Η δολοφονία του Ανανία και της Σαπφείρας

Πράξεις Αποστόλων: Ο Παράξενος Θάνατος του Ανανία και της Σαπφείρας ή "Όλα τα Λεφτά σας ή την Ζωή σας"!

Ένα από τα πολλά παράξενα επεισόδια τα οποία περιγράφονται στην Καινή Διαθήκη και πιο συγκεκριμένα στις Πράξεις των Αποστόλων είναι αυτό με το ζευγάρι των Ανανία και Σαπφείρας. Εντοπίζεται στο πέμπτο κεφάλαιο των Πράξεων, αλλά είναι άμεσα συνδεδεμένο με τα τελευταία εδάφια του τετάρτου κεφαλαίου, τα οποία παραθέτω αυτούσια παρακάτω:

Πράξεις Αποστόλων, Κεφάλαιο Δ΄

32 Τού δέ πλήθους τών πιστευσάντων ήν η καρδία καί η ψυχή μία, καί ουδέ είς τι τών υπαρχόντων αυτώ έλεγεν ίδιον είναι, αλλ' ήν αυτοίς άπαντα κοινά. 33 καί μεγάλη δυνάμει απεδίδουν τό μαρτύριον οι απόστολοι τής αναστάσεως τού Κυρίου Ιησού, χάρις τε μεγάλη ήν επί πάντας αυτούς.

34 ουδέ γάρ ενδεής τις υπήρχεν εν αυτοίς· όσοι γάρ κτήτορες χωρίων ή οικιών υπήρχον, πωλούντες έφερον τάς τιμάς τών πιπρασκομένων καί ετίθουν παρά τούς πόδας τών αποστόλων·

35 διεδίδετο δέ εκάστω καθότι αν τις χρείαν είχεν.

36 Ιωσής δέ ο επικληθείς Βαρνάβας υπό τών αποστόλων, ό έστι μεθερμηνευόμενον υιός παρακλήσεως, Λευίτης, Κύπριος τώ γένει,

37 υπάρχοντος αυτώ αγρού, πωλήσας ήνεγκε τό χρήμα καί έθηκε παρά τούς πόδας τών αποστόλων.

Με άλλα λόγια εδώ μαθαίνουμε οτι οι πρώτοι Χριστιανοί της "εκκλησίας" του Πέτρου, του γνωστού μας μαθητή του Ιησού, ο οποίος είχε σπεύσει κατά την σύλληψη του δασκάλου του να κόψει με μαχαίρι το αυτί ενός δούλου – και όχι βέβαια του αρχιερέα αφέντη (σύμφωνα με το ευαγγέλιο του Ιωάννη, στο οποίο κατονομάζεται ο Πέτρος) είχαν "κοινοκτημοσύνη" και όσοι είχαν σπίτια ή χωράφια, αφού τα πουλούσαν, έφερναν τα χρήματα στην "οργάνωση" και τα άφηναν μπροστά στα πόδια του Πέτρου. Με αυτόν τον τρόπο μας λέει το κείμενο των Πράξεων οτι ζούσαν αυτοί καλά (κι εμείς καλύτερα;)

Να λοιπόν ένας τρόπος να δημιουργήσει κάποιος έναν πυρήνα "πιστών", ένα αρχικό "ποίμνιο", ευχαριστημένων φτωχών χάρη σε αλτρουϊστές πλούσιους, που χαρίζουν την περιουσία τους για την εύκολη επιβίωση όλων.

Πάντα χρειάζεται ένα δόλωμα για να μαζέψει κάποιος αρκετά ψάρια στα θολά νερά γύρω του.
Βέβαια, αν κάποιος από τους "έχοντες" της παρέας δεν είχε τη διάθεση να τα δώσει όλα στην οργάνωση, τότε ... μαύρο φίδι που τον έφαγε, όπως θα διαπιστώσουμε λίαν συντόμως.

Κάτι ακόμα που αξίζει να προσέξουμε είναι η χρήση του όρου "τω γένει" (κατά το γένος). Προφανώς, όταν λέει "Λευίτης, Κύπριος τώ γένει" εννοεί σαφώς Εβραίο, μια που αλλιώς δεν μπορεί να ήταν Λευίτης, αν για παράδειγμα ήταν Έλληνας-Κύπριος. Επομένως, η έκφραση αυτή σημαίνει Λευίτης (βέρος Εβραίος), γεννημένος στην Κύπρο. Η επισήμανση αυτή έχει σημασία, διότι παραπλήσιες με αυτήν εκφράσεις χρησιμοποιούνται και σε άλλα σημεία της Καινής Διαθήκης (πχ Ελληνίς, Συροφοινίκισα τω γένει), όπου κάποιοι τις ερμηνεύουν όπως τους συμφέρει, ανάλογα με την περίσταση.

Πάμε τώρα στη συνέχεια της υπόθεσης:

Πράξεις Αποστόλων, Κεφάλαιο Ε΄

Ανήρ δέ τις Ανανίας ονόματι σύν Σαπφείρη τή γυναικί αυτού επώλησε κτήμα

2 καί ενοσφίσατο από τής τιμής, συνειδυίας καί τής γυναικός αυτού, καί ενέγκας μέρος τι παρά τούς πόδας τών αποστόλων έθηκεν.

3 είπε δέ Πέτρος· Ανανία, διατί επλήρωσεν ο σατανάς τήν καρδίαν σου, ψεύσασθαί σε τό Πνεύμα τό Άγιον καί νοσφίσασθαι από τής τιμής τού χωρίου;

4 ουχί μένον σοι έμενε καί πραθέν εν τή σή εξουσία υπήρχε; τί ότι έθου εν τή καρδία σου τό πράγμα τούτο; ουκ εψεύσω ανθρώποις, αλλά τώ Θεώ.

5 ακούων δέ ο Ανανίας τούς λόγους τούτους πεσών εξέψυξε, καί εγένετο φόβος μέγας επί πάντας τούς ακούοντας ταύτα.

6 αναστάντες δέ οι νεώτεροι συνέστειλαν αυτόν καί εξενέγκαντες έθαψαν.

7 Εγένετο δέ ως ωρών τριών διάστημα καί η γυνή αυτού, μή ειδυία τό γεγονός, εισήλθεν.

8 απεκρίθη δέ αυτή ο Πέτρος· ειπέ μοι, ει τοσούτου τό χωρίον απέδοσθε; η δέ είπε· ναί, τοσούτου.

9 ο δέ Πέτρος είπε πρός αυτήν· τί ότι συνεφωνήθη υμίν πειράσαι τό Πνεύμα Κυρίου; ιδού οι πόδες τών θαψάντων τόν άνδρα σου επί τή θύρα καί εξοίσουσί σε.

10 έπεσε δέ παραχρήμα παρά τούς πόδας αυτού καί εξέψυξεν· εισελθόντες δέ οι νεανίσκοι εύρον αυτήν νεκράν, καί εξενέγκαντες έθαψαν πρός τόν άνδρα αυτής.

11 καί εγένετο φόβος μέγας εφ' όλην τήν εκκλησίαν καί επί πάντας τούς ακούοντας ταύτα.

Με λίγα λόγια, ο Ανανίας μαζί με τη γυναίκα του συνεννοήθηκαν να δώσουν μόνο τα μισά από τα χρήματα τα οποία εισέπραξαν από την πώληση του κτήματός τους. Ο ανεκδιήγητος Πέτρος φαίνεται οτι είχε μάθει (πώς;) την αξία του κτήματος και επέπληξε τον Ανανία, που τόλμησε να πει ψέματα - προς το ... Άγιο Πνεύμα (!) και τον θεό (!), ο οποίος κατόπιν, στα καλά καθούμενα, έπεσε νεκρός (εξέψυξεν ο δυτυχής).

Τώρα αυτό αν θέλουμε το πιστεύουμε βάβαια!

Και τι έγινε μετά; "Φόβος μέγας επί πάντας τους ακούοντας αυτά". Δηλαδή δεν φοβήθηκαν πάντες οι αυτόπτες, αλλά οι ακούοντες. Πολύ περίεργο και αυτό. Και ακόμα πιο περίεργο μοιάζει το γεγονός οτι σηκώθηκαν τα νεότερα μέλη της φατρίας, έβγαλαν έξω τον νεκρό και τον έθαψαν.

Τρείς ώρες μετά ήρθε η ανυποψίαστη σύζυγος του Ανανία την οποία ο Πέτρος ανέκρινε με παραπλήσιο τρόπο σχετικά με το ποσό που εισέπραξε με τον άνδρα της για το κτήμα. Είπε κι εκείνη το ίδιο ψέμα, όπως είχαν προσυνεννοηθεί με τον Ανανία, οπότε, μετά τις επιπλήξεις του Πέτρου, "εξέψυξεν" και αυτή, έτσι στα καλά του καθουμένου. Εντύπωση προκαλεί η φράση που της είπε ο Πέτρος, προφανώς δείχνοντας προς τους νεαρούς, οι οποίοι πρέπει να κατέφθασαν εκείνη τη στιγμή, έχοντας ολοκληρώσει την ταφή του Ανανία: Τότε ο Πέτρος της είπε: Να στην πόρτα (βρίσκονται) τα πόδια εκείνων που έθαψαν τον άντρα σου, οι οποίοι θα βγάλουν κι εσένα.

Πολύ ενδιαφέρουσα η τελευταία φράση που άκουσε η Σαπφείρα πριν ξεψυχήσει...

Ας δούμε τώρα επί τροχάδην τα αμέσως επόμενα εδάφια:

12 Διά δέ τών χειρών τών αποστόλων εγίνετο σημεία καί τέρατα εν τώ λαώ πολλά· καί ήσαν ομοθυμαδόν άπαντες εν τή στοά Σολομώντος·

13 τών δέ λοιπών ουδείς ετόλμα κολλάσθαι αυτοίς, αλλ' εμεγάλυνεν αυτούς ο λαός·

14 μάλλον δέ προσετίθεντο πιστεύοντες τώ Κυρίω πλήθη ανδρών τε καί γυναικών, 15 ώστε κατά τάς πλατείας εκφέρειν τούς ασθενείς καί τιθέναι επί κλινών καί κραβάττων, ίνα ερχομένου Πέτρου κάν η σκιά επισκιάση τινί αυτών.

16 συνήρχετο δέ καί τό πλήθος τών πέριξ πόλεων εις Ιερουσαλήμ φέροντες ασθενείς καί οχλουμένους υπό πνευμάτων ακαθάρτων, οίτινες εθεραπεύοντο άπαντες.

Και βέβαια πώς να τολμήσει μετά από όλα όσα συνέβησαν να τους ενοχλήσει κάποιος; (ουδείς ετόλμα κολλάσθαι αυτοίς). Ο λαός - ή μήπως ο αμόρφωτος όχλος – εύκολο θύμα τσαρλατάνων και απατεώνων, έσπευσε να προσκομίσει τους αρρώστους του για να τους θεραπεύσει η ... σκιά του μεγάλου "γκουρού" Πέτρου.

Τα περιστατικά που περιγράφονται παραπάνω, μπορούν να "ερμηνευτούν" με διάφορους τρόπους και εγώ δεν σκοπεύω να τα ερμηνεύσω με την θεολογική μέθοδο, μια που ο καλύτερος χαρακτηρισμός, ο οποίος της ταιριάζει, εξάγεται εύκολα από τη φράση "ας κάνουμε το άσπρο μαύρο".

Αν δούμε τα γεγονότα σαν πραγματικά περιστατικά, σαν ιστορικά δεδομένα, τότε εύκολα διαπιστώνουμε οτι έχουν φτάσει σε εμάς μετά από "αναθεωρήσεις". Δυο άνθρωποι πεθαίνουν, έτσι ξαφνικά, ο ένας μετά τον άλλο, απλά και μόνο εξ αιτίας ψυχολογικής βίας που ασκήθηκε πάνω τους; Τους σκότωσε ο Γιαχβέ με τον μακρύ του βραχίονα ή μήπως ανθρώπινο χέρι, από αυτά που ήξεραν ήδη να χρησιμοποιούν το μαχαίρι πάνω σε αθώους ανθρώπους; Αυτή η εκδοχή μοιάζει πιο λογική και καλύπτει πλήρως τα κενά της διήγησης, αν την θεωρήσουμε ως εξιστόρηση πραγματικών γεγονότων.

Αν πάλι δούμε τα περιγραφόμενα γεγονότα σαν μεταγενέστερη Χριστιανική μυθοπλασία (εκδοχή πολύ πιθανότερη κατά την δική μου άποψη), τότε το δίδαγμα είναι πολύ απλό: Ποίμνιο, μην τολμήσεις να κρύψει τίποτα από τους ιερείς-ηγέτες σου.

Μη τολμήσεις να μη μας παραδώσεις όλα σου τα υπάρχοντα, σε πρώτη ζήτηση: Όλα σας τα χρήματα σε εμάς, διαφορετικά, το χέρι του παντογνώστη και πανταχού παρόντος "Κυρίου" – ή πιθανότατα το χέρι κάποιου απεσταλμένου του (αγγέλου) – θα πέσει βαρύ πάνω σας! Με άλλα λόγια ο μύθος κατασκευάστηκε για να λειτουργήσει σαν μια δόλια προπαγάνδα εκφοβισμού του "ποιμνίου".

Πρέπει επίσεις να υπενθυμίσουμε ότι ο Ανανίας και της Σαπφείρα είναι τα άτομα που βοήθησαν τον Παύλο στην Δαμασκό να γλιτώσει από τους διώκτες του. Πρόκειται μάλλον για εκδίκηση του Πέτρου για τους σωτήρες του Παύλου. 

Αξίζει εδώ να παραθέσω ένα μικρό απόσπασμα από το βιβλίο "Κατά Χριστιανών" του νεοπλατωνικού φιλοσόφου Πορφυρίου, όπως αυτό έχει διασωθεί μέσα από το βιβλίο "Αποκριτικός προς Έλληνας" του Μακαρίου Μάγνητος (χριστιανού κατηχητή και πιθανόν επισκόπου, που προσπαθεί στο βιβλίο του να αντικρούσει τα επιχειρήματα των Ελλήνων κατά του χριστιανισμού), μια που όλα τα αντύτυπα του βιβλίου του Πορφυρίου ρίχτηκαν στην πυρά, με αυτοκρατορική εντολή το 448μχ:

Ας εξετάσουμε μια φράση ακόμα πιο σκοτεινή απ' ότι οι προηγούμενες, στην οποία ισχυρίζεται (ο Ιησούς) οτι: "Πιο εύκολο είναι να περάσει καμήλα μέσα από βελόνα, παρά πλούσιος να κερδίσει τη βασιλεία των ουρανών." [Ματθ. 19.24]. Αν ένας πλούσιος που δεν διαπράττει κανένα αδίκημα (φόνο, κλοπή, μοιχεία, δηλητηρίαση, ψευδορκία, τυμβωρυχία, ιεροσυλία) δεν πρόκειται να οδηγηθεί στη λεγόμενη "βασιλεία των ουρανών", τότε ποιο το όφελος να κάνουν δίκαιες πράξεις οι δίκαιοι, αν τυχαίνει να 'ναι πλούσιοι; Και τι έχουν να χάσουν οι φτωχοί, αν διαπράττουν κάθε είδους κακούργημα; Αφού δεν είναι η αρετή που ανεβάζει τον άνθρωπο στους ουρανούς, αλλά η πενία και η ένδεια.

Γιατί εφ' όσον ο πλούτος είναι που αποκλείει τον πλούσιο από τους ουρανούς, κατ' αντίφαση, η φτώχεια ανοίγει το δρόμο στους πτωχούς. Όποιος το πληροφορηθεί αυτό, με το δίκιο του δεν θα ασχολείται διόλου με το μάθημα της αρετής και τίποτα δεν θα τον εμποδίζει να κάνει τα μεγαλύτερα αίσχη, μιας και η πενία είναι που σώζει τον πένητα ενώ ο πλούτος αποκλείει τον πλούσιο από τα αμόλυντα ουράνια δώματα.

Από αυτό συμπεραίνω ότι δεν ήταν λόγια του Χριστού αυτά - αν δεχτούμε πως ο Χριστός παρέδιδε "τον κανόνα της αληθείας" - αλλά κάποιων φτωχών που ήθελαν, με τέτοιες αερολογίες, να φάνε από τις περιουσίες των πλουσίων. Μα μόλις χθες - κι όχι στο μακρινό παρελθόν -, γι' άλλη μια φορά, αυτά ακριβώς απάγγειλαν σε κάποιες ευκατάστατες γυναίκες: "Πούλησε τα υπάρχοντά σου και δώσε στους πτωχούς και θα κερδίσεις το θησαυρό του ουρανού", και τις έπεισαν να μοιράσουν όλη τους την περιουσία στους φτωχούς. Κι οι γυναίκες έπεσαν σε τέτοια φτώχια που το 'ριξαν στη ζητιανιά, κι από ελεύθερες που ήταν, κατάντησαν να ζητάνε πίσω τα χαμένα με τρόπο αισχρό και όψη ελεεινή, ώσπου τέλος αναγκάστηκαν να βγουν στη γύρα και να χτυπούν τις πόρτες των πλουσίων. Η έσχατη ατίμωση και το χειρότερο πάθημα: στο όνομα της ευσέβειας, να ξεπέσεις και να χάσεις το βιός σου και μετά, επειδή σε σφίγγει η ανάγκη, να λαχταράς τα ξένα αγαθά. Από κάτι τέτοια, έχω την εντύπωση ότι το ρητό αυτό ανήκει σε κάποια ταλαίπωρη γυναίκα (και όχι στον Χριστό).

Και να μην ξεχνάμε οτι ο λόγος του Πορφυρίου – ή ότι απέμεινε από αυτόν – αρχίζει με τη φράση: "Τους ευαγγελιστάς εφευρέτας ουχ ίστορας των περί τον Ιησούν γεγενήσθε πράξεων" ή σε σύγχρονη γραφή, "Οι ευαγγελιστές δεν μεταφέρουν (ιστορικές) μαρτυρίες, απλώς επινόησαν τα όσα συνέβησαν στον Ιησού".