ΙΣΟΚΡ 7.56–61
(ΙΣΟΚΡ 7. Πίστις: §20–76):
Ανασκευή ενδεχόμενων κατηγοριών ότι ο αγορητής επιθυμεί την εγκαθίδρυση ολιγαρχικού πολιτεύματος
[56] Περὶ μὲν οὖν τῶν ποτε καθεστώτων τὰ μὲν πλεῖστα
διεληλύθαμεν· ὅσα δὲ παραλελοίπαμεν, ἐκ τῶν εἰρημένων,
ὅτι κἀκεῖνα τὸν αὐτὸν τρόπον εἶχε τούτοις, ῥᾴδιόν ἐστι
καταμαθεῖν. ἤδη δέ τινες ἀκούσαντές μου ταῦτα διεξιόν-
τος ἐπῄνεσαν μὲν ὡς οἷόν τε μάλιστα, καὶ τοὺς προγόνους
ἐμακάρισαν ὅτι τὸν τρόπον τοῦτον τὴν πόλιν διῴκουν,
[57] οὐ μὴν ὑμᾶς γε ᾤοντο πεισθήσεσθαι χρῆσθαι τούτοις,
ἀλλ’ αἱρήσεσθαι διὰ τὴν συνήθειαν ἐν τοῖς καθεστηκόσι
πράγμασι κακοπαθεῖν μᾶλλον ἢ μετὰ πολιτείας ἀκριβεστέ-
ρας ἄμεινον τὸν βίον διάγειν. εἶναι δ’ ἔφασαν ἐμοὶ καὶ
κίνδυνον, μὴ τὰ βέλτιστα συμβουλεύων μισόδημος εἶναι
δόξω καὶ τὴν πόλιν ζητεῖν εἰς ὀλιγαρχίαν ἐμβαλεῖν.
[58] Ἐγὼ δ’ εἰ μὲν περὶ πραγμάτων ἀγνοουμένων καὶ μὴ
κοινῶν τοὺς λόγους ἐποιούμην, καὶ περὶ τούτων ἐκέλευον
ὑμᾶς ἑλέσθαι συνέδρους ἢ συγγραφέας, δι’ ὧν ὁ δῆμος κατ-
ελύθη τὸ πρότερον, εἰκότως ἂν εἶχον ταύτην τὴν αἰτίαν·
νῦν δ’ οὐδὲν εἴρηκα τοιοῦτον, ἀλλὰ διείλεγμαι περὶ διοική-
σεως οὐκ ἀποκεκρυμμένης, ἀλλὰ πᾶσι φανερᾶς, [59] ἣν
πάντες ἴστε καὶ πατρίαν ἡμῖν οὖσαν καὶ πλείστων ἀγαθῶν
καὶ τῇ πόλει καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν αἰτίαν γεγενημένην,
πρὸς δὲ τούτοις ὑπὸ τοιούτων ἀνδρῶν νομοθετηθεῖσαν καὶ
κατασταθεῖσαν, οὓς οὐδεὶς ὅστις οὐκ ἂν ὁμολογήσειε δημο-
τικωτάτους γεγενῆσθαι τῶν πολιτῶν. ὥστε πάντων ἄν μοι
συμβαίη δεινότατον, εἰ τοιαύτην πολιτείαν εἰσηγούμενος
νεωτέρων δόξαιμι πραγμάτων ἐπιθυμεῖν.
[60] Ἔπειτα κἀκεῖθεν ῥᾴδιον γνῶναι τὴν ἐμὴν διάνοιαν·
ἐν γὰρ τοῖς πλείστοις τῶν λόγων τῶν εἰρημένων ὑπ’ ἐμοῦ
φανήσομαι ταῖς μὲν ὀλιγαρχίαις καὶ ταῖς πλεονεξίαις
ἐπιτιμῶν, τὰς δ’ ἰσότητας καὶ τὰς δημοκρατίας ἐπαινῶν,
οὐ πάσας, ἀλλὰ τὰς καλῶς καθεστηκυίας, οὐδ’ ὡς ἔτυχον,
ἀλλὰ δικαίως καὶ λόγον ἐχόντως. [61] οἶδα γὰρ τούς τε
προγόνους τοὺς ἡμετέρους ἐν ταύτῃ τῇ καταστάσει πολὺ
τῶν ἄλλων διενεγκόντας, καὶ Λακεδαιμονίους διὰ τοῦτο
κάλλιστα πολιτευομένους, ὅτι μάλιστα δημοκρατούμενοι
τυγχάνουσιν. ἐν γὰρ τῇ τῶν ἀρχῶν αἱρέσει καὶ τῷ βίῳ
τῷ καθ’ ἡμέραν καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπιτηδεύμασιν ἴδοιμεν ἂν
παρ’ αὐτοῖς τὰς ἰσότητας καὶ τὰς ὁμοιότητας μᾶλλον ἢ
παρὰ τοῖς ἄλλοις ἰσχυούσας· οἷς αἱ μὲν ὀλιγαρχίαι πολεμοῦ-
σιν, οἱ δὲ καλῶς δημοκρατούμενοι χρώμενοι διατελοῦσιν.
[56] Περὶ μὲν οὖν τῶν ποτε καθεστώτων τὰ μὲν πλεῖστα
διεληλύθαμεν· ὅσα δὲ παραλελοίπαμεν, ἐκ τῶν εἰρημένων,
ὅτι κἀκεῖνα τὸν αὐτὸν τρόπον εἶχε τούτοις, ῥᾴδιόν ἐστι
καταμαθεῖν. ἤδη δέ τινες ἀκούσαντές μου ταῦτα διεξιόν-
τος ἐπῄνεσαν μὲν ὡς οἷόν τε μάλιστα, καὶ τοὺς προγόνους
ἐμακάρισαν ὅτι τὸν τρόπον τοῦτον τὴν πόλιν διῴκουν,
[57] οὐ μὴν ὑμᾶς γε ᾤοντο πεισθήσεσθαι χρῆσθαι τούτοις,
ἀλλ’ αἱρήσεσθαι διὰ τὴν συνήθειαν ἐν τοῖς καθεστηκόσι
πράγμασι κακοπαθεῖν μᾶλλον ἢ μετὰ πολιτείας ἀκριβεστέ-
ρας ἄμεινον τὸν βίον διάγειν. εἶναι δ’ ἔφασαν ἐμοὶ καὶ
κίνδυνον, μὴ τὰ βέλτιστα συμβουλεύων μισόδημος εἶναι
δόξω καὶ τὴν πόλιν ζητεῖν εἰς ὀλιγαρχίαν ἐμβαλεῖν.
[58] Ἐγὼ δ’ εἰ μὲν περὶ πραγμάτων ἀγνοουμένων καὶ μὴ
κοινῶν τοὺς λόγους ἐποιούμην, καὶ περὶ τούτων ἐκέλευον
ὑμᾶς ἑλέσθαι συνέδρους ἢ συγγραφέας, δι’ ὧν ὁ δῆμος κατ-
ελύθη τὸ πρότερον, εἰκότως ἂν εἶχον ταύτην τὴν αἰτίαν·
νῦν δ’ οὐδὲν εἴρηκα τοιοῦτον, ἀλλὰ διείλεγμαι περὶ διοική-
σεως οὐκ ἀποκεκρυμμένης, ἀλλὰ πᾶσι φανερᾶς, [59] ἣν
πάντες ἴστε καὶ πατρίαν ἡμῖν οὖσαν καὶ πλείστων ἀγαθῶν
καὶ τῇ πόλει καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν αἰτίαν γεγενημένην,
πρὸς δὲ τούτοις ὑπὸ τοιούτων ἀνδρῶν νομοθετηθεῖσαν καὶ
κατασταθεῖσαν, οὓς οὐδεὶς ὅστις οὐκ ἂν ὁμολογήσειε δημο-
τικωτάτους γεγενῆσθαι τῶν πολιτῶν. ὥστε πάντων ἄν μοι
συμβαίη δεινότατον, εἰ τοιαύτην πολιτείαν εἰσηγούμενος
νεωτέρων δόξαιμι πραγμάτων ἐπιθυμεῖν.
[60] Ἔπειτα κἀκεῖθεν ῥᾴδιον γνῶναι τὴν ἐμὴν διάνοιαν·
ἐν γὰρ τοῖς πλείστοις τῶν λόγων τῶν εἰρημένων ὑπ’ ἐμοῦ
φανήσομαι ταῖς μὲν ὀλιγαρχίαις καὶ ταῖς πλεονεξίαις
ἐπιτιμῶν, τὰς δ’ ἰσότητας καὶ τὰς δημοκρατίας ἐπαινῶν,
οὐ πάσας, ἀλλὰ τὰς καλῶς καθεστηκυίας, οὐδ’ ὡς ἔτυχον,
ἀλλὰ δικαίως καὶ λόγον ἐχόντως. [61] οἶδα γὰρ τούς τε
προγόνους τοὺς ἡμετέρους ἐν ταύτῃ τῇ καταστάσει πολὺ
τῶν ἄλλων διενεγκόντας, καὶ Λακεδαιμονίους διὰ τοῦτο
κάλλιστα πολιτευομένους, ὅτι μάλιστα δημοκρατούμενοι
τυγχάνουσιν. ἐν γὰρ τῇ τῶν ἀρχῶν αἱρέσει καὶ τῷ βίῳ
τῷ καθ’ ἡμέραν καὶ τοῖς ἄλλοις ἐπιτηδεύμασιν ἴδοιμεν ἂν
παρ’ αὐτοῖς τὰς ἰσότητας καὶ τὰς ὁμοιότητας μᾶλλον ἢ
παρὰ τοῖς ἄλλοις ἰσχυούσας· οἷς αἱ μὲν ὀλιγαρχίαι πολεμοῦ-
σιν, οἱ δὲ καλῶς δημοκρατούμενοι χρώμενοι διατελοῦσιν.
***
Για το καθεστώς λοιπόν της εποχής εκείνης τα πιο πολλά τα έχω τώρα εκθέσει. Αν υπάρχουν ακόμη μερικά σημεία που έχουμε παραλείψει, είναι εύκολο να τα καταλάβη κανείς από εκείνα που εξηγήσαμε παραπάνω, γιατί είναι ακριβώς όμοια με αυτά.
Μερικοί τώρα απ' αυτούς, που με άκουσαν ν' αναπτύσσω (σε στενό κύκλο) για πρώτη φορά τις απόψεις μου αυτές που όλοι σας έχετε ακούσει, τις παίνεψαν όσο μπορούσαν περισσότερο και μακάρισαν τους προγόνους μας που διοικούσαν με τέτοιο τρόπο την πολιτεία, δεν είχαν όμως τη γνώμη πως είναι δυνατόν να πεισθήτε και σεις να ακολουθήσετε την ίδια τακτική μ' αυτούς, αλλά ότι θα προτιμήσετε μοιρολατρικά να δεινοπαθήτε με τη σημερινή καθεστωτική τάξη παρά να φροντίσετε να καλυτερέψετε τη ζωή σας καθιδρύοντες πολίτευμα φρονιμώτερο. Είπαν μάλιστα πως διατρέχω και τον κίνδυνο ―αν και συμβουλεύω το καλύτερο― να γίνω μισητός στους δημοκρατικούς δίνοντάς τους την εντύπωση ότι ζητώ την επαναφορά του ολιγαρχικού πολιτεύματος.
Αν βέβαια εγώ μιλούσα για πράγματα εντελώς άγνωστα και όχι κοινά για όλους και έδινα συμβουλή να εκλέξετε για την τακτοποίησή τους συνέδρους ή συγγραφείς, που συνεργάστηκαν για την κατάλυση της δημοκρατίας, δικαιολογημένα θα μπορούσα να επισύρω την κατηγορία αυτή. Τώρα όμως τίποτε παρόμοιο δεν έχω θίξει, αλλ' απλώς παρουσιάσθηκα μπροστά σας και αναπτύσσω τις απόψεις μου για ένα διοικητικό σύστημα όχι απόκρυφο και σκοτεινό, αλλά σ' όλους φανερό, που όλοι σας ξέρετε πως ήταν σύστημα και των πατέρων μας και έχει προσπορίσει χίλια δυο αγαθά και στην πολιτεία μας και στους άλλους Έλληνας· το εισηγήθηκαν ακόμη και το καθιέρωσαν τέτοιοι άνδρες που όλοι ομολογούν πως έγιναν στην εποχή τους οι δημοφιλέστεροι απ' όλους τους πολίτας. Ώστε θα ήταν τρομερή παρεξήγηση αν ―μ' όλο που εισηγούμαι ένα τέτοιο πολιτικό σύστημα― έδινα την εντύπωση ότι επιζητώ καινοτομίες στα πολιτικά μας πράγματα.
Έπειτα και από τούτο είναι εύκολο να διαπιστώση κανείς την εσώτερη διάθεσή μου: Στους πιο πολλούς δηλαδή λόγους που έχω συνθέσει, φαίνεται καθαρά ότι κατακρίνω απερίφραστα τα ολιγαρχικά πολιτεύματα και τις πλεονεκτικές διαθέσεις μερικών πολιτικών, και ότι απ' εναντίας εξυμνώ το πνεύμα της ισότητος και τα δημοκρατικά πολιτεύματα, όχι βέβαια όλα, αλλά εκείνα που λειτουργούν ικανοποιητικά, και δεν υποστηρίζω αυτές τις απόψεις τυχαίως, αλλά γιατί είναι δίκαιο και προβάλλω μάλιστα και τα επιχειρήματά μου. Γνωρίζω επί πλέον, ότι οι δικοί μας πρόγονοι με αυτό το πολιτικό σύστημα διακρίθηκαν από τους άλλους και ανυψώθηκαν σε μεγάλο βαθμό και ότι και οι Λακεδαιμόνιοι παρουσιάζουν εξαιρετική διοικητική τάξη, για το λόγο ότι τυχαίνει να διοικούνται με δημοκρατικό πολίτευμα. Έτσι βλέπουμε, ότι και στην εκλογή των αρχόντων και στην καθημερινή τους ζωή και σ' όλες τους τις άλλες ασχολίες, η ισότης και η έλλειψη διακρίσεων ήταν περισσότερο χτυπητές στη Λακεδαίμονα παρά σε οποιαδήποτε άλλη πολιτεία, και είναι γνωστό, ότι την ισότητα αυτή δεν την ανέχονται τα ολιγαρχικά πολιτεύματα, ενώ δημοκρατούμενες πολιτείες, άξιες του ονόματος, την έχουν ανυψώσει σε περιωπή.
Για το καθεστώς λοιπόν της εποχής εκείνης τα πιο πολλά τα έχω τώρα εκθέσει. Αν υπάρχουν ακόμη μερικά σημεία που έχουμε παραλείψει, είναι εύκολο να τα καταλάβη κανείς από εκείνα που εξηγήσαμε παραπάνω, γιατί είναι ακριβώς όμοια με αυτά.
Μερικοί τώρα απ' αυτούς, που με άκουσαν ν' αναπτύσσω (σε στενό κύκλο) για πρώτη φορά τις απόψεις μου αυτές που όλοι σας έχετε ακούσει, τις παίνεψαν όσο μπορούσαν περισσότερο και μακάρισαν τους προγόνους μας που διοικούσαν με τέτοιο τρόπο την πολιτεία, δεν είχαν όμως τη γνώμη πως είναι δυνατόν να πεισθήτε και σεις να ακολουθήσετε την ίδια τακτική μ' αυτούς, αλλά ότι θα προτιμήσετε μοιρολατρικά να δεινοπαθήτε με τη σημερινή καθεστωτική τάξη παρά να φροντίσετε να καλυτερέψετε τη ζωή σας καθιδρύοντες πολίτευμα φρονιμώτερο. Είπαν μάλιστα πως διατρέχω και τον κίνδυνο ―αν και συμβουλεύω το καλύτερο― να γίνω μισητός στους δημοκρατικούς δίνοντάς τους την εντύπωση ότι ζητώ την επαναφορά του ολιγαρχικού πολιτεύματος.
Αν βέβαια εγώ μιλούσα για πράγματα εντελώς άγνωστα και όχι κοινά για όλους και έδινα συμβουλή να εκλέξετε για την τακτοποίησή τους συνέδρους ή συγγραφείς, που συνεργάστηκαν για την κατάλυση της δημοκρατίας, δικαιολογημένα θα μπορούσα να επισύρω την κατηγορία αυτή. Τώρα όμως τίποτε παρόμοιο δεν έχω θίξει, αλλ' απλώς παρουσιάσθηκα μπροστά σας και αναπτύσσω τις απόψεις μου για ένα διοικητικό σύστημα όχι απόκρυφο και σκοτεινό, αλλά σ' όλους φανερό, που όλοι σας ξέρετε πως ήταν σύστημα και των πατέρων μας και έχει προσπορίσει χίλια δυο αγαθά και στην πολιτεία μας και στους άλλους Έλληνας· το εισηγήθηκαν ακόμη και το καθιέρωσαν τέτοιοι άνδρες που όλοι ομολογούν πως έγιναν στην εποχή τους οι δημοφιλέστεροι απ' όλους τους πολίτας. Ώστε θα ήταν τρομερή παρεξήγηση αν ―μ' όλο που εισηγούμαι ένα τέτοιο πολιτικό σύστημα― έδινα την εντύπωση ότι επιζητώ καινοτομίες στα πολιτικά μας πράγματα.
Έπειτα και από τούτο είναι εύκολο να διαπιστώση κανείς την εσώτερη διάθεσή μου: Στους πιο πολλούς δηλαδή λόγους που έχω συνθέσει, φαίνεται καθαρά ότι κατακρίνω απερίφραστα τα ολιγαρχικά πολιτεύματα και τις πλεονεκτικές διαθέσεις μερικών πολιτικών, και ότι απ' εναντίας εξυμνώ το πνεύμα της ισότητος και τα δημοκρατικά πολιτεύματα, όχι βέβαια όλα, αλλά εκείνα που λειτουργούν ικανοποιητικά, και δεν υποστηρίζω αυτές τις απόψεις τυχαίως, αλλά γιατί είναι δίκαιο και προβάλλω μάλιστα και τα επιχειρήματά μου. Γνωρίζω επί πλέον, ότι οι δικοί μας πρόγονοι με αυτό το πολιτικό σύστημα διακρίθηκαν από τους άλλους και ανυψώθηκαν σε μεγάλο βαθμό και ότι και οι Λακεδαιμόνιοι παρουσιάζουν εξαιρετική διοικητική τάξη, για το λόγο ότι τυχαίνει να διοικούνται με δημοκρατικό πολίτευμα. Έτσι βλέπουμε, ότι και στην εκλογή των αρχόντων και στην καθημερινή τους ζωή και σ' όλες τους τις άλλες ασχολίες, η ισότης και η έλλειψη διακρίσεων ήταν περισσότερο χτυπητές στη Λακεδαίμονα παρά σε οποιαδήποτε άλλη πολιτεία, και είναι γνωστό, ότι την ισότητα αυτή δεν την ανέχονται τα ολιγαρχικά πολιτεύματα, ενώ δημοκρατούμενες πολιτείες, άξιες του ονόματος, την έχουν ανυψώσει σε περιωπή.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου