Ο Φορωνέας θεωρείται ο πρώτος άνθρωπος για πολλά επιτεύγματα. Ο πρώτος που ίδρυσε και αποίκισε πόλη με παζάρι.Ο επινοητής της ιερής φωτιάς. Ο πρώτος που ίδρυσε την πρώτη πόλη του κόσμου, το «Φορωνικό Άστυ», το σημερινό Άργος.
Ο πρώτος που θυσίασε στους θεούς, ο ιδρυτής της θρησκείας, του δικαίου και του πολιτισμού μεταξύ των ανθρώπων.
Όμως μέσα στις μνήμες των ανθρώπων παραμένει ασαφής, αν όχι άγνωστη η προσφορά του στο γένος των ανθρώπων.
Σύμφωνα με τον Ελλάνικο, ο Φορωνέας θεωρείται «ο πατήρ των θνητών ανθρώπων και ο πρώτος άνθρωπος». Ας πάμε να δούμε τον μύθο και να ξετυλίξουμε το κουβάρι.
Οι πληροφορίες που μας έχουν διασωθεί σχετικά με τον Φορωνέα προέρχονται από το Μυκηναϊκό Έπος "Φορωνίς" -το αρχαιότερο Ελληνικό Έπος- το οποίο δυστυχώς, δεν διεσώθει, παρά μόνο μέσω αφηγήσεων του Ακουσίλαου του Ελλάνικου και άλλων ιστορικών.
Ο Φορωνέας λοιπόν, ήταν ήρωας και ο γενάρχης των Πελασγών της Πελοποννήσου, και βασιλιάς του Άργους. Μητέρα του ήταν η Μελία νύμφη και πατέρας του ο ποτάμιος θεός Ίναχος.
Αδέρφια του υπήρξαν ο Αιγιαλέας και η Ιώ η οποία θεωρείται ως κόρη του Ίναχου, αλλά η καταγωγή της είναι αβέβαιη και η καλλιστέφανη Μυκήνη γυναίκα του Αρέστορα. Θεωρείται πως ο Φορωνέας δημιούργησε την πόλη του Άργους, το «Φορωνικό άστυ», το οποίο θεωρείται η πρώτη πόλη του κόσμου.
Ο Φορωνεύς που διαδέχτηκε τον πατέρα του Ίναχο, λέγεται πως η βασιλεία του συνέπεσε με τον μεγάλο κατακλυσμό του Ωγύγου:
«Πρώτος παρ’ Αθηναίοις μνημονεύεται Ώγυγος καθ’ όν Έλλησιν ο μέγας και παλαιός ιστορείται κατακλυσμός. Τούτο λέγεται συγχρονίσαι Φορωνεύς ο Ινάχου, Αργείων βασιλεύς». {Ευσέβιος Καισαρείας, Χρονικών Α.} Ο Ύγινος λέει για τον Φορωνέα ότι ήταν ο αρχαιότερος βασιλιάς του κόσμου.
Σύμφωνα με τον ίδιο συγγραφέα, οι άνθρωποι παλαιότερα μιλούσαν διαφορετικές γλώσσες και ήταν διαιρεμένοι. Ο Φορωνέας ένωσε τις γλώσσες και μόνοιασε τους ανθρώπους.
Ο Παυσανίας στα "Κορινθιακά" λέει ότι ο Φορωνέας θεωρείτο ως ένας εκ των πρώτων Ελλήνων ο οποίος συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε κοινότητες ενώ μέχρι τότε έκαναν ημιάγρια ζωή. Ο Παυσανίας διασώζει πληροφορίες από το αρχαιότερο έπος Φορωνίς, σύμφωνα με το οποίο ο Φορωνεύς μετά από αυτόν τον κατακλυσμό, (του Ωγύγου) ήταν ο πρώτος που συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε έναν τόπο για να προστατεύσει το ανθρώπινο γένος και τους δίδαξε τον τρόπο του κοινωνικού βίου, ιδρύοντας έτσι την πρώτη πόλη:
«Φορωνεύς δε ο Ινάχου τους ανθρώπους συνήγαγε πρώτον ες κοινόν, σποράδας τέως και εφ’ εαυτών εκάστοτε οικούντας ˙και το χωρίον ες ο πρώτον ηθροίσθησαν άστυ ωνομάσθη Φορωνικόν».
«Ο Φορωνεύς δε ο γιος του Ινάχου είναι εκείνος που πρώτος συγκέντρωσε τους ανθρώπους σε κοινότητες, ενώ πριν κατοικούσαν σκόρπιοι ο καθένας μόνος του στα δάση και στα βουνά. Και γι αυτό το μέρος που για πρώτη φορά μαζεύτηκαν ονομάσθηκε «Φορωνικόν» {Παυσανίου Κορινθιακά, XV,5}.
Έτσι, προέκυψε η ανάγκη διακυβέρνησης και ο Δίας έδωσε τον πρώτο κανόνα (νόμο) στον Φορωνέα, επειδή ήταν ο πρώτος που έκανε προσφορές στην Ήρα, χτίζοντας ναό και κατασκευάζοντας όπλα προς τιμήν της.
Κάποτε κάλεσαν τον Φορωνέα ως κριτή στον ανταγωνισμό ανάμεσα στη θεά Ήρα και στον θεό Ποσειδώνα για την κυριαρχία στο Άργος. Μαζί με άλλους δύο κριτές, τον Αστερίωνα και τον Κηφισό, ο Φορωνέας ανακήρυξε πολιούχο του άστεως την Ήρα,ένωσε τον πληθυσμό της περιοχής και ίδρυσε την πόλη, την οποία ονόμασε Φορωνικόν. Επειδή εγκαθίδρυσε την λατρεία της θεάς Ήρας, ο Δίας τον αντάμειψε, δίνοντάς του την βασιλική εξουσία υπέρ όλων των ανθρώπων.
Λέγεται δὲ καὶ ὧδε λόγος: Φορωνέα ἐν τῇ γῇ ταύτῃ γενέσθαι πρῶτον, Ἴναχον δὲ οὐκ ἄνδρα ἀλλὰ τὸν ποταμὸν πατέρα εἶναι Φορωνεῖ: τοῦτον δὲ Ποσειδῶνι καὶ Ἥρᾳ δικάσαι περὶ τῆς χώρας, σὺν δὲ αὐτῷ Κηφισόν τε καὶ Ἀστερίωνα [καὶ τὸν Ἴναχον] ποταμόν: κρινάντων δὲ Ἥρας εἶναι τὴν γῆν, οὕτω σφίσιν ἀφανίσαι τὸ ὕδωρ Ποσειδῶνα. καὶ διὰ τοῦτο οὔτε Ἴναχος ὕδωρ οὔτε ἄλλος παρέχεται τῶν εἰρημένων ποταμῶν ὅτι μὴ ὕσαντος τοῦ θεοῦ: θέρους δὲ αὖά σφισίν ἐστι τὰ ῥεύματα πλὴν τῶν ἐν Λέρνῃ. Φορωνεὺς δὲ ὁ Ἰνάχου τοὺς ἀνθρώπους συνήγαγε πρῶτον ἐς κοινόν, σποράδας τέως καὶ ἐφ' ἑαυτῶν ἑκάστοτε οἰκοῦντας: καὶ τὸ χωρίον ἐς ὃ πρῶτον ἠθροίσθησαν ἄστυ ὠνομάσθη Φορωνικόν. {Ελλάδος περιήγησις / Κορινθιακά}.
Ο Κλήμης τον αναφέρει μαζί με τον Μέρωπα ως τον πρώτο ιδρυτή της θρησκείας, «είτε Φορωνεύς εκείνος ήν είτε Μέροψ είτε άλλος τις οί νεώς και βωμούς ανέστησαν θεοίς».
Κατά την παράδοση, πρώτος αυτός ανακάλυψε το πυρ το οποίο έκαιγε διαρκώς στο ναό του Λυκίου Απόλλωνα, το «Φορωνέως πυρ».
Στον Φορωνέα αποδίδεται η προσφορά της φωτιάς στους ανθρώπους. Οι αρχαίοι Αργείοι θεωρούσαν τον Φορωνέα εφευρέτη της φωτιάς και όχι τον Προμηθέα, αλλά και ιδρυτή του δικαίου και του πολιτισμού μεταξύ των ανθρώπων. {Paus. II, 19, 5. Clemens Al. protr. p. 13, 11}.
Για χάρη των ανθρώπων ο Φορωνεύς μεταφέρει τη φωτιά από τον ουρανό με τη συναίνεση του Δία και διδάσκει τους ανθρώπους να την χρησιμοποιούν, κυρίως για να προσφέρουν θυσίες:
«Πιο πέρα από το ομοίωμα (του Βίτωνος) υπάρχει ένας τόπος όπου καίνε φωτιά, που τη λένε φωτιά του Φορωνέα, γιατί οι Αργείοι δεν παραδέχονται πως ο Προμηθεύς έδωσε στους ανθρώπους τη φωτιά, αλλά αποδίδουν την εύρεσή της στο Φορωνέα»{Παυσαν. Κορινθιακά, XIX, 5}.
Ο Φορωνεύς πήρε ως σύζυγό του την Κερδώ, (όπου ο τάφος της βρίσκονταν στην αγορά του Άργους) αν και οι εκδοχές θέλουν την Τηλεδίκη ή την Κίννα επίσης σύζυγοί του. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.21.1» – Ψευδο Απολλόδωρος «Βιβλιοθήκη 2.1.1» – «Λυκόφρων 177»). Απέκτησε αρκετά παιδιά, ανάμεσα στα οποία συγκαταλέγονται:
Η Νιόβη, ήταν η πρώτη θνητή που κοιμήθηκε με τον Δία και γέννησε τον Άργο και τον Πελασγό, εκ των οποίων ο πρώτος διαδέχθηκε τον Φορωνέα και ο δεύτερος βασίλευσε στην Αργολίδα και κατόπιν οι κάτοικοι της Πελοποννήσου ονομάσθηκαν Πελασγοί. Κατ’ άλλους ο Πελασγός υπήρξε βασιλέας του Άργους όταν οι Δαναΐδες προσέτρεξαν σε αυτόν για προστασία μετά την δολοφονία των Αιγυπτιάδων. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.21», Apollod. II, 1, 1. Hygin. f 143. Paus. I, 39, Eustath. p. 385, 38.) Από τον γιο του Διός, τον Άργο, το«Φορωνικό Άστυ» ονομάστηκε «Άργος» αλλά και προς τιμήν του όλη η Πελοπόννησος από Απία μετονομάστηκε σε Άργος
ο Άπις, για χάρη του γιου του ονόμασε όλη την Γη της Πελοποννήσου «Απία»και τους κατοίκους της «Απιδόνες».
ο Αγήνορας ο Αργείος, που ανέβηκε στον θρόνο, αφού κατάφερε να νικήσει τους αδελφούς του Ίασο και Πελασγό, που είχαν μοιρασθεί τη χώρα μετά το θάνατο του πατέρα τους με τη βοήθεια του ιππικού του, «όθεν εν ταυτώ χρόνω ωνομάσθη το Άργος τριχώς `Ιασον, Πελασγικόν και ιππόβοτον» (Ευσταθ. Σχόλ.εις Ιλ., 385).
ο Κάριος ή Καρ(ας) βασιλέας των Μεγάρων ο οποίος ετάφη μεταξύ Μεγάρων και Κορίνθου. Προς τιμήν του η ακρόπολις των Μεγάρων ονομάσθηκε Καρία.
ο Ίασος, πατέρας της Ιώς, η οποία ήταν ιέρεια της Ήρας και κατόπιν ερωμένη του Δία. Κατά την εκδοχή που τον αναφέρει ως γιο του Τρίοπα, ο Ίασος μετά τον θάνατο του πατέρα του μοίρασε μαζί με τους αδελφούς του την Πελοπόννησο. Στον κλήρο του έπεσε το δυτικό τμήμα, ενώ το ανατολικό το πήρε ο Πελασγός. Ο τρίτος αδελφός, ο Αγήνορας, κληρονόμησε το ιππικό του πατέρα του, με το οποίο δεν άργησε να κατακτήσει τους κλήρους των δύο άλλων αδελφών του.
Χθονία και Κλήμενος Τα δύο αδέλφια ανέγειραν ναό προς τιμήν της Δήμητρας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 1.39.5»
Σπάρτων Θεωρείται πατέρας του Μυκηνέα ο οποίος σύμφωνα με ορισμένους έδωσε το όνομά του στις Μυκήνες, ενώ σύμφωνα με άλλους το όνομα προέκυψε από την Μυκήνη, κόρη του Ινάχου και αδελφή του Φορωνέα (Ελλάνικος ο Λέσβιος).
Εύρωψ Πατέρας του Ερμίονα ιδρυτή της πόλης Ερμιόνης πλησίον της Τροιζήνας. (Παυσανίας «Περιγραφή της Ελλάδος 2.34.4»)
Λύρκος Στάλθηκε από τον Ίναχο να βρεί την Ιώ την οποία είχαν απαγάγει ληστές. Αφού προσπάθησε μάταια να την βρει και φοβούμενος να επιστρέψει άπραγος, πήγε στην στην Καρία όπου παντρεύτηκε την Ειληβία κόρη του βασιλέα Αιγιαλού. (Παρθένιος «Περί Ερωτικών Παθημάτων 1»)
Ο τάφος του Φορωνέα λέγεται πως βρίσκεται δίπλα στον θρόνο του Δαναού στον ναό του Λυκίου Απόλλωνος και έκαιγε προς τιμή του ένα αιώνιο πυρ. ( Paus II, 15, 5. 19, 5. 20, 3). Την φωτιά αυτή διατηρούσαν οι Αργείοι άσβεστη και την ονόμαζαν Φορωνικόν πυρ, «εναγίζουσι δε και ες ημάς έτι τω Φορωνεί» (Παυσανίου Κορινθιακά, XX, 2, εκδ. Ζαχαρόπουλου, μετ. Γιάννη Κορδάτου) διότι πίστευαν ότι αυτός ανακάλυψε την φωτιά και όχι ο Προμηθέας όπως πιστεύεται από τους περισσότερους. (Υγίνος «Ἱστορίες» 145-).
Πως όμως μπορεί να ετυμολογηθεί το όνομα του; Μια πιθανή ετυμολογία θέλει το όνομα Φορωνεύς να σημαίνει αυτός που φέρει τον νου, "ο φέρων τον νου". Μια άλλη πιθανή εκδοχή της προέλευσης του ονόματός του είναι πως σημαίνει "ο φορέας τιμήματος", εννοώντας ίσως δύο πράγματα: αυτός ο οποίος φέρει το τίμημα, την τιμή, να συνενώσει τους ανθρώπους σε μία πόλη με όλα όσα περικλείει αυτή (πολιτισμό, θρησκεία κλπ), όσο και ότι αυτός είναι που επινοεί την ανταλλαγή μεταξύ των ανθρώπων, την αγορά, το εμπόριο, οπότε μπορεί να ετυμολογηθεί ως και αυτός που έφερε την τιμή, το κόστος στις αγορές της πιο αρχαίας πόλης του κόσμου.
Αυτό υπερισχύεται και με το όνομα της γυναίκας του Κερδώ, η οποία όπως προαναφέρθηκε ο τάφος της βρίσκονταν στην αγορά του Άργους, στο χώρο όπου γινόντουσαν όλες οι συναλλαγές.
Το όνομα της Κερδούς πέρα του ότι σημαίνει ολοφάνερα το κέρδος, ωστόσο ο Ρ. Γκρέιβς το ετυμολογεί και ως τέχνη-ίσως γιατί στην αγορά συγκεντρώνονται όλοι οι τεχνίτες- και υποστηρίζει πως υπήρξε μία από τις προσωνυμίες της θεάς Δήμητρας. Ισχυρίζεται πως αυτή είναι που φέρνει την λατρεία της Ήρας στο Άργος, όμως, το ποια ακριβώς υπήρξε η Κερδώ στην μυθιστορίας μας, είναι μια άλλη ιστορία (πολύ μεγάλη), που θα την πούμε όμως μια άλλη φορά.
Η μητέρα του είναι η Μελία, νύμφη της Μελιάς και είναι γνωστό πως αυτό το δέντρο "τραβάει τους κεραυνούς" και σαν μια πρώτη πηγή φωτιάς για τον πρωτόγονο άνθρωπο, γνωρίζουμε πως υπήρξαν τα χτυπημένα από τους κεραυνούς δέντρα.
Ο δε Υγίνος παραδίδει το όνομα της μητέρας του Μελία και ως Αργεία, που σαφώς και ερμηνεύεται "αυτή που προέρχεται από το Άργος", -μόνο που τότε ακόμα δεν είχε ονομαστεί έτσι η πόλη- οπότε η πιο σίγουρη ερμηνεία είναι η "εκθαμβωτική, η λευκή", η φωτισμένη από τον κεραυνό. Επίσης το όνομα Φορωνεύς φαίνεται να υπήρξε προσωνυμία του θεού Κρόνου.
Η μοιρασιά του βασιλείου του στους τρεις γιους του, τον Πελασγό, Ίασο και Αγήνορα, θέλει ο μύθος να γίνεται από τον ίδιο εν ζωή και όχι από τον γιο του Ίασο, θυμίζει την μοιρασιά του βασιλείου του Κρόνου ανάμεσα στον Δία τον Ποσειδώνα και τον Άδη.
Επιστρέφοντας στον Φορωνέα και την πιθανή ετυμολόγηση του ονόματος του, ο συγγραφέας επίσης μας λέει πως ουσιαστικά στα βάθη των χρόνων και της μυθιστορίας παραμένει στις μνήμες των ανθρώπων ως το πνεύμα της Άνοιξης, την "αρχή του έτους"-σύμφωνα με μη επιβεβαιωμένης προέλευσης δοξασίες-, όπου κατά την διάρκεια του τελούνταν και η εορτή της Ανοιξιάτικης φωτιάς. Ο Φορωνέας είναι ο Fεαρινεύς, ο Άνοιξη-θεός που προς τιμήν του οποίου ετελούντο ενιαύσιες θυσίες στον λόφο Κρόνιο της Ολυμπίας κατά την εαρινή ισημερία.
Ξεκινώντας από το γράμμα F το όνομά του, μας το δίδει ως Fεαρινός, γραμμένομε το δίγαμμα Ϝ, το οποίο ήταν το έκτο γράμμα σε πρώιμες μορφές του ελληνικού αλφαβήτου. Το δίγαμμα, καθώς είχε διατηρηθεί στη μορφή του ελληνικού αλφαβήτου που χρησιμοποιήθηκε στην Κάτω Ιταλία, διατηρήθηκε και στο λατινικό που προέκυψε από αυτό, ως F f στην αντίστοιχη θέση (6ο) με το αρχαίο ελληνικό αλφάβητο. Συνεχίζοντας την έρευνα βρίσκουμε πως μετά ακριβώς από το δίγαμμα F υπάρχει η λέξη "έαρ", άνοιξη δηλαδή, όμως καθώς προχωράμε λίγο, βλέπουμε πως η λέξη έαρ έχει μεταφερθεί στην Αγγλική ως "earn" που σημαίνει Κερδίζω (Κερδώ).
Σαφώς υπάρχει αλληλεπίδραση στις έννοιες. Όλοι ξέρουμε πόσο ζωή και κέρδος φέρνει η Άνοιξη στον ανθρώπινο βίο! Πόσο ο ερχομός της Κόρης στην Μάνα Δήμητρα-Κερδώ αναγεννά την φύση! Πόσο ζωή κερδίζουν οι άνθρωποι όταν συνενώνονται κάτω από ίδιες έννοιες, τις έννοιες του δικαίου, του πολιτισμού, του εναγίζειν στην άσβεστη φλόγα της Εστίας.
Το «Φορωνέως πυρ» ίσως να είναι όλα τα παραπάνω, ίσως να είναι ακόμα περισσότερα. Το έναυσμα, το πυρ για να συνεχίσει η ζωή όταν όλα είχαν απολεσθεί από τον κατακλυσμό του Ωγύγου φαίνεται να το έδωσε ένας φωτισμένος νους, ένας προμηθέας.
Ο Φορωνέας φαίνεται να αναγέννησε ξανά τον άνθρωπο.
Να έδωσε τιμές σε έννοιες που κινδύνευσαν να χαθούν.
Να συνέδεσε ξανά τον άνθρωπο με τους συνανθρώπους του αλλά και με τους θεούς, δείχνοντας του τον τρόπο να συνζεί, να πολιτεύεται, να κερδίζει, να τεχνάζεται, να κρατά άσβεστη την φλόγα της ζωής και της αναζήτησης της αλήθειας.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου