Η σφοδρή αμμοθύελλα στον Άρη απειλεί το ρόβερ Opportunity

Μια σφοδρή αμμοθύελλα που σαρώνει τον πλανήτη Άρη, έχει θέσει εκτός λειτουργίας προσωρινά το ρόβερ «Opportunity» της NASA, το οποίο στέλνει δεδομένα από τον «κόκκινο» πλανήτη εδώ και 15 χρόνια, ενώ υπάρχουν φόβοι για την ίδια την «επιβίωσή» του. Η σφοδρή αμμοθύελλα η οποία κάλυψε το ένα τέταρτο του «κόκκινου πλανήτη» πρόσφατα έχει παρουσιάσει ακόμα μεγαλύτερη επιδείνωση, καθώς πλέον έχει καλύψει ολόκληρη την επιφάνεια του. Σύμφωνα με την NASA η καταιγίδα πλέον περιτριγυρίζει ολόκληρο τον πλανήτη.

Οι τεράστιες ποσότητες σκόνης στην ατμόσφαιρα έχουν βυθίσει μεγάλο μέρος του πλανήτη σε σκοτάδι, πράγμα που αποτελεί ζωτικό πλήγμα για το ρόβερ, το οποίο κινείται με ηλιακή ενέργεια και έτσι αδυνατεί να επαναφορτίσει τις μπαταρίες του. Η αμμοθύελλα έγινε για πρώτη φορά αντιληπτή από το δορυφόρο MRO πέριξ του Άρη στις 30 Μαΐου και έκτοτε γίνεται όλο και πιο δυνατή. Η θύελλα έχει ήδη σκεπάσει σχεδόν το ένα τέταρτο του Άρη και σε δύο-τρεις μέρες αναμένεται να έχει καλύψει όλο τον πλανήτη. Πάντως η σκόνη δεν αναμένεται να θάψει τελείως το ρόβερ.

Οι χειριστές του στη Γη αισιοδοξούν πάντως ότι θα τα καταφέρει και αυτή τη φορά παρά τις αντίξοες συνθήκες. Όπως δήλωσε ο Τζον Κάλας του Εργαστηρίου Αεριώθησης (JPL) της NASA στην Πασαντίνα της Καλιφόρνια, «ανησυχούμε, αλλά ελπίζουμε ότι η θύελλα θα κοπάσει και το ρόβερ θα επικοινωνήσει ξανά μαζί μας».

Η κύρια ανησυχία των επιστημόνων σχετικά με το «Opportunity» είναι ότι η σκόνη, η οποία σε τέτοιες καταιγίδες σηκώνεται μέχρι και δεκάδες χιλιόμετρα μέσα στην ατμόσφαιρα και μπλοκάρει τις ηλιακές ακτίνες, πιθανώς να καλύψει προσωρινά τους οπτικούς μηχανισμούς του οχήματος. Δεν υπάρχει ανησυχία να θαφτεί όμως, διότι οι καταιγίδες αυτές δεν δημιουργούν παρά ένα λεπτό στρώμα σκόνης στην επιφάνεια του πλανήτη.

Επιπλέον, καθώς το όχημα ήταν ήδη αρκετά αποφορτισμένο πριν την καταιγίδα, υπάρχει και ο κίνδυνος να απενεργοποιηθεί το ρολόι του, κάτι που θα έχει συνέπειες στην μετάδοση πληροφοριών στη Γη.

To 2007 μια άλλη ισχυρή αρειανή θύελλα είχε «ζορίσει» το Opportunity και το είχε αναγκάσει να σωπάσει για τέσσερις μέρες.

Η θύελλα ξεκίνησε στις 30 Μαΐου. Πολλές φορές οι θύελλες αυτές διαρκούν μονάχα για μερικές μέρες και είναι αρκετά μικρές αλλά ορισμένες φορές, όπως και τώρα, παρουσιάζουν μεγάλη ένταση και διάρκεια έως και 2 μήνες.

Στις περιπτώσεις αυτές η σκόνη μπορεί να φτάσει έως και τα 40 μίλια γεγονός που προκαλεί τα έντονα αυτά φαινόμενα καθώς παγιδεύει τα σωματίδια σκόνης που κυκλοφορούν στον αέρα.

Οι επιστήμονες είναι εξαιρετικά ενθουσιασμένοι για την ευκαιρία που παρουσιάζει η θύελλα αυτή προκειμένου να μελετήσουν και να κατανοήσουν τον τρόπο με τον οποίο συμβαίνουν τα καιρικά φαινόμενα που παρατηρούνται στον Άρη.

Το άλλο αμερικανικό ρόβερ, το Curiosity, που βρίσκεται σε άλλη περιοχή, κινείται με πυρηνική ενέργεια και όχι με ηλιακή, συνεπώς δεν αντιμετωπίζει τόσο σοβαρά προβλήματα. Είναι προς το παρόν άγνωστο πόσο θα διαρκέσει η τωρινή θύελλα, καθώς οι επιστήμονες δεν έχουν κατανοήσει καλά το φαινόμενο που λαμβάνει χώρα κατά περιόδους στον ‘Αρη. Τη θύελλα μελετούν ήδη από ψηλά, εκτός από το MRO, οι άλλες δύο δορυφορικές διαστημοσυσκευές Mars Odyssey και MAVEN.

Το Curiosity στέλνει φωτογραφίες από τον Άρη στις οποίες φαίνεται ότι η ομίχλη είναι μεταξύ έξι και οκτώ φορές πιο πυκνή απ’ ό,τι αναμένεται κατά την περίοδο αυτή στον Άρη. Η μέτρηση 8.0 στην κλίμακα ‘tau’ αποτελεί ρεκόρ για το Curiosity, ενώ το υψηλότερο επίπεδο που έχει σημειωθεί ποτέ είναι 11.0 από το Opportunity.

Το Opportunity βρισκόταν στην κοιλάδα Perseverance, την οποία οι επιστήμονες μελετούσαν προκειμένου να καταλάβουν πως σχηματίστηκε. Πιθανές θεωρίες συμπεριλαμβάνουν το να δημιουργήθηκε από τρεχούμενο νερό, διάβρωση από τον άνεμο ή κάποιο συνδυασμό των δύο παραγόντων.

Στον Άρη, πάντως, υπάρχουν σταθμευμένα τέσσερα ακόμα οχήματα της NASA: το ρόβερ Curiosity, το οποίο λειτουργεί με πυρηνική ενέργεια και επομένως δεν απειλείται ιδιαίτερα από την καταιγίδα, καθώς και τρία διαστημόπλοια που βρίσκονται σε τροχιά γύρω από τον Άρη. Τα οχήματα αυτά είναι το Mars Reconnaissance Orbiter, το 2001 Mars Odyssey και το MAVEN. Μάλιστα, το Mars Reconnaissance Orbiter είχε στείλει προειδοποιήσεις στους επιστήμονες της NASA για την αναμενόμενη αμμοθύελλα, ενώ τα άλλα δύο διαστημόπλοια συλλέγουν πληροφορίες για τα ανώτερα ατμοσφαιρικά στρώματα και τα επίπεδα σκόνης και τις αναμεταδίδουν στην γη.

Το πιο αξιοσημείωτο όχημα όμως είναι σίγουρα το Curiosity, το οποίο, ενόσω βρίσκεται στον κόκκινο πλανήτη, στέλνει σέλφι και tweets ενώ ενημερώνει τους επιστήμονες για την κατάσταση στον Άρη.

«Αριανή ομίχλη παντού. Η αμμοθύελλα πλέον περιτριγυρίζει ολόκληρο τον πλανήτη. Η μέτρηση ατμοσφαιρικής αδιαφάνειας, γνωστή και ως ‘tau’, ξεπερνά το 8.0 εδώ στον κρατήρα Gale – η υψηλότερη μέτρηση που έχω δει ποτέ. Ασφαλής ακόμα. Η επιστήμη συνεχίζει,» ανάρτησε το Curiosity στο Twitter.

Το Opportunity έφθασε στον Άρη τον Ιανουάριο 2004, λίγες εβδομάδες μετά το δίδυμο ρόβερ Spirit και σε διαφορετικό σημείο του «κόκκινου» πλανήτη. Κι ενώ το Spirit «παρέδωσε το πνεύμα» το 2011, το Opportunity συνέχιζε έως τώρα ακάθεκτο, εξερευνώντας τον διαμέτρου 22 χιλιομέτρων κρατήρα Endeavour. Σήμερα βρίσκεται στη λεγόμενη «Κοιλάδα της Επιμονής», όπου η σκόνη από τη θύελλα είναι τόσο πυκνή, ώστε υπάρχει σκοτάδι καθ’ όλη τη διάρκεια της αρειανής μέρας.