Ο Ιάγος είναι ένας στρατιώτης, που πολεμούσε στο πλευρό του Οθέλλου για πολλά χρόνια, και έγινε ο έμπιστος σύμβουλός του. Στην αρχή του θεατρικού, ο Ιάγος ισχυρίζεται ότι ο Οθέλλος έδωσε άδικα προαγωγή στον υπολοχαγό Μιχαήλ Κάσσιο αντί στον ίδιο. Ο Ιάγος σχεδιάζει να χειραγωγήσει τον Οθέλλο να υποβιβάσει τον Κάσσιο, και στη συνέχεια να επιφέρει την πτώση και του ίδιου του Οθέλλου. Ο συνεργός του, ο Ροδρίγος, τον βοηθά στα σχέδιά του με τη λανθασμένη πεποίθηση ότι μετά το χαμό του Οθέλλου, ο Ιάγος θα τον βοηθήσει να κερδίσει την αγάπη της συζύγου του Οθέλλου, της Δυσδαιμόνας. Όταν ο Ιάγος υλοποιεί το σχέδιό του για τον υποβιβασμό του Κασσίου, προχωρά με το δεύτερο σχέδιό του: να οδηγήσει τον Οθέλλο να πιστέψει ότι η Δυσδαιμόνα διατηρεί παράνομο δεσμό με τον Κάσσιο. Αυτό το σχέδιο καταλαμβάνει τις τελευταίες τρεις πράξεις του θεατρικού.
Χειραγωγεί την σύζυγό του Αιμιλία, την ακόλουθη της Δυσδαιμόνας, παίρνοντας το μαντήλι της Δυσδαιμόνας που της χάρισε ο Οθέλλος, έπειτα λέει ότι το είδε στην κατοχή του Κασσίου. Μόλις ο Οθέλλος διακατέχεται από μια κρίση ζήλιας, ο Ιάγος του λέει να κρυφακούσει ενώ μιλάει (ο Ιάγος) με τον Κάσσιο. Έπειτα, ο Ιάγος οδηγεί τον Οθέλλο να πιστέψει ότι η άσεμνη συζήτηση για την ερωμένη του Κασσίου, την Μπιάνκα, αφορά στην πραγματικότητα τη Δυσδαιμόνα. Οργισμένος από ζήλια, ο Οθέλλος διατάζει τον Ιάγο να σκοτώσει τον Κάσσιο, υποσχόμενος να τον κάνει υπολοχαγό. Έπειτα ο Ιάγος σχεδιάζει έναν καυγά μεταξύ του Κασσίου και του Ροδρίγου, στον οποίο ο δεύτερος σκοτώνεται (από τον ίδιο τον Ιάγο, προδίδοντας τον συνεργό του), αλλά τραυματίζοντας ελαφρά τον πρώτο.
Το σχέδιο του Ιάγου φαίνεται να επιτυγχάνεται όταν ο Οθέλλος σκοτώνει τη Δυσδαιμόνα, που δεν έχει γνώση για τις κατηγορίες του Ιάγου. Ωστόσο, λίγο αργότερα, η Αιμιλία φέρνει στο φως την προδοσία του Ιάγου, και ο Ιάγος τη σκοτώνει σε έκρηξη οργής προτού συλληφθεί. Παραμένει χαρακτηριστικά επιφυλακτικός όταν πιέζεται να δώσει εξήγηση των πράξεών του προτού συλληφθεί: «Μη μ’ ερωτήσης τίποτε. Ηξεύρεις ό,τι ‘ξεύρεις· διότι απ’ εδώ κ’ εμπρός δεν θα προφέρω λέξιν.» Μετά την αυτοκτονία του Οθέλλου, ο Κάσσιος, πλέον υπεύθυνος, καταδικάζει τον Ιάγο να φυλακιστεί και να βασανιστεί ως τιμωρία για τα εγκλήματά του.
Ο ΧΑΡΑΚΤΗΡΑΣ ΚΑΙ ΤΑ ΚΙΝΗΤΡΑ ΤΟΥ ΙΑΓΟΥ – Ο ΚΑΚΟΗΘΗΣ ΧΩΡΙΣ ΚΙΝΗΤΡΟ
Ο Ιάγος είναι ένας από τους πιο αμαρτωλούς κακούς.
Συχνά θεωρείται έτσι λόγω της ιδιαίτερης εμπιστοσύνης που του έδειξε ο Οθέλλος, και εκείνος τον πρόδωσε, ενώ κατάφερνε να τον πείθει πως ήταν ειλικρινής και αφοσιωμένος.
Ο Σαίξπηρ παρουσιάζει την αντίθεση του Ιάγου με την ευγένεια και την ακεραιότητα του Οθέλλου. Με 1,097 φράσεις, ο Ιάγος λέει περισσότερα λόγια από τον ίδιο τον Οθέλλο στο έργο.
Ο Ιάγος είναι μηχανορράφος και χειραγωγός, μιας και συχνά αναφέρεται ως «έντιμος Ιάγος», επιδεικνύοντας την ικανότητά του να εξαπατά άλλους χαρακτήρες, ώστε όχι μόνο να μην το υποπτευτούν, αλλά να υπολογίζουν σε αυτόν ως το πιθανότερο ειλικρινές άτομο.
Σε μια συζήτηση για την Τραγωδία του Οθέλλου, οι μελετητές έχουν συζητήσει εδώ και καιρό το ρόλο του Ιάγου, υπογραμμίζοντας την πολυπλοκότητα του χαρακτήρα του.
Ο Φρεντ Γουέστ ισχυρίζεται ότι ο Σαίξπηρ δεν ήταν ικανοποιημένος από την απλή απεικόνιση μιας άλλης μορφής ηθική και ότι, όπως πολλοί δραματουργοί, ενδιαφέρθηκαν ιδιαίτερα για τη λειτουργία του ανθρώπινου νου. Έτσι, σύμφωνα με τον Γουέστ, ο Ιάγος, ο οποίος δεν διακρίνει κανένα κακό στη δική του συμπεριφορά, αποτελεί «ακριβές πορτρέτο ενός ψυχοπαθούς», ο οποίος «στερείται συνείδησης, χωρίς καμία τύψη». Ο Γουέστ πιστεύει ότι «ο Σαίξπηρ είχε παρατηρήσει ότι υπάρχουν απόλυτα λογικοί άνθρωποι στους οποίους ο συναγωνισμός κάθε είδους είναι εξαιρετικά αδύναμος, ενώ ο εγωισμός είναι σχεδόν απόλυτος και έτσι δημιούργησε τον Ιάγο».
Ο Ιάγος έχει χαρακτηρισθεί ως «κακοήθης χωρίς κίνητρο» από τον Σάμιουελ Τέιλορ Κόλεριτζ. Αυτό το ανάγνωσμα φαίνεται να υπονοεί ότι ο Ιάγος, όπως ο Δον Ζουάν στο Πολύ κακό για το τίποτα ή o Ααρών στο Τίτος Ανδρόνικος, σπέρνει τον όλεθρο στις ζωές άλλων χαρακτήρων χωρίς κανέναν απώτερο σκοπό.
Ο Λεόν Τεϊσαντιέ γράφει ότι ένα πιθανό κίνητρο των πράξεων του Ιάγου είναι η ζήλια απέναντι στη Δυσδαιμόνα, τον Κάσσιο και τον Οθέλλο. Ο Ιάγος τους βλέπει περισσότερο ευγενείς, γενναιόδωρους και, στην περίπτωση του Κασσίου, πιο όμορφο απ’ ό, τι εκείνος. Συγκεκριμένα, θεωρεί ότι ο θάνατος του Κασσίου αποτελεί αναγκαίο κακό, λέγοντας για εκείνον ότι «Μια αιώνια ομορφιά θα είναι η ζωή του, που θα με κάμνει άσχημον εμένα».
Ο Άντι Σέρκις, που το 2002 υποδύθηκε τον Ιάγο στο Royal Exchange Theatre στο Μάντσεστερ, έγραψε στα απομνημονεύματά του Gollum: How We Made Movie Magic, ότι:
Υπάρχουν εκατομμύρια θεωρίες για τα κίνητρα του Ιάγου, αλλά πιστεύω ότι ο Ιάγος ήταν κάποτε ένας καλός στρατιώτης, ένας σπουδαίος άντρας για να έχει κανείς στο πλευρό του, λίγο αστείος, που αισθάνεται προδομένος, ζηλεύει το φίλο του, θέλει να ταράξει τη ζωή του, απολαμβάνει να του προκαλεί πόνο, κάνει την επιλογή να διοχετεύει όλη τη δημιουργική του ενέργεια στην καταστροφή αυτού του ανθρώπου και εθίζεται εξ’ ολοκλήρου στη δύναμη που ασκεί πάνω του. Δεν ήθελα να τον υποδυθώ αρχικά ως κακόβουλο. Δεν είναι ο Διάβολος. Είναι εσύ ή εγώ όταν αισθανόμαστε ζήλια και δεν είμαστε σε θέση να ελέγξουμε τα συναισθήματά μας.
Ο Ιάγος αποκαλύπτει την πραγματική του φύση μόνο στους μονολόγους του και περιστασιακά απευθύνεται άμεσα στο κοινό. Αλλού, είναι χαρισματικός και φιλικός, και η συμβουλή που προσφέρει και στον Κάσσιο και στον Οθέλλο ακούγεται επιφανειακά σωστή, όπως ο Ιάγος παρατηρεί για τον εαυτό του: «Και ποίος τώρα θα μου ‘πη, πως είμαι κατεργάρης, ενώ του δίδω συμβουλήν σωστήν και τιμημένην…;»
Αυτή είναι η δραματική ειρωνεία που κινεί το θεατρικό έργο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου