1. Παρατηρώ, Κορνήλιε ότι έχεις επιλέξει την πιο ήπια μορφή πολιτικής δράσης, με την οποία είσαι πολύ χρήσιμος για το κοινό όφελος, κι επιπλέον την ίδια στιγμή δείχνεις πολύ φιλικός στις κατ’ ιδίαν επαφές σου.Χώρα βέβαια δίχως άγρια θηρία, όπως λένε για την Κρήτη, είναι πιθανό να βρεθεί αλλά μια πολιτεία που να μην χρειάζεται να φέρει το βάρος του φθόνου ή της ζηλότυπης αντιπαλότητας και της φιλονικίας – πάθη πολύ γόνιμα σε έχθρα – δεν έχει υπάρξει μέχρι τώρα και, αν μη τι άλλο, οι φιλίες μας εμπλέκουν σε έχθρες. Αυτό είχε κατά νου του κι ο σοφός Χίλων όταν ρώτησε κάποιον που καυχιόταν ότι δεν είχε κανέναν εχθρό αν είχε κανένα φίλο.
Μου φαίνεται λοιπόν πως είναι καθήκον του πολιτικού, όχι μόνο να ερευνά διεξοδικά το θέμα των εχθρών εν γένει, αλλά να προσέχει καλύτερα ακούγοντας τον Ξενοφώντα που είπε ότι γνώρισμα του έξυπνου ανθρώπου είναι να μπορεί να «ωφελείται ακόμα κι από τους εχθρούς του».
Μερικές σκέψεις, ως εκ τούτου, για το θέμα αυτό, που είχα πρόσφατα την ευκαιρία να εκφράσω, συγκέντρωσα πρακτικά με τα ίδια πάνω κάτω λόγια, και τώρα σου τις στέλνω, παραλείποντας, όσο ήταν δυνατόν, το υλικό που περιέχεται στα “Πολιτικά Παραγγέλματα”, καθώς σε βλέπω να έχεις πάντα πρόχειρο αυτό μου το βιβλίο.
2. Για τους παλαιότερους ήταν αρκετό αν μπορούσαν να διαφύγουν δίχως να κακοπάθουν από αλλόφυλα και άγρια θηρία, κι αυτός ήταν ο αγώνας τους ενάντιά τους. Οι μετέπειτα όμως, μαθαίνοντας πώς μπορούν να χρησιμοποιούν τα ζώα, ωφελούνται τώρα από αυτά χρησιμοποιώντας τη σάρκα τους για τροφή, το τρίχωμά τους για ρούχα, τη χολή τους και το πρωτόγαλα ως φάρμακα, το δέρμα τους ως οπλισμό, έτσι που να φοβούνται μήπως, αν εκλείψουν τα ζώα, η ζωή τους γίνει άγρια και μείνουν αβοήθητοι κι απολίτιστοι.
Αφού λοιπόν για τους περισσότερους είναι αρκετό αν μπορούν άβλαβοι να αποφεύγουν τους εχθρούς τους, κι αφού ο Ξενοφών δηλώνει πως οι έξυπνοι θα μπορούσαν ακόμα και να κερδίσουν από τους εχθρούς, δεν πρέπει να δυσπιστούμε σε αυτόν αλλά μάλλον να αναζητούμε τη μέθοδο και την τέχνη την οποία να αποκτούν όσοι τους είναι αδύνατο να ζουν δίχως εχθρούς.
Ο γεωργός δεν είναι δυνατό να εξημερώνει κάθε δέντρο ούτε και ο κυνηγός να δαμάζει όλα τα θηρία. Αναζήτησαν λοιπόν τρόπους να βγάζουν όφελος ακόμα κι από εκείνα που δεν εξημερώθηκαν και έτσι να ικανοποιούν τις ανάγκες τους, ο γεωργός από τα δέντρα που δεν καρποφορούν κι ο κυνηγός από τα άγρια θηρία. Το θαλασσινό νερό δεν είναι πόσιμο και έχει άσχημη γεύση, ωστόσο μέσα της έχει τα ψάρια και είναι το μέσο με το οποίο γίνονται τα ταξίδια και το εμπόριο. Στον Σάτυρο, που όταν πρωτοείδε τη φωτιά ήθελε να την αγκαλιάσει και να την φιλήσει, ο Προμηθέας είπε: Τράγε, θα το κλάψεις το γένι σου
επειδή η φωτιά καίει αυτόν που την αγγίζει, ωστόσο παρέχει φως και θερμότητα και είναι όργανο κάθε τέχνης για όσους μάθουν να το χρησιμοποιούν.
Έτσι, εξέταζε και τον εχθρό και δες αν, αν και στα πιο πολλά είναι βλαβερός και δυσκολομεταχείριστος, σου δίνει κάποιο πάτημα για να τον χειραγωγήσεις όπως κανέναν άλλον, κι έτσι να ωφεληθείς.
Πολλές περιστάσεις της ζωής είναι μισητές και απεχθείς σε όσους τυχαίνουν. Ωστόσο βλέπεις ότι μερικοί χρησιμοποιούν τις σωματικές αρρώστιες ως ευκαιρία για ανάπαυση, και οι δοκιμασίες που έτυχαν σε πολλούς τους δυνάμωσαν και τους εξάσκησαν, και μερικοί μετέτρεψαν την εξορία τους και την απώλεια της περιουσίας τους σε μέσο αναψυχής και φιλοσοφικής αναζήτησης, όπως έκαναν ο Διογένης κι ο Κράτης. Ο Ζήνων, μαθαίνοντας πως το τελευταίο του πλοίο βυθίστηκε μαζί με το φορτίο του αναφώνησε: «Εύγε σου, Τύχη, που οδηγείς και μας στον τρίβωνα του φιλοσόφου». Όπως ακριβώς εκείνα τα ζώα που έχουν το πιο δυνατό στομάχι από όλα τα άλλα και τρώνε και χωνεύουν φίδια και σκορπιούς, κι υπάρχουν και κάποια που τρέφονται με πέτρες και με κελύφη οστράκων (γιατί μεταβολίζουν τέτοια πράγματα με τη δύναμη της ορμής και της θερμότητας του πνεύματός τους) ενώ οι κακομαθημένοι και οι άρρωστοι αναγουλιάζουν όταν τους προσφέρουν ψωμί και κρασί, έτσι κι οι ανόητοι καταστρέφουν τις φιλίες τους, ενώ οι σοφοί ακόμα και τους εχθρούς τους μπορούν να χρησιμοποιούν.
Πλουτάρχου, Ηθικών, 86b-92f
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου