6.1. Οι αγγειογράφοι, του τελευταίου τετάρτου του 5ου αιώνα π.Χ.: Ο «πλούσιος ρυθμός» 6.1.1. Επίνητρο του «ζωγράφου της Ερέτριας»
Ο λεγόμενος «ωραίος ρυθμός», που είχε επικρατήσει στην αττική αγγειογραφία στο τρίτο τέταρτο του 5ου αιώνα π.Χ. και που συμβαδίζει τεχνοτροπικά με τα γλυπτά του Παρθενώνα, δίνει τη θέση του, στις δύο τελευταίες δεκαετίες του αιώνα, σε μια νέα, πιο περίτεχνη και πληθωρική τεχνοτροπία που την ονομάζουμε «πλούσιο ρυθμό». Σε αντίθεση με τον ισορροπημένο και λιτό σχεδιασμό των μορφών και τις καθαρές γραμμές που χαρακτηρίζουν τον «ωραίο ρυθμό», ο «πλούσιος ρυθμός» δείχνει προτίμηση στα λεπτά και καμπύλα περιγράμματα, στις καλλιγραφικά σχεδιασμένες λεπτομέρειες, καθώς και στην αντίθεση ανάμεσα στις πλούσιες πτυχώσεις και τη γυμνή σάρκα. Ο διακοσμητικός πλούτος τονίζεται ακόμη περισσότερο με τη χρήση επίθετων χρωμάτων (κυρίως λευκού στα γυμνά μέρη των γυναικείων μορφών, αλλά και γαλάζιου, κίτρινου και ρόδινου). Από το τέλος του 5ου αιώνα αρχίζουν να εμφανίζονται στις παραστάσεις των αγγείων και ανάγλυφες λεπτομέρειες (όπως στεφάνια, κοσμήματα ή πολυτελή έπιπλα), οι οποίες συχνά καλύπτονται με χρυσό χρώμα.
Το σκεύος που ονομάζεται στην αρχαία ελληνική ἐπίνητρον ή ὄνος το χρησιμοποιούσαν αποκλειστικά οι γυναίκες για την κατεργασία του μαλλιού· ήταν μακρόστενο και ημικυλινδρικό και το τοποθετούσαν επάνω στον μηρό και το γόνατο για να στρίψουν και να δυναμώσουν τις μάλλινες κλωστές (νήματα) που κατασκεύαζαν με τη ρόκα και το αδράχτι. Σε ένα ερυθρόμορφο επίνητρο από την Ερέτρια, που χρονολογείται λίγο πριν το 420 π.Χ., συγκεκριμένα στη ζωφόρο μιας από τις δύο μακρές πλευρές του, εικονίζεται μια σκηνή γάμου, θέμα ιδιαίτερα ταιριαστό για ένα γυναικείο εργαλείο. Δεν πρόκειται όμως για έναν κοινό, αλλά για έναν πολύ γνωστό μυθικό γάμο, εκείνον της Άλκηστης με τον βασιλιά των Φερών της Θεσσαλίας Άδμητο. Η σκηνή τοποθετείται στο παλάτι του Αδμήτου. Μπροστά σε μια μισάνοιχτη πόρτα εικονίζεται η Άλκηστη να στηρίζεται στο νυφικό κρεβάτι, ενώ δίπλα της η αδελφή της η Αστερόπη σκύβει και ακουμπάει στον ώμο της καθιστής Ιππολύτης, της γυναίκας του αδελφού της Ακάστου, η οποία παίζει με ένα μικρό πουλί. Πίσω τους δύο γυναίκες, η Ερανώ και η Θεώ στολίζουν μεγάλα τελετουργικά αγγεία, που χρησίμευαν για την ετοιμασία του λουτρού της νύφης, η πρώτη μια λουτροφόρο υδρία και η δεύτερη δύο γαμικούς λέβητες. Ανάμεσά τους μια τρίτη γυναίκα ανασηκώνει κομψά το ιμάτιό της πίσω από τον αριστερό της ώμο, σε μια χειρονομία που δηλώνει την ἀνακάλυψιν ("ξεσκέπασμα") της νύφης μπροστά στον γαμπρό. Οι μορφές ταυτίζονται με επιγραφές· χωρίς αυτές θα ήταν αδύνατο να καταλάβουμε ότι η σκηνή είναι μυθολογική και δεν απεικονίζει έναν αθηναϊκό γάμο του 5ου αιώνα π.Χ.
Ο αγγειογράφος που διακόσμησε το αγγείο πήρε το όνομά του από τον τόπο προέλευσης του αγγείου και λέγεται «ζωγράφος της Ερέτριας». Η παράσταση είναι ένα από τα πρώτα δείγματα του «πλούσιου ρυθμού», όπως δείχνουν οι περίτεχνες στάσεις των μορφών και οι πλούσιες και κάπως μανιεριστικά δοσμένες πτυχώσεις των ενδυμάτων τους.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου