ΡΗΤΟΡΙΚΗ: ΙΣΟΚΡΑΤΗΣ - Φίλιππος (68-71)

[68] Σκέψαι δ᾽ ὡς ἄξιόν ἐστιν τοῖς τοιούτοις τῶν ἔργων μάλιστ᾽ ἐπιχειρεῖν, ἐν οἷς κατορθώσας μὲν ἐνάμιλλον τὴν σαυτοῦ δόξαν καταστήσεις τοῖς πρωτεύσασιν, διαμαρτὼν δὲ τῆς προσδοκίας ἀλλ᾽ οὖν τήν γ᾽ εὔνοιαν κτήσει τὴν παρὰ τῶν Ἑλλήνων, ἣν πόλυ κάλλιόν ἐστιν λαβεῖν ἢ πολλὰς πόλεις τῶν Ἑλληνίδων κατὰ κράτος ἑλεῖν· τὰ μὲν γὰρ τοιαῦτα τῶν ἔργων φθόνον ἔχει καὶ δυσμένειαν καὶ πολλὰς βλασφημίας, οἷς δ᾽ ἡμεῖς συμβεβουλεύκαμεν οὐδὲν πρόσεστι τούτων. Ἀλλ᾽ εἴ τις θεῶν αἵρεσίν σοι δοίη, μετὰ ποίας ἂν ἐπιμελείας καὶ διατριβῆς εὔξαιο τὸν βίον διαγαγεῖν, οὐδεμίαν ἕλοι᾽ ἂν, εἴπερ ἐμοὶ συμβούλῳ χρῷο, μᾶλλον ἢ ταύτην.

[69] Οὐ γὰρ μόνον ὑπὸ τῶν ἄλλων ἔσει ζηλωτὸς, ἀλλὰ καὶ σαυτὸν μακαριεῖς. Τίς γὰρ ἂν ὑπερβολὴ γένοιτο τῆς τοιαύτης εὐδαιμονίας, ὅταν πρέσβεις μὲν ἥκωσιν ἐκ τῶν μεγίστων πόλεων οἱ μάλιστ᾽ εὐδοκιμοῦντες εἰς τὴν σὴν δυναστείαν, μετὰ δὲ τούτων βουλεύῃ περὶ τῆς κοινῆς σωτηρίας, περὶ ἧς οὐδεὶς ἄλλος φανήσεται τοιαύτην πρόνοιαν πεποιημένος,

[70] αἰσθάνῃ δὲ τὴν Ἑλλάδα πᾶσαν ὀρθὴν οὖσαν ἐφ᾽ οἷς σὺ τυγχάνεις εἰσηγούμενος, μηδεὶς δ᾽ ὀλιγώρως ἔχῃ τῶν παρὰ σοὶ βραβευομένων, ἀλλ᾽ οἱ μὲν πυνθάνωνται περὶ αὐτῶν ἐν οἷς ἐστὶν, οἱ δ᾽ εὔχωνταί σε μὴ διαμαρτεῖν ὧν ἐπεθυμήσας, οἱ δὲ δεδίωσιν μὴ πρότερόν τι πάθῃς πρὶν τέλος ἐπιθεῖναι τοῖς πραττομένοις;

[71] Ὧν γιγνομένων πῶς οὐκ ἂν εἰκότως μέγα φρονοίης; πῶς δ᾽ οὐκ ἂν περιχαρὴς ὢν τὸν βίον διατελοίης, τηλικούτων εἰδὼς σαυτὸν πραγμάτων ἐπιστάτην γεγενημένον; Τίς δ᾽ οὐκ ἂν τῶν καὶ μετρίως λογιζομένων ταύτας ἄν σοι παραινέσειεν μάλιστα προαιρεῖσθαι τῶν πράξεων τὰς ἀμφότερα φέρειν ἅμα δυναμένας ὥσπερ καρποὺς, ἡδονάς θ᾽ ὑπερβαλλούσας καὶ τιμὰς ἀνεξαλείπτους.

***
Το ηθικό κέρδος του Φιλίππου: Τιμή και δόξα αιώνια.
[68] Και σκέψου τί αξία έχει να καταπιάνεσαι με έργα που, αν θα τα επιτύχεις, η δόξα σου θα φτάσει τους διασημότερους άντρες της οικουμένης, και αν διαψευσθούν οι προσδοκίες σου, θα αποχτήσεις τουλάχιστο την εύνοια των Ελλήνων — και είναι πολύ καλύτερη αυτή παρά να καταχτήσεις με τη βία πολλές πόλεις της Ελλάδας. Αυτό το τελευταίο προκαλεί την έχθρα και τον φθόνο και ένα σωρό κατάρες, ενώ οι πράξεις που σε συμβουλεύω εγώ δεν έχουν τίποτα από αυτά να φοβηθούν. Αν μάλιστα κανείς θεός σού έδινε την ευκαιρία να διαλέξεις σε ποιά φροντίδα, σε ποιό έργο θα ευχόσουν να αφιερώσεις τη ζωή σου, σίγουρα μόνο αυτό θα διάλεγες, αν είχες σύμβουλο εμένα.

[69] Και όχι μόνο θα σε ζηλεύει ο κόσμος όλος, αλλά και εσύ ο ίδιος θα μακαρίζεις τον εαυτό σου. Και πράγματι, ποιά ευτυχία θα μπορούσε να υπάρξει ανώτερη από αυτή; Να καταφθάνουν δηλαδή στο βασίλειό σου πρέσβεις οι πιο λαμπροί πολίτες των πιο μεγάλων πόλεων και να συζητάς μαζί τους θέματα σπουδαιότατα για την κοινή μας σωτηρία και άλλος κανείς να μην αποδειχτεί πως έχει δείξει για το ζήτημα αυτό φροντίδα μεγαλύτερη από σένα·

[70] να νιώθεις πως η Ελλάδα είναι πρόθυμη και πανέτοιμη για ό,τι εσύ προτείνεις και κανένας να μην αδιαφορεί για όσα εσύ εγκρίνεις, και άλλοι να ζητούν γι᾽ αυτά πληροφορίες, σε ποιό σημείο βρίσκονται τα πράγματα, άλλοι από την καρδιά τους να εύχονται να επιτύχεις τους σκοπούς σου και άλλοι να τρέμουν μήπως πάθεις τίποτε πριν τελειώσεις το έργο σου.

[71] Και όταν θα γίνουν όλα αυτά, πώς να μη νιώθεις περηφάνια με όλο σου το δίκιο; Και πώς να μην περάσεις τη ζωή σου όλος ικανοποίηση, αφού θα ξέρεις πως είσαι η αιτία γι᾽ αυτά τα λαμπρά έργα; Και ποιός από όσους διαθέτουν και την παραμικρή εξυπνάδα δεν θα σου το συμβούλευε να προτιμήσεις χωρίς δισταγμό τις πράξεις που έχουν τη δυνατότητα να φέρνουν διπλούς καρπούς και υπερβολική χαρά και άφθονες δόξες που δεν τις σβήνει ο χρόνος;