Ζεν: Το Ζεν Είναι η Φύση μας, είναι η καθημερινή μας ζωή, είναι μπροστά μας, πίσω μας, είναι δεξιά, αριστερά, πάνω κάτω...
Προοίμιο
Η Ορθή Προσέγγιση του Βουδισμού δεν γίνεται μέσω μιας ορθολογιστικής διερεύνησης και κατανοητικής αποσαφήνισης. Γίνεται μέσω μιας συγκεκριμένης βιωματικής συμπεριφοράς, που έχει δοκιμαστεί και επαληθευθεί από όσους προηγήθηκαν στην Οδό.
Η Κατανόηση του Ζεν προϋποθέτει την επαρκή γνώση και βιωματική εμπειρία των «προηγούμενων» διδασκαλιών του Βουδισμού.
Η Κεντρική Αντίληψη-Διδασκαλία-Θεώρηση του Ζεν αποτελεί μια περαιτέρω «εμβάθυνση» κι επέκταση της «Ιδεαλιστικής» Θεώρησης της Μαχαγιάνα (Γιογκάρα). Το «Υποκείμενο» της Γιογκακάρα Αναδύεται σε Παγκόσμια Φύση, είναι η Φύση του Βούδα, η Βουδική Ουσία, που αποτελεί την Αληθινή Ουσία όλων των «όντων» όσων εμφανίζονται σαν όντα. Αυτή η Ουσία δεν είναι πλέον Νους (με την «έννοια» του Τσίττα, του Βιτζνάνα), είναι Μη-νους.
Αυτή η Βουδιστική Αντίληψη της Μαχαγιάνα έρχεται να συγχωνευτεί με την Ταοϊστική αντίληψη του Βου-Χσιν (του Μη-νου). Αυτός είναι ο λόγος που το Τσαν εμφανίστηκε στην Κίνα με την εισαγωγή του Βουδισμού από την Ινδία (Μποντιντάρμα) και την συγχώνευσή του με τον Ταοϊσμό (όπως στο Ναό Σαολίν).
Η Φύση του Βούδα
Δεν Υπάρχει παρά η Φύση του Βούδα, η Τέλεια Σοφία, το Σουνυάτα, το Ασαμσκρίτα (το Νιρβάνα). Υπάρχει, Αυτή Μόνον η Ουσία, Αυτό Μόνον το Απόλυτο Υποκείμενο (που Είναι Κενότητα). Αυτό σημαίνει ότι εφόσον κάθε «ον» είναι Αυτή η Βουδική Ουσία, το Απόλυτο Υποκείμενο, κάθε ον είναι εξαρχής και για πάντα «Φωτισμένο». Από εδώ πηγάζει η αντίληψη, η διδασκαλία, ότι εφόσον όλα τα «όντα» έχουν την Βουδική Φύση, δεν χρειάζεται να «φωτιστούν» ή να πραγματοποιήσουν ή να επιτύχουν την Φώτιση, δεν χρειάζεται καμιά πρακτική προσπάθεια. Εδώ βασίζεται η διδασκαλία του Ντόγκεν ότι Φώτιση και «πρακτική» ταυτίζονται, ότι το «να κάθεσαι απλά» είναι η Φώτιση, η συμπεριφορά του Βούδα.
Στην πραγματικότητα η Βουδική Φύση, η Βουδική Ουσία, το Απόλυτο Υποκείμενο είναι Ακινησία που Ρέει στην Αιωνιότητα. Οτιδήποτε άλλο , που φαίνεται να κινείται, να αλλάζει κλπ., ανήκει στο Υποκειμενικό όνειρο.
Το να Νοιώθεις την Βουδική Φύση σου σημαίνει να Είσαι «Ακίνητος» και να μην «πιάνεσαι» σε καμία κίνηση, σε καμία διαδικασία. Αυτό που «κινείται» είναι τα «φαινόμενα», η ροή των «φαινομένων». Η Αντίληψη (ο Νους) έχει επίγνωση των «φαινομένων», χωρίς να «πιάνεται» από πουθενά. Αυτό είναι Φώτιση. Είναι η «Αεικίνητη Σοφία». Αν «πιαστεί» (τζούντζι), τότε «ταξιδεύει» στην ονειρική κατάσταση με «όχημα» το «αντικείμενο». Αυτό είναι άγνοια, αυταπάτη, δυστυχία.
Τελικά, αν το «ον» Νοιώθει την Βουδική Φύση του, λειτουργεί έτσι και δεν χρειάζεται καμία πρακτική. Όταν όμως «δεν νοιώθει» την Βουδική του Φύση τότε προφανώς πρέπει να την «συνειδητοποιήσει κι εδώ χρειάζεται η «πρακτική» (το τι είναι αυτή η «πρακτική» είναι ένα άλλο θέμα).
Όμως αν δεν «Νοιώθεις» την Βουδική Φύση σου δεν μπορείς να αναζητήσεις την Φώτιση γιατί θα είναι μια ψεύτικη φώτιση. Τότε; Παραμένεις στην κατάσταση της άγνοιας; Προφανώς όχι. Απλά αλλάζεις «επίπεδο» Το «πως» είναι ακριβώς η «πρακτική». Αυτό είναι Ζεν.
Άγνοια
Ας το επαναλάβουμε: Το να Νοιώθεις την Βουδική Φύση σου σημαίνει να Είσαι «Ακίνητος» και να μην «πιάνεσαι» σε καμία κίνηση, σε καμία διαδικασία. Αυτό που «κινείται» είναι τα «φαινόμενα», η ροή των «φαινομένων». Η Αντίληψη (ο Νους) έχει επίγνωση των «φαινομένων», χωρίς να «πιάνεται» από πουθενά. Αυτό είναι Φώτιση. Αν «πιαστεί», τότε «ταξιδεύει» στην ονειρική κατάσταση με «όχημα» το «αντικείμενο». Αυτό είναι άγνοια, αυταπάτη, δυστυχία.
Το να «πιαστείς» από κάτι σημαίνει, στην πραγματικότητα, ότι υπάρχει βουλητική ενέργεια, «εμπλέκεται» η βούληση και η δραστηριότητα παίρνει «προσωπικό» χαρακτήρα. Έτσι βυθιζόμαστε στην άγνοια.
Για να το πούμε αλλιώς, το να «πιαστείς» σημαίνει ότι εισέρχεσαι στην εγώ-λογική μεροληπτική δραστηριότητα, με ό,τι σημαίνει αυτό.
Ζεν
Εφόσον η Φύση του Βούδα είναι η Αληθινή Φύση, είναι δηλαδή έμφυτη σε κάθε ον είναι φυσικό κι επόμενο να δοθεί έμφαση στην άμεση ενόραση αυτής της φύσης, στην συνειδητοποίησή της και στην πρακτική έκφρασή της. Αυτό είναι το Πράτζνα (η μη-εννοιολογική διορατικότητα). Αυτό οδηγεί σε μια διαφοροποίηση της «έννοιας» του Διαλογισμού. Η «αντίληψη», η «συνειδητοποίηση» της Αληθινής Φύσης μας εξαρτάται απόλυτα από εμάς (από το Απόλυτο Υποκείμενο), από την Βούληση και την Προσοχή μας. Δεν εξαρτάται από «εξωτερικούς» παράγοντες, ή από τον χρόνο, ή κάποια δραστηριότητα ή διαδικασία. Είναι λοιπόν άμεση σαν γεγονός, «ξαφνική» κι όχι σταδιακή ή αποκαλυπτόμενη διαδοχικά μέσα στον χρόνο. Η Φώτιση συμβαίνει σαν ακαριαίος μετασχηματισμός, ολοκληρωτικός και στιγμιαίος.
Ποια είναι η Βάση, το Θεμέλιο του Ζεν: «Εδώ, Τώρα, Εγώ»:
Δεν υπάρχει παρά το Τώρα (Ο Χρόνος «πραγματοποιείται» στο Τώρα).
Δεν υπάρχει παρά το Εδώ (Ο Χώρος «εκδηλώνεται» στο Εδώ).
Δεν υπάρχει παρά το Εγώ, ο Αληθινός Εαυτός Το Απεριόριστο «εμφανίζεται» στο Εγώ).
Το Απόλυτο Υποκείμενο είναι η Φώτιση, η Πύλη της Αιωνιότητας, η Ελευθερία του Χωρίς Τέλος!
Ο Αληθινός Στόχος του Ζεν είναι να Δεις, να Συνειδητοποιήσεις τον Αληθινό Εαυτό. Έτσι είναι λάθος να βάζεις άλλο στόχο από τον Εαυτό. Όταν δεν βάζεις κανένα άλλο στόχο αυτός είναι ο αληθινός στόχος.
Αν Βρεις το Αληθινό Εγώ δεν χρειάζεται να βρεις τίποτα άλλο, είναι το Όλον, όλα, το κάθε τι. Όταν βιώνεις το Όλον το Βιώνεις πάντα, παντού, στο κάθε τι. Αυτή είναι η Ηθική!
Ο Αληθινός Διαλογισμός (η Ουσία του Ζεν) είναι «η Βύθιση του «πνεύματος» στο κέντρο της «Καρδιάς». Εδώ είναι ο «Αρχικός Νους», ο Εαυτός, η Αληθινή Φύση μας, η Ρίζα του Υποκειμένου, το Απόλυτο Υποκείμενο. Μέσα στο Σώμα, Πέρα από το Σώμα (Μη-χρονικό, Μη-τοπικό, Μη-αντιληπτό).
Το Απόλυτο Υποκείμενο είναι Πάντα Αγνό, Ανόθευτο, Διάφανο, χωρίς «σκόνη», Το Αληθινό Ζεν συνίσταται στο να βιώνουμε το Απόλυτο, να συνειδητοποιούμε το Απόλυτο και να ενεργούμε το Απόλυτο στις καθημερινές μας δραστηριότητες.
Το Σικαντάζα (να «κάθεσαι απλά») σημαίνει να Παραμένεις «Ακίνητος» ανεξάρτητα από το τι κάνεις ή τι γίνεται. Η Αντίληψη (ο Νους) «παρακολουθεί» τα «φαινόμενα», χωρίς να «πιάνεται» πουθενά. Στην αρχή χρειάζεται ίσως να καθίσεις σε στάση διαλογισμού (Ζαζέν, καθιστός διαλογισμός) αλλά κάποια στιγμή μπορείς να ανεξαρτητοποιηθείς από αυτό και να παραμένεις σε «Ακινησία» ακόμα κι όταν είσαι σε δραστηριότητα (Κινχίν, διαλογισμός περπατήματος). Έτσι το να «κάθεσαι απλά» σημαίνει να μην πιάνεσαι σε διαδικασίες του σώματος, των αισθήσεων, του νου, όλα αυτά ανήκουν στο όνειρο.
Το Σικαντάζα (να «κάθεσαι απλά») σημαίνει να Παραμένεις «Ακίνητος» ανεξάρτητα από το τι κάνεις ή τι γίνεται. Αληθινό Ζεν, (η Ουσία του Διαλογισμού) δεν είναι «μη-σκέψη», το να κάθεσαι ακίνητος σαν μια χορταριασμένη πέτρα στο βουνό ή σαν ένα κούτσουρο στην άκρη του δάσους ή σαν ένα αχυρένιο σκιάχτρο στο χωράφι. Το Ζεν είναι Ζωή, είναι να είσαι ζωντανός σε όλα τα επίπεδα της ύπαρξης. Συνεπώς όπου χρησιμοποιείται ο όρος «μη-σκέψη» (όχι-νους, όχι-μυαλό) χρησιμοποιείται με την έννοια της διακοπής της εγωϊκής σκέψης κι όχι με την έννοια του τίποτα.
Να είσαι «Ακίνητος» σημαίνει να είσαι σε απόλυτα συγκεντρωμένη εγρήγορση (σαμάντι), σε μια αδιάσπαστη «διαύγεια» και σε αυτή την κατάσταση να «βλέπεις (τα πάντα) και να ενεργείς. Είναι η αντίληψη του κόσμου από την οπτική του σαμάντι. Είναι η Κατάσταση Συγκέντρωσης (τζίο) και το να βλέπεις έτσι είναι Πράτζνα (Σοφία). Δεν υπάρχει παρά μόνο το Υποκείμενο, όλα τα άλλα είναι φαινόμενα που έρχονται και φεύγουν. Αν αποροφηθείς σε κάτι, αν «ακολουθήσεις» κάτι το Υποκείμενο αλλοιώνεται (γίνεται «νους») και το αντικείμενο αναδύεται, βυθίζεσαι στην δυιστική αντίληψη, ζωή και εμπειρία.
Σε αυτή την Κατάσταση της «Ακινησίας» χωρίς να αλλοιώνεσαι είσαι ένα με όλα. Πως γίνεται αυτό; Λειτουργείς σαν καθρέφτης που καθρεφτίζει τα πάντα χωρίς να συγκρατεί τίποτα. Υπάρχουν «ενδείξεις» ότι είσαι πραγματικά σε «Ακινησία», σε σαμάντι (απόλυτα συγκεντρωμένη εγρήγορση) όταν κάθεσαι σε Σικιντάζα:
1) Νοιώθεις ότι «αιωρείσαι» (έχεις την αίσθηση ότι «αιωρείσαι» γιατί δεν υπάρχει αίσθηση του σώματος καθώς δεν διοχετεύεται παρά η ελάχιστη αναγκαία ενέργεια στο σώμα).
2) Αισθάνεσαι τα πάντα χωρίς να «αντιδράς» σε τίποτα.
3) Η σκέψη λιτουργεί ανεμπόδιστα χωρίς να σε «παρασύρει» ή να σε «απορροφά» σε κάτι.
4) Η Δράση σου (η αντίδρασή σου στον κόσμο) εξαρτάται απόλυτα από την Βούλησή σου. Ακόμα κι όταν «αντιδράς ξαφνικά ή «ενστικτωδώς». Το περίεργο της Κατάστασης είναι ότι αυτόματα ακολουθείς το Φωτεινό Δρόμο του Ντάρμα και δεν διολισθαίνεις ποτέ στα κατηφορικά σκοτεινά μονοπάτια της άγνοιας, του πάθους και της απώλειας.
Το Ντάρμα (η Ορθή Δράση σε όλα τα Επίπεδα Ύπαρξης) είναι Αντικειμενικό. Το συγχυσμένο υποκείμενο το αντιλαμβάνεται και το αποδέχεται σαν αντικειμενικό κανόνα. Το απελευθερωμένο υποκείμενο το αντιλαμβάνεται και το αποδέχεται σαν Ουσιαστικό Νόμο της Φύσης. Το Απόλυτο Υποκείμενο το Αναγνωρίζει σαν Έκφραση της Ίδιας της Φύσης του.
(Η Σταδιακή Προσέγγιση)
Βέβαια κάποιοι υποστηρίζουν ότι μπορεί η επίγνωση της Αληθινής Φύσης μας να είναι ξαφνική αλλά απαιτείται μια σταδιακή εμβάθυνση της διορατικότητας, και της κατανόησής μας, μια «ωρίμανση». Αυτό σημαίνει απλά ότι κάποιος δεν βλέπει, δεν αντιλαμβάνεται καθαρά και χρειάζεται χρόνο για να απαλλαγεί από τους «περιορισμούς» του. Οι περισσότεροι άνθρωποι λειτουργούν έτσι, ακόμα κι αυτοί που συχνάζουν στον «πνευματικό» χώρο.
Η Βασική αντίληψη εδώ είναι ότι η Ουσιώδης Φύση, είναι η Εσώτερη Φύση (Αυτό που Βιώνουμε στο Βάθος του Εαυτού) που Υπερβαίνει και «περικλείει» το «εγώ» με το οποίο ταυτιζόμαστε συνήθως. Το «εγώ» είναι ένα χρήσιμο εργαλείο για την εκδήλωση και την δραστηριότητα στην εξωτερική ζωή αλλά δεν έχει σχέση με την Πραγματική Φύση μας. Έτσι πρέπει να το «υπερβούμε». Εκεί λοιπόν που ήταν ένας «απολιθωμένος» μηχανισμός (το «εγώ» με τις ιδεοληψίες του τις μνήμες και τις «γνώσεις του, τις προκαταλήψεις του) εγκαθίσταται μια ελεύθερη, αυθόρμητη κι ανεμπόδιστη σχέση με τον εξωτερικό κόσμο.
Είναι φανερό λοιπόν ότι μόνο λόγω άγνοιας ή άρνησης της πραγματικής μας φύσης η φώτιση μπορεί να θεωρηθεί ως κάτι που πρέπει να αναζητήσουμε, ένας προορισμός στον οποίο μπορεί να φτάσουμε κάποια μέρα.
Η διάλυση της άγνοιας της Φύσης του Βούδα μπορεί να επιτευχθεί Εδώ, Τώρα, με την Προσεκτική Παρατήρηση, με την διάλυση όλων των ψευδαισθητικών αντιλήψεων.
Σταδιακή Προσέγγιση:
Το να «δούμε» την Αληθινή Φύση μας (σαν Άχρονο Χώρο) ονομάζεται Κένσο.
Η Βίωση του «Άχωρου» είναι το Σατόρι
Αλλά θα πρέπει τελείως φυσικά κι αβίαστα να «εγκατασταθούμε» μόνιμα σε αυτή την κατάσταση για να πούμε ότι φτάσαμε στην τελική «απελευθέρωση» (Μπόντι).
Βαθμίδες του «Διαλογισμού:
Αντίληψη του κόσμου. Κένσο.
Εσωτερική Αντίληψη και Απόλυτη Αντίληψη. Σατόρι.
Μπόντι.
Αναλυτικά:
Υπάρχουν δύο τρόποι αντίληψης.
1) Να βλέπεις πράγματα που υπάρχουν μέσα στον «Χώρο».
2) Να βλέπεις τον «Χώρο» εντός του οποίου υπάρχουν «πράγματα».
Ξεκινώντας από την πρώτη περίπτωση, όταν ανυψώνεσαι στην Αντίληψη του «Χώρου» φτάνεις στο Κένσο. Ο Καθρέφτης Καθρεφτίζει τα πράγματα. Πιο συγκεκριμένα, παρατηρώντας τα πράγματα βλέπουμε ότι είναι σε σχέση με το περιβάλλον. Το σημαντικό τελικά δεν είναι το πράγμα αλλά ο «χώρος» μέσα στον οποίο εντάσσεται. Έτσι αναδύεται η «αντίληψη του «χώρου» σαν του ενοποιητικού στοιχείου των πάντων.
Από την αντίληψη του «Χώρου» (όταν εγκαταλείπεις τα «πράγματα») ανυψώνεσαι στην Αντίληψη ότι Εσύ Είσαι ο Χώρος. Ο Καθρέφτης απλά Καθρεφτίζει (αλλά δεν υπάρχει «τίποτα» να καθρεφτίσει). Αυτή είναι η Αγνή Ανόθευτη Ουσία του Καθρέφτη. Το Σατόρι.
Πέραν αυτού βρίσκεται η Μία Πραγματικότητα, ο Καθρέφτης. Το Μπόντι.
Μπόντι
Το Ζεν είναι άμεσος τρόπος προσέγγισης της Πραγματικότητας. Δεν αναλύει τίποτα, δεν εξηγεί τίποτα. Παίρνουμε σαν δεδομένο την Φύση μας (το γου-σιν), αυτό που υπάρχει. Η Φύση μας είναι το υπόβαθρο (δεν περιγράφεται γιατί είναι κενότητα). Το μόνο άμεσο δεδομένο είναι η Αντίληψη (το σιν, η συνείδηση, η προσκόλληση στο φαινόμενο) Το Ζεν είναι απόσπαση από το φαινόμενο. Το Ζεν δείχνει την Αληθινή φύση μας.
Το Ζεν δεν είναι θρησκεία, δεν είναι θέμα για συζήτηση, ούτε καν τρόπος να προσεγγίσεις την Πραγματικότητα, τρόπος να ζήσεις… Είναι η Φύση μας, είναι η καθημερινή μας ζωή, είναι μπροστά μας, πίσω μας, είναι δεξιά, αριστερά, πάνω κάτω… και να προσπαθήσουμε δεν μπορούμε να μη το δούμε, … απλά δεν μπορούμε να κρυφτούμε από τον εαυτό μας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου