υγείας των παιδών στο Βυζάντιο θα υπήρχαν προβλήματα, διότι, ενώ παρουσιάζεται ως μια κοινωνία θεοσεβούμενη με αγάπη προς τον πλησίον, εν τούτοις ανακάλυψα, ότι στο θεοκρατούμενο Βυζάντιο το φαινόμενο της κακοποίησης παιδιών είχε μεγάλες διαστάσεις.
«Ε.Ε.»: Ποιες ήταν οι πηγές, που σας βοήθησαν στην έρευνά σας;
- Προχωρώντας την έρευνα ανακάλυψα από πάρα πολλές πηγές, ότι η κακοποίηση των παιδιών στο Βυζάντιο, είναι ανατριχιαστική, σε σημείο που μας κάνει να  απορούμε. Οι πηγές μου είναι καθαρά ιστορικές, είναι δηλαδή οι βυζαντινοί ιστορικοί, οι χρονογράφοι, η Βυζαντινή Λογοτεχνία, που μιλάει για το θέμα κ.λ.π.. Αλλά υπάρχουν κι’ άλλες πηγές, όπως αγιογραφίες, που παρουσιάζουν ένα παιδί να κακοποιείται ποικιλοτρόπως και κάποια στιγμή, το σώζει ένας καλός άγιος. Αυτές είναι σε γενικές γραμμές οι πηγές.

Παιδική πορνεία

«Ε.Ε.»: Συνεπώς, έχουμε και τα ονόματα των ιστορικών;

- Είναι ο Προκόπιος, ο οποίος δεν χαρίστηκε ούτε σε αυτοκράτορες, όπως στον Ιουστινιανό και στην Θεοδώρα, που έκανε γνωστές όλες τις σκοτεινές πλευρές τους. Σημειωτέον, ότι και η ίδια η αυτοκράτειρα Θεοδώρα ήταν ένα κακοποιημένο παιδί, διότι ήταν ορφανή, όπως και οι άλλες δύο αδελφές της  και ο πατέρας τους, από πολύ μικρές τις υποχρέωνε να κάνουν στριπ-τηζ σε τσίρκο. Η Θεοδώρα, που ήταν η μικρότερη παρουσίαζε ένα πορνοθέαμα, το λεγόμενο «νούμερο της χήνας». Ξάπλωνε γυμνή με καλυμμένο το σώμα της με σπόρους. Έπειτα έφερναν  μια χήνα, η οποία τους έτρωγε κι έτσι αποκαλυπτόταν σιγά – σιγά το σώμα της. Αντιλαμβάνεσθε, ότι ήταν κάτι περισσότερο από ένα σημερινό στριπτήζ, παρουσιαζόμενο από ένα μικρό κοριτσάκι.
«Ε.Ε.»: Αληθεύει ότι  η αυτοκράτειρα Θεοδώρα,  έπασχε από ακόρεστη ερωτική πείνα,  την οποία δεν μπορούσαν να κορέσουν ούτε δύο, ούτε  τρείς άνδρες, αλλά  με πολύ περισσότεροι;
- Οι ιστορικοί, έτσι λένε. Ο Προκόπιος,  αναφέρει ότι ήταν τόσο αχόρταγη, που μαζί με την παλιά της φίλη από το τσίρκο, την Αντωνίνα, την οποία η ίδια πάντρεψε με τον στρατηγό  Βελισσάριο, έβγαιναν ντυμμένες πόρνες τα βράδυα προς αναζήτηση ανδρών, για να κορέσουν την αχόρταγη ερωτική τους μανία. Ο Προκόπιος όλα αυτά τα δημοσίευσε μετά τον θάνατο του αυτοκρατορικού ζεύγους, διότι όσο ζούσαν, ήταν αδύνατον· θα τον σκότωναν. Για το Βυζάντιο ο αυτοκράτορας, διοριζόταν «ελέω θεού» και υποτίθεται, ότι θα έπρεπε να είναι άτομο υψίστης ηθικής και αδιαμφισβήτητης αρετής. Το ίδιο ίσχυε  και για την γυναίκα του αυτοκράτορα, που για την Θεοδώρα και πολλές άλλες, δεν  ήταν καθόλου έτσι, αν και κάποιοι άλλοι ιστορικοί, προσπάθησαν να την αποκαταστήσουν.



H σύζυγος του Ιουστινιανού αυτοκράτειρα Θεοδώρα (στ΄ αι. μ.Χ.), πόρνη από την παιδική της ηλικία. (Ψηφιδωτό από τον Άγιο Βιτάλιο, Ραβέννα.)

Η κακοποίηση ξεκινούσε από το δικαίωμα των γονιών να  επιβάλουν σωματικές τιμωρίες στα παιδιά τους, κάτι που ήταν στην ημερησία διάταξη όλων των κοινωνιών μέχρι και πρόσφατα. Δεν μιλάμε για ένα απλό χαστούκι, αλλά  για ξυλοδαρμό με ραβδιά, μαστίγια και ακόμη πιο σκληρές τιμωρίες. Λένε, ότι ο γυιός του Θεοδόσιου, ο αυτοκράτορας Αρκάδιος, όπως και ο δικός του ο γυιός, επειδή ήταν πάρα πολύ άτακτοι μαθητές, είχαν τα σημάδια από τους δασκάλους τους μέχρι και  την ενηλικίωσή τους. Δεν ήταν δηλαδή ελαφρές οι τιμωρίες.

Όσο για την σεξουαλική κακοποίηση, υπήρχαν όλες οι μορφές της στο Βυζάντιο και σε αγόρια και σε κορίτσια και παντός είδους σεξουαλική κακοποίηση, που δεν απέχει από τα βασανιστήρια. Τα ευρήματα είναι αποστομωτικά, διότι η σεξουαλική  κακοποίηση, δεν περιορίζεται στους ξένους. Συμπεριλαμβάνει τους γονείς, τα αδέλφια, τους δασκάλους, τους παπάδες κ.λ.π. Η εργασία μας έχει πολύ μεγάλη απήχηση, διότι αναφέρεται και από ξένους ερευνητές.

Ιερή παιδεραστία
«Ε.Ε.»: Υπάρχουν και εδώ στοιχεία;
- Βεβαίως. Κάποτε βρέθηκαν ένοχοι δύο Επίσκοποι του Βυζαντίου για παιδεραστία και  σεξουαλική κακοποίηση δύο μικρών αγοριών, που  υποτίθεται, ότι οι Επίσκοποι όφειλαν  να είναι  άμεμπτοι σαν ιερά πρόσωπα και τους επέβαλαν την πολύ σκληρή ποινή της καυλοκοπίας, δηλαδή τους έκοψαν το ερωτικό τους όργανο από την ρίζα και το περιέφεραν μαζί με τους ενόχους στους δρόμους της πόλης προς γνώση και συμμόρφωση των υπολοίπων. Καθ’ όλη τη διάρκεια του Βυζαντίου και στους έντεκα αιώνες ζωής του υπάρχει ανελλιπώς μια Νομοθεσία για τα θέματα αυτά, η οποία καταδικάζει τους παιδεραστές. Τα παραδείγματα, είναι πάρα πολλά. Τιμωρούνται οι βιαστές κ.λ.π..
Βιασμοί ανηλίκων υπό την κάλυψη πρόωρων γάμων
«Ε.Ε.»: Αληθεύει, ότι  βυζαντινοί  γονείς πάντρευαν τα κορίτσια τους από πέντε ετών με πλούσιους άρχοντες, οι οποίοι τα βίαζαν από την πρώτη στιγμή που τα έπαιρναν;
- Ναι αληθεύει. Πάρα πολλοί βυζαντινοί γονείς βιάζονταν να παντρέψουν τα κορίτσια τους, αλλά η κορυφή του παγόβουνου σ’ αυτό το θέμα ήταν οι ίδιοι οι βυζαντινοί αυτοκράτορες. Εκείνοι φυσικά δεν πάντρευαν τα παιδιά τους από βιοποριστική ανάγκη, αλλά για λόγους συμμαχιών. Εάν ο αυτοκράτορας δηλαδή χρειαζόνταν εκείνη την στιγμή μια συμμαχία με τους Σέρβους για να πολεμήσει τους εχθρούς του και δεν είχε κόρη, ενώ οι αδελφές του, οι εξαδέλφες του, οι ανηψιές του  ακόμη και οι θείες του ήταν παντρεμένες, τότε ήταν σε πολύ δύσκολη θέση.

Συγκεκριμένα ο  Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος (ιγ΄ αι. μ.Χ.) είχε μόνον αγόρια και ένα και μοναδικό κορίτσι, τη Σιμωνίδα, την οποία απέκτησε με πολύ μεγάλο κόπο, κάνοντας  τάματα, ευχές κ.λ.π.. Το αυτοκρατορικό κοριτσάκι ήταν μόνον 5 ετών, όταν το πάντρεψε με τον βασιλιά -Κράλλη- της Σερβίας, έναν άνδρα άνω των 40 ετών. Θα περιμέναμε από έναν άνδρα της ηλικίας του και βασιλιά, που τουλάχιστον είχε ολοκληρωθεί ο κύκλος του -είχε ξαναπαντρευτεί άλλες δύο φορές- ότι θα σεβόταν την ηλικία της πριγκήπισσας,  που σύμφωνα με τις περιγραφές των ιστορικών, έμοιαζε με «δεσποινάριον», ήταν ντυμένη δηλαδή σαν αυτοκράτειρα, ενώ ήταν μόνον 5 ετών κοριτσάκι. Ο συγκεκριμένος αυτοκράτορας έκανε το τελείως αντίθετο· δεν σεβάστηκε τιποτα. Οι ιστορικοί μας λένε, ότι το παιδί ήθελε να γυρίσει πίσω στους γονείς του, αλλά εκείνοι κοίταζαν πρώτα την συμμαχία, αδιαφόρησαν και δεν την βοήθησαν. Όταν  η Σιμωνίδα στα 21 της χρόνια χήρεψε είχε καταστραφεί για πάντα ψυχικά και σωματικά, δεν μπορούσε πιά να τεκνοποιήσει και κλείστηκε σε μοναστήρι.

Η πριγκήπισσα Σιμωνίς, το «δεσποινάριον». Ο πατέρας της, Ανδρόνικος Β΄ Παλαιολόγος, την πάντρεψε με το μεσήλικα βασιλιά της Σερβίας σε ηλικία 5 ετών. Ο βασιλιάς τής συμπεριφερόταν σεξουαλικά σαν να ήταν oλοκληρωμένη γυναίκα. Μετά το θάνατο του συζύγου της, η μόνη διέξοδος για την 21χρονη τότε Σιμωνίδα ήταν το μοναστήρι. (Νωπογραφία ιδ΄ αι. από το μοναστήρι Γκρατσάνιτσα της Σερβίας.)

«Ε.Ε.»: Έχουν καταγραφεί κι άλλες περιπτώσεις;
- Ασφαλώς, κι άλλες πριγκήπισσες παντρεύτηκαν 8-9-10 ετών. Ο  Λουδοβίκος της Γαλλίας έδωσε στον Ανδρόνικο Α΄ Κομνηνό (ιβ΄ αι. μ.Χ.), ο οποίος τότε ήταν 60 ετών, ένα κοριτσάκι 11 ετών, την  Αγνή, την οποία μετονόμασαν σε ΄Αννα. Πάντα έπαιρναν ένα βυζαντινό όνομα οι πριγκήπισες. Ο Λουδοβίκος δεν έδωσε καμμία σημασία για την τύχη αυτού του παιδιού μέσα στην Αυλή. Ακόμη και ο ίδιος ο επίσκοπος που τους πάντρεψε, βλέποντας ένα 11χρονο κοριτσάκι, παρέλειψε μία ευχή, εκείνη που λέει ο παπάς στο τέλος στο ζευγάρι μπροστά στην ωραία πύλη, για «καλές εισόδους και καλές εξόδους». Αυτή η ευχή έχει το νόημα, ότι στο εξής το σέξ θα είναι ευλογημένο, αλλά εκεί ο επίσκοπος, το παρέλειψε σκόπιμα.
«Ε.Ε.»: Πως γνωρίζουμε όμως, ότι ο αυτοκράτορας είχε πράγματι σχέσεις με την 11χρονη σύζυγό του;
- Το γνωρίζουμε, διότι αμέσως βούτηξε το κοριτσάκι από την Εκλλησία κι έφυγαν λέγοντας στον Επίσκοπο να πεί και τα υπόλοιπα·  ήταν ασυγκράτητος.

Τέτοιες περιπτώσεις με αυτοκράτορες να παντρεύονται δεκάχρονα κοριτσάκια, είναι  τουλάχιστον  είκοσι. Οι πιο γνωστές περιπτώσεις είναι αυτές της μικρής Σιμωνίδας και της ΄Αννας. Υπάρχουν όμως κι άλλοι γάμοι εκατέρωθεν. Δηλαδή, ή στέλνουμε μικρά κορίτσια έξω, ή δεχόμαστε μικρά κορίτσια απ’ έξω. Ξέρουμε τα «πριγκηπικά». Και για τον απλό λαό, μαθαίνουμε απο εκείνες τις  περιπτώσεις, που έφτασαν  στο Πατριαρχικό Δικαστήριο ή, στα περιφερειακά Πατριαρχεία, για να ακυρώσουν τους γάμους.  Αντιλαμβανόμαστε, ότι όλα αυτά κρύβουν πίσω τους, δεκάδες ανώνυμες  περιπτώσεις.

«Ε.Ε.»: Και οι κατηγορίες για τον Κωνσταντίνο τον Κοπρώνυμο;
- Αυτός ήταν εικονομάχος. Ακόμη και το «Κοπρώνυμος» θα έλεγα, ότι είναι μιά ψευδής κατηγορία. Σημειωτέον, ότι για τον Κοπρώνυμο έλεγαν, ότι αγαπούσε τα αγοράκια, αλλά αυτό μάλλον είναι απλά μία ανυπόστατη κατηγορία της Εκκλησίας, επειδή ήταν εικονομάχος. Κανείς δεν είναι αθώος φυσικά, μέχρι της αποδείξεως του εναντίου.
«Ε.Ε.»: Τα παιδιά τι  αντιπροσώπευαν για τους βυζαντινούς γονείς;
- Επένδυση! Για τις βυζαντινές οικογένειες οι άτεκνοι, είναι δυστυχείς, κυρίως όταν πρόκειται για τον αυτοκράτορα, που δεν αφήνει και διάδοχο και δημιουργούνται προβλήματα στη δυναστεία του. Ένα τέτοιο παράδειγμα, είναι η Θεοδώρα, που  δεν απέκτησε  παιδί με τον Ιουστινιανό,  διότι λέγεται, ότι  είχε αποκτήσει δύο παιδιά την εποχή που ήταν ελεύθερη, αλλά επί πλέον  είχε υποστεί και αρκετές εκτρώσεις, που την έβλαψαν, διότι με τον τρόπο που γίνονταν τότε οι εκτρώσεις άφηναν μία μόνιμη στείρωση.
Πολλοί και διάσημοι αυτοκράτορες, όπως ο Βασίλειος ο Βουλγαροκτόνος, ο Ιουστινιανός κ.λ.π.,  δεν είχαν καθόλου απογόνους και αυτή η έλλειψη διαδόχων ίσως να αλλάζει και την δυναστειακή Ιστορία του Βυζαντίου, αλλά γενικά, οι βυζαντινοί γονείς, χαίρονται να κάνουν παιδιά, για να δοξάζουν τα  ονόματα των προγόνων, για να συνάπτουν επωφελείς γάμους για τα παιδιά τους επωφελούμενοι και οι ίδιοι, διότι ανέβαιναν κοινωνικά, καταξιώνονταν κ.λ.π..

Ο Νόμος επέβαλε τότε να παντρεύονται τα κορίτσια από 12 και τα αγόρια από 14 ετών, πράγμα που σήμερα φαίνεται εξωφρενικό, αλλά τότε ήταν συνηθισμένο. Ο νόμος αυτός παραβιαζόνταν συχνά, διότι οι γονείς μπορούσαν να αρραβωνιάσουν και να ξεφορτωθούν  τα κορίτσια τους από τα 5 τους χρόνια, για να φροντίσουν μόνον τους άρρενες απογόνους τους.

«Ε.Ε.»: Μιλάμε για εκπόρνευση δηλαδή;
- Κάπως έτσι. Μπορούσαν να αρραβωνιάζουν από 5-7 ετών τα κοριτσάκια, που τα έστελαν μόνα τους στο σπίτι του γαμπρού, ο οποίος θα έπρεπε να περιμένει πότε θα έφταναν στα δώδεκα, για να ολοκληρωθεί η σχέση τους. Αλλά επειδή τότε δεν υπήρχαν καλά  οργανωμένα ληξιαρχεία μπορούσαν να  «μεγαλώνουν» την ηλικία της κόρης, ώστε να επιτραπούν στον γαμπρό οι πρόωρες σεξουαλικές σχέσεις με το κοριτσάκι, όσο και αν αυτό από ιατρικής άποψης απαγορεύεται, διότι βλάπτει ψυχικά και σωματικά.
«Ε.Ε.» Αυτό ήταν ο κανόνας; 
- Όχι, αλλά ερευνώντας την Εκκλησιαστική Νομοθεσία διαπιστώνουμε  πάρα πολλές τέτοιες περιπτώσεις, διότι κάποιοι αρραβώνες διαλύονται από τους γονείς, ή το κοριτσάκι κλαίει και παραπονιέται κι έτσι αναγκάζεται  ο ίδιος  ο κληρικός  να ακυρώσει  τον αρραβώνα και να επιστρέψει ο γαμπρός την προίκα στους γονείς, ώστε να αποκατασταθεί το παιδί με αυτά τα λεφτά. Το γεγονός, ότι ισχύει αδιαλλείπτως αυτή η  Νομοθεσία χωρίς να καταργηθεί μας δείχνει, ότι και οι παραβιάσεις ήταν πολύ συχνές.
«Ε.Ε.»: Δηλαδή στον αρραβώνα παρίστατο και κληρικός;
Βεβαίως. Το έθιμο αυτό ισχύει ακόμη στην Κύπρο και μέχρι πριν κάποιες δεκαετίες ίσχυε και στην Ελλάδα. Η Εκκλησία είχε μεγάλη ανάμειξη στην προσωπική ζωή των πιστών για να τους ελέγχει. Εάν αποδεικνυόταν, ότι το κοριτσάκι ήταν μικρότερο των 12 ετών και ένας κληρικός ευλογούσε τον γάμο, τότε τον έδιωκαν ως συναυτουργό στην απάτη, διότι ιερούργησε παρανόμως. Ο ίδιος συνήθως έλεγε, ότι οι γονείς τον εξαπάτησαν μεγαλώνοντας την ηλικία της νύφης.
Τα κορίτσια στο Βυζάντιο είχαν βέβαια μια δυσμενή αντιμετώπιση, αλλά οι βυζαντινοί δεν ήταν γενικά εναντίον των κοριτσιών, διότι δεν τα σπούδαζαν, τους βοηθούσαν στις οικιακές εργασίες κ.λ.π., ούτε έφθαναν στο σημείο να τα σκοτώνουν, όπως στην Κίνα. Μόνον οι πολύ ευκατάστατες οικογένειες μόρφωναν τις κόρες τους, ενώ οι υπόλοιποι ενδιαφέρονταν μόνον να  τις παντρέψουν γρήγορα. Γενικά οι βυζαντινές οικογένειες φρόντιζαν τα παιδιά τους περιμένοντας φυσικά την ανταπόκριση. ΄Αρα, κατά πολλούς τρόπους ήταν επένδυση τα παιδιά και, όπως είπαμε, αλλοίμονο στους άτεκνους.

Καθώς όμως δεν γνώριζαν τους λόγους της στειρότητας νόμιζαν, ότι ήταν θεϊκή κατάρα, για αυτό και η Εκκλησία έχει διάφορους αγίους, που θεραπεύουν την στειρότητα. Για παράδειγμα μέχρι σήμερα ακόμη τρώς ένα μήλο από την Παναγία την Χρυσοβαλάντω,  πίνεις νερό από την πηγή του τάδε αγίου και θεραπεύεις την ατεκνία, καταπίνεις το φυτίλι από το καντήλι της Παναγίας της Τσαμπίκας στην Ρόδο και αποκτάς παιδί κ.ά.. Υπήρχαν δεκάδες άγιοι στην Κωνσταντινούπολη, που έδιναν παιδιά.

Μετά τη γέννηση των παιδιών υπήρχαν και πολλοί άγιοι, που ασχολούνταν αποκλειστικά με αυτά, όπως ο άγιος Στυλιανός, για να «στυλώσουν» τα βρέφη, ο Στέργιος στην Βόρειο Ελλάδα, ο Ζήσης, ο Πανταζής, που υποτίθεται ότι βοηθούσαν στην επιβίωση των βρεφών, διότι ήταν δύσκολα τα  πράγματα, υπήρχε πάρα πολύ μεγάλη θνησιμότητα.
Το ίδιο συνέβαινε και με τον μητρικό θηλασμό, που κατέφευγαν πάλι στους αγίους, διότι ήταν φοβερά  δύσκολο για μια λεχώνα του Βυζαντίου να μην έχει γάλα· έπρεπε να πληρώνει  μία άλλη γυναίκα για να θηλάσει και το δικό της παιδί, κάτι που ήταν δυσβάσταχτο για τους φτωχούς κι έτσι υπήρχαν άγιοι, που πήγαινες εκεί, έπινες το αγίασμά τους, για να επενέλθει το γάλα.

Ο σκανδαλισμός των καλογήρων από τους έφηβους

«Ε.Ε.»: Οι περιηγητές της εποχής μιλούν για απάνθρωπη εκμετάλλευση παιδιών.
- Έτσι είναι. Οι περισσότεροι περιηγητές είναι Λατίνοι και ίσως να διόγκωναν τα πράγματα. Πράγματι κάποια παιδιά δούλευαν στα κτήματα τις Εκκλησίας, δεν θα έλεγα όμως με κακές συνθήκες. Επίσης ένα πρόβλημα, που αντιμετώπιζε η Εκκλησία ήταν οι νεαροί έφηβοι, που πήγαιναν στις μονές, διότι σκανδάλιζαν τους μεγαλύτερους. Είναι ένας κανόνας του Μεγάλου Βασιλείου (ο οποίος είχε μεγάλη πείρα από μονές, καθ’ ότι σαν επίσκοπος Καισαρείας οργάνωσε πολλά μοναστήρια), όπου αναγράφει, ότι δεν θέλει τα νεαρά αγόρια μέσα στα πόδια των καλογήρων, διότι μπορούσε να σκανδαλιστεί κάποιος καλόγηρος.

Οι συνείσακτες παρθένες – παλλακίδες

«Ε.Ε.»: Υπάρχουν κι οι παραινέσεις « προς τους έχοντας παρθένους συνεισάκτους ». Γιατί γράφονταν αυτές;
- Του Ιωάννη του Χρυσόστομου είναι, που είχε ασχοληθεί πολύ με αυτά. Προέτρεπε να μην εκμεταλλεύονταν τις παρθένες, που έπαιρναν στο σπίτι. Τότε η παρθενία ήταν πολύ μεγάλο αγαθό και έχει μείνει η νοοτροπία σχεδόν σε όλους τους μεταβυζαντινούς αιώνες. Γι’ αυτό και υπήρχε μεγάλη διαφορά στην αποζημίωση που έδινε ο βιαστής σε ένα κορίτσι, που ήταν παρθένος από μία άλλη γυναίκα, που δεν είναι παρθένος, ή σε  μία χήρα, που θεωρούνταν «ενάρετος» και ο κόσμος βεβαίωνε ότι έμενε μόνη.
«Ε.Ε.»: Για να συντάξουν τέτοιους κανόνες πρέπει να υπήρχε έντονο πρόβλημα.
- Βέβαια, η Νομοθεσία, πάντα δείχνει το πρόβλημα. Οι συνείσακτοι ήταν θα λέγαμε οι παλλακίδες της εποχής, μή νόμιμες συζύγους  δηλαδή. Η παλλακίδα ήταν κάποια  γυναίκα, που την στέγαζε ο σύζυγος στο σπίτι του, βοηθούσε στις δουλειές, αλλά και  «τόνωνε» ερωτικά τον σύζυγο. Βλέπουμε ότι αυτό συνηθίζεται και στο Ισλάμ, όπου υπάρχει η πρώτη σύζυγος και οι υπόλοιπες είναι παλλακίδες. Αφού στο Βυζάντιο δεν επέτρεπαν πολλές νόμιμες συζύγους, ξεκίνησε ο θεσμός της παλλακίδας.

Ευνουχισμοί παιδιών για… εκκλησιαστική καριέρα «Ε.Ε.»: Υπήρχαν ευνούχοι στο Βυζάντιο;- Οι ευνούχοι στο Βυζάντιο είναι μία πολύ μεγάλη κατηγορία. Και εκεί υπάρχει το περίεργο, ότι οι ίδιοι οι γονείς δίνουν το παιδί τους να ευνουχισθεί, για να κάνει καριέρα στην Εκκλησία. Πολλές φορές ο αρχιεπίσκοπος είναι ευνούχος, πολλοί επίσκοποι επίσης είναι ευνούχοι,  υπάρχει  μία ξεχωριστή ιερατική καριέρα για τους ευνούχους. Μάλιστα ο ο Παύλος ο Αιγινήτης (ζ΄ αι. μ.Χ.) περιγράφει και πώς γίνεται ο ευνουχισμός. «Ε.Ε.»: Πως γινόταν δηλαδή; - Όταν ήταν μικρό το αγόρι το έβαζαν μέσα σε μια λεκάνη με ζεστό νερό και του συνέθλιβαν  τα γεννητικά όργανα με το χέρι, δεν το χειρουργούσαν. Ο ευνουχισμός γινόταν και σε άλλους λαούς και στο Ισλάμ για τους φρουρούς, που φύλαγαν το σεράι και το χαρέμι, αλλά το έκαναν και στην αρχαία Κίνα. Και εκεί επίσης μέσα στα Ανάκτορα όλοι οι φρουροί ήταν ευνούχοι· μόνον ο αυτοκράτορας ήταν άνδρας. Στην Κίνα δεν είχαν ούτε ίχνος γεννητικών οργάνων, δεν συνέθλιβαν μόνον τους όρχεις. «Ε.Ε.»: Και οι «παρακοιμώμενοι» του βυζαντινού αυτοκράτορα ήταν ευνούχοι;  - Ναι, συνήθως ήταν. «Ε.Ε.»: Ο Βασίλειος Α΄ ο Μακεδών όμως, άν και παρακοιμώνενος του αυτοκράτορα δεν ήταν. -Όχι, διότι ένας ευνούχος, δεν γινόταν ποτέ αυτοκράτορας. Έπρεπε να ήταν αρτιμελής. Μια ποινή που ίσχυε στο Βυζάντιο για τους  βιαστές, ήταν η ρινοκοπή· δεν έκοβαν πάντα το όργανο, έκοβαν τη μύτη ως τιμωρία για διάφορους λόγους. Στο Βυζάντιο όμως, ανθούσε και η «πλαστική χειρουργική» κι έτσι εκείνος που του έκοβαν τη μύτη πήγαινε και έβαζε μια καινούργια μύτη, που ήταν συνήθως ασημένια,  γι’ αυτό έχουμε και το επώνυμο Ασημομύτης. Υπάρχει και παράδειγμα αυτοκράτορα, του Ιουστινιανού Β΄ του Ρινότμητου, που του είχαν κόψει την μύτη, αλλά ανέβηκε δυό φορές στο θρόνο με τεχνητή μύτη. Πριγκηπικοί ευνουχισμοί Κι επειδή ο αυτοκράτορας έπρεπε να είναι αρτιμελής, ήταν πολύ εύκολο να ξερριζώσουν την δυναστεία του οι αντίπαλοί του απλά με το να πάρουν τα παιδιά του, εστω και μικρά παιδάκια και τα ευνουχίσουν.«Ε.Ε.»: Έχουμε τέτοια παραδείγματα;

- Βεβαίως. Τα παιδιά του Μαυρικίου. Υπάρχουν ιστορίες ολόκληρες, αλλά επαναλαμβάνονται πολλές φορές και οι ιστορικοί το αναφέρουν λέγοντας, ότι «τα παιδιά του αντιπάλου τα ευνούχισαν», για να μην έχουν πρόσβαση στον θρόνο. Ήταν πολύ άγρια τα πράγματα στην κορυφή του Βυζαντίου και ιδιαίτερα οι δυναστειακοί αγώνες και οι δυναστεικοί φόνοι.

«Ε.Ε.»: Το ότι χιλιάδες νέοι έγιναν ρασοφόροι και μοναχοί χωρίς να χαρούν την ζωή τους δεν είναι η πιο φριχτή κακοποίηση;
- Σύμφωνα με δικές μας ιδέες σήμερα αυτό θα θεωρούνταν σεξουαλική κακοποίηση. Το να μήν επιτρέψω σ’ ένα κορίτσι ή σ’ ένα αγόρι να έχει μια ομαλή σεξουαλική ζωή παρά την θέλησή του εγώ νομίζω, ότι είναι πράγματι σεξουαλική κακοποίηση, αλλά οι βυζαντινές οικογένειες το είχαν τιμή τους να έχουν ένα κορίτσι ή ένα αγόρι σε μοναστήρι, για να μονάσει. Για τα αγόρια υπήρχαν πολλά προνόμια, απέφευγαν την στράτευση κ.λ.π.. Στο τέλος βέβαια οι βυζαντινοί έφθασαν στο σημείο να έχουν διακόσιες χιλιάδες νέους κλεισμένους στα μοναστήρια, ενώ ο Παλαιολόγος είχε μόνο πέντε χιλιάδες στρατιώτες για να αμυνθεί.

Με το δεύτερο γάμο του ο αυτοκράτορας Ηράκλειος «νομιμοποίησε» τη μακρά αιμομικτική του σχέση με τη Μαρτίνα, τη δεκατετράχρονη κόρη της αδελφής του. Μαζί της απόκτησε περίπου δέκα παιδιά, πολλά εκ των οποίων υπέφεραν από διάφορες σωματικές αναπηρίες.

Αιμομιξίες αυτοκρατορικές ή μή

«Ε.Ε.»: Στην κοινωνία εκείνη και όσο πιο παλιότερα πάμε, η αιμομιξία, είναι σύνηθες φαινόμενο.
- Έχουμε πολλά παραδείγματα. Ο Ηράκλειος διέπραξε αιμομιξία· παντρεύτηκε την κόρη της αδελφής του, δηλαδή την ανηψιά του την Μαρτίνα, που ήταν και νεαρό κορίτσι. Ο Ηράκλειος είχε ένα ανατομικό πρόβλημα στην ουρήθρα· είχε έναν επισπαδία, που σημαίνει, ότι είναι αλλού το στόμιο της κύστης αντί να είναι εμπρός είναι δηλαδή στη ράχη του πέους. Έτσι πολλοί έλεγαν, ότι αυτό ήταν η θεία τιμωρία για τα ανόσια που έκανε.
Ύστερα, υπάρχουν και οι Κομνηνοί. Ο Μανουήλ Κομνηνός είχε σχέσεις με μία ανηψιά του και  ο αδελφός του  με μία άλλη και ο κόσμος αναρρωτιόνταν το ποιός είναι πιο αμαρτωλός, αυτός που συνδέεται με την κόρη της αδελφής του, ή εκείνος που συνδέεται με την κόρη της εξαδέλφης του; Όταν βλέπουμε, ότι η αυτοκρατορική οικογένεια έχει φανερές αιμομικτικές σχέσεις, τότε καταλαβαίνουμε τι γίνεται στις φτωχές και στις αγροτικές οικογένειες και μάλιστα  σε μεγαλύτερο βαθμό, αλλά δεν έρχονται ποτέ στο φως. Κάποιες περιπτώσεις ανωνύμων έφθασαν μέχρι τα Δικαστήρια κι αυτό δείχνει, ότι το πρόβλημα ήταν μεγάλο.