Οι πράξεις του ανθρώπου είναι πάντα καλές

Δεν κατηγορούμε τη φύση για ανηθικότητα όταν στέλνει μια καταιγίδα και μας κάνει μούσκεμα: γιατί τότε αποκαλούμε τον επιβλαβή άνθρωπο ανήθικο; Επειδή δεχόμαστε στην πρώτη περίπτωση την αναγκαιότητα και στη δεύτερη μια ελεύθερη βούληση που διατάζει εθελούσια. Αλλά η διάκριση αυτή είναι λάθος. Επιπλέον, ακόμη και η εκ προθέσεως πρόκληση βλάβης δεν ονομάζεται ανήθικη σ’ όλες τις περιπτώσεις· για παράδειγμα, σκοτώνουμε δίχως δισταγμό ένα κουνούπι, επειδή απλώς δεν μας αρέσει το ζουζούνισμά του· τιμωρούμε σκόπιμα τον εγκληματία και του προξενούμε κακό για να προστατέψουμε τον εαυτό μας και την κοινωνία.

Στην πρώτη περίπτωση, το άτομο είναι εκείνο που κάνει κακό εκ προθέσεως, για αυτοσυντήρηση ή απλώς για να αποφύγει την απαρέσκεια· στη δεύτερη περίπτωση, το κακό το κάνει το κράτος. Κάθε ηθική επιτρέπει την εκ προθέσεως πρόκληση κακού σε περίπτωση αυτοάμυνας· δηλαδή όταν πρόκειται για αυτοσυντήρηση! Αλλά οι δύο αυτές οπτικές είναι επαρκείς για να εξηγήσουν όλες τις κακές πράξεις που κάνουν οι άνθρωποι εναντίον άλλων ανθρώπων. Ο άνθρωπος θέλει να αποκομίσει ευχαρίστηση ή να αποφύγει την απαρέσκεια· κατά κάποια έννοια πρόκειται πάντα για ένα θέμα αυτοσυντήρησης.

Ο Σωκράτης και ο Πλάτων (Γοργίας, 468) έχουν δίκιο: ότι και αν κάνει ο άνθρωπος, κάνει πάντα το καλό, δηλαδή: κάνει αυτό που του φαίνεται καλό (ωφέλιμο) ανάλογα με το βαθμό της νόησης του, το εκάστοτε μέτρο της ορθολογικότητας του.

Φρειδερίκος Νίτσε, Ανθρώπινο πολύ ανθρώπινο