Βίλχελμ Ράιχ -Συγκινησιακή Πανούκλα

Μερικοί Μηχανισμοί της Συγκινησιακής Πανούκλας

Ο όρος «συγκινησιακή πανούκλα» δεν υποδηλώνει κάτι το υποτιμητικό. Δεν αναφέρεται δηλαδή σε συνειδητή κακοήθεια, σε ηθικό ή βιολογικό εκφυλισμό, σε ανηθικότητα κτλ. Για να το κατανοήσουμε καλύτερα, ας φανταστούμε έναν οργανισμό του οποίου ο φυσικός τρόπος κίνησης εμποδίζεται συνεχώς από τη γέννησή του. Ο οργανισμός αυτός είναι υποχρεωμένος να αναπτύξει μη φυσικές μορφές κίνησης. Ή χωλαίνει ή κινείται βοηθούμενος από δεκανίκια. Κατ’ αναλογία, το άτομο του οποίου η φυσική ικανότητα για αυτορρύθμιση στη ζωή έχει καταπιεστεί από τη στιγμή της γέννησής του, πορεύεται στη ζωή του όπως αυτή του υπαγορεύεται από τη συγκινησιακή πανούκλα. Υπό αυτή την έννοια, το άτομο που έχει προσβληθεί από τη συγκινησιακή πανούκλα από χαρακτηρολογική άποψη χωλαίνει.

Η συγκινησιακή πανούκλα είναι μια χρόνια βιοπάθεια του οργανισμού
Εμφανίστηκε όταν για πρώτη φορά καταπιέστηκε σε μαζική κλίμακα η γενετήσια ερωτική ζωή και εξελίχτηκε σε επιδημία, η οποία βασανίζει τους λαούς της Γης επί χιλιάδες χρόνια. Δεν έχουμε ενδείξεις που να υποδεικνύουν ότι μεταβιβάζεται κληρονομικά από τη μητέρα στο παιδί. Σύμφωνα με όσα γνωρίζουμε εμφυτεύεται σε κάθε παιδί τις πρώτες κιόλας ημέρες της ζωής του. Πρόκειται για επιδημική ασθένεια, αντίστοιχη με τη σχιζοφρένεια ή τον καρκίνο, με τη σημαντική διαφορά ότι εκδηλώνεται ως επί το πλείστον στον κοινωνικό χώρο.

Η ίδια η σχιζοφρένεια και ο καρκίνος είναι βιοπάθειες που οφείλονται στην ισοπεδωτική επικράτηση της συγκινησιακής πανούκλας στην κοινωνική ζωή. Οι επιπτώσεις της εκδηλώνονται τόσο στον ανθρώπινο οργανισμό όσο και στην κοινωνική ζωή. Όπως η βουβωνική πανώλη, η χολέρα αλλά και κάθε άλλη επιδημία, η συγκινησιακή πανούκλα λαμβάνει κατά περιόδους διαστάσεις πανδημίας, εκδηλώνοντας υπέρμετρα ξεσπάσματα σαδισμού και εγκληματικότητας, όπως η καθολική Ιερά Εξέταση κατά τον Μεσαίωνα ή ο διεθνής φασισμός του 20ού αιώνα.

Επομένως, αν δεν θεωρούσαμε τη συγκινησιακή πανούκλα ασθένεια, με την αυστηρή έννοια του όρου, θα διατρέχαμε τον κίνδυνο να κινητοποιήσουμε εναντίον της τις διωκτικές αρχές, αντί την ιατρική και την εκπαίδευση. Ένα από τα χαρακτηριστικά της είναι ότι καθιστά αναγκαία την επέμβαση των διωκτικών μηχανισμών και με τον τρόπο αυτόν αναπαράγεται. Από τη φύση της, όμως, παρ’ όλο που η συγκινησιακή πανούκλα αποτελεί πολύ σοβαρή απειλή για τη ζωή, είναι αδύνατον να αντιμετωπιστεί με τέτοιους διωκτικούς μηχανισμούς.

Όπως δεν θεωρείται προσβλητικό να αποκαλέσουμε κάποιον ευερέθιστο ή καρδιοπαθή, δεν είναι επίσης προσβλητικό να του πούμε ότι πάσχει από «οξεία προσβολή συγκινησιακής πανούκλας». Ακόμα και ένας γιατρός της σεξουαλικής οικονομίας[1] θα μπορούσε να ομολογήσει ότι: «Δεν είμαι καλά σήμερα, έχω μολυνθεί από τη συγκινησιακή πανούκλα». Στον κύκλο μας, οι προσβολές από τη συγκινησιακή πανούκλα, αν είναι ήπιας μορφής, αντιμετωπίζονται με την εκούσια απομόνωση του ατόμου, μέχρι να υποχωρήσει ο παραλογισμός. Στις σοβαρότερες περιπτώσεις, όπου η ορθολογική σκέψη και η φιλική συζήτηση δεν επαρκούν, η κατάσταση αντιμετωπίζεται νευροφυτοθεραπευτικά.[2]

Συνήθως τέτοιου τύπου οξείες προσβολές συγκινησιακής πανούκλας οφείλονται στη διαταραχή της ερωτικής ζωής και υποχωρούν, όταν η διαταραχή εξαλειφθεί. Για μένα και τους στενούς συνεργάτες μου, η οξεία προσβολή από τη συγκινησιακή πανούκλα είναι τόσο οικείο φαινόμενο, ώστε το αντιμετωπίζουμε με ηρεμία και το χειριζόμαστε αντικειμενικά. Μία από τις πιο σημαντικές προϋποθέσεις στην εκπαίδευση ενός νευροφυτοθεραπευτή είναι να μάθει να αντιλαμβάνεται έγκαιρα τις οξείες προσβολές συγκινησιακής πανούκλας που του συμβαίνουν, να μην εγκαταλείπεται σ’ αυτές, να μην επιτρέπει να επηρεάζουν αρνητικά τον κοινωνικό του περίγυρο και να τις χειρίζεται υιοθετώντας ορθολογική στάση απέναντί τους.

Μ’ αυτό τον τρόπο μειώνεται στο ελάχιστο η ενδεχόμενη αρνητική επίδραση στην κοινή προσπάθεια. Υπάρχουν φυσικά και περιπτώσεις όπου οι προσβολές από τη συγκινησιακή πανούκλα δεν αντιμετωπίστηκαν επιτυχώς, με αποτέλεσμα το προσβεβλημένο άτομο να βλάψει σε μικρό ή μεγάλο βαθμό τον περίγυρό του ή ακόμα και να αποσυρθεί τελείως από το έργο μας. Αντιμετωπίζουμε αυτού του είδους τα ατυχή περιστατικά με τον ίδιο τρόπο που αντιμετωπίζει κανείς μια σοβαρή ασθένεια ή τον θάνατο ενός συνεργάτη που εκτιμά.

Η συγκινησιακή πανούκλα σχετίζεται πολύ περισσότερο με τη νεύρωση του χαρακτήρα παρά με μια ενδεχόμενη οργανική καρδιοπάθεια, ανεξάρτητα αν μακροπρόθεσμα μπορεί να προκαλέσει καρδιοπάθεια ή καρκίνο. Συντηρείται κι αυτή από τις δευτερογενείς ορμές, όπως η νεύρωση του χαρακτήρα. Διαφέρει από τις σωματικές αναπηρίες διότι αποτελεί λειτουργία του χαρακτήρα, και ως τέτοια το άτομο την προστατεύει επιστρατεύοντας ισχυρότατες άμυνες. Για παράδειγμα, σε αντίθεση με μια κρίση υστερίας, δεν βιώνεται ως αρρωστημένη κατάσταση ξένη προς το εγώ.[3]

Όπως γνωρίζουμε, η χαρακτηρονευρωτική συμπεριφορά εκλογικεύεται έντονα και το ίδιο συμβαίνει στην αντίδραση κάποιου που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα, αλλά σε ακόμα μεγαλύτερο βαθμό: η έλλειψη επίγνωσης είναι ακόμα μεγαλύτερη. Ένα εύλογο ερώτημα που ενδέχεται να θέσει κάποιος είναι πώς μπορούμε να αναγνωρίσουμε την αντίδραση ατόμου που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα και να τη διαχωρίσουμε από την ορθολογική. Η απάντηση είναι ότι αυτό γίνεται με τον ίδιο τρόπο που διαχωρίζουμε τη χαρακτηρονευρωτική αντίδραση από την ορθολογική: Μόλις κάποιος αγγίξει τις ρίζες απ’ τα κίνητρα της πανουκλιασμένης αντίδρασης, εμφανίζεται αναπόφευκτα άγχος ή θυμός. Το σημείο αυτό θα το αναλύσουμε λεπτομερέστερα.

Ένα άτομο οργασμικά ικανό και ως επί το πλείστον απαλλαγμένο από συγκινησιακή πανούκλα δεν θα αναπτύξει άγχος, αλλά, αντιθέτως, θα παρακολουθήσει με ζωηρό ενδιαφέρον, όταν ο γιατρός του αναλύσει, για παράδειγμα, τη δυναμική των φυσικών διεργασιών της ζωής. Από την άλλη, το άτομο που υποφέρει από συγκινησιακή πανούκλα γίνεται ανήσυχο ή θυμώνει, όταν αναλύονται οι μηχανισμοί της. Η οργασμική ανικανότητα δεν οδηγεί απαραίτητα στη συγκινησιακή πανούκλα, αλλά όλοι όσοι έχουν προσβληθεί είτε είναι σε μόνιμη βάση οργασμικά ανίκανοι είτε η ανικανότητά τους εμφανίζεται λίγο πριν από την προσβολή. Το στοιχείο αυτό διευκολύνει τον διαχωρισμό των αντιδράσεων πανούκλας από τις ορθολογικές.

Επιπλέον, η φυσική, υγιής συμπεριφορά δεν επηρεάζεται ούτε απαλείφεται υπό την επίδραση της γνήσιας θεραπείας. Δηλαδή, δεν υπάρχει ορθολογικός τρόπος να «θεραπεύσει» ή να διαταράξει κανείς μια ευτυχισμένη ερωτική σχέση. Αντιθέτως, ένα νευρωτικό σύμπτωμα μπορεί να απαλειφτεί. Αντίστοιχα, η αντίδραση πανούκλας διακρίνεται από το γεγονός ότι η γνήσια χαρακτηραναλυτική θεραπεία επιδρά πάνω της  και μπορεί να την εξαλείψει. Έτσι, είναι εφικτό να θεραπεύσει κανείς την απληστία ενός ατόμου, που είναι τυπικό χαρακτηρολογικό γνώρισμα της συγκινησιακής πανούκλας, αλλά δεν μπορεί να θεραπεύσει τη γενναιοδωρία του. Μπορεί να θεραπεύσει τη δολιότητα, αλλά όχι την ευθύτητα και την τιμιότητα. Η συγκινησιακή πανούκλα μπορεί να συγκριθεί κλινικά με τη σεξουαλική ανικανότητα, η οποία μπορεί να εξαλειφθεί, δηλαδή να θεραπευτεί.

Η γενετήσια ικανότητα, από την άλλη, είναι «αθεράπευτη».
Ένα άλλο ουσιαστικό χαρακτηριστικό του τρόπου αντίδρασης ενός ατόμου με συγκινησιακή πανούκλα είναι ότι η ενέργεια και η αιτία με την οποία δικαιολογείται η συγκεκριμένη ενέργεια δεν συμφωνούν ποτέ. Το πραγματικό κίνητρο συγκαλύπτεται πάντα και αντικαθίσταται από ένα φαινομενικό. Αντιθέτως, στη φυσική αντίδραση ενός υγιούς χαρακτήρα, το κίνητρο, η ενέργεια και ο στόχος αποτελούν οργανική ενότητα. Δεν συγκαλύπτεται τίποτα και η αντίδραση γίνεται άμεσα κατανοητή.

Για παράδειγμα: Η σεξουαλική συμπεριφορά του υγιούς ατόμου προέρχεται μόνο από τη φυσική του ανάγκη για έρωτα και την ικανοποίησή της. Απ’ την άλλη, το πανουκλιασμένο άτομο που διάγει ασκητικό τρόπο ζωής, δικαιολογεί τη σεξουαλική του αδυναμία δευτερογενώς, προβάλλοντας ηθικές επιταγές. Η δικαιολόγηση αυτή δεν έχει καμία σχέση με τον τρόπο ζωής. Η στάση του αρνητικού προς τη ζωή ασκητισμού προϋπάρχει των επιχειρημάτων. Επίσης, ένα άτομο υγιές δεν θα προσπαθήσει να επιβάλει τον τρόπο ζωής του σε κανέναν. Θα προσφέρει τη βοήθειά του, θεραπευτική ή άλλη, αν του ζητηθεί και αν έχει τη δυνατότητα να βοηθήσει, σε καμία όμως περίπτωση δεν πρόκειται να εκδώσει διάταγμα το οποίο θα ορίζει ότι όλοι οι άνθρωποι πρέπει «να είναι υγιείς».

Αφενός, διότι μία τέτοια εντολή δεν θα ήταν ορθολογική, εφόσον η υγεία δεν είναι κάτι που μπορεί να επιβληθεί, και αφετέρου διότι το υγιές άτομο δεν αισθάνεται καμία απολύτως τάση να επιβάλλει τον τρόπο ζωής του στους άλλους, καθώς τα κίνητρα που κατευθύνουν τη ζωή του έχουν σχέση με τον δικό του τρόπο ζωής και όχι με των άλλων. Σ’ αυτό το σημείο, το άτομο που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα διαφέρει από το υγιές, διότι δεν επιβάλλει τις απαιτήσεις του από τη ζωή μόνο στον εαυτό του, αλλά κυρίως και προπάντων στο περιβάλλον του.
Ενώ ο υγιής οργανισμός συμβουλεύει, βοηθά και, στηριζόμενος στις εμπειρίες του, προχωρά στη ζωή του αφήνοντας τους άλλους να ακολουθήσουν το παράδειγμά του αν το επιθυμούν, ο πανουκλιασμένος οργανισμός επιβάλλει με τη βία τον τρόπο ζωής του στους άλλους. Τα άτομα αυτά δεν ανέχονται απόψεις που απειλούν τη θωράκισή τους ή αποκαλύπτουν τα παράλογα κίνητρά τους. Ο υγιής βιώνει μόνο ευχαρίστηση όταν συζητούνται τα κίνητρά του, ενώ ο πανουκλιασμένος γίνεται έξαλλος. Το υγιές άτομο αγωνίζεται ορθολογικά να διατηρήσει τον δικό του τρόπο ζωής, όταν άλλες απόψεις διαταράσσουν τη ζωή και την εργασία του. Αντιθέτως, το πανουκλιασμένο άτομο πολεμά τους άλλους τρόπους ζωής. ακόμα και όταν δεν επηρεάζουν σε τίποτα τον δικό του. Το κίνητρο της πολεμικής του είναι η ενόχληση που του προκαλούν οι άλλοι τρόποι ζωής, απλώς επειδή υπάρχουν.

Η ενέργεια που τροφοδοτεί τις αντιδράσεις της συγκινησιακής πανούκλας προέρχεται πάντα από τη σεξουαλική ματαίωση, ανεξάρτητα αν πρόκειται για σαδιστικές επιθετικές πράξεις ή τη δυσφήμηση φιλικών προσώπων. Η λίμναση της σεξουαλικής ενέργειας είναι το κοινό στοιχείο που υπάρχει μεταξύ της συγκινησιακής πανούκλας και των άλλων βιοπαθειών. Υπάρχουν και διαφορές τις οποίες θα εξετάσουμε παρακάτω. Η βιοπαθητική φύση της συγκινησιακής πανούκλας αποδεικνύεται από το γεγονός ότι, όπως κάθε άλλη βιοπάθεια, θεραπεύεται με την εδραίωση της φυσικής ικανότητας για έρωτα.

Η προδιάθεση να προσβληθεί κάποιος από συγκινησιακή πανούκλα είναι γενικήΗ άποψη ότι υπάρχουν αφενός άτομα εντελώς απαλλαγμένα από τη συγκινησιακή πανούκλα και αφετέρου άτομα με συγκινησιακή πανούκλα είναι εσφαλμένη. Όπως στο βάθος κάθε οργανισμού υπάρχει η τάση για καρκίνο, σχιζοφρένεια ή αλκοολισμό, υπάρχει αντίστοιχα, ακόμα και στο πιο υγιές και ζωντανό άτομο, η τάση για παράλογες αντιδράσεις που πηγάζουν από τη συγκινησιακή πανούκλα. Είναι ευκολότερο να ξεχωρίσουμε τη συγκινησιακή πανούκλα από τη γενετήσια χαρακτηροδομή παρά από την απλή χαρακτηρονεύρωση.

Βεβαίως, υπό την αυστηρή έννοια του όρου, η συγκινησιακή πανούκλα αποτελεί χαρακτηρονεύρωση ή βιοπάθεια, ωστόσο είναι κάτι περισσότερο, και αυτό ακριβώς το «περισσότερο» τη διαφοροποιεί από τη βιοπάθεια και τη χαρακτηρονεύρωση: Η συγκινησιακή πανούκλα είναι εκείνη η ανθρώπινη συμπεριφορά η οποία, λόγω μιας βιοπαθητικής χαρακτηροδομής, εκδηλώνεται στις διαπροσωπικές και, κατ’ επέκταση, στις κοινωνικές σχέσεις και στους αντίστοιχους θεσμούς λαμβάνοντας τη μορφή συντονισμένων και χαρακτηριστικών ενεργειών. Η σφαίρα επιρροής της συγκινησιακής πανούκλας είναι το ίδιο μεγάλη με εκείνη της βιοπάθειας του χαρακτήρα.

Δηλαδή, εκεί όπου συναντάμε βιοπάθειες του χαρακτήρα, υπάρχει η πιθανότητα της εμφάνισης χρόνιων επιπτώσεων[4] είτε ενός έντονου επιδημικού ξεσπάσματος συγκινησιακής πανούκλας. Προσδιορίζοντας ορισμένους από τους χαρακτηριστικούς χώρους στους οποίους εκδηλώνεται —είτε χρόνια είτε κατά καιρούς—, αντιλαμβανόμαστε αμέσως ότι η πανούκλα δραστηριοποιείται ακριβώς σε σημαντικούς τομείς της ζωής: την αναγνωρίζουμε στον μυστικισμό στην πιο καταστροφική του μορφή, στην παθητική και ενεργητική επιδίωξη απόκτησης εξουσίας, στην ηθικολογία, στις βιοπάθειες του αυτόνομου νευρικού συστήματος, στην πολιτική όπως εφαρμόζεται από τα κόμματα, στην οικογενειακή πανούκλα την οποία ονόμασα «οικογενειίτιδα», στις σαδιστικές μεθόδους ανατροφής των παιδιών, στη μαζοχιστική ανοχή αυτών των μεθόδων ή στην παραβατική εξέγερση εναντίον τους, στο κουτσομπολιό και τη συκοφαντία, στην αυταρχική γραφειοκρατία, στην ιδεολογία των ιμπεριαλιστικών πολέμων, σε οτιδήποτε υπεισέρχεται στον όρο «μαφία», στην εγκληματική αντικοινωνική συμπεριφορά, στην πορνογραφία, στην τοκογλυφία και στο φυλετικό μίσος.

Διαπιστώνουμε ότι ο χώρος στον οποίο εδραιώνεται η συγκινησιακή πανούκλα ταυτίζεται περίπου με το σύνολο των κοινωνικών αδικιών, τις οποίες τα κινήματα κοινωνικής ελευθερίας αντιμάχονται από αμνημονεύτων χρόνων. Δεν θα ήταν εντελώς εσφαλμένο επίσης να εξισώσουμε τον χώρο στον οποίο εδραιώνεται η συγκινησιακή πανούκλα με την «πολιτική αντίδραση» ή και με την πολιτική γενικότερα. Για να γίνει αυτό, αρκεί να μεταφέρουμε τη βασική αρχή της πολιτικής, δηλαδή τη δίψα για εξουσία και υπεροχή, στις διάφορες σφαίρες της ζωής όπου δεν μιλάμε για πολιτική με τη συνηθισμένη έννοια του όρου. Μια μητέρα, για παράδειγμα, που χρησιμοποιεί πολιτικές μεθόδους για να αποξενώσει τα παιδιά από τον σύζυγό της ανήκει, υπό την ευρύτερη αυτή έννοια, στην πολιτική συγκινησιακή πανούκλα. Το ίδιο και ο επιστήμονας που προάγει την καριέρα του στηριζόμενος σε μηχανορραφίες και όχι στις τεκμηριωμένες εργασίες του, επιτυγχάνοντας έτσι μεγάλη κοινωνική αποδοχή, αναντίστοιχη με την πραγματική του αξία.

Έχουμε ήδη αναφέρει ότι ο κοινός βιοπαθητικός πυρήνας σε όλες τις μορφές της συγκινησιακής πανούκλας είναι η βιολογική σεξουαλική λίμναση. Από την άλλη μεριά, από την εμπειρία μας συνάγουμε ότι ο γενετήσιος χαρακτήρας είναι ανίκανος να χρησιμοποιήσει τις μεθόδους της συγκινησιακής πανούκλας. Πρόκειται για μεγάλο μειονέκτημα[5] του κοινωνικού βίου, να κυριαρχείται σε μεγάλο βαθμό από τους θεσμούς της συγκινησιακής πανούκλας. Ο δεύτερος κοινός παρονομαστής όλων των μορφών συγκινησιακής πανούκλας είναι η ανικανότητα του ατόμου να βιώνει τακτικά φυσική σεξουαλική ικανοποίηση, γεγονός που οδηγεί στην ανάπτυξη δευτερογενών ορμών και ιδιαίτερα σαδιστικών.

Αυτό είναι ένα κλινικό γεγονός που αποδείχτηκε πέρα από κάθε αμφιβολία. Δεν μας εκπλήσσει επομένως η διαπίστωση ότι η βιοψυχική ενέργεια που τροφοδοτεί τις αντιδράσεις της συγκινησιακής πανούκλας έχει πάντα τον χαρακτήρα της ενέργειας των δευτερογενών ορμών. Στις πλήρως αμιγείς εκδηλώσεις συγκινησιακής πανούκλας, ο σαδισμός, αυτή η αποκλειστικά ανθρώπινη ορμή, δεν απουσιάζει ποτέ.

Καταλαβαίνουμε τώρα γιατί η τιμιότητα και η ευθύτητα είναι ανθρώπινα γνωρίσματα που συναντώνται πολύ σπάνια. Και επιπλέον, γιατί αυτού του είδους η συμπεριφορά, τις ελάχιστες φορές που κυριαρχεί, προκαλεί πάντα κατάπληξη και θαυμασμό. Σε ό,τι αφορά τις κρατούσες «πολιτιστικές αξίες», θα περίμενε κανείς να είναι η τιμιότητα και η ευθύτητα συνηθισμένες έως τετριμμένες στάσεις ζωής. Κάτι τέτοιο όμως δεν ισχύει, γεγονός που προκαλεί κατάπληξη, ενώ οι ελάχιστοι που έχουν αυτά τα γνωρίσματα θεωρούνται αξιοπερίεργοι και μερικές φορές μπορεί να απειληθεί και η κοινωνική ζωή τους.

Η όλη κατάσταση είναι αδύνατον να γίνει κατανοητή με βάση την επικρατούσα πολιτιστική ιδεολογία, αλλά μόνο με την επίγνωση του τρόπου λειτουργίας της οργανωμένης συγκινησιακής πανούκλας. Η διαπίστωση αυτή θα μας βοηθήσει να καταλάβουμε γιατί ύστερα από τόσους αιώνες οι δυνάμεις που κάθε απελευθερωτικό κίνημα διέθετε, δηλαδή η ειλικρίνεια και η αντικειμενικότητα, δεν κατάφεραν να επικρατήσουν. Συνεπώς, οδηγούμαστε στην υπόθεση ότι οποιοδήποτε απελευθερωτικό κίνημα δεν έχει πιθανότητα να επιτύχει παρά μόνο, αν εναντιωθεί στην οργανωμένη συγκινησιακή πανούκλα με ειλικρίνεια, ευθύτητα και σθένος.

Το γεγονός ότι η φύση της συγκινησιακής πανούκλας δεν είχε μέχρι πρόσφατα γίνει αντιληπτή, αποτελούσε την αποτελεσματικότερη προστασία της. Συνεπώς, η λεπτομερής διερεύνηση της φύσης και των τρόπων με τους οποίους λειτουργεί θα καταρρίψει αυτή την προστασία. Οι φορείς της, και με το δίκιο τους, θα θεωρήσουν ότι κάτι τέτοιο αποτελεί θανάσιμη απειλή για την ύπαρξή τους. Η αντίδραση των ανθρώπων που συντηρούν και διαδίδουν την πανούκλα, στις τεκμηριωμένες αναλύσεις που θα ακολουθήσουν, θα αποδείξει το παραπάνω γεγονός με τον πιο αμείλικτο τρόπο. Ωστόσο, οι αντιδράσεις που θα εκδηλωθούν θα μας βοηθήσουν και θα μας υποχρεώσουν να διαχωρίσουμε εκείνους που συμμετέχουν στη μάχη εναντίον της, από εκείνους που επιθυμούν να διατηρηθούν οι θεσμοί της.

Έχει επανειλημμένα αποδειχτεί ότι η συγκινησιακή πανούκλα —αναγκαστικά— αποκαλύπτει την παράλογη φύση της όταν την αναλύσουμε σε βάθος. Δεν θα μπορούσε να γίνει διαφορετικά, διότι η συγκινησιακή πανούκλα μπορεί να αντιδράσει μόνο παράλογα. Είναι αναγκασμένη να υποχωρεί, όταν την αποκαλύπτουμε ευθέως και χωρίς συμβιβασμούς, χρησιμοποιώντας την ορθολογική σκέψη και το φυσικό συναίσθημα για τη ζωή. Δεν χρειάζεται να της επιτεθούμε άμεσα ή να την πολεμήσουμε. Αναμφίβολα, αυτομάτως θα προκαλέσουμε τη μανιασμένη αντίδρασή της, ακόμα και αν απλώς περιγράψουμε τεκμηριωμένα και ειλικρινά τις φυσικές λειτουργίες της ζωής. Ακριβώς αυτό μισεί περισσότερο από οτιδήποτε άλλο.

Οι διαφορές μεταξύ γενετήσιου χαρακτήρα, νευρωτικού χαρακτήρα και αντιδράσεων συγκινησιακής πανούκλας

α. Στον τρόπο σκέψης
Η σκέψη του γενετήσιου χαρακτήρα προσανατολίζεται βασιζόμενη σε αντικειμενικά στοιχεία και διαδικασίες. Έχει τη δυνατότητα να διαφοροποιεί το ουσιώδες από το μη ουσιώδες ή από το λιγότερο ουσιώδες. Προσπαθεί να εντοπίζει και να εξαλείφει τις παράλογες συγκινησιακές διαταραχές. Η σκέψη του γενετήσιου χαρακτήρα είναι από τη φύση της λειτουργική —δηλαδή προσαρμόζεται εύκολα— και όχι μηχανιστική ή μυστικιστική. Η κρίση είναι αποτέλεσμα συλλογιστικής διαδικασίας. Άλλωστε, η ορθολογική σκέψη χρειάζεται τεκμηριωμένα επιχειρήματα αλλά και αντεπιχειρήματα για να μπορέσει να λειτουργήσει σωστά.

Είναι επίσης αληθές ότι και του νευρωτικού χαρακτήρα η σκέψη προσπαθεί να προσανατολίζεται βάσει αντικειμενικών διαδικασιών και στοιχείων. Όμως, ο ορθολογισμός του νευρωτικού χαρακτήρα επηρεάζεται από τη χρόνια σεξουαλική λίμναση, που λειτουργεί στο υπόβαθρο, και ως εκ τούτου προσανατολίζεται ταυτόχρονα έχοντας ως γνώμονα την αρχή της αποφυγής της δυσαρέσκειας. Δηλαδή, οι διαδικασίες εκείνες των οποίων ο συλλογισμός προκαλεί δυσαρέσκεια ή έρχονται σε αντίθεση με το σύστημα σκέψης ενός ψυχαναγκαστικού, λόγου χάρη, νευρωτικού αποφεύγονται με διάφορους τρόπους ή ο συλλογισμός τους γίνεται με τέτοιο τρόπο, ώστε ο ορθολογικός στόχος καθίσταται ανέφικτος. Ας δώσουμε ένα παράδειγμα.

Γνωρίζουμε ότι όλοι λαχταρούν την ειρήνη και την ελευθερία. Όμως οι χαρακτηροδομές που είναι σε μεγάλο βαθμό νευρωτικές και, συνακόλουθα τις διακατέχει ο φόβος για την ελευθερία και ο φόβος για την υπευθυνότητα (άγχος ηδονής) οδηγούν σε συλλογισμό και ανάλυση των εννοιών της ειρήνης και της ελευθερίας με τυπολατρικό και όχι αντικειμενικό τρόπο. Απλούστατες και αυταπόδεικτες αλήθειες, που είναι προφανές ότι αποτελούν τα φυσικά θεμέλια της ειρήνης και της ελευθερίας, αποφεύγονται σχεδόν σκόπιμα. Σημαντικοί συσχετισμοί παραβλέπονται. Έτσι, για παράδειγμα, ενώ είναι ευρύτερα γνωστό ότι η πολιτική είναι καταστροφική και ότι η ανθρωπότητα είναι άρρωστη με την ψυχιατρική έννοια του όρου, οι αλήθειες αυτές δεν συνδέονται πλέον με την ενσυνείδητη απαίτηση για εύρυθμη δημοκρατική νομιμότητα.

Παρατηρούμε λοιπόν δύο λίγο πολύ γνωστές και γενικά ισχύουσες απόψεις να συνυπάρχουν, χωρίς όμως να συσχετίζονται. Ο λόγος είναι ότι ο συσχετισμός τους θα απαιτούσε να γίνουν αμέσως πρακτικές αλλαγές στην καθημερινή ζωή. Ο νευρωτικός χαρακτήρας είναι έτοιμος να υποστηρίξει θεωρητικά τις αλλαγές αυτές, αλλά φοβάται την πρακτική εφαρμογή τους. Η θωράκιση του χαρακτήρα του δεν επιτρέπει αλλαγές στον τρόπο ζωής του και έτσι θα συμφωνήσει μεν με την άποψη ότι υπάρχει παραλογισμός στην κοινωνία και την επιστήμη, αλλά η επίγνωση αυτή δεν πρόκειται να τον ωθήσει να αλλάξει πρακτικά ούτε τον εαυτό του ούτε την κοινωνία.

Συνεπώς, δεν πρόκειται να σχηματίσει κάποιο κοινωνικό κέντρο πρότυπης κοινωνικής μεταρρύθμισης. Επιπλέον, παρατηρείται συχνά ότι ο ίδιος ο χαρακτήρας που συμφωνεί θεωρητικά σε κάποια αλλαγή, στην πράξη να μετατρέπεται σε βίαιο αντίπαλό της, στην περίπτωση που κάποιος άλλος τολμήσει να την επιφέρει. Όσον αφορά στο σημείο αυτό, τα όρια μεταξύ νευρωτικού και πανουκλιασμένου ατόμου είναι ασαφή.

Το άτομο που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα δεν αρκείται στην παθητική στάση
Ξεχωρίζει από τον νευρωτικό χαρακτήρα επειδή επιδίδεται σε μια λιγότερο ή περισσότερο καταστροφική για τη ζωή κοινωνική δραστηριότητα. Η σκέψη του είναι εντελώς συγκεχυμένη εξαιτίας των παράλογων αντιλήψεων που έχει, και στην ουσία καθορίζεται από παράλογα συναισθήματα. Είναι γεγονός ότι, όπως και στον γενετήσιο χαρακτήρα, η σκέψη του βρίσκεται σε πλήρη συμφωνία με τις πράξεις του (σε αντιδιαστολή με τον νευρωτικό χαρακτήρα όπου σκέψεις και πράξεις δεν συμπίπτουν), με τη διαφορά ότι στην περίπτωση του ατόμου που νοσεί από συγκινησιακή πανούκλα το συμπέρασμα είναι προκατασκευασμένο και προϋπάρχει πάντοτε πριν αρχίσει η διαδικασία της σκέψης.

Η σκέψη δεν χρησιμοποιείται για να καταλήξει το άτομο στο σωστό συμπέρασμα, όπως συμβαίνει όταν επικρατεί ο ορθολογισμός. Αντίθετα, χρησιμοποιείται για να επιβεβαιώσει και να εκλογικεύσει το προϋπάρχον παράλογο συμπέρασμα. Αυτό γενικά ονομάζεται «προκατάληψη». Εκείνο όμως που παραβλέπεται είναι ότι αυτή η προκατάληψη έχει σημαντικές κοινωνικές συνέπειες, είναι ευρέως διαδεδομένη και στην πράξη ταυτόσημη με αυτό που ονομάζουμε «παράδοση», η οποία δεν ανέχεται την ορθολογική σκέψη που μπορεί να την εξαφανίσει. Υπό αυτή την έννοια, η συγκινησιακή πανούκλα έχει ένα τρόπο σκέψης απρόσβλητο σε επιχειρήματα. Έχει τη δική της τεχνική συλλογισμού στον δικό της χώρο, τη δική της «λογική», θα μπορούσαμε να πούμε. Φαινομενικά δίνει την εντύπωση του ορθολογισμού, αλλά στην πραγματικότητα δεν λειτουργεί ορθολογικά.

Για παράδειγμα, ένας αυστηρός αυταρχικός εκπαιδευτικός τονίζει, πολύ λογικά και σωστά, την υπάρχουσα απειθαρχία των παιδιών. Στο στενό αυτό πλαίσιο όπου εξετάζει τα πράγματα, το συμπέρασμά του φαίνεται σωστό. Αν όμως παρέμβει η ορθολογική σκέψη και εξηγήσει ότι η απειθαρχία, στην οποία ο παράλογα σκεπτόμενος εκπαιδευτικός αναφέρεται, είναι το κοινωνικό αποτέλεσμα της επιβολής της αυταρχικής πειθαρχίας, όπως αυτή εφαρμόζεται στην εκπαίδευση, τότε εμφανίζεται πάντα μπλοκάρισμα της σκέψης. Σ’ αυτό ακριβώς το σημείο γίνεται εμφανής ο παράλογος χαρακτήρας της πανουκλιασμένης σκέψης.

Ένα άλλο παράδειγμα: Γνωρίζουμε ότι οι ηθικολογικές απόψεις υποβάλλουν τους ανθρώπους σε σεξουαλική καταπίεση, γεγονός που δημιουργεί τις δευτερογενείς ορμές και οι δευτερογενείς ορμές καθιστούν αναγκαία την ηθικολογική καταπίεση. Σ’ αυτή την περίπτωση, αν το εξετάσουμε αποσπασματικά, θα είναι λογικό όποιο συμπέρασμα και να εξάγουμε. Προτείνοντας τώρα σε κάποιον υπέρμαχο της αναγκαιότητας της καταπίεσης να εξαλείψουμε τις δευτερογενείς ορμές απελευθερώνοντας την ικανοποίηση των φυσικών αναγκών, στην ουσία ακυρώνουμε το συλλογιστικό του σύστημα, οπότε, αν το άτομο αυτό υποφέρει από συγκινησιακή πανούκλα, τυπικά θα αντιδράσει με παράλογα επιχειρήματα, με σιωπή, ακόμα και με μίσος, αντί να συνειδητοποιήσει και να διορθώσει την κατάσταση.

Επομένως, για το άτομο αυτό η διαιώνιση της καταπίεσης και των δευτερογενών ορμών έχει συναισθηματική σημασία. Ο λόγος είναι απλός, όσο παράδοξος κι αν φαίνεται: φοβάται τις φυσικές ενορμήσεις. Ο φόβος αυτός είναι η παράλογη κινητήρια δύναμη που βρίσκεται πίσω από το σύστημα σκέψης του, ανεξάρτητα αν αυτό από μόνο του παρουσιάζεται λογικό. Ο ίδιος ακριβώς φόβος το οδηγεί σε επιθετικές ενέργειες, στην περίπτωση που κάποιος απειλήσει σοβαρά το κοινωνικό του σύστημα.

β. Στην πράξη
Στον γενετήσιο χαρακτήρα το κίνητρο, ο στόχος και η πράξη είναι εναρμονισμένα. Τα κίνητρα και οι στόχοι αποσκοπούν να επιφέρουν ορθολογικό κοινωνικό αποτέλεσμα. Βάσει της πρωτογενούς βιολογικής τους φύσης, επιδιώκουν τη βελτίωση των δικών τους συνθηκών ζωής αλλά και των υπολοίπων. Οδηγούν σ’ αυτό που ονομάζουμε «κοινωνικό επίτευγμα».

Στον νευρωτικό χαρακτήρα η ικανότητα για δράση είναι πάντα μειωμένη, επειδή τα κίνητρά του στερούνται συναισθήματος ή είναι αντιφατικά. Εφόσον έχει συνήθως καταπιέσει πολύ τον παραλογισμό του, πρέπει να τον πολεμάει συνεχώς. Ακριβώς αυτό μειώνει την ικανότητά του να πράττει. Φοβάται να αφεθεί πλήρως σε οποιαδήποτε δραστηριότητα, καθώς δεν μπορεί ποτέ να είναι σίγουρος ότι δεν θα ξεσπάσουν παράλληλα οι σαδιστικές ή και άλλες παθολογικές παρορμήσεις. Κατά κανόνα υποφέρει από την επίγνωση του γεγονότος ότι η λειτουργικότητά του είναι ανεσταλμένη, χωρίς όμως να φθονεί το υγιές άτομο. Η στάση του τυπικά περιγράφεται από το: «Στάθηκα άτυχος στη ζωή, αλλά τα παιδιά μου θα ζήσουν καλύτερα». Με τον τρόπο αυτό μετατρέπεται σε κάποιον ο οποίος βλέπει μεν θετικά την πρόοδο που συντελείται, αλλά παραμένει στείρος θεατής της.

Όσον αφορά όμως στο άτομο που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα, τα πράγματα είναι διαφορετικά. Το κίνητρο μιας πράξης είναι πάντα υποθετικό. Το κίνητρο που προβάλλεται δεν είναι ποτέ το πραγματικό, ανεξάρτητα αν το τελευταίο είναι συνειδητό ή μη. Ούτε ο προβαλλόμενος και ο πραγματικός στόχος ταυτίζονται. Για παράδειγμα, υποτίθεται ότι ο γερμανικός φασισμός είχε στόχο τη «διαιώνιση ενός ειρηνικού γερμανικού έθνους». Ο πραγματικός στόχος —που απέρρεε από τη δομή του χαρακτήρα— ήταν η μέσω του ιμπεριαλιστικού πολέμου υποδούλωση του κόσμου και τίποτα περισσότερο.

Είναι βασικό χαρακτηριστικό του πανουκλιασμένου ατόμου ότι πιστεύει, σοβαρά και ειλικρινά, στον υποτιθέμενο στόχο και τα κίνητρά του. Θα ήθελα να τονίσω ότι δεν μπορούμε να κατανοήσουμε τη δομή του χαρακτήρα του πανουκλιασμένου ατόμου, αν δεν λάβουμε σοβαρά υπόψη μας τα εξής στοιχεία: Το πανουκλιασμένο άτομο ενεργεί υπό την επίδραση ενός δομικού ψυχαναγκασμού. Όσο καλές κι αν είναι οι προθέσεις του, δεν μπορεί να ενεργήσει παρά μόνο με τον τρόπο που ορίζει η συγκινησιακή πανούκλα. Είναι μέσα στη φύση του να ενεργεί μ’ αυτό τον τρόπο, ακριβώς όπως η ανάγκη για έρωτα και αλήθεια αποτελεί μέρος της φύσης του γενετήσιου χαρακτήρα.

Όμως το άτομο που έχει προσβληθεί από πανούκλα προστατεύεται από την υποκειμενική του πεποίθηση και δεν υποφέρει από την επίγνωση της καταστροφικότητας των πράξεών του. Ας πάρουμε για παράδειγμα έναν άνδρα που ζητά την κηδεμονία του παιδιού του, επειδή μισεί τη σύζυγό του, η οποία ας υποθέσουμε ότι του ήταν άπιστη. Με την πράξη του αυτή πιστεύει ειλικρινά ότι ενεργεί «για το συμφέρον του παιδιού». Του είναι αδύνατον να μεταβάλει τη στάση του ακόμα και όταν διαπιστώνει ότι το παιδί υποφέρει εξαιτίας του χωρισμού από τη μητέρα του και ίσως καταστραφεί από τις συνέπειες αυτού του χωρισμού.

Ο πανουκλιασμένος πατέρας, δευτερογενώς, θα κατασκευάσει ένα σωρό εκλογικεύσεις που θα τον βοηθήσουν να διατηρήσει την πεποίθηση ότι αποχωρίζοντας το παιδί από τη μητέρα του ενεργεί «αποκλειστικά για το συμφέρον του». Είναι αδύνατον να τον πείσουμε ότι το πραγματικό κίνητρο είναι η σαδιστική τιμωρία της μητέρας. Το πανουκλιασμένο άτομο —σε αντιδιαστολή με τον νευρωτικό χαρακτήρα— αναπτύσσει πάντα έντονο φθόνο σε συνδυασμό με θανάσιμο μίσος προς οτιδήποτε υγιές. Δηλαδή, μια γεροντοκόρη που υποφέρει από χαρακτηρονεύρωση, ζει παραιτημένη, αλλά δεν αναμειγνύεται στην ερωτική ζωή των άλλων γυναικών.

Η πανουκλιασμένη γεροντοκόρη, όμως, δεν ανέχεται να βλέπει την ευτυχία του έρωτα στα άλλα κορίτσια. Αν συμβαίνει να είναι εκπαιδευτικός, θα κάνει ό,τι περνάει από το χέρι της για να καταστήσει τα κορίτσια που βρίσκονται υπό την επίβλεψή της ανίκανα να αισθάνονται ευτυχία στον έρωτα. Το ίδιο ισχύει για όλες τις καταστάσεις που συναντάμε στη ζωή. Ο πανουκλιασμένος χαρακτήρας, υπό οποιεσδήποτε συνθήκες και με κάθε τρόπο, θα προσπαθήσει να αλλάξει το περιβάλλον του, έτσι ώστε ο δικός του τρόπος ζωής και σκέψης να μην διαταράσσεται. Βιώνει ως πρόκληση καθετί που αντιβαίνει στις συνήθειές του και συνεπώς το μισεί και το πολεμά.

Αυτό φαίνεται ιδιαίτερα στους ασκητές. Η ασκητική τους στάση είναι βασικά η ακόλουθη: «Κανείς δεν πρέπει να είναι πιο ευτυχισμένος από εμένα. Πρέπει να υποφέρουν όπως κι εγώ». Η θεμελιώδης αυτή στάση είναι σε κάθε περίπτωση τόσο καλά καμουφλαρισμένη πίσω από κάποια ιδεολογία ή φιλοσοφία της ζωής, η οποία από μόνη της ακούγεται αρκετά λογική, ώστε απαιτείται πολύ μεγάλη πείρα και σκέψη για να αποκαλυφθεί. Πρέπει να σημειώσουμε ότι το εκπαιδευτικό σύστημα στην Ευρώπη, ακόμα και στην αρχή του αιώνα, ακολουθούσε αυτό το μοντέλο.

γ. Στη σεξουαλικότητα
Η σεξουαλική ζωή του γενετήσιου χαρακτήρα ουσιαστικά καθορίζεται από τους θεμελιώδεις φυσικούς νόμους της βιολογικής ενέργειας. Η χαρά που αισθάνεται όταν διαπιστώνει την ερωτική ευτυχία των άλλων ανθρώπων είναι στοιχείο της καθημερινότητάς του, όπως και η αδιαφορία για τις διαστροφές και η απέχθεια για την πορνογραφία. Ο γενετήσιος χαρακτήρας αναγνωρίζεται εύκολα από την καλή επαφή που έχει με τα υγιή νήπια. Εξαιτίας της δομής του θεωρεί φυσικό ότι τα παιδιά και οι έφηβοι έχουν ουσιαστικά σεξουαλικά ενδιαφέροντα, όπως και ότι οι ανάγκες που προκύπτουν από αυτά τα δεδομένα βιολογικής φύσης και συχνά περιορίζονται από κοινωνικά εμπόδια, πρέπει να εκπληρωθούν. Η στάση αυτή είναι αυθόρμητη, ανεξάρτητα αν συνοδεύεται και από την αντίστοιχη επίκτητη γνώση.

Στις σημερινές κοινωνικές συνθήκες, οι γονείς αυτής της κατηγορίας —με εξαίρεση την περίπτωση όπου κατά τύχη βρέθηκαν σε ευνοϊκό περιβάλλον που τους υποστηρίζει— διατρέχουν μεγάλο κίνδυνο να θεωρηθούν και να αντιμετωπιστούν από τους αυταρχικούς θεσμούς ως εγκληματίες. Τους αξίζει ακριβώς το αντίθετο, δηλαδή η μέγιστη κοινωνική προστασία. Δημιουργούν πυρήνες στο κοινωνικό σύνολο από τους οποίους κάποτε θα προέλθουν οι ορθολογικά ενεργούντες εκπαιδευτικοί και γιατροί.

Η αρχή που διέπει τη ζωή και τις πράξεις των ανθρώπων αυτών είναι η ευτυχία που αισθάνονται στον έρωτα. Ωστόσο, σήμερα οι γονείς που θα επέτρεπαν στα παιδιά τους να ζήσουν σύμφωνα με τους υγιείς φυσικούς νόμους θα κινδύνευαν να διασυρθούν οδηγούμενοι στο δικαστήριο από οποιονδήποτε ασκητικό χαρακτήρα που διαθέτει την ανάλογη επιρροή και να χάσουν την επιμέλεια των παιδιών τους.

Ο νευρωτικός χαρακτήρας είτε έχει παραιτηθεί σεξουαλικά είτε εμπλέκεται κρυφά σε διεστραμμένες πρακτικές. Η οργασμική του ανικανότητα συνυπάρχει με τη λαχτάρα του να ευτυχήσει ερωτικά. Αδιαφορεί για την ερωτική ευτυχία που αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι και αντιδρά περισσότερο με άγχος παρά με μίσος όταν έρχεται σε επαφή με το σεξουαλικό πρόβλημα. Η θωράκισή του εστιάζεται μόνο στη δική του σεξουαλικότητα και όχι στων άλλων.

Η οργασμική του λαχτάρα συχνά διοχετεύεται σε πολιτιστικά ή θρησκευτικά ιδεώδη, τα οποία προκαλούν ελάχιστη ζημιά ή ακόμα και ωφέλεια στη κοινωνική υγεία. Συνήθως δραστηριοποιείται σε κύκλους ή ομάδες που ελάχιστα επηρεάζουν την κοινωνία. Πολλές από αυτές τις ομάδες έχουν αναμφίβολα κάποια πολιτιστική αξία, αλλά δεν μπορούν να συνεισφέρουν το παραμικρό στο πρόβλημα της ψυχικής υγείας των μαζών, επειδή οι τελευταίες έχουν πολύ πιο άμεση και ειλικρινή στάση απέναντι στο ζήτημα της φυσικής ερωτικής ζωής από τις ομάδες αυτές.

Η βασική στάση που μόλις περιγράψαμε, δηλαδή του νευρωτικού χαρακτήρα που δεν μπορεί να βλάψει τη σεξουαλικότητα του κοινωνικού συνόλου, είναι δυνατόν κάτω από την επίδραση συγκεκριμένων εξωτερικών συνθηκών να μετατραπεί οποιαδήποτε στιγμή σε συγκινησιακή πανούκλα. Συνήθως συμβαίνει ως εξής: οι ελεγχόμενες και αναχαιτισμένες από τα πολιτιστικά και θρησκευτικά ιδανικά δευτερογενείς ορμές ξεσπούν. Η σεξουαλικότητα του ατόμου που έχει προσβληθεί από πανούκλα είναι πάντα σαδιστική και πορνογραφική. Χαρακτηρίζεται από τη συνύπαρξη σεξουαλικής λαγνείας (που οφείλεται στην ανικανότητα σεξουαλικής ικανοποίησης) και της σαδιστικής ηθικολογίας. Η συνύπαρξη αυτή αποτελεί βασικό στοιχείο της δομής του. Δεν θα μπορούσε να το αλλάξει, ακόμα και αν είχε επίγνωση του γεγονότος ή διαισθητικά το συνειδητοποιούσε. Εξαιτίας της δομής του είναι αδύνατον να λειτουργήσει διαφορετικά παρά μόνο ως πορνογραφικά λάγνος και σαδιστικά ηθικολόγος ταυτόχρονα.

Περιγράψαμε τον πυρήνα της δομής του χαρακτήρα που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα. Αναπτύσσει βίαιο μίσος εναντίον κάθε διεργασίας που διεγείρει την οργασμική λαχτάρα και, μέσω αυτής, το οργασμικό άγχος. Η αξίωση για ασκητισμό δεν στρέφεται μόνο εναντίον του ίδιου του εαυτού του, αλλά είναι εντονότερη και επεκτείνεται με σαδιστικό τρόπο εναντίον της φυσικής ερωτικής ζωής των άλλων ανθρώπων. Τα άτομα που έχουν προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα εμφανίζουν ισχυρή τάση να σχηματίζουν κοινωνικούς κύκλους.

Οι κύκλοι αυτού του είδους μετατρέπονται σε κέντρα διαμόρφωσης της κοινής γνώμης, η οποία χαρακτηρίζεται από βίαιη δυσανεξία επί ζητημάτων που αφορούν τη φυσική ερωτική ζωή. Τα κέντρα αυτά βρίσκονται παντού και είναι ευρέως γνωστά. Καταδιώκουν αυστηρά κάθε εκδήλωση της φυσικής ερωτικής ζωής, καλυπτόμενα από το προσωπείο του «πολιτισμού» και της «ηθικής». Με την πάροδο του χρόνου έχουν αναπτύξει μια ειδική τεχνική συκοφάντησης, αλλά σ’ αυτό θα αναφερθούμε αργότερα.

Η κλινική έρευνα αποδεικνύει πέραν πάσης αμφιβολίας ότι, στους κύκλους των πανουκλιασμένων ατόμων, το σεξουαλικό κουτσομπολιό και η συκοφαντία αντιπροσωπεύουν ένα είδος διεστραμμένης σεξουαλικής ικανοποίησης. Το όλο θέμα είναι να νιώσουν σεξουαλική ηδονή αποκλείοντας όμως τη φυσική γενετήσια λειτουργία. Η ομοφυλοφιλία, η σεξουαλική συνεύρεση με ζώα και άλλες διαστροφές συναντώνται πολύ συχνά σ’ αυτούς τους κύκλους. Καταδικάζεται σαδιστικά μόνο η φυσική και όχι η διεστραμμένη σεξουαλικότητα των άλλων. Επιπλέον, η ίδια καταδίκη στρέφεται με ιδιαίτερα βίαιο τρόπο εναντίον της φυσικής σεξουαλικότητας των παιδιών και των εφήβων. Ταυτόχρονα, όσοι νοσούν από συγκινησιακή πανούκλα εθελοτυφλούν απέναντι σε κάθε είδους διεστραμμένη σεξουαλική δραστηριότητα. Οι άνθρωποι αυτοί είναι υπεύθυνοι για την εξόντωση πάρα πολλών ανθρώπων.

δ. Στην εργασία
Ο γενετήσιος χαρακτήρας λαμβάνει ενεργά μέρος στην εξέλιξη μιας εργασιακής διαδικασίας και της επιτρέπει να πάρει τη δική της πορεία. Το ενδιαφέρον του, στην ουσία, εστιάζεται στην εργασιακή διαδικασία αυτή καθαυτή, ενώ το αποτέλεσμα της εργασίας έρχεται χωρίς ιδιαίτερη προσπάθεια, εφόσον προκύπτει αυθόρμητα από την εργασιακή διαδικασία. Το προϊόν που προκύπτει από την ολοκλήρωση της εργασιακής διαδικασίας αποτελεί ουσιαστικό στοιχείο της βιολογικής απόλαυσης που βιώνεται μέσω της εργασίας.

Τα γεγονότα αυτά και οι σκέψεις μάς οδηγούν να επικρίνουμε όλες τις σημερινές μεθόδους παιδικής ανατροφής κατά τις οποίες η δραστηριότητα του παιδιού καθορίζεται από το προσδοκώμενο, προδιαγεγραμμένο αποτέλεσμα (προϊόν της εργασίας). Η προσδοκία του αποτελέσματος και ο άκαμπτος καθορισμός της εργασιακής διαδικασίας πνίγει τη φαντασία του παιδιού, δηλαδή τη δημιουργικότητά του. Η βιολογική απόλαυση από την εργασία συμβαδίζει με την ικανότητα του ατόμου να αναπτύσσει ενθουσιασμό. Η ψυχαναγκαστική ηθικολογία δεν ανέχεται τον γνήσιο ενθουσιασμό παρά μόνο τη μυστικιστική έκσταση.

Το παιδί που οφείλει να κατασκευάσει ένα ήδη προκαθορισμένο σπίτι με συγκεκριμένα υλικά και προδιαγεγραμμένο τρόπο δεν ενθαρρύνεται να χρησιμοποιήσει τη φαντασία του και επομένως δεν μπορεί να αναπτύξει κανένα αίσθημα ενθουσιασμού. Δεν είναι δύσκολο να καταλάβουμε ότι αυτό το κυρίαρχο χαρακτηριστικό της αυταρχικής εκπαίδευσης οφείλει την ύπαρξή του στο άγχος ηδονής των ενηλίκων και στραγγαλίζει διαρκώς την απόλαυση που θα αντλούσε το παιδί από την εργασία. Αντίθετα, ο γενετήσιος χαρακτήρας καθοδηγεί τους άλλους προς τα όποια εργασιακά επιτεύγματα με το παράδειγμά του και όχι επιβάλλοντας το αποτέλεσμα (προϊόν) και τις εργασιακές μεθόδους. Κάτι τέτοιο όμως προϋποθέτει νευροφυτική κινητικότητα και ικανότητα του ατόμου να αφήνεται.

Ο νευρωτικός χαρακτήρας έχει —λίγο πολύ— περιορισμένες δυνατότητες όσον αφορά στην εργασία. Η βιολογική του ενέργεια χρησιμοποιείται ως επί το πλείστον για να αμύνεται εναντίον των διεστραμμένων φαντασιώσεων. Η νευρωτική διαταραχή της εργασίας οφείλεται στην κακή χρήση της βιολογικής του ενέργειας. Γι’ αυτό τον λόγο, ο νευρωτικός χαρακτήρας τυπικά εργάζεται αυτόματα, μηχανικά και δεν απολαμβάνει την εργασία. Επειδή ο ίδιος είναι ανίκανος να νιώσει γνήσιο ενθουσιασμό, αισθάνεται την ικανότητα που έχουν τα παιδιά να ενθουσιάζονται ως «απρεπή». Με παρόμοιο ψυχαναγκαστικό-νευρωτικό τρόπο, αξιώνει να καθορίζει την εργασία των άλλων.

Το πανουκλιασμένο άτομο μισεί την εργασία, διότι την αισθάνεται ως φορτίο βαρύ
Αποφεύγει επιμελώς κάθε υπευθυνότητα και ιδιαίτερα οποιαδήποτε εργασία προϋποθέτει υπομονή και επιμονή. Μπορεί να ονειρεύεται ότι θα γράψει ένα σημαντικό βιβλίο, θα ζωγραφίσει έναν εξαιρετικό πίνακα ή θα διευθύνει ένα αγρόκτημα. Όντας όμως ανίκανος για εργασία, αποφεύγει τη βήμα προς βήμα οργανική ανάπτυξη που ενυπάρχει σε κάθε εργασιακή διαδικασία. Αυτό τον οδηγεί στην τάση να γίνεται ιδεολόγος, μυστικιστής ή πολιτικός, με άλλα λόγια να εμπλέκεται σε δραστηριότητες που δεν απαιτούν υπομονή και οργανική ανάπτυξη. Μπορεί εξίσου καλά να είναι ένας άνεργος αλήτης ή ένας δικτάτορας σε κάποιο κοινωνικό χώρο.

Η άποψη που έχει για τη ζωή είναι προκατασκευασμένη, αποτελούμενη από νευρωτικές φαντασιώσεις. Ανίκανος ο ίδιος για εργασία, θέλει να αναγκάσει τους άλλους να δουλεύουν για να επαληθεύουν την παθολογική του άποψη για τη ζωή. Αυτό που οι Αμερικανοί ονομάζουν «αφεντικό», με την κακή έννοια του όρου, είναι το αποτέλεσμα αυτού του χαρακτήρα. Αντίθετα, ο γενετήσιος χαρακτήρας, όταν καθοδηγεί μια συλλογική εργασιακή διαδικασία, δίνει ο ίδιος και αυθόρμητα το παράδειγμα: εργάζεται περισσότερο από τους άλλους. Το πανουκλιασμένο άτομο θέλει πάντα να εργάζεται λιγότερο από τους υπόλοιπους και όσο μικρότερη είναι η ικανότητά του για εργασία, τόσο ελαττωμένη είναι και η αυτοπεποίθησή του και τόσο περισσότερο αναλαμβάνει να καθοδηγήσει τους άλλους πώς να δουλεύουν.

Η διαφοροποίηση που περιγράψαμε είναι κατ’ ανάγκη σχηματική. Στην πραγματικότητα και ο γενετήσιος χαρακτήρας παρουσιάζει χαρακτηρονευρωτικές αναστολές και πανουκλιασμένες αντιδράσεις, όπως και κάθε πανουκλιασμένο άτομο διαθέτει εν δυνάμει τις δυνατότητες του γενετήσιου χαρακτήρα. Η κλινική εμπειρία από τη νευροφυτοθεραπεία δεν αφήνει καμιά αμφιβολία ότι άτομα που έχουν προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα και έχουν «ηθικά παραφρονήσει», με την ψυχιατρική έννοια του όρου, εκτός από το γεγονός ότι είναι κατ’ αρχάς θεραπεύσιμα, έχουν επίσης τη δυνατότητα να αναπτύσσουν εξαιρετικές πνευματικές, εργασιακές και σεξουαλικές ικανότητες.

Με την ευκαιρία αυτή, θέλω να υπογραμμίσω και πάλι το γεγονός ότι η έννοια της «συγκινησιακής πανούκλας» δεν υπαινίσσεται τίποτα υποτιμητικό. Από την περίπου εικοσιπενταετή εμπειρία της βιοψυχιατρικής εργασίας μου έχω καταλήξει στο συμπέρασμα ότι η τάση ορισμένων ατόμων να πέφτουν θύματα της συγκινησιακής πανούκλας αποτελεί ένδειξη ότι τα συγκεκριμένα άτομα είναι προικισμένα με ιδιαίτερα μεγάλη ποσότητα βιολογικής ενέργειας.

Αυτή ακριβώς η μεγάλη ένταση της βιολογικής του ενέργειας κάνει το άτομο ευάλωτο στη συγκινησιακή πανούκλα, επειδή, εξαιτίας της μυϊκής και χαρακτηρολογικής του ακαμψίας, δεν μπορεί να αναπτυχθεί φυσικά. Το πανουκλιασμένο άτομο είναι αποτέλεσμα της αυταρχικής ψυχαναγκαστικής εκπαίδευσης. Εξαιτίας των μεγάλων ικανοτήτων του, που παραμένουν ανεκπλήρωτες, εξεγείρεται εναντίον της πολύ περισσότερο από τον ήσυχο και παραιτημένο νευρωτικό χαρακτήρα. Διαφοροποιείται από τον γενετήσιο χαρακτήρα στο ότι η επανάστασή του είναι κοινωνικά άστοχη και δεν μπορεί να επιφέρει ορθολογικές αλλαγές για τη βελτίωση της κοινωνίας. Διαφοροποιείται επίσης από τον νευρωτικό χαρακτήρα ως προς το ότι δεν παραιτείται.

Ο γενετήσιος χαρακτήρας καταφέρνει να επιβληθεί στις αντιδράσεις της πανούκλας από τις οποίες προσβάλλεται διότι, βασιζόμενος στην πραγματικά ορθολογική δομή του χαρακτήρα του, τις αισθάνεται ξένες και άνευ νοήματος. Ακόμη, είναι σε τέτοιο βαθμό προσηλωμένος στις ορθολογικές διαδικασίες, ώστε αντιλαμβάνεται αμέσως τους κίνδυνους που μπορεί να απειλήσουν τη ζωή του από τις ενδεχόμενες παράλογες τάσεις του. Συνεπώς, είναι προικισμένος με την ικανότητα του αυτοελέγχου. Το άτομο που έχει προσβληθεί από συγκινησιακή πανούκλα, από την άλλη, αντλεί δευτερογενή σαδιστική ηδονή από τη συμπεριφορά του σε τέτοιο βαθμό, ώστε κάθε προσπάθεια βελτίωσης είναι αδύνατη. Οι πράξεις του υγιούς ατόμου πηγάζουν άμεσα από τη δεξαμενή της βιολογικής του ενέργειας.

Οι πράξεις του πανουκλιασμένου, αν και είναι αληθές ότι πηγάζουν από την ίδια δεξαμενή, διαφοροποιούνται από το γεγονός ότι η ενέργειά του είναι αναγκασμένη να διαπεράσει τη χαρακτηρολογική και τη μυϊκή θωράκιση, με αποτέλεσμα ακόμα και τα υγιέστερα κίνητρα να μετατρέπονται σε αντικοινωνικές και παράλογες πράξεις. Για να διαπεράσουν τη θωράκιση, οι πράξεις αλλάζουν λειτουργία. Δηλαδή το κίνητρο έχει αρχικά ορθολογική βάση, η θωράκιση όμως καθιστά αδύνατη τη φυσική και οργανική ανάπτυξή της. Το πανουκλιασμένο άτομο βιώνει αυτή την κατάσταση ως αφόρητη αναστολή, ενώ η ίδια η ενόρμηση, για να εκφραστεί, πρέπει πρώτα να διαπεράσει τη θωράκιση και κατά τη διαδικασία αυτή η αρχική πρόθεση και ο ορθολογικός στόχος χάνονται.

Έτσι, το αποτέλεσμα της πράξης περιέχει ελάχιστη από την αρχική, ορθολογική πρόθεση. Αντικατοπτρίζει την καταστροφικότητα που χρειάστηκε να επιστρατεύσει το άτομο για να διαπεράσει τη θωράκιση. Δηλαδή, η αγριότητα του πανουκλιασμένου ατόμου αντιστοιχεί με την αποτυχία του να διαλύσει τη μυϊκή και τη χαρακτηρολογική θωράκιση. Όμως η διάλυση της θωράκισης είναι αδύνατη, επειδή η πράξη στην οποία οδηγεί η πανούκλα δεν επιφέρει οργασμική εκφόρτιση της ενέργειας και επιπλέον δεν προσδίδει στο άτομο κάποια ορθολογική αυτοπεποίθηση. Υπό το φως αυτό, πολλές αντιφάσεις στη δομή των πανουκλιασμένων ατόμων γίνονται κατανοητές. Ένα τέτοιο άτομο μπορεί να λαχταρά την αγάπη και μπορεί να βρει μια γυναίκα που να πιστεύει ότι μπορεί να την αγαπήσει. Όταν αποδειχθεί ότι είναι ανίκανος να βιώσει έντονα συναισθήματα, αναπτύσσει σαδιστική μανία εναντίον του εαυτού του ή της γυναίκας που αγαπά, που συχνά μπορεί να καταλήξει σε φόνο.

Το άτομο που υποφέρει από συγκινησιακή πανούκλα βασικά χαρακτηρίζεται από την αντίφαση μεταξύ της έντονης λαχτάρας για τη ζωή και της ταυτόχρονης αδυναμίας του να επιτύχει την αντίστοιχη ικανοποίηση, εξαιτίας της θωράκισής του. Ο προσεκτικός παρατηρητής μπορεί να διαπιστώσει ότι ο πολιτικός παραλογισμός στην Ευρώπη χαρακτηρίστηκε από αυτή ακριβώς την αντίφαση: η λογική του ψυχαναγκασμού οδηγεί σε καταστροφικά αποτελέσματα ακόμα και τις καλύτερες προθέσεις.

Πιστεύω ότι ο μηχανισμός της συγκινησιακής πανούκλας που περιγράφτηκε μπορεί πολύ απλά να παρομοιαστεί με τη δράση ενός γκάνγκστερ, εάν βέβαια δεν επικεντρωθούμε μόνο στο αποτέλεσμά της, αλλά αναζητήσουμε και τα αίτια της αναστολής της ορθολογικής ενόρμησης, που οδηγούν σε πράξεις που αποτελούν συνέπεια της συγκινησιακής πανούκλας.

Διαφοροποιήσεις χρησιμοποιώντας παραδείγματα από την καθημερινή ζωή
Ως πρώτο παράδειγμα θα εξετάσουμε τη σύγκρουση για την κηδεμονία του παιδιού, που συνήθως συμβαίνει σε περιπτώσεις διαζυγίου. Επί του ζητήματος αυτού αναμένουμε μία από τις τρεις ακόλουθες διαφορετικές αντιδράσεις: την ορθολογική, την αντίδραση του νευρωτικού χαρακτήρα που κυριαρχείται από τις αναστολές του και την αντίδραση του ατόμου που νοσεί από συγκινησιακή πανούκλα.

α. Ορθολογική αντίδραση
Ο πατέρας και η μητέρα αγωνίζονται για την υγιή ανάπτυξη του παιδιού σε ορθολογική βάση και με ορθολογικούς τρόπους. Μπορεί να συμφωνούν επί θεμάτων αρχής, οπότε τα πράγματα απλοποιούνται, ή να έχουν απόψεις διαμετρικά αντίθετες. Σε κάθε περίπτωση, θα αποφύγουν τις ύπουλες τακτικές, διότι αυτό υπαγορεύει το συμφέρον του παιδιού. Θα μιλήσουν ειλικρινά στο παιδί και θα το αφήσουν να αποφασίσει. Δεν θα επιτρέψουν να επηρεαστεί η απόφαση για την κηδεμονία του παιδιού από το προσωπικό τους συμφέρον, αλλά θα οδηγηθούν σε αποφάσεις με γνώμονα τις προτιμήσεις του παιδιού. Αν κάποιος από τους δυο είναι αλκοολικός ή ψυχασθενής, πρέπει με διακριτικό τρόπο να δώσουν στο  παιδί να κατανοήσει το γεγονός αντιμετωπίζοντάς το ως κακοτυχία την οποία πρέπει να αντέξει. Το κίνητρο είναι να αποφευχθεί η δημιουργία προβλημάτων στο παιδί. Η στάση των γονέων καθορίζεται από την αποποίηση κάθε προσωπικού συμφέροντος.

β. Χαρακτηρονευρωτική αντίδραση
Η σύγκρουση για την κηδεμονία του παιδιού περιστρέφεται γύρω από κάθε είδους άσχετες σκέψεις όπως ο φόβος της κοινής γνώμης. Δεν καθορίζεται με άξονα το συμφέρον του παιδιού, αλλά προσαρμόζεται στην κοινή γνώμη. Οι χαρακτηρονευρωτικοί γονείς υιοθετούν τις επικρατούσες απόψεις γι’ αυτά τα ζητήματα, όπως εκείνη που πρεσβεύει ότι το παιδί πρέπει, ανεξαρτήτως συνθηκών, να παραμείνει με τη μητέρα ή αφήνουν να αποφασίσει κάποια μορφή εξουσίας όπως το δικαστήριο. Στην περίπτωση που ένας από τους συζύγους είναι αλκοολικός ή ψυχασθενής, η τάση είναι να θυσιαστούν αποσιωπώντας το γεγονός, με αποτέλεσμα το παιδί και ο άλλος σύζυγος να υποφέρουν και να βρίσκονται σε κίνδυνο. Το διαζύγιο αποφεύγεται. Το κίνητρο αυτής της συμπεριφοράς συνοψίζεται στη φράση: «Ας μη γίνουμε θέαμα». Η στάση διέπεται από παραίτηση.

γ. Αντίδραση συγκινησιακής πανούκλας
Οι γονείς υποκρίνονται ότι ενεργούν με κίνητρο το συμφέρον του παιδιού, αλλά εκ του αποτελέσματος αποδεικνύεται ότι το πλασματικό αυτό κίνητρό τους δεν εκπληρώνεται. Το πραγματικό κίνητρο είναι η εκδίκηση, όπου ο κάθε γονέας προσπαθεί να στερήσει από τον άλλον την ευχαρίστηση να απολαμβάνει το παιδί. Έτσι, κατά τη σύγκρουση για την κηδεμονία του παιδιού χρησιμοποιούν μεθόδους όπως η συκοφαντία του άλλου γονέα, ανεξάρτητα αν ο άλλος γονέας είναι πράγματι υγιής ή άρρωστος. Η έλλειψη οποιασδήποτε μέριμνας για το παιδί αποδεικνύεται από το γεγονός ότι η αγάπη του παιδιού για τον άλλο γονέα δεν λαμβάνεται ποτέ υπόψη. Για να αποξενώσουν το παιδί, του λένε ότι ο άλλος γονέας είναι αλκοολικός ή ψυχασθενής, δηλώσεις που είναι τελείως αναληθείς. Το αποτέλεσμα είναι το παιδί να υφίσταται βλάβη και το κίνητρο δεν είναι η αγάπη προς το παιδί, αλλά η καταστροφική εκδίκηση του άλλου γονέα και η κυριαρχία επί του παιδιού.

Το παράδειγμα αυτό έχει άπειρες παραλλαγές, αλλά τα βασικά του γνωρίσματα είναι τυπικά και έχουν γενική κοινωνική σημασία. Για να εκδικαστεί μια τέτοια υπόθεση ορθολογικά, θα πρέπει να δίνεται από το δικαστήριο ιδιαίτερο βάρος στις διαφοροποιήσεις που περιγράψαμε, πριν καταλήξει σε απόφαση. Μπορούμε με αρκετή βεβαιότητα να προβλέψουμε ότι ο αριθμός των διαζυγίων θα αυξηθεί σημαντικά και να διαβεβαιώσουμε ότι μόνο οι καλά καταρτισμένοι ψυχίατροι και οι παιδαγωγοί που έχουν ειδικευτεί στη θεραπευτική υποστήριξη είναι σε θέση να εκτιμήσουν το μέγεθος της ζημιάς που προκαλούν οι πανουκλιασμένες αντιδράσεις κατά τα διαζύγια.
Ένα άλλο παράδειγμα όπου η συγκινησιακή πανούκλα εκδηλώνεται περίτρανα είναι η περίπτωση απιστίας του ερωτικού συντρόφου.

α. Ορθολογική αντίδραση: Το υγιές άτομο, σε περίπτωση επαπειλούμενης ή πραγματικής «απιστίας» του ερωτικού του συντρόφου, αντιδρά, σε γενικές γραμμές, με έναν από τους τρεις ακόλουθους τρόπους:

*Διακόπτοντας τη σχέση με τον σύντροφό του. *Βελτιώνοντας τον εαυτό του για να ανταγωνιστεί τον αντίζηλο και να προσπαθήσει να επανακτήσει τον σύντροφο του, ή *Ανέχεται την κατάσταση, αν η νέα σχέση δεν είναι ιδιαίτερα σοβαρή και έχει περιστασιακό χαρακτήρα. Έτσι, το υγιές άτομο δεν καταφεύγει στη νεύρωση. Δεν προβάλει αξιώσεις κτητικότητας και θυμώνει μόνο αν όσα διαδραματίζονται είναι ανέντιμα.

β. Χαρακτηρονευρωτική αντίδραση: Ο σύντροφος είτε υπομένει μαζοχιστικά την απιστία είτε εξαιτίας της θωράκισης αρνείται να παραδεχτεί την ύπαρξή της. Διακατέχεται από πολύ μεγάλο φόβο χωρισμού και πολύ συχνά εκδηλώνει νευρωτικές συμπεριφορές ή καταφεύγει στον αλκοολισμό, σε υστερικές κρίσεις ή σε παραίτηση.

γ. Αντίδραση συγκινησιακής πανούκλας: Κατά κανόνα, η απιστία δεν οφείλεται στην ερωτική έλξη προς κάποιον άλλο σύντροφο, αλλά στην κούραση που δημιουργείται από την μακροχρόνια σχέση με τον ίδιο σύντροφο.[6] Στην περίπτωση που εξετάζουμε, ο απατημένος σύντροφος προσπαθεί με διάφορους τρόπους να κρατήσει τον άλλον στο σπίτι, να τον κάνει να λυγίσει με υστερικά ξεσπάσματα, να του επιβληθεί με σκηνές του απεχθέστατου είδους ή φτάνει ακόμα και στο σημείο να βάλει ντετέκτιβ να τον παρακολουθούν. Συχνά καταφεύγει και στον αλκοολισμό, ώστε να διευκολύνει την κακοποίηση του συντρόφου του. Το κίνητρο δεν είναι η αγάπη προς τον σύντροφο, αλλά ο πόθος της εξουσίας και η κτητικότητα.

Οι οφειλόμενες στη ζηλοτυπία τραγωδίες αποτελούν μεγάλο τμήμα του πεδίου δραστηριότητας της συγκινησιακής πανούκλας. Σήμερα δεν υπάρχουν ούτε ιατρικές ούτε κοινωνικές ούτε νομικές προτάσεις και μέτρα για την αντιμετώπιση αυτού του τεράστιου και γεμάτου απόγνωση τομέα της ζωής.

Ειδική Αντίδραση Πανούκλας
Ακολούθως θα εξετάσουμε έναν ιδιαίτερα εντυπωσιακό, αλλά τυπικό τρόπο αντίδρασης της συγκινησιακής πανούκλας, που έχουμε ονομάσει ειδική αντίδραση πανούκλας. Η ειδική αντίδραση πανούκλας αρέσκεται να χρησιμοποιεί τη σεξουαλική, δηλαδή την ηθική συκοφαντία. Λειτουργεί παρόμοια με τον μηχανισμό προβολής που συναντάμε στις παραληρητικές ιδέες καταδίωξης. Στη συγκεκριμένη περίπτωση, μια διεστραμμένη παρόρμηση διαπερνά τη θωράκιση και προβάλλεται σε άτομα ή αντικείμενα του εξωτερικού κόσμου. Δηλαδή, εκείνο το οποίο στην πραγματικότητα αποτελεί εσωτερική παρόρμηση παρερμηνεύεται και θεωρείται απειλή που έρχεται από το εξωτερικό περιβάλλον.

Το ίδιο ισχύει για τις αισθήσεις που αναδύονται από τα νευροφυτικά πρωτοπλασματικά ρεύματα.[7] Εκείνο το οποίο για το υγιές άτομο αποτελεί μέρος της ηδονικής εμπειρίας της ζωής, στον σχιζοφρενή —ως αποτέλεσμα της θωράκισης του χαρακτήρα του— μετατρέπεται σε μια μυστηριώδη μηχανή που υποτίθεται ότι χρησιμοποιείται από κάποιον εχθρό για να καταστρέψει το σώμα του με τη βοήθεια ηλεκτρικών ρευμάτων. Αυτοί οι παραληρητικοί μηχανισμοί προβολής είναι ιδιαίτερα γνωστοί στην ψυχιατρική. Το λάθος που έκανε η τελευταία ήταν να τους περιορίσει στους ψυχωτικούς ασθενείς. Παρέβλεψε το γεγονός ότι ο ίδιος ακριβώς μηχανισμός προβολής εμφανίζεται γενικευμένα στην κοινωνική ζωή με τη μορφή της ειδικής αντίδρασης πανούκλας, σε ανθρώπους που υποτίθεται ότι είναι φυσιολογικοί. Σ’ αυτό ακριβώς το θέμα θα υπεισέλθουμε στη συνέχεια.

Ο βιοψυχικός μηχανισμός είναι ο ακόλουθος
Η ψυχαναγκαστική ηθικολογία που υπάρχει στην εκπαίδευση και τη ζωή δημιουργεί σεξουαλική λαγνεία. Η τελευταία δεν έχει κανένα κοινό σημείο με τη φυσική ερωτική ανάγκη, αλλά αντιπροσωπεύει μια πραγματικά δευτερογενή παρόρμηση, όπως είναι, για παράδειγμα, ο σαδισμός ή ο μαζοχισμός. Εφόσον απουσιάζει πλέον η νευροφυτική ζωντάνια στη φυσική αίσθηση της ηδονής, τη θέση της παίρνουν η λαγνεία και το κουτσομπολιό επί σεξουαλικών θεμάτων, ως δευτερογενείς ψυχαναγκαστικές ορμές. Όπως λοιπόν ο σχιζοφρενής προβάλλει τα δικά του νευροφυτικά ρεύματα και τις διεστραμμένες παρορμήσεις του σε άλλους ανθρώπους και τα βιώνει ως απειλές προερχόμενες από αυτούς, έτσι και το άτομο που υποφέρει από συγκινησιακή πανούκλα προβάλλει τη δική του λαγνεία και διαστροφή στους άλλους.

Διαφοροποιείται από τον ψυχωτικό, διότι δεν βιώνει τις προβαλλόμενες στους άλλους παρορμήσεις του μαζοχιστικά, δηλαδή ως απειλές. Αντίθετα, κουτσομπολεύει και συκοφαντεί σαδιστικά τους άλλους, αποδίδοντάς τους εκείνο που δεν τολμά να συνειδητοποιήσει ότι συμβαίνει στον ίδιο. Αυτό ισχύει τόσο για τη φυσική γενετησιότητα όσο και για τις δευτερογενείς, διεστραμμένες παρορμήσεις. Ο τρόπος ζωής του γενετήσια υγιούς ατόμου υπενθυμίζει με οδυνηρό τρόπο στο πανουκλιασμένο άτομο τη δική του γενετήσια αδυναμία, αποτελώντας έτσι απειλή για τη νευρωτική του ισορροπία. Το μόνο που του μένει είναι να διασύρει τη φυσική γενετησιότητα του συνανθρώπου του, επιβεβαιώνοντας την παροιμία «όσα δεν φτάνει η αλεπού -».

Επιπλέον, επειδή το ηθικολογικό του προσωπείο δεν μπορεί να κρύψει τελείως τη διεστραμμένη λαγνεία του, την αποδίδει στο θύμα του κουτσομπολιού του. Σε κάθε τέτοια περίπτωση αντίδρασης πανούκλας αποδεικνύεται ότι αποδίδονται στο υγιές άτομο εκείνα ακριβώς τα χαρακτηριστικά τα οποία το άτομο που υποφέρει από πανούκλα προσπαθεί μάταια να αποφύγει ή τα αποδέχεται μεν, αλλά του δημιουργούν ενοχές. Ο μηχανισμός της ειδικής αντίδρασης της πανούκλας επεκτείνεται εύκολα από σεξουαλικά σε μη σεξουαλικά θέματα. Είναι χαρακτηριστικό ότι συνήθως κάποιος άλλος και όχι εμείς οι ίδιοι πρέπει να επωμισθεί το βάρος των πράξεών μας και να πληρώσει γι’ αυτό που εμείς κάναμε ή θέλουμε να κάνουμε ή έχουμε την πρόθεση να κάνουμε.

Ακολούθως θα περιγράψουμε την ειδική αντίδραση πανούκλας με μερικά τυπικά παραδείγματα από την καθημερινή ζωή:
Υπάρχει ο τύπος του «διανοούμενου» που πάντοτε μιλά για τις «πολιτιστικές αξίες». Αυτοί οι άνθρωποι αναφέρονται συνεχώς στους κλασικούς συγγραφείς, χωρίς ποτέ να έχουν καταλάβει ή να αισθάνονται τα σοβαρά θέματα που περιγράφει ο Γκαίτε ή ο Νίτσε, για παράδειγμα. Ταυτόχρονα, είναι κυνικοί και πιστεύουν ότι είναι μοντέρνοι και φιλελεύθεροι, απαλλαγμένοι από συμβατικότητες. Ανίκανοι να έχουν κάποια σοβαρή εμπειρία, θεωρούν τη σεξουαλική αγάπη ένα είδος παιχνιδιού. Άνδρες και γυναίκες, περνούν μαζί τις θερινές διακοπές τους μαζί, σαν αγέλη. Τη νύχτα διασκεδάζουν με αυτά που αποκαλούν «παιδικά παιχνίδια».

Το επόμενο πρωί, κατά τη διάρκεια του πρωινού, αστειεύονται για τα «παιδικά παιχνίδια» με εύθυμο και έξυπνο τρόπο. Με διφορούμενους υπαινιγμούς προσπαθούν να κάνουν κάποια «ένοχη» να κοκκινίσει από ντροπή. Όλα αυτά ανήκουν στον μοντέρνο φιλελεύθερο και απαλλαγμένο από συμβάσεις τρόπο ζωής. Είναι εύθυμοι και έχουν χιούμορ. Υπαινίσσονται πόσες φορές έπαιξαν το προηγούμενο βράδυ το παιχνίδι και αφήνουν να εννοηθεί λέγοντας εξυπνάδες, ότι ήταν πολύ «ωραία», ότι εκείνη ήταν «υπέροχη» κτλ. Ο σοβαρός ακροατής μιας τέτοιας συζήτησης, που ξέρει για την αβυσσαλέα σεξουαλική δυστυχία των ανθρώπινων μαζών και τον καταστροφικό ρόλο της έλλειψης σοβαρότητας επί του ζητήματος της σεξουαλικότητας, γνωρίζει ότι αυτή η λαγνεία πηγάζει από τη σεξουαλική πείνα και οφείλεται στην οργασμική ανικανότητα.

Αυτά τα «καλλιεργημένα» άτομα έχουν την τάση να θεωρούν ότι η σεξουαλική οικονομία, η οποία —αντιμετωπίζοντας τεράστια εμπόδια— αγωνίζεται εναντίον της συγκινησιακής πανούκλας των μαζών, είναι προϊόν διεστραμμένου μυαλού. Τα ίδια άτομα κατέχουν πολύ καλά την τέχνη της «διπλωματίας». Μιλούν συνεχώς για τις «πολιτιστικές αξίες» που θα πρέπει να διατηρηθούν, αλλά γίνονται έξαλλοι αν κάποιος μετατρέψει τη θεωρητική αναφορά επί των πολιτιστικών αξιών σε κοινωνική πρακτική μαζικής κλίμακας.

Η έλλειψη «ευφυΐας» και «καλλιέργειας» αυτών των ατόμων φαίνεται από το γεγονός ότι δεν μπορούν να κατανοήσουν τη φροϊδική θεωρία της λίμπιντο όσον αφορά στη γένεση των νευρώσεων και αντί γι’ αυτό προσπαθούν να αναζητήσουν τη λίμπιντο στις διαφορές θερμοκρασίας μεταξύ εγκεφάλου και υπόλοιπου σώματος. Παρ’ όλο τον περίπλοκο και «ιδιοφυή» τρόπο σκέψης τους, η βιοσεξουαλική ενέργεια παραμένει γι’ αυτούς ακατανόητη, γιατί εξαρχής δεν έχει καμία απολύτως σχέση με τη θερμότητα, όπως έχει αποδείξει η οργονική φυσική. Η «επιστημονική έρευνά» του είναι αδιέξοδη και χωρίς προοπτικές εξέλιξης.[8] Όλα αυτά συμβαίνουν επειδή είναι ανίκανοι να ζήσουν μια αληθινή σεξουαλική εμπειρία.

Ακολουθεί μια ειδική αντίδραση πανούκλας.
Ένα τέτοιο άτομο συναντήθηκε τυχαία με μια γυναίκα που είχε πρόθεση να έρθει να σπουδάσει κοντά μου. Όταν η συζήτηση έφθασε στο ζήτημα του έργου μου, εκείνος την προειδοποίησε λέγοντάς της ότι δεν θα έστελνε σ’ εμένα ούτε τον χειρότερο εχθρό του, εφόσον, όπως είπε, ήμουν «ο διευθυντής ενός οίκου ανοχής που λειτουργεί χωρίς άδεια». Αμέσως συγκάλυψε την δήλωσή του υποστηρίζοντας ότι από την άλλη μεριά ήμουν εξαίρετος κλινικός γιατρός. Αυτή η συκοφαντία —που έχει όλες τις ενδείξεις της ειδικής αντίδρασης πανούκλας— επαναλήφθηκε και αλλού. Η γυναίκα ήρθε τελικά να μελετήσει την παιδαγωγική προσέγγιση της σεξουαλικής οικονομίας και κατανόησε γρήγορα τι είναι αυτό που ονομάζουμε συγκινησιακή πανούκλα.

Σε τέτοιες περιστάσεις, είναι δύσκολο να παραμείνει κανείς αντικειμενικός και σωστός. Από τη μία υπάρχει η δικαιολογημένη παρόρμησή του να βιαιοπραγήσει εναντίον ενός τέτοιου ανθρώπου έτσι ώστε να μην συκοφαντήσει ξανά, στην οποία δεν μπορεί να ενδώσει γιατί δεν θέλει να λερώσει τα χέρια του. Από την άλλη, αν αγνοήσει ένα τέτοιο συμβάν, σημαίνει ότι πράττει αυτό ακριβώς που το πανουκλιασμένο άτομο αναμένει για να μπορέσει να συνεχίσει να βλάπτει την κοινωνία. Απομένει η αγωγή για συκοφαντική δυσφήμηση. Με τον τρόπο αυτό όμως παύει να συγκρούεται με τη συγκινησιακή πανούκλα ιατρικά και υποβιβάζεται στο επίπεδό της.

Όλα αυτά μας οδηγούν προς την απόφαση να αφήσουμε τα πράγματα να ακολουθήσουν την πορεία τους, με κίνδυνο να βρεθούν και άλλα πανουκλιασμένα άτομα που θα δώσουν συνέχεια στο θέμα και να καταγραφεί ιστορικά ότι διευθύναμε κρυφά οίκο ανοχής, από κάποιον «χρονογράφο της επιστήμης» που θα βρεθεί ανάμεσά τους. Στο σημείο αυτό α ήθελα να προσθέσω ότι θα προτιμούσα πολύ περισσότερο να συναναστραφώ —κοινωνικά και ανθρώπινα— με μια πόρνη, παρά με έναν τέτοιο πανουκλιασμένο άρρωστο. Οι πόρνες δεν χρειάζεται να προσποιούνται. Οι κοινωνικές καταστάσεις, η ανάγκη και το υπάρχον σεξουαλικό χάος τις οδήγησαν σ’ αυτό το επάγγελμα, για να ικανοποιούν ναύτες και στρατιώτες, οι οποίοι θέτουν σε κίνδυνο τη ζωή τους.

Πολλοί ηγεμόνες και ιερείς έχουν υπάρξει, λόγω ανάγκης, επισκέπτες οίκων ανοχής. Αυτά που γράφω δεν αποτελούν μομφή ούτε έπαινο, είναι απλώς μια εκτίμηση των πραγματικών γεγονότων. Το ζήτημα είναι σοβαρό, με δεδομένο ότι η συγκινησιακή πανούκλα έχει καταφέρει επανειλημμένα να συντρίψει πολλά έντιμα και σημαντικά επιτεύγματα διασπείροντας τέτοιες φήμες. Όλα αυτά καθιστούν τον αγώνα εναντίον της συγκινησιακής πανούκλας κοινωνική αναγκαιότητα, εφόσον είναι καταστροφικότερη από χιλιάδες όπλα. Αρκεί να διαβάσει κανείς την περιγραφή της συκοφαντίας την οποία υπέστη, εξαιτίας της συγκινησιακής πανούκλας ο Ντε λα Μετρί, ο φυσικός του 17ου αιώνα, όπως καταγράφεται από τον μεγάλο φυσικό φιλόσοφο Φρίντριχ Λάνγκε. Εκτός από το γεγονός ότι ο Ντε λα Μετρί στο έργο του.

Η φυσική ιστορία της ψυχής είχε κατανοήσει τις ουσιαστικές σχέσεις μεταξύ αντίληψης και φυσιολογικού ερεθίσματος, είχε περιγράψει ορθά και τη σύνδεση μεταξύ του ζητήματος σώματος-πνεύματος και βιολογικής σεξουαλικής διεργασίας. Αυτό ήταν πάρα πολύ για να το αντέξουν οι Φιλισταίοι, που πάντα είναι περισσότεροι από τους έντιμους και θαρραλέους ερευνητές. Άρχισαν να διαδίδουν φήμες ότι ο Ντε λα Μετρί μπόρεσε να αναπτύσσει τέτοιες αντιλήψεις επειδή ο ίδιος ήταν «ακόλαστος».

Έτσι, ακόμα και στις μέρες μας υπάρχει η φήμη ότι πέθανε τρώγοντας μια πίτα την οποία καταβρόχθισε με τον τυπικό τρόπο των ηδονιστών. Από ιατρική σκοπιά, όλα αυτά είναι ανοησίες και αποτελούν τυπικό παράδειγμα διάδοσης φημών από τη συγκινησιακή πανούκλα, φήμες που διαιωνίζονται από ανθρώπους ανίκανους να νιώσουν ηδονή, αμαυρώνοντας έναν έντιμο άνθρωπο άνευ λόγου και αιτίας. Είναι εύκολο να καταλάβουμε τον καταστροφικό ρόλο που παίζουν οι αντιδράσεις πανούκλας αυτού του είδους στην κοινωνική ζωή.

Θα παραθέσω ένα ακόμα παράδειγμα, στο οποίο η συκοφαντία εμφανίζεται καθαρά ως μηχανισμός προβολής της συγκινησιακής πανούκλας. Παλαιότερα, όταν ζούσα στη Νορβηγία, έμαθα ότι κυκλοφορούσε η φήμη ότι είχα αρρωστήσει από σχιζοφρένεια και ότι είχα νοσηλευτεί για κάποιο διάστημα σε ψυχιατρικό άσυλο. Ερχόμενος στις Ηνωμένες Πολιτείες το 1939, ανακάλυψα ότι η ίδια φήμη ήταν πιο διαδεδομένη εδώ από ό,τι στην Ευρώπη, όπου το έργο μου ήταν περισσότερο γνωστό. Σύντομα έγινε αντιληπτό ότι η φήμη προερχόταν από την ίδια πηγή που τη διέδωσε στην Ευρώπη.[9]

Η ιστορία έχει και μια ειρωνική πτυχή: Το άτομο αυτό, λίγο μετά τη διακοπή των σχέσεών μου με την Ψυχαναλυτική Εταιρεία, έπαθε νευρικό κλονισμό και χρειάστηκε να περάσει μερικές εβδομάδες στο ψυχιατρείο. Αυτό το έμαθα από έναν καθηγητή πανεπιστημίου, ο οποίος είχε αξιόπιστη πληροφόρηση. Το περιστατικό του νευρικού κλονισμού προκάλεσε προφανώς μεγάλο αντίκτυπο στον μετέπειτα διασπορέα των φημών.

Εκείνη την εποχή αντιμετώπιζε μια δυσεπίλυτη σύγκρουση: Από τη μία συνειδητοποιούσε την ορθότητα της επιστημονικής μου εργασίας και από την άλλη ήταν ανίκανος να διαχωρίσει τη θέση του από τον συγκεκριμένο οργανισμό ο οποίος βρισκόταν σε οξεία αντιπαράθεση με αυτήν. Όπως συμβαίνει σε τέτοιες περιπτώσεις, δεν έχασε την ευκαιρία να αποσπάσει την προσοχή του από τον ίδιο και να τη στρέψει προς εμένα, που την εποχή εκείνη βρισκόμουν στο κέντρο μιας οξύτατης διαμάχης. Είχε πειστεί ότι δεν είχα καμία ελπίδα, και ο πειρασμός να μου καταφέρει ένα ακόμα χτύπημα ήταν πολύ μεγάλος. Η αντίδρασή του ήταν μια προβολή, κατά το συνηθισμένο μοντέλο της συγκινησιακής πανούκλας. Δεν υπήρξα ποτέ ψυχασθενής ούτε νοσηλεύτηκα σε ψυχιατρείο.

Αντίθετα, μετέφερα ένα βαρύτατο φορτίο μέχρι σήμερα χωρίς να διαταραχτεί στο ελάχιστο η ικανότητά μου να εργάζομαι και να αγαπώ. Άλλωστε, η ψυχασθένεια δεν είναι ντροπή. Όπως όλοι οι έντιμοι ψυχίατροι, συμπονώ βαθιά τους ψυχασθενείς και συχνά θαυμάζω τον τρόπο που χειρίζονται τις συγκρούσεις τους. Ο ψυχασθενής είναι πολύ σοβαρότερος και βρίσκεται πολύ πλησιέστερα στη λειτουργικότητα της ζωής από έναν Μπάμπιτ[10] ή ένα κοινωνικά επικίνδυνο πανουκλιασμένο άτομο.

Η συκοφαντία αυτή ήταν σκόπιμη και είχε σκοπό να καταστρέψει εμένα και το έργο μου. Προκάλεσε μερικές απειλητικές και δύσκολες καταστάσεις. Για παράδειγμα, η συκοφαντία μού δημιούργησε το επιπρόσθετο καθήκον να πείθω πολλούς σπουδαστές ότι δεν υπήρξα ψυχασθενής. Υπάρχουν ορισμένα στάδια της νευροφυτοθεραπείας,* που με τυπικό τρόπο εμφανίζεται ένας συγκεκριμένος μηχανισμός της συγκινησιακής πανούκλας: Μόλις ο ασθενής ή ο σπουδαστής έρθει σε επαφή με τα πρωτοπλασματικά του ρεύματα, αναπτύσσει έντονο άγχος οργασμού.

Στο στάδιο αυτό, ο νευροφυτοθεραπευτής θεωρείται «βρομερό σεξουαλικό γουρούνι» ή «τρελός». Τονίζω το γεγονός ότι η αντίδραση εμφανίζεται σε όλα τα περιστατικά ανεξαιρέτως. Οι περισσότεροι λοιπόν από τους σπουδαστές είχαν ακούσει την εν λόγω φήμη. Η δε θεωρία της σεξουαλικής οικονομίας είναι από πολλές απόψεις τόσο επαναστατική, που είναι πολύ εύκολο να χαρακτηριστεί «τρελή». Πρέπει επίσης να προσθέσουμε ότι η φήμη αυτή είχε ως αποτέλεσμα ορισμένες καταστάσεις που ήταν πολύπλοκες να οδηγούν στο σημείο ώστε να απειληθούν ζωές. Οι αντιδράσεις πανούκλας που οδηγούν σε τέτοιου είδους συνέπειες πρέπει να εμποδίζονται με κάθε νόμιμο μέσο. Στη δική μου περίπτωση, κατάφερα να απαλλαγώ από τους κινδύνους που προήλθαν από τη συγκεκριμένη φήμη, στηριζόμενος στην κλινική μου εμπειρία.

Όταν, λίγα χρόνια αργότερα, έγινε ευρέως παραδεκτό ότι το επιστημονικό μου έργο ήταν ασύμβατο με τη διάγνωση της σχιζοφρένειας, ο διασπορέας των φημών ανασκεύασε τους ισχυρισμούς του με πολύ αστείο τρόπο. Ισχυρίστηκε ότι είχα «αναρρώσει» από τη σχιζοφρένεια.

Οι ειδικές αντιδράσεις πανούκλας εκδηλώνονται συχνότατα στην πολιτική ζωή
Στην πρόσφατη ιστορία επανειλημμένα παρατηρήσαμε ότι οι ιμπεριαλιστικές δικτατορίες, κάθε φορά που προχωρούν σε μια επιθετική πράξη, αποδίδουν στο θύμα τους την πρόθεση που οι ίδιες είχαν ευθύς εξαρχής, και την οποία τελικά πραγματοποίησαν. Κατ’ αυτό τον τρόπο, η Πολωνία κατηγορήθηκε ότι σχεδίαζε μυστικά να επιτεθεί στο Ράιχ, επομένως έπρεπε να ληφθούν μέτρα εναντίον μιας τέτοιας ενέργειας, και έτσι δικαιολογημένα η Γερμανία επιτέθηκε στην Πολωνία κτλ. Το ίδιο συνέβη και στην επίθεση εναντίον της Σοβιετικής Ένωσης.

Εδώ θα πρέπει να αναφέρουμε και τις περίφημες «δίκες της Μόσχας» στις οποίες κατηγορούμενοι ήταν πρώην συνεργάτες του Λένιν. Στις δίκες αυτές, στελέχη του Κομουνιστικού Κόμματος της Σοβιετικής Ένωσης που διαφωνούσαν με τη γραμμή του κόμματος κατηγορήθηκαν για προδοσία. Θεωρήθηκε ότι βρίσκονταν σε απευθείας επαφή με τους Γερμανούς φασίστες και ότι σε συνεργασία μαζί τους είχαν σχεδιάσει να ρίξουν την κυβέρνηση. Όποιος γνώριζε την ιστορία των κατηγορούμενων, ήξερε ότι οι κατηγορίες ήταν κατασκευασμένες.

Κανένας όμως δεν μπορούσε να εξηγήσει τι νόημα είχε το 1936 μια τόσο ολοφάνερα στημένη υπόθεση, εφόσον η σοβιετική κυβέρνηση ήταν αρκετά ισχυρή για να εξουδετερώσει με υπόγειες μεθόδους κάθε αντιπολίτευση που θα μπορούσε να γίνει ενοχλητική. Για όσους ήταν εξοικειωμένοι με τον ειδικό μηχανισμό της πανούκλας, το αίνιγμα λύθηκε το 1939. Οι κατηγορούμενοι χρεώθηκαν το 1936 ακριβώς τα ίδια εγκλήματα εναντίον του κράτους, τα οποία διέπραξε η ίδια η ηγεσία το 1939. Αυτή η ηγεσία ήταν εκείνη που κατέληξε στη συμφωνία με τον Χίτλερ[11] η οποία οδήγησε σε πόλεμο με την Πολωνία και στη συνέχεια, σε συνεργασία με τον γερμανικό φασισμό, στο διαμελισμό της χώρας αυτής.

Έτσι έγινε σαφές ότι, η σοβιετική ηγεσία συμφώνησε με τον Χίτλερ αφού προηγουμένως κατάφερε, μέσω συκοφαντιών, να εστιάσει την προσοχή της κοινής γνώμης σε άλλους, έτσι ώστε να συγκαλυφθούν οι ενέργειές της. Εδώ βλέπει κανείς ότι η κοινή γνώμη συμπεριφέρεται σαν να μην έχει καθόλου μνήμη. Είναι ξεκάθαρο, ότι τέτοιου είδους πολιτικές αντιδράσεις πανούκλας στηρίζονται στην παράλογη σκέψη των μαζών. Στη συγκεκριμένη περίπτωση δεν έχει καμία σημασία το γεγονός ότι η συμφωνία δεν απέφερε τα αναμενόμενα και η γερμανική δικτατορία κήρυξε τελικά τον πόλεμο στη σοβιετική.

Ένα άλλο παράδειγμα συγκινησιακής πανούκλας εκείνης της εποχής και στην ίδια χώρα ήταν η υπόθεση του Τρότσκι ο οποίος αντιμετώπισε κατηγορίες ότι επιχείρησε συνωμοτώντας να σκοτώσει τον Στάλιν. Και αυτό ήταν ακατανόητο, εφόσον η δολοφονία του Στάλιν θα έβλαπτε πολιτικά τους Τροτσκιστές. Έγινε όμως κατανοητό όταν ο ίδιος ο Τρότσκι «δολοφονήθηκε» το 1941.

Αν ανατρέξουμε στην ιστορία της πολιτικής λίγες μόνο δεκαετίες παλαιότερα, βρίσκουμε την περίφημη υπόθεση Ντρέιφους, όπου υψηλά ιστάμενα μέλη του γαλλικού Γενικού Επιτελείου πούλησαν απόρρητα σχέδια στους Γερμανούς. Για να συγκαλύψουν την πράξη τους, κατηγόρησαν γι’ αυτό ακριβώς το έγκλημα τον Ντρέιφους, έναν αθώο και έντιμο λοχαγό και κατάφεραν να τον εξορίσουν σε ένα νησί όπου παρέμεινε περισσότερο από πέντε χρόνια.

Χωρίς τις θαρραλέες ενέργειες του Ζολά, αυτή η ειδική αντίδραση πανούκλας δεν θα είχε ποτέ αποκαλυφθεί. Η εκ των υστέρων τιμητική διάκριση που απονεμήθηκε στον Ντρέιφους, δεν αναιρεί φυσικά το έγκλημα που διαπράχθηκε σε βάρος του. Τέτοιου είδους καταστροφές θα ήταν αδύνατον να συμβούν αν οι νόμοι της συγκινησιακής πανούκλας δεν καθόριζαν την πολιτική σε τόσο ευρεία κλίμακα. Επειδή όμως ελέγχει τη διαμόρφωση της κοινής γνώμης, καταφέρνει κάθε φορά να παρουσιάζει τα εγκλήματά της ως ατυχείς δικαστικές πλάνες και να συνεχίζει έτσι το καταστροφικό της έργο.

O μόνος τρόπος να καταλάβει κάποιος την πραγματική επίδραση της συγκινησιακής πανούκλας στον κοινωνικό βίο, είναι να κατανοήσει αρχικά τους μηχανισμούς της στην ιδιωτική ζωή ανθρώπων που πάσχουν απ’ αυτήν. Κατόπιν μπορούν εύκολα να αναγνωριστούν σε όλες τις εκφάνσεις του δημόσιου βίου. Θα ήθελα να αναφέρω εδώ ένα παράδειγμα από την κλινική μου εμπειρία.

Δύο γονείς, μετά τον χωρισμό τους, συμφώνησαν να παραμείνουν τα παιδιά αρχικά με τη μητέρα τους, αλλά με τη συμπλήρωση του δέκατου τετάρτου έτους της ηλικίας τους θα αποφάσιζαν μόνα τους με ποιον γονέα επιθυμούν να ζήσουν. Ένα από τα παιδιά όμως όταν έφθασε σε ηλικία δώδεκα ετών εξέφρασε την επιθυμία να ζήσει με τον πατέρα του. Τότε η μητέρα χρησιμοποίησε τη συκοφαντία εναντίον του πατέρα, ο οποίος δεν μπορούσε να αμυνθεί καθώς ήταν απών. Υπό την επιρροή της μητέρας, το παιδί πείστηκε ότι ο πατέρας του ήταν ένας άνθρωπος που ήθελε να κυριαρχεί σε βάρος άλλων ανθρώπων και θα έπρεπε να είναι κανείς ιδιαίτερα προσεκτικός μαζί του, διότι έστω και μια φορά να βρισκόταν υπό την επιρροή του, δεν θα μπορούσε ποτέ να απαλλαγεί από αυτήν.

Η αδυναμία του πατέρα ήταν ακριβώς το αντίθετο από αυτό για τον οποίο τον κατηγορούσε η μητέρα, δηλαδή έδινε απεριόριστες ελευθερίες στους ανθρώπους του κοινωνικού περιβάλλοντός του, γεγονός που έκανε τη συκοφαντία ακατανόητη. Το επιχείρημα που χρησιμοποίησε η ειδική αντίδραση πανούκλας αποκαλύφθηκε μερικά χρόνια αργότερα. Η μητέρα δεν κατάφερε να αποξενώσει τα παιδιά από τον πατέρα με αυτή τη μέθοδο και έτσι κατέφυγε σε ακόμα πιο ακραία μέσα. Έπεισε τα παιδιά ότι ο πατέρας τους ήταν τρελός και επομένως επικίνδυνος, πράγμα το οποίο απέφερε επιτέλους τα επιθυμητά αποτελέσματα.

Το παιδί ανέπτυξε αυτοκαταστροφικές τάσεις. Ο χαρακτήρας του άρχισε να αλλάζει με αποτέλεσμα να αποτυγχάνει συνεχώς, κάτι το οποίο τελικά εξελίχθηκε σε νεύρωση. Το παιδί επηρεάστηκε από τη μητέρα του σε τέτοιο βαθμό, ώστε δεν ήταν σε θέση πλέον να υλοποιήσει τη μακροχρόνια επιθυμία του, να ζήσει με τον πατέρα. Παρ’ όλο που αργότερα κατάλαβε ότι ο πατέρας χαρακτηρίστηκε σκόπιμα τρελός για να κρατηθεί μακριά του, το παιδί δεν μπόρεσε να απαλλαγεί από τη φοβία που είχε προς τον πατέρα του.

Αν και ήταν πλέον ενήλικο, δεν ήταν σε θέση να αποχωριστεί τη μητέρα του και να ζήσει τη δική του ζωή. Ανέβαλε συνεχώς την απόφαση να εγκαταλείψει το σπίτι της κι ήταν φανερό ότι η προσκόλληση στη μητέρα είχε εξελιχθεί σε ψύχωση. Η μητέρα δηλαδή είχε πράξει ακριβώς εκείνο για το οποίο κατηγορούσε τον πατέρα του παιδιού ότι σκόπευε να κάνει. Η κυριαρχία της στο παιδί ήταν απόλυτη, προξενώντας ανεπανόρθωτη βλάβη. Η αποτυχία πραγματοποίησης των ορθολογικών επιθυμιών του παιδιού ενσωματώθηκε στον χαρακτήρα του ως χρόνια συμπεριφορά. Η αγάπη και η εκτίμηση που έτρεφε για τον πατέρα του, δεν ήταν αρκετή να το παρακινήσει να περάσει μαζί του μερικές μέρες είτε κατά τη διάρκεια των διακοπών είτε σε κάποια ανάλογη ευκαιρία.

Από αυτά τα παραδείγματα αντιλαμβάνεται κανείς πόσο ισχυρή είναι η ειδική αντίδραση πανούκλας στον κοινωνικό και ιδιωτικό βίο.
Ένας δικτάτορας διαφέρει από αυτή την πανουκλιασμένη άρρωστη μητέρα μόνο κατά το γεγονός ότι η δική του αντίδραση δεν επηρεάζει μόνο ένα άτομο αλλά εκατομμύρια ανθρώπων. Κατά τα άλλα ο μηχανισμός είναι ο ίδιος. Ακριβώς όπως το παιδί επηρεάζεται από την αντίδραση μιας πανουκλιασμένης μητέρας, έτσι επηρεάζονται και οι μάζες των ανθρώπων, που δεν είναι σε θέση να καθορίσουν μόνες τους την κοινωνική τους ζωή, από τη χαρακτηροδομή ενός πανουκλιασμένου δικτάτορα. Εάν π.χ. ένας δικτάτορας προτού γίνει πολιτικός ήταν φοιτητής θεολογίας, μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι με την πάροδο του χρόνου η ασκητική ιδεολογία θα επηρεάσει τη νομοθεσία του κράτους, χωρίς να έχουν σημασία τα όποια κοινωνικά επιτεύγματα έχουν προηγηθεί.

Στην περίπτωση οποιουδήποτε πολιτικού αξιωματούχου, η επίδραση του χαρακτήρα του για την κοινωνική ζωή είναι μεγάλη. Μπορούμε να είμαστε σίγουροι ότι αν η ερωμένη ενός βασιλιά είναι Γαλλίδα, τότε στην περίπτωση μιας παγκόσμιας σύρραξης, η χώρα αυτή θα συνταχθεί με τη Γαλλία, εναντίον του γερμανικού εχθρού. Εάν στη συνέχεια ο ίδιος βασιλιάς χάσει το βασίλειό του λίγο πριν ή στην αρχή του επόμενου παγκόσμιου πόλεμου και ο διάδοχός του έχει μια προσωπική σχέση με μια Γερμανίδα, τότε η ίδια χώρα θα συμμαχήσει με τον πρώην εχθρό της, εναντίον της Γαλλίας.

Αν κάποιος αναλάβει να μελετήσει πραγματικά την επίδραση της συγκινησιακής πανούκλας στα τεκταινόμενα της διπλωματίας, θα φτάσει στα πρόθυρα να χάσει τα λογικά του. Θα αναρωτηθεί πώς είναι δυνατόν η κληρικοκρατία ενός πολιτικού δικτάτορα ή μια ερωτική υπόθεση ενός βασιλιά να μπορεί να καθορίσει την ευτυχία ή τη δυστυχία αρκετών γενεών και εκατομμυρίων ανθρώπων. Πώς είναι δυνατόν να φτάνει σε τέτοιο σημείο ο παραλογισμός του κοινωνικού βίου; Είναι δυνατόν εκατομμύρια ενήλικων, σκληρά εργαζόμενων ανθρώπων να μην το καταλαβαίνουν ή να αρνούνται να το παραδεχθούν;

Οι ερωτήσεις αυτές ακούγονται παράδοξες, επειδή τα αποτελέσματα της συγκινησιακής πανούκλας είναι τόσο εξωφρενικά ώστε δεν μπορούμε να πιστέψουμε ότι πραγματικά συμβαίνουν. Η ανθρώπινη λογική αρνείται να δεχθεί ότι είναι δυνατόν να επικρατεί τόσος παραλογισμός. Όμως αυτή ακριβώς η γιγαντιαία έλλειψη λογικής, που χαρακτηρίζει τις καταστάσεις που εξετάζουμε, είναι που εξασφαλίζει τη διαιώνισή τους. Θα ήθελα να ζητήσω από τον αναγνώστη να λάβει σοβαρά υπόψη την αντίφαση που χαρακτηρίζει τη συγκινησιακή πανούκλα, η οποία ενώ είναι τελείως απίστευτη έχει τέτοια τεράστια διάδοση, τη σοβαρότητα που απαιτείται.

Είμαι απόλυτα πεπεισμένος ότι κανένα από τα κοινωνικά δεινά, είτε είναι μικρό είτε μεγάλο, δεν πρόκειται να απαλειφτεί όσο η συνείδηση του κοινού αρνείται να παραδεχθεί ότι ο συγκεκριμένος παραλογισμός υπάρχει πράγματι και έχει τόσο γιγαντιαίο μέγεθος ώστε δεν φαίνεται. Σε σύγκριση με την τεράστια διάδοση του κοινωνικού παραλογισμού, ο οποίος τροφοδοτείται συνεχώς από την καλά ριζωμένη συγκινησιακή πανούκλα, οι βασικές κοινωνικές λειτουργίες που διέπουν τη διεργασία της ζωής —ο έρωτας, η εργασία και η γνώση— φαίνονται νάνοι. Το χειρότερο είναι ότι φαίνονται κοινωνικά γελοίες, και δεν είναι δύσκολο να το διαπιστώσουμε:

Από την εκτενή ιατρική μας πείρα γνωρίζουμε ότι το πρόβλημα της εφηβικής σεξουαλικότητας, καθώς είναι άλυτο, έχει πολύ πιο σημαντικές συνέπειες στην κοινωνική ζωή και στις περί ηθικής ιδεολογίες από τους νόμους που αφορούν τους δασμούς, για παράδειγμα. Ας φανταστούμε έναν βουλευτή που τυγχάνει να είναι και γιατρός, ο οποίος εισηγείται στην κυβέρνησή του να γίνει εκτενής παρουσίαση και κοινοβουλευτική συζήτηση του προβλήματος της εφηβείας. Ας φανταστούμε ακόμα ότι ο βουλευτής, μετά την απόρριψη της πρότασής του, επιβάλλει τη γνώμη του παρακάμπτοντας την απόρριψη με κάποια από τις γνωστές πλάγιες κοινοβουλευτικές μεθόδους.

Το παράδειγμα αυτό δείχνει καθαρά τη βασική αντίθεση μεταξύ της καθημερινής ανθρώπινης ζωής και της μορφής διακυβέρνησης που τη διέπει. Αν εξετάσουμε το θέμα με ηρεμία και τεκμηριωμένα, βρίσκουμε ότι η κοινοβουλευτική συζήτηση του προβλήματος της εφηβείας δεν παρουσιάζει κάτι το ξεχωριστό. Οι πάντες, μεταξύ των οποίων και ο εν λόγω βουλευτής, έχουν περάσει από την κόλαση της σεξουαλικής νεύρωσης της εφηβείας. Τίποτα στη ζωή δεν μπορεί να συγκριθεί με τη σοβαρότητα και τη σημασία αυτής της σύγκρουσης.

Είναι πρόβλημα γενικού κοινωνικού ενδιαφέροντος. Η ορθολογική λύση του προβλήματος της εφηβείας θα εξάλειφε αυτομάτως αρκετά κοινωνικά δεινά, όπως την εφηβική εγκληματικότητα, την ελλιπή κρατική μέριμνα για τους ψυχασθενείς, τη δυστυχία που συνοδεύει τα διαζύγια, τη δυστυχία που αισθάνονται τα παιδιά κατά την ανατροφή τους κτλ., διότι όσες χιλιάδες νομοσχέδια σχετικά με τον προϋπολογισμό και τις συλλογικές συμβάσεις και να ψηφιστούν, δεν μπορούν να επιφέρουν καμία αλλαγή.

Επανερχόμενοι τώρα στον υποθετικό βουλευτή μας, βλέπουμε ότι, από την άποψη αυτή, η απαίτησή του θα πρέπει να θεωρηθεί ορθολογικότατη και χρήσιμη. Ωστόσο, θα αισθανθούμε ταυτόχρονα να αποστασιοποιούμαστε από αυτήν. Υπάρχει κάτι μέσα μας που οπισθοχωρεί στο ενδεχόμενο μιας δημόσιας κοινοβουλευτικής συζήτησης περί του εφηβικού προβλήματος. Αυτό το «κάτι» αποτελεί την πρόθεση και το αποτέλεσμα της κοινωνικής συγκινησιακής πανούκλας, που πασχίζει συνεχώς να εξασφαλίσει την επιβίωση της ίδιας και των θεσμών της. Έχει διαιρέσει τον κοινωνικό βίο σε ιδιωτικό και δημόσιο.

Ο ιδιωτικός βίος αποκλείεται από τη δημόσια ζωή. Ο δημόσιος βίος είναι ασεξουαλικός προς τα έξω και πορνογραφικός ή διεστραμμένος από μέσα. Αν δεν υπήρχε αυτός ο διαχωρισμός, ο δημόσιος βίος θα ταυτιζόταν αμέσως με τον ιδιωτικό και θα εκπροσωπούσε σωστά την καθημερινή ζωή στα ευρύτερα κοινωνικά σχήματα. Αυτή η ενοποίηση των κοινωνικών θεσμών με την ίδια τη ζωή, όπως τη ζει ο καθένας, θα γινόταν απλά και δεν θα ήταν διόλου περίπλοκη. Σαν αποτέλεσμα, ο τομέας εκείνος της κοινωνικής δομής, που όχι μόνο δεν συμβάλλει στη συνέχεια του κοινωνικού βίου, αλλά περιοδικά και επανειλημμένα τον οδηγεί στο χείλος της καταστροφής, θα εξαφανιζόταν αυτόματα. Ο τομέας αυτός είναι η αποκαλούμενη «υψηλή πολιτική», από κάθε της άποψη.

Η συγκινησιακή πανούκλα επιδιώκει και υπερασπίζεται με επιμονή τη διατήρηση του χάσματος μεταξύ της πραγματικής ζωής της κοινωνίας και του δημόσιου προσωπείου αυτής.

Γι’ αυτό αντιδρά πάντοτε καταστροφικά στην τεκμηριωμένη και ορθολογική προσπάθεια γεφύρωσης του χάσματος. Η σεξουαλική οικονομία μας αποκαλύπτει τη σχέση μεταξύ του βιολογικού οργανισμού του ανθρώπινου ζώου και της κοινωνικής του οργάνωσης, αλλά οι εκπρόσωποι της υψηλής πολιτικής είναι εκείνοι που επανειλημμένα προσπάθησαν να εμποδίσουν τη διάδοση αυτής της γνώσης. Η ηπιότατη μορφή που μπορεί να πάρει αυτή τους η προσπάθεια συνοψίζεται στο ακόλουθο σχόλιο: «Αυτοί οι “σεξοφιλόσοφοι” αποτελούν ανήθικα έλκη επί του κοινωνικού σώματος, τα οποία κάθε τόσο πυορροούν. Δυστυχώς, είναι αληθές ότι το ανθρώπινο ζώο έχει σεξουαλικότητα, όσο κι αν αυτό είναι ένα φρικτό γεγονός. Κατά τα άλλα, η σεξουαλικότητα δεν είναι το παν. Υπάρχουν κι άλλα, πιο σημαντικά ζητήματα, όπως η οικονομία και η πολιτική. Η σεξουαλική οικονομία υπερβάλλει. Θα ήμασταν πολύ καλύτερα χωρίς αυτήν».

Το επιχείρημα αυτό συναντάται συχνά στη θεραπεία ενός ασθενούς που υποφέρει από κάποια βιοπάθεια ή στην εκπαίδευση κάποιου σπουδαστή. Είναι αναμφισβήτητο ότι οφείλεται στο άγχος οργασμού και προβάλλεται στην προσπάθεια του ατόμου να αποφύγει να αντιμετωπίσει την παραίτησή του. Όταν όμως βρεθούμε αντιμέτωποι με το ίδιο επιχείρημα σε κάποια δημόσια συνάντηση που αφορά στην πνευματική υγεία, για παράδειγμα, δεν μπορούμε να αφοπλίσουμε τον εκπρόσωπο των πολιτιστικών ή όποιων άλλων «αξιών» υποδεικνύοντάς του τη θωράκιση και το άγχος οργασμού του.

Ο επιστήμονας της σεξουαλικής οικονομίας που θα επιχειρούσε κάτι τέτοιο θα έστρεφε το παρευρισκόμενο κοινό εναντίον του, διότι τα μέλη που συμμετέχουν σε μια τέτοια συνάντηση έχουν κοινά χαρακτηρολογικά γνωρίσματα και από μέσα τους πηγάζει το ίδιο παράλογο επιχείρημα όπως και από τον άνθρωπο με τον οποίο ο επιστήμονας αντιπαρατίθεται. Αυτό το στοιχείο έχει οδηγήσει πολλούς γιατρούς ή εκπαιδευτικούς που συμμετείχαν σε ανάλογες εκδηλώσεις σε πανωλεθρία. Υπάρχει όμως ένα αδιάσειστο και πολύ λογικό επιχείρημα που, σύμφωνα με την εμπειρία μας, είναι αποτελεσματικό.

Συμφωνούμε με τον υπέρμαχο της άλλης άποψης: Είναι πράγματι αληθές ότι η σεξουαλικότητα δεν είναι το παν στη ζωή. Μπορούμε επίσης να προσθέσουμε ότι για τα υγιή άτομα η σεξουαλικότητα δεν αποτελεί θέμα συζήτησης ούτε βρίσκεται στο επίκεντρο της σκέψης τους. Τότε, όμως, γιατί —ενώ ισχύουν αυτά— η σεξουαλικότητα συνεχίζει να καταλαμβάνει το κεντρικό σημείο στη ζωή και τη σκέψη των ανθρώπων;

Ας το κάνουμε σαφέστερο με ένα παράδειγμα: Είναι ευνόητο ότι η κυκλοφορία του ατμού σε ένα εργοστάσιο είναι η προϋπόθεση για τη λειτουργία του. Κι όμως, οι εργάτες του εργοστασίου δεν σκέφτονται ποτέ την κυκλοφορία του ατμού. Επικεντρώνονται ολοκληρωτικά στην κατασκευή του προϊόντος. Είναι αληθές ότι η ενέργεια που δίνει ο ατμός δεν είναι «το παν» για τη λειτουργία του εργοστασίου. Υπάρχουν κι άλλα, σπουδαιότερα ζητήματα, όπως η συναρμολόγηση των μηχανών κτλ. Ας υποθέσουμε όμως ότι ξαφνικά κάποιες βαλβίδες του συστήματος κυκλοφορίας ατμού τίθενται εκτός λειτουργίας. Η κυκλοφορία της ενέργειας παύει, οι μηχανές σταματούν και μαζί με αυτές διακόπτεται και η εργασία.

Τώρα η προσοχή των εργατών στρέφεται αποκλειστικά στο πρόβλημα που εμποδίζει την κυκλοφορία της ενέργειας και στην αποκατάστασή του. Τι θα συνέβαινε αν μερικοί εργάτες έλεγαν το εξής: «Αυτή η ανόητη θεωρία περί θερμότητας υπερβάλλει όσον αφορά στον ρόλο του ατμού. Πράγματι, είναι αλήθεια ότι ο ατμός είναι απαραίτητος, αλλά προς θεού, δεν είναι το παν. Δεν βλέπετε ότι υπάρχουν και άλλα ζητήματα, όπως οι οικονομικοί παράγοντες, που πρέπει να μας απασχολήσουν;». Όλοι θα γελούσαν με αυτούς τους «εξυπνάκηδες» και θα προσπαθούσαν να αποκαταστήσουν πρώτα το πρόβλημα με την κυκλοφορία του ατμού πριν τους απασχολήσουν τα «άλλα θέματα». Δεν θα ωφελούσε σε τίποτα να ασχοληθούμε με τους στόχους που επιδιώκει η οικονομία, τη στιγμή που υπάρχει πρόβλημα με την κυκλοφορία του ατμού.

Ανάλογη είναι η κατάσταση σε σχέση με το σεξουαλικό πρόβλημα στην κοινωνία μας. Η ροή της βιολογικής ενέργειας, της σεξουαλικής ενέργειας, στη συντριπτική πλειοψηφία των ανθρώπων, είναι διαταραγμένη. Για τον λόγο αυτό, ο βιο­κοινωνικός μηχανισμός της κοινωνίας μας είτε δεν λειτουργεί σωστά είτε δεν λειτουργεί καθόλου. Στην ίδια αιτία οφείλεται ο παραλογισμός στην πολιτική, η ανευθυνότητα των μαζών, οι βιοπάθειες, οι δολοφονίες και οι σφαγές, δηλαδή με λίγα λόγια η συγκινησιακή πανούκλα. Αν όλοι οι άνθρωποι μπορούσαν να ικανοποιήσουν τις φυσικές σεξουαλικές ανάγκες τους απρόσκοπτα, δεν θα υπήρχαν συζητήσεις για το σεξουαλικό πρόβλημα. Τότε θα είχε το δικαίωμα κάποιος να ισχυριστεί ότι «υπάρχουν άλλα ζητήματα».

Η σεξουαλική οικονομία καταβάλλει τεράστια προσπάθεια, ώστε αυτά ακριβώς τα αποκαλούμενα «άλλα» πράγματα να τύχουν της προσοχής που τους αναλογεί. Το γεγονός ότι σήμερα όλα περιστρέφονται γύρω από τη σεξουαλικότητα είναι η ασφαλέστερη ένδειξη ότι ο άνθρωπος, και κατ’ επέκταση η βιοκοινωνική του λειτουργικότητα, υποφέρει από σοβαρή διαταραχή της ροής της σεξουαλικής του ενέργειας. Η σεξουαλική οικονομία επιδιώκει να αποκαταστήσει τη ροή της βιολογικής ενέργειας, ώστε να λειτουργήσουν «άλλες» σημαντικές διαδικασίες, όπως η καθαρή σκέψη, η φυσική εντιμότητα και η απολαυστική εργασία, δηλαδή, με άλλα λόγια, να πάψει η σεξουαλικότητα, με την επικρατούσα πορνογραφική της μορφή, να απασχολεί όλη τη σκέψη, όπως συμβαίνει σήμερα.

Η διαταραχή της ενεργειακής ροής, όπως ακριβώς περιγράφηκε, επενεργεί σε βαθύ επίπεδο, στη βάση της βιοκοινωνικής λειτουργικότητας, διέποντας κατ’ αυτό τον τρόπο όλες τις λειτουργίες του ανθρώπου. Αμφιβάλλω αν ο κατά βάση βιολογικός χαρακτήρας αυτής της διαταραχής έχει ποτέ κατανοηθεί, ακόμα και από επιστήμονες της σεξουαλικής οικονομίας, στο πλήρες μέγεθος και βάθος του. Θα μελετήσουμε αυτό το βάθος και τη σχέση της σεξουαλικής οικονομίας με τις άλλες φυσικές επιστήμες, με το παράδειγμα που ακολουθεί:

Ας αντιπαραβάλουμε τις φυσικές επιστήμες, που δεν λαμβάνουν υπόψη τους τη βασική βιολογική διαταραχή που μόλις περιγράψαμε, με μια ομάδα μηχανικών κατασκευής σιδηροδρομικών έργων: Οι μηχανικοί αυτοί καταγράφουν σε χιλιάδες βιβλία και με μεγάλη ακρίβεια το μέγεθος και τα υλικά κατασκευής των θυρών, των παραθύρων, των θέσεων κτλ. Επίσης, την χημική σύσταση του χάλυβα και του ξύλου, την αντοχή των φρένων, την ταχύτητα, τη διάταξη των σταθμών κτλ. Θεωρήστε ακόμα ότι σε κάθε υπολογισμό τους δεν συμπεριλαμβάνουν την επίδραση ενός συγκεκριμένου παράγοντα, που είναι η ενέργεια του ατμού και η λειτουργικότητά του.

Κατ’ αναλογία, οι φυσικές επιστήμες δεν γνωρίζουν τον τρόπο να εξετάσουν λειτουργικά την έμβια λειτουργικότητα. Επομένως, μπορούν να συγκριθούν με αυτούς τους μηχανικούς. Ο επιστήμονας της σεξουαλικής οικονομίας, για να είναι αποτελεσματικός στην εργασία του, πρέπει να κατανοήσει πλήρως ότι είναι ο μηχανικός της έμβιας μηχανής. Δεν είναι δική μας υπαιτιότητα το γεγονός ότι, ως μηχανικοί της έμβιας μηχανής, οφείλουμε πρώτα και καλύτερα να ασχοληθούμε με τη βιοσεξουαλική ενέργεια. Ούτε έχουμε κάποιο λόγο να αισθανόμαστε κατώτεροι. Αντιθέτως, εξαιτίας αυτού του γεγονότος, έχουμε κάθε λόγο να είμαστε περήφανοι που κάνουμε αυτή την επίπονη εργασία.

Θα ρωτήσει κάποιος πώς είναι δυνατόν να μαίνεται η πανούκλα στις διαστάσεις που περιγράψαμε και να είναι απαρατήρητη σε τέτοιο βαθμό και για τόσο μεγάλο χρονικό διάστημα. Η απάντηση έγκειται στο γεγονός ότι η παραμονή της στην αφάνεια είναι μέρος της ουσίας της συγκινησιακής πανούκλας. Είναι αδύνατον να γίνει αντιληπτή, τόσο η ίδια όσο και οι μηχανισμοί της, πράγμα που αποτελεί επιδίωξη και επίτευγμά της. Όπως ανέφερα και προηγουμένως το μέγεθος της πανδημίας είναι τόσο προφανές ώστε περνά απαρατήρητη. Πριν από την ανάπτυξη της χαρακτηρανάλυσης δεν υπήρχε επιστημονική μέθοδος για την ανακάλυψη και κατανόηση της συγκινησιακής πανούκλας. Η πολιτική φαινόταν ότι είχε δική της λογική, κανείς δεν είχε υποψιαστεί τον παράλογο χαρακτήρα της πολιτικής πανούκλας και εκτός από αυτά η πανούκλα διέθετε τα σημαντικότερα κοινωνικά μέσα να εμποδίζει την αναγνώριση της φύσης της.

Συναντάμε τη συγκινησιακή πανούκλα με τη μορφή των χαρακτηρολογικών αμυντικών αντιδράσεων σε κάθε περίπτωση θεραπείας μιας βιοπάθειας ή στην αλλαγή της χαρακτηροδομής κάποιου γιατρού ή εκπαιδευτικού. Μ’ αυτό τον τρόπο, μάθαμε να την αναγνωρίζουμε κλινικά. Αυτή η κλινική πείρα επιβεβαιώνει πλήρως τον ισχυρισμό μας ότι δεν υπάρχει άνθρωπος που να έχει παραμείνει αλώβητος από την επίδρασή της.

Ένας άλλος τρόπος με τον οποίο μπορούμε να έρθουμε σε επαφή με τη συγκινησιακή πανούκλα είναι η αντίδραση στις επιστημονικές ανακαλύψεις της σεξουαλικής οικονομίας. Οι φορείς της συγκινησιακής πανούκλας ίσως δεν επηρεάζονται άμεσα από τις συνέπειες του επιστημονικού μας έργου και ενδεχομένως να μην το γνωρίζουν καθόλου. Ωστόσο, επειδή διαισθάνονται ότι οι μελέτες των χαρακτηραναλυτών αποκαλύπτουν τη συγκινησιακή πανούκλα και νιώθουν απειλημένοι, αντιδρούν με συκοφαντία και με την ειδική αντίδραση πανούκλας, πολύ πριν οποιοσδήποτε από τους επιστήμονες της σεξουαλικής οικονομίας συνειδητοποιήσει ότι γιατροί και εκπαιδευτικοί εισέρχονται στη σκληρότερη μάχη που έχουν διεξαγάγει ποτέ. Σε αυτό το ζήτημα όμως θα αναφερθούμε λεπτομερώς σε άλλο σημείο του βιβλίου, όπου θα ασχοληθούμε ειδικά με τον κλάδο των γιατρών και των παιδαγωγών.

Εδώ αρκεί να παρουσιάσουμε τους βασικούς τομείς της, έτσι ώστε να μπορεί ο καθένας να την διακρίνει τόσο στον εαυτό του όσο και στους άλλους. Η πανούκλα γνώριζε τον τρόπο να εμποδίσει την αποκάλυψή της, ακολουθώντας προσεκτικά συγκαλυμμένες και εκλογικευμένες ενέργειες. Συμπεριφέρθηκε όπως ένας εγκληματίας που παρευρίσκεται ντυμένος επίσημα σε δείπνο και του αφαίρεσαν ξαφνικά τη μάσκα. Η πρακτική της ήταν επιτυχής περισσότερο από μία δεκαετία. Σχεδόν είχε καταφέρει να εξασφαλίσει τη συνέχιση της ύπαρξής της στους επόμενους αιώνες. Θα τα είχε καταφέρει εντελώς αν δεν είχε εμφανιστεί με κατάφωρα καταστροφικό και συχνά απροκάλυπτο τρόπο, υπό τη μορφή δικτατοριών, μολύνοντας τους ανθρώπους σε μαζική κλίμακα. Υποκίνησε έναν πόλεμο πρωτόγνωρων διαστάσεων, εκτός από τις χρόνιες, καθημερινές δολοφονίες.

Προσπάθησε να κρυφτεί πίσω από τα «συμφέροντα του κράτους», πίσω από τις «Νέες Τάξεις», πίσω από τις αυτοκρατορίες χιλιάδων ετών και πίσω από τις «επιταγές της φυλής». Ένας κόσμος ψυχικά άρρωστος της έδειξε για πολλά χρόνια εμπιστοσύνη και τελικά αυταπατήθηκε. Η πανούκλα ήρθε σε σύγκρουση με το φυσικό αίσθημα για τη ζωή που έχει ο κάθε άνθρωπος, εφόσον καμία οικογένεια ή επάγγελμα δεν έμεινε ανεπηρέαστο. Αυτό που ο χαρακτηραναλυτικός νευροφυτοθεραπευτής είχε μάθει να κατανοεί και να δαμάζει στις μελέτες του ξαφνικά επιβεβαιώθηκε από τις καταστροφικές εκδηλώσεις που συνέβαιναν σε παγκόσμιο επίπεδο.

Τα βασικά γνωρίσματα που είχε παρατηρήσει σε μικρή κλίμακα ήταν ίδια και σε μεγάλη. Υπό αυτή την έννοια, η ίδια η συγκινησιακή πανούκλα βοήθησε τη φυσική επιστήμη διευκολύνοντας το έργο μερικών ψυχιάτρων και εκπαιδευτικών. Ο κόσμος άρχισε να ρωτά για τη φύση της και να περιμένει απάντηση. Η απάντηση θα του δοθεί και θα βασίζεται στο σύνολο όσων γνωρίζουμε. Κάθε ευσυνείδητος άνθρωπος θα αντιληφθεί τη συγκινησιακή πανούκλα όπως υπάρχει μέσα του, αρχίζοντας να κατανοεί επιτέλους τι είναι εκείνο που φέρνει συνεχώς τον κόσμο στο χείλος της καταστροφής. Η «Νέα Τάξη», όπως πάντα, πρέπει να ξεκινήσει από το σπίτι του καθενός μας.

Η αποκάλυψη των συγκαλυμμένων δραστηριοτήτων και μηχανισμών της διαστρεβλωμένης ζωής των ανθρώπων εξυπηρετεί δύο στόχους. Ο πρώτος είναι να επιτελέσουν το καθήκον τους προς την κοινωνία. Αν σε περίπτωση φωτιάς, για παράδειγμα, διακοπεί η παροχή του νερού, εκείνος που γνωρίζει το σημείο της βλάβης έχει καθήκον να το πει. Ο δεύτερος έχει να κάνει με το μέλλον της σεξουαλικής οικονομίας και της οργονικής βιοφυσικής, που πρέπει να προστατευθούν από τη συγκινησιακή πανούκλα. Αισθάνομαι ότι σχεδόν οφείλω ευγνωμοσύνη σε εκείνους που το 1930 στην Αυστρία, το 1932 και 1933 στη Γερμανία, το 1933 στη Δανία, το 1934 στη Λουκέρνη, το 1934 και 1935 στη Δανία και το 1937 και 1938 στη Νορβηγία ενώθηκαν για να πολεμήσουν την έντιμη έρευνα για την ανθρώπινη δομή που ανυποψίαστος έκανα.

Τους οφείλω ευγνωμοσύνη επειδή διέλυσαν την αφέλεια και άνοιξαν τα μάτια μου, κάνοντάς με να αντιληφθώ ότι υπάρχει ένα κοινωνικά επικίνδυνο και παθολογικό σύστημα συκοφαντίας και καταδίωξης. Ο διαρρήκτης που το παρακάνει γίνεται απρόσεκτος, κινδυνεύει να συλληφθεί και να εξουδετερωθεί. Μέχρι δέκα περίπου χρόνια πριν οι φορείς και οι διασπορείς της συγκινησιακής πανούκλας ένιωθαν ακόμα ασφαλείς. Ήταν σίγουροι για τη νίκη τους και μάλιστα για αρκετά χρόνια φαινόταν ότι επρόκειτο να επιτευχθεί. Αλλά μόνο η μεγάλη επιμονή, οι βαθιές ρίζες στο φυσικό επιστημονικό έργο και η ανεξάρτητη κοινή γνώμη εμπόδισαν αυτή την επιτυχία. Η συγκινησιακή πανούκλα ποτέ στο παρελθόν δεν σταμάτησε μέχρι να εξολοθρεύσει εντελώς τα μεγάλα επιτεύγματα της εποχής της, τους καρπούς της ανθρώπινης φιλοπονίας και της αναζήτησης της αλήθειας.

Νομίζω ότι σ’ αυτή την περίπτωση δεν το πέτυχε, ούτε θα το επιτύχει στο μέλλον. Είναι η πρώτη φορά που ο αντίπαλος της συγκινησιακής πανούκλας διαθέτει, εκτός από την εντιμότητά του, και την αναγκαία γνώση σε σχέση με τις διεργασίες της ζωής, διεργασίες που βαθμιαία αποδεικνύουν την ανωτερότητά τους. Ήταν η δύναμη και η συνέπεια των γνώσεων της σεξουαλικής οικονομίας —που είναι τμήμα της φυσικής επιστήμης— που μου έδωσαν τη δυνατότητα να συνέλθω από τα ισχυρά και επικίνδυνα χτυπήματα της συγκινησιακής πανούκλας. Εφόσον κάτι τέτοιο επιτεύχθηκε, η μεγαλύτερη δυσκολία φαίνεται να ξεπεράστηκε.

Θα ήθελα να ζητήσω από τον αναγνώστη να εξετάσει ένα απλό γεγονός σε σχέση με εμένα και με το έργο μου: οι νευρωτικοί ψυχαναλυτές με αποκαλούν σχιζοφρενή. Οι φασίστες κομουνιστές με πολεμούν ως τροτσκιστή. Οι σεξουαλικά λάγνοι με κατηγορούν ότι διατηρώ οίκο ανοχής. Η γερμανική μυστική αστυνομία με καταδίωξε ως μπολσεβίκο, η αμερικανική μυστική αστυνομία ως κατάσκοπο των ναζί. Οι αυταρχικές μητέρες θέλουν να μου κολλήσουν τη ρετσινιά του αποπλανητή παιδιών. Οι τσαρλατάνοι της ψυχιατρικής με αποκαλούν τσαρλατάνο. Οι επίδοξοι σωτήρες του κόσμου με αποκαλούν νέο Ιησού ή Λένιν.

Όλα αυτά ίσως είναι κολακευτικά, ίσως όχι. Είναι προφανές, ότι είναι αδύνατον ένα πρόσωπο να είναι ταυτόχρονα ιδιοκτήτης ενός οίκου ανοχής, κατάσκοπος, τροτσκιστής, σχιζοφρενής και λυτρωτής. Κάθε μία από αυτές τις ιδιότητες απαιτεί μια ολόκληρη ζωή. Επιπλέον, έχω δείξει ότι εμπλέκομαι σε μια εργασία που απαιτεί όλο τον διαθέσιμο χρόνο μου και την αντοχή μου. Η εργασία αυτή είναι η έρευνα της παράλογης ανθρώπινης δομής και η μελέτη της κοσμικής ενέργειας της ζωής που ανακαλύφθηκε πριν από μερικά χρόνια, δηλαδή το έργο μου στη σεξουαλική οικονομία και την οργονική βιοφυσική. Ίσως αυτή η λογική σκέψη βοηθήσει να λυθεί μια παρεξήγηση σχετικά με το πρόσωπό μου.

Σπουδαίοι συγγραφείς και ποιητές περιέγραψαν και πολέμησαν τη συγκινησιακή πανούκλα από τότε που μαίνεται στον κόσμο. Ωστόσο, αυτά τα σημαντικά λογοτεχνικά επιτεύγματα, στο σύνολό τους, δεν επέφεραν κοινωνικές συνέπειες. Ούτε οργανωμένα ήταν ούτε η κοινωνική διακυβέρνηση που στηρίχτηκε σ’ αυτά δημιούργησε θεσμούς που προωθούν τη ζωή. Διαφορετικά δεν θα ήταν δυνατόν, μετά από τέτοιου είδους επιτεύξεις, η πανούκλα να πάρει τις διαστάσεις που πήρε την καταστροφική περίοδο από το 1934 έως το 1945. Όποιος έχει διαβάσει και πραγματικά κατανοήσει τα έργα αυτών των σπουδαίων ανθρώπων, τότε γνωρίζει και τους τομείς, τους οποίους εμείς από εδώ και στο εξής θα χαρακτηρίζουμε ως συγκινησιακή πανούκλα.

Είναι αληθές ότι έγιναν μνημεία για να τιμήσουν αυτούς τους τιτάνες της λογοτεχνίας, αλλά κατά κανόνα η συγκινησιακή πανούκλα κατάφερε να φτιάξει ένα τεράστιο μουσείο στο οποίο κλειδώθηκαν όλα τα επιτεύγματά τους πίσω από ένα προσωπείο ψευδούς θαυμασμού. Καθένα από τα επιτεύγματα αυτά θα μπορούσε από μόνο του να χτίσει ένα κόσμο ορθολογικό, αν οι άνθρωποι τα αντιμετώπιζαν με σοβαρότητα και βάσιζαν σ’ αυτά τις ενέργειές τους. Μ’ αυτά λοιπόν τα δεδομένα είναι σαφές ότι δεν είμαι ο πρώτος που προσπάθησε να κατανοήσει και να πολεμήσει τη συγκινησιακή πανούκλα. Θεωρώ απλώς τον εαυτό μου ως τον πρώτο εργάτη της φυσικής επιστήμης που, με την ανακάλυψη της οργόνης, προσέφερε μια στέρεη επιστημονική βάση με την οποία είναι δυνατόν να κατανοηθεί και να ελεγχθεί η συγκινησιακή πανούκλα.

Σήμερα, πέντε, οκτώ, δέκα και δεκατέσσερα χρόνια μετά τις διάφορες απροσδόκητες και ακατανόητες καταστροφές, η θέση μου είναι η ακόλουθη: Όπως ο μικροβιολόγος θεωρεί έργο της ζωής του την εξάλειψη των μολυσματικών ασθενειών, έτσι και ο επιστήμονας της σεξουαλικής οικονομίας θεωρεί έργο του να αποκαλύψει τη φύση της συγκινησιακής πανούκλας και να την πολεμήσει ως πανδημική ασθένεια. Ο κόσμος θα εξοικειωθεί μ’ αυτό τον νέο ιατρικό τομέα και κάθε άνθρωπος θα μάθει να αντιλαμβάνεται τη συγκινησιακή πανούκλα μέσα του και γύρω του και θα απευθύνεται στα επιστημονικά κέντρα για βοήθεια αντί να πηγαίνει στην αστυνομία, τον εισαγγελέα ή τον κάθε κομματάρχη.

Η αστυνομία, το δικαστικό σώμα, ακόμα και οι επίδοξοι σωτήρες αυτού του κόσμου, έχουν συμφέρον να ελεγχθεί η συγκινησιακή πανούκλα μέσα τους και γύρω τους, εφόσον οι δύο πρώτοι ασχολούνται με τη βιοπαθητική εγκληματικότητα, οι δε σωτήρες του κόσμου με την ανημποριά και τις μαζικές βιοπάθειες της ανθρωπότητας. Από εδώ και στο εξής το κρίσιμο κριτήριο για όποιον αντιπαρατίθεται μαζί μας θα είναι κατά πόσον χρησιμοποιεί μέσα αστυνομικού χαρακτήρα και πολιτικής δίωξης ή παραμένει στην καθαρή επιστημονική επιχειρηματολογία. Βάσει αυτού θα γνωρίζουμε ποιος είναι πανουκλιασμένος και ποιος όχι. Δηλώνουμε εξαρχής ότι δεν θα υπεισέλθουμε σε συζητήσεις πολιτικής και αστυνομικής φύσης. Από την άλλη, είμαστε πάντα πρόθυμοι για επιστημονική αντιπαράθεση ή για να είμαστε ακριβείς την προσδοκούμε.

Πιστεύω ότι έφθασε η ώρα που η αδυναμία απέναντι στη συγκινησιακή πανούκλα αρχίζει να υποχωρεί. Μέχρι σήμερα οι επιθέσεις της αποτελούσαν για τους ανθρώπους κάτι ανάλογο με την εκρίζωση ενός δέντρου ή την πτώση μιας πέτρας από κάποια σκεπή. Θεωρούσαν ότι αυτά τα πράγματα συμβαίνουν. Είτε είσαι τυχερός και δεν χτυπάς είτε είσαι άτυχος και σκοτώνεσαι ή μένεις ανάπηρος. Από εδώ και στο εξής όμως γνωρίζουμε ότι το δέντρο δεν πέφτει τυχαία και η πέτρα δεν πέφτει από μόνη της. Και στις δυο περιπτώσεις υπάρχουν διαταραγμένοι άνθρωποι, που κρυμμένοι προκαλούν σκόπιμα την πτώση του δέντρου ή της πέτρας. Αν αυτό γίνει κατανοητό, όλα τα υπόλοιπα απλοποιούνται.

Αν λοιπόν κάποιος γιατρός μηνύσει έναν επιστήμονα της σεξουαλικής οικονομίας για την τάδε ή δείνα «παράνομη δραστηριότητα», αν κάποιος πολιτικός αναφέρει στις Αρχές έναν επιστήμονα της σεξουαλικής οικονομίας ως «φοροφυγά» ή «παιδεραστή» ή «κατάσκοπο» ή ως «τροτσκιστή» ή αν ακούσουμε φήμες ότι ο τάδε ή ο δείνα επιστήμονας της σεξουαλικής οικονομίας είναι ψυχασθενής, ότι αποπλανεί τους ασθενείς του, ότι διατηρεί οίκο ανοχής κτλ., πρέπει να γνωρίζουμε ότι έχουμε να κάνουμε με πολιτική και όχι επιστημονική αντιπαράθεση. Το καταστατικό του Ινστιτούτου Οργόνης με τις εκπαιδευτικές του προαπαιτήσεις και οι αξιώσεις της καθημερινής μας εργασίας αποτελούν εγγύηση προς την κοινότητα ότι εμείς είμαστε εκείνοι που διεξάγουν τη σθεναρή μάχη εναντίον των βασικών χαρακτηριστικών της συγκινησιακής πανούκλας.

Πιστεύουμε ότι η ανθρώπινη ζωή δεν θα γίνει ικανοποιητική μέχρι η βιολογία, η ψυχιατρική και η παιδαγωγική να αντιμετωπίσουν αποτελεσματικά την παγκόσμια συγκινησιακή πανούκλα και να την πολεμήσουν το ίδιο ανελέητα με τους ποντικούς που μεταδίδουν την πανώλη. Η εκτενής, λεπτομερής και ευσυνείδητη κλινική έρευνα αποδεικνύει αδιαμφισβήτητα ότι ένα και μόνο πράγμα, η επανεδραίωση της φυσικής ερωτικής ζωής των παιδιών, των εφήβων και των ενηλίκων είναι από μόνο του ικανό να εξαλείψει από τον κόσμο τις νευρώσεις του χαρακτήρα και μαζί τους τη συγκινησιακή πανούκλα σε όλες τις εκφάνσεις της.

-----------------
Παραπομπές:
[1] Όρος που μεταγενέστερα (3η έκδοση του βιβλίου Ανάλυση του χαρακτήρα, 1948) τροποποιήθηκε σε «οργονομιστής».
[2]  Στην τροποποιημένη έκδοση του άρθρου το οποίο περιλαμβάνεται στην 3η έκδοση του βιβλίου Ανάλυση του χαρακτήρα (1948), η θεραπευτική τεχνική της νευροφυτοθεραπείας αποκαλείται πλέον οργονοθεραπεία.
[3] Ο όρος που έχει επικρατήσει στη σύγχρονη Ψυχιατρική για να περιγράψει τις ψυχικές εκείνες καταστάσεις που βιώνονται δυσάρεστα από το εγώ είναι δύστονες προς το εγώ.
[4] Εδώ πιθανότατα ο συγγραφέας αναφέρεται στις σωματικές (βιοπαθητικές) διαταραχές.
[5]  Ο συγγραφέας εδώ προφανώς εννοεί ότι είναι μειονέκτημα για την κοινωνία ο γενετήσιος χαρακτήρας να είναι περιθωριοποιημένος από τους κοινωνικούς θεσμούς, στους οποίους άλλωστε συνήθως υπερισχύει η συγκινησιακή πανούκλα.
[6] Στο κείμενο αναφερόταν και η εκδίκηση, ως δεύτερος λόγος στον οποίο οφείλεται η απιστία. Στην αναθεωρημένη μορφή του κειμένου, όπως εμφανίστηκε στην 3η έκδοση του βιβλίου Ανάλυση του χαρακτήρα, ο λόγος αυτός αφαιρέθηκε. Επειδή κρίναμε ότι σωστά αφαιρέθηκε καθώς δεν ισχύει, τον παραλείπουμε και εδώ για να διατηρήσουμε την ακεραιότητα του νοήματος.
[7] Αισθήσεις ενεργειακής ροής, οι οποίες διατρέχουν ελεύθερα την αθωράκιστη και επομένως αυθόρμητα παλλόμενη έμβια ύλη. Η υποκειμενική αντίληψή τους αντανακλά την αντικειμενική μετάδοση της βιοπλασματικής διέγερσης. Η απουσία θωράκισης είναι απαραίτητη προϋπόθεση της αδιατάρακτης ενότητας του υποκειμενικού βιώματος με την αντικειμενική διέγερση του πρωτοπλάσματος. Ο Ράιχ θεωρούσε ότι τα ρεύματα αυτά προέρχονται από το πρωτόπλασμα των κυττάρων, δηλαδή από ένα πολύ βαθύ βιολογικό επίπεδο, το οποίο είναι κοινό σε όλα τα έμβια πλάσματα της φύσης. Στο περιοδικό Δελτίο οργόνης, Τόμος 2, Νο 3, 7/1950, στο άρθρο με τίτλο «Οργονομικός λειτουργισμός» (σ. 102) ο Ράιχ γράφει: «Όταν παρατηρούμε πρωτοπλασματικούς σπασμούς πρωτοζώων, δεν έχουμε ποτέ την εντύπωση ότι ο οργανισμός νιώθει άγχος ή είναι απορρυθμισμένος.
Ο συνολικός πρωτοπλασματικός σπασμός μπορεί εύκολα να παρατηρηθεί σε ορισμένα πρωτόζωα (vorticella). Σ’ αυτά, έπειτα από μία περίοδο φόρτισης που προκαλείται από την πρόσληψη από το υγρό υψηλά φορτισμένων βιόντων (=ενεργειακών κύστεων), ξεκινούν επαναλαμβανόμενοι σπασμοί που ακολουθούνται από χαλάρωση. Η vorticella δεν διαθέτει κανένα νεύρο. Ο οργασμικός σπασμός είναι επομένως έκφραση της φόρτισης και εκφόρτισης του πρωτοπλάσματος και είναι ανεξάρτητος από την ύπαρξη ή όχι διαμορφωμένου νευρικού συστήματος.» Παλαιότερα ο όρος είχε μεταφραστεί ως «πλασματικά ρεύματα», αλλά η λέξη «πλασματικός» στα ελληνικά σημαίνει «αυτός που δεν στηρίζεται σε πραγματικά δεδομένα, φανταστικός, υποθετικός ή ψεύτικος» (Λεξικό Νεοελληνικής Γλώσσας, Γ. Μπαμπινιώτη, 2002), πράγμα που δεν μαρτυρά καθόλου τη σχέση του όρου με τη βιολογία του κυττάρου.
[8] Εδώ πιθανότατα ο συγγραφέας αναφέρεται σε κάποια σύγχρονή του «επιστημονική» απόπειρα ερμηνείας της λίμπιντο και της δημιουργίας των νευρώσεων την οποία αγνοούμε και για την οποία ο ίδιος δεν δίνει συμπληρωματικά στοιχεία.
[9] Σημείωση του Θ. Γουλφ: [Ο Γουλφ ήταν εκδότης του περιοδικού στο οποίο εμφανίστηκε πρώτη φορά το κείμενο.]Επιστρέφοντας το 1939 από το Όσλο, έμεινα μερικές ημέρες στη Ζυρίχη όπου συζητώντας με έναν πρώην συνάδελφό μου ψυχίατρο ανέφερα ότι εργαζόμουν με τον Ράιχ. Με μεγάλη έκπληξη μου είπε: «Μα ο Τάδε ισχυρίστηκε ότι ο Ράιχ είναι σχιζοφρενής». Ο «Τάδε» ήταν το συγκεκριμένο άτομο. Λίγο μετά την επιστροφή μου στις ΗΠΑ, έμαθα από κάποιον γνωστό ότι ο αναλυτής του σε μια συζήτηση του είχε αναφέρει το ίδιο: «Ο Τάδε [πάλι το ίδιο πρόσωπο] μου είπε ότι ο Ράιχ ήταν σχιζοφρενής».
[Σύμφωνα με τον βιογράφο του Ράιχ, Μάιρον Σάραφ, ο ψυχαναλυτής Σάντορ Ράντο, με τον οποίο ο Ράιχ έκανε μερικές συνεδρίες το 1930 στο Βερολίνο, ήταν ο πρώτος που του «κόλλησε» τη διάγνωση «λανθάνουσα ψυχωτική διαδικασία». Ο Ράντο εντελώς αντιδεοντολογικά αποκάλυψε τη διάγνωσή του στην πρώτη γυναίκα του Ράιχ, την Άννι, συμβουλεύοντάς την να τον εγκαταλείψει. Σύμφωνα με τον Ράιχ, η διάγνωση του Ράντο διαδόθηκε ξεκινώντας το 1935 από τον ίδιο και αργότερα από την Άννι και τον παλιό «άσπονδο» φίλο του Ράιχ, Ότο Φένιχελ. Βλ. Fury on Earth (Επί Γης μανία), A St. Martin’s/Marek Book, σελ. 193-194.]
[10] Μπάμπιτ: ήρωας νουβέλας του Σινκλέρ Λιούς. Αυτάρεσκος άνθρωπος που συμμορφώνεται εύκολα με τις συντηρητικές μικροαστικές ιδέες και ιδανικά, ιδιαίτερα όσον αφορά την οικονομική και υλική επιτυχία. (Webster’s New Unabridged Dictionary, Barnes & Noble, 1996.)
[11] Η λεγόμενη «Συμφωνία μη επιθέσεως Ρίμπεντροπ-Στάλιν» μεταξύ Σοβιετικής Ένωσης και φασιστικής Γερμανίας.