Ο ιστορικός του 2ου αιώνα π.Χ. Πολύβιος (200π.Χ. – 118π.Χ.), στο 6ο βιβλίο των «Ιστοριών» του, γράφει για την αποτελεσματικότητα του ρωμαϊκού πολιτεύματος. Για να το κάνει αυτό, χρησιμοποιεί συγκρίσεις με παλαιότερα ελληνικά πολιτεύματα.
Στο απόσπασμα 43 αναφέρει ότι για τις επιτυχίες των Θηβαίων αιτία δεν ήταν το πολίτευμά της, αλλά ο Επαμεινώνδας και ο Πελοπίδας, καθώς η δύναμη και η ακμή της πόλης ήρθαν κι έφυγαν μαζί τους. Ακολουθεί ολόκληρο το απόσπασμα 44:
«Κάτι παρόμοιο πρέπει να σκεφτούμε και για το πολίτευμα των Αθηναίων. Διότι και αυτό, αν και άκμασε ίσως περισσότερες φορές και εντελώς ολοφάνερα με την ικανότητα του Θεμιστοκλή, γρήγορα εξαιτίας της ανωμαλίας του χαρακτήρα του δοκίμασε μεταβολή προς το αντίθετο. Διότι πάντοτε ο λαός των Αθηναίων είναι παρόμοιος με ακυβέρνητα πλοία. Διότι και σ’ εκείνα, όταν από το φόβο που δημιουργούν τα πελάγη ή εξαιτίας περιστασιακής κακοκαιρίας δημιουργεί διάθεση σε όσους είναι πάνω στο πλοίο να ομονοήσουν και να στρέψουν την προσοχή τους στον κυβερνήτη του πλοίου, κάνουν ό,τι πρέπει με τρόπο εξαιρετικό˙ όταν όμως αναθαρρεύοντας αρχίσουν να περιφρονούν τους αρχηγούς τους και να φιλονικούν μεταξύ τους, επειδή πια όλοι δεν έχουν την ίδια γνώμη, τότε λοιπόν, καθώς άλλοι επιθυμούν να συνεχιστεί το ταξίδι, άλλοι πιέζουν τον κυβερνήτη του πλοίου να οδηγήσει το πλοίο σε λιμάνι, άλλοι ανοίγουν τα πανιά κι άλλοι τους σταματούν και τους προτρέπουν να τα μαζέψουν, δημιουργείται μια άσχημη εικόνα σε όσους βλέπουν απέξω εξαιτίας της διχογνωμίας και της διχοστασίας μεταξύ αυτών που είναι στο πλοίο˙ και είναι επικίνδυνη η θέση εκείνων που πήραν μέρος και είχαν συμμετοχή στο ταξίδι˙ γι’ αυτό πολλές φορές, ενώ ξέφυγαν τα πολύ μεγάλα πελάγη και τις πιο δυνατές κακοκαιρίες, ναυαγούν μέσα στα λιμάνια και κοντά στη στεριά. Αυτό ακριβώς έχει συμβεί ως τώρα περισσότερες από μια φορές με το πολίτευμα των Αθηναίων˙ δηλαδή, ενώ μερικές φορές αντιμετώπισε τις πιο μεγάλες και τις πιο φοβερές καταστάσεις με την ικανότητα του λαού και των αρχόντων του, σε περίοδο απρόσκοπτης ησυχίας μερικές φορές έχει αποτυχίες τυχαία, κατά κάποιο τρόπο, ανεξήγητα. Γι’ αυτό δε χρειάζεται να πει κάποιος περισσότερα για την πολιτεία αυτή και την πολιτεία των Θηβαίων, στις οποίες ο όχλος χειρίζεται όλα κατά τη διάθεσή του, που στη μία περίπτωση ξεχωρίζει στην οξύτητα και στη δριμύτητα και στην άλλη είναι γαλουχημένος με τη βία και το θυμό.»
Συνεχίζει, στα αποσπάσματα 45-46, να συγκρίνει τα πολιτεύματα της Κρήτης και της Σπάρτης. Επειδή στην Κρήτη «κανένα [χρηματικό] κέρδος δε θεωρείται ατιμωτικό», οι πολίτες έχουν ροπή στην αισχροκέρδεια και την πλεονεξία. Ο Λυκούργος της Σπάρτης, όμως, με το να απομακρύνει την πλεονεξία έχει απομακρύνει μαζί της και κάθε εμφύλια διχογνωμία και διχοστασία. Το έκανε αυτό συνδυάζοντας τα καλύτερα των διαφορετικών πολιτευμάτων, ώστε να μην ρέπει η πόλη προς το ένα ή το άλλο (βασιλεία, αριστοκρατία, δημοκρατία) και έτσι να φτάσει σε κάποια εκτροπή τους (μοναρχία/τυραννία, ολιγαρχία, οχλοκρατία), «καθώς αυξάνεται περισσότερο απ’ όσο πρέπει». Οι Ρωμαίοι από την άλλη, συνεχίζει, κατάφεραν το ίδιο αποτέλεσμα «όχι με τη συλλογιστική, αλλά μέσα από πολλούς αγώνες και δυσκολίες διαλέγοντας το καλύτερο από την ίδια την επίγνωση των κάθε φορά περιπετειών τους».
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου