ΞΕΝ ΚΠαιδ 7.5.72–7.5.79
Ο Κύρος θέτει τις προτεραιότητες της περσικής διακυβέρνησης
Μετά τις στρατιωτικές του επιτυχίες, ο Κύρος έγινε ο ισχυρός άνδρας μιας τεράστιας αυτοκρατορίας. Από το ανάκτορο της Βαβυλώνας οργάνωσε τη σωματοφυλακή και τη φρουρά του. Για να ισχυροποιήσει την εξουσία του, προσέβλεπε στη στήριξη των αριστοκρατών και αξιωματούχων, που τον είχαν, άλλωστε, βοηθήσει να κερδίσει τόση δύναμη. Γι' αυτό τους κάλεσε και τους ανακοίνωσε τις βασικές παραμέτρους της διακυβέρνησης που θα ακολουθούσε. Παρακάτω παρατίθεται ένα απόσπασμα από τον προγραμματικό αυτό λόγο
[7.5.72] ἐπεὶ δὲ συνῆλθον, ἔλεξε τοιάδε.
Ἄνδρες φίλοι καὶ σύμμαχοι, τοῖς μὲν θεοῖς μεγίστη
χάρις ὅτι ἔδοσαν ἡμῖν τυχεῖν ὧν ἐνομίζομεν ἄξιοι εἶναι.
νῦν γὰρ δὴ ἔχομεν καὶ γῆν πολλὴν καὶ ἀγαθὴν καὶ οἵτινες
ταύτην ἐργαζόμενοι θρέψουσιν ἡμᾶς· ἔχομεν δὲ καὶ οἰκίας
καὶ ἐν ταύταις κατασκευάς. [7.5.73] καὶ μηδείς γε ὑμῶν ἔχων
ταῦτα νομισάτω ἀλλότρια ἔχειν· νόμος γὰρ ἐν πᾶσιν ἀνθρώ-
ποις ἀίδιός ἐστιν, ὅταν πολεμούντων πόλις ἁλῷ, τῶν ἑλόντων
εἶναι καὶ τὰ σώματα τῶν ἐν τῇ πόλει καὶ τὰ χρήματα.
οὔκουν ἀδικίᾳ γε ἕξετε ὅ τι ἂν ἔχητε, ἀλλὰ φιλανθρωπίᾳ οὐκ
ἀφαιρήσεσθε, ἤν τι ἐᾶτε ἔχειν αὐτούς. [7.5.74] τὸ μέντοι ἐκ τοῦδε
οὕτως ἐγὼ γιγνώσκω ὅτι εἰ μὲν τρεψόμεθα ἐπὶ ῥᾳδιουργίαν
καὶ τὴν τῶν κακῶν ἀνθρώπων ἡδυπάθειαν, οἳ νομίζουσι τὸ
μὲν πονεῖν ἀθλιότητα, τὸ δὲ ἀπόνως βιοτεύειν εὐδαιμονίαν,
ταχὺ ἡμᾶς φημι ὀλίγου ἀξίους ἡμῖν αὐτοῖς ἔσεσθαι καὶ ταχὺ
πάντων τῶν ἀγαθῶν στερήσεσθαι. [7.5.75] οὐ γάρ τοι τὸ ἀγαθοὺς
ἄνδρας γενέσθαι τοῦτο ἀρκεῖ ὥστε καὶ διατελεῖν [ὄντας
ἀγαθούς], ἢν μή τις αὐτοῦ διὰ τέλους ἐπιμελῆται· ἀλλ’
ὥσπερ καὶ αἱ ἄλλαι τέχναι ἀμεληθεῖσαι μείονος ἄξιαι
γίγνονται καὶ τὰ σώματά γε τὰ εὖ ἔχοντα, ὁπόταν τις αὐτὰ
ἀνῇ ἐπὶ ῥᾳδιουργίαν, πονήρως πάλιν ἔχει, οὕτω καὶ ἡ σωφρο-
σύνη καὶ ἡ ἐγκράτεια καὶ ἡ ἀλκή, ὁπόταν τις αὐτῶν ἀνῇ τὴν
ἄσκησιν, ἐκ τούτου εἰς τὴν πονηρίαν πάλιν τρέπεται. [7.5.76] οὔκουν
δεῖ ἀμελεῖν οὐδ’ ἐπὶ τὸ αὐτίκα ἡδὺ προϊέναι αὑτούς. μέγα
μὲν γὰρ οἶμαι ἔργον καὶ τὸ ἀρχὴν καταπρᾶξαι, πολὺ δ’ ἔτι
μεῖζον τὸ λαβόντα διασώσασθαι. τὸ μὲν γὰρ λαβεῖν
πολλάκις τῷ τόλμαν μόνον παρασχομένῳ ἐγένετο, τὸ δὲ
λαβόντα κατέχειν οὐκέτι τοῦτο ἄνευ σωφροσύνης οὐδ’ ἄνευ
ἐγκρατείας οὐδ’ ἄνευ πολλῆς ἐπιμελείας γίγνεται. [7.5.77] ἃ χρὴ
γιγνώσκοντας νῦν πολὺ μᾶλλον ἀσκεῖν τὴν ἀρετὴν ἢ πρὶν
τάδε τἀγαθὰ κτήσασθαι, εὖ εἰδότας ὅτι ὅταν πλεῖστά τις
ἔχῃ, τότε πλεῖστοι καὶ φθονοῦσι καὶ ἐπιβουλεύουσι καὶ
πολέμιοι γίγνονται, ἄλλως τε κἂν παρ’ ἀκόντων τά τε κτή-
ματα καὶ τὴν θεραπείαν ὥσπερ ἡμεῖς ἔχῃ. τοὺς μὲν οὖν
θεοὺς οἴεσθαι χρὴ σὺν ἡμῖν ἔσεσθαι· οὐ γὰρ ἐπιβουλεύσαντες
ἀδίκως ἔχομεν, ἀλλ’ ἐπιβουλευθέντες ἐτιμωρησάμεθα. [7.5.78] τὸ
μέντοι μετὰ τοῦτο κράτιστον ἡμῖν αὐτοῖς παρασκευαστέον·
τοῦτο δ’ ἐστὶ τὸ βελτίονας ὄντας τῶν ἀρχομένων ἄρχειν
ἀξιοῦν. θάλπους μὲν οὖν καὶ ψύχους καὶ σίτων καὶ ποτῶν
καὶ πόνων καὶ ὕπνου ἀνάγκη καὶ τοῖς δούλοις μεταδιδόναι·
μεταδιδόντας γε μέντοι πειρᾶσθαι δεῖ ἐν τούτοις πρῶτον
βελτίονας αὐτῶν φαίνεσθαι. [7.5.79] πολεμικῆς δ’ ἐπιστήμης καὶ
μελέτης παντάπασιν οὐ μεταδοτέον τούτοις, οὕστινας ἐργάτας
ἡμετέρους καὶ δασμοφόρους βουλόμεθα καταστήσασθαι, ἀλλ’
αὐτοὺς δεῖ τούτοις τοῖς ἀσκήμασι πλεονεκτεῖν, γιγνώσκοντας
ὅτι ἐλευθερίας ταῦτα ὄργανα καὶ εὐδαιμονίας οἱ θεοὶ τοῖς
ἀνθρώποις ἀπέδειξαν· καὶ ὥσπερ γε ἐκείνους τὰ ὅπλα
ἀφῃρήμεθα, οὕτως ἡμᾶς αὐτοὺς δεῖ μήποτ’ ἐρήμους ὅπλων
γίγνεσθαι, εὖ εἰδότας ὅτι τοῖς ἀεὶ ἐγγυτάτω τῶν ὅπλων
οὖσι τούτοις καὶ οἰκειότατά ἐστιν ἃ ἂν βούλωνται.
***
Όταν λοιπόν συγκεντρώθηκαν, τους είπε περίπου τα ακόλουθα:
Φίλοι και σύμμαχοι, στους θεούς βέβαια οφείλουμε μεγάλη ευγνωμοσύνη, επειδή μας βοήθησαν να επιτύχουμε όσα θεωρούσαμε για τους εαυτούς μας επάξια. Γιατί τώρα αναμφισβήτητα εξουσιάζουμε μεγάλη και εύφορη χώρα καθώς επίσης και κείνους που θα την καλλιεργούν και θα μας τρέφουν· έχουμε ακόμη και σπίτια επιπλωμένα με όλα τα απαραίτητα. Κανένας σας λοιπόν να μην έχει την εντύπωση πως αυτά που κατέχει είναι ξένα· γιατί υπάρχει νόμος αιώνιος σ' όλους τους ανθρώπους, όταν μια πόλη κυριευθεί μετά από αντίσταση, νά ανήκουν στους νικητές και οι κάτοικοι και τα υπάρχοντά της. Επομένως δεν κατέχετε άδικα όσα τυχόν έχετε, αλλά από φιλανθρωπία δε θα τους αφαιρέσετε όσα θα τους επιτρέψετε να κρατήσουν. Σκέφτομαι λοιπόν ότι, σε περίπτωση που από τώρα και ύστερα εκτραπούμε σε οκνηρία και σε χλιδή, χαρακτηριστικό άλλωστε των ανόητων ανθρώπων, που θεωρούν αθλιότητα την εργασία, ενώ τήν αργία ευτυχία, πολύ γρήγορα θα αποδειχτούμε ανάξιοι του εαυτού μας και θα χάσουμε όλα μας τα αγαθά. Γιατί βέβαια, για να είναι κάποιος πάντα γενναίος, δεν αρκεί το ότι αναδείχτηκε τέτοιος στο παρελθόν, αν δεν το φροντίζει συνέχεια ως το τέλος· όπως ακριβώς και οι άλλες τέχνες χάνουν την αξία τους, όταν παραμεληθούν, και τα εύρωστα σώματα εξασθενούν πάλι, όταν κάποιος τα παραδώσει στην οκνηρία, το ίδιο και η σύνεση, η εγκράτεια και το σθένος, σε περίπτωση που παύσουμε να τις ασκούμε, στρέφονται ξανά προς την κακοήθεια. Άρα δεν πρέπει να τα παραμελούμε ούτε να παραδινόμαστε στις πρόσκαιρες ηδονές. Πράγματι, θεωρώ μεγάλο κατόρθωμα το νά κατακτήσει κάποιος μια εξουσία, πολύ όμως μεγαλύτερο το να τη διαφυλάξει, άμα την αποκτήσει. Η απόκτηση λοιπόν αγαθών ανήκει πολλές φορές σ' εκείνον που δείχνει σχεδόν μονάχα τόλμη, η διατήρηση όμως αυτών δέν είναι δυνατή ούτε χωρίς σύνεση ή εγκράτεια ούτε και χωρίς πολλή φροντίδα. Αυτά πρέπει να έχουμε υπόψη μας και να ασκούμαστε στην αρετή περισσότερο τώρα παρά προτού αποκτήσουμε αυτά εδώ τ' αγαθά. Ξέρουμε εξάλλου καλά πως, όταν κάποιος έχει πάρα πολλά, τότε και πάρα πολλοί είναι εκείνοι που τον φθονούν, τον επιβουλεύονται και τον εχθρεύονται, όταν μάλιστα εξουσιάζει με τη βία τα αγαθά και τους υπηρέτες, όπως ακριβώς εμείς. Πρέπει να πιστεύετε πως και οι θεοί είναι με το μέρος μας, γιατί δεν τα καταλάβαμε με αδικία και επιβουλές, αλλά τιμωρώντας αυτούς που μας επιβουλεύτηκαν. Μετά όμως απ' αυτό πρέπει να κατορθώσουμε εκείνο που είναι το καλύτερο για τους εαυτούς μας, να έχουμε δηλαδή την αξίωση να κυβερνούμε τους υπηκόους μας, στην περίπτωση που είμαστε καλύτεροί τους. Είναι λοιπόν απαραίτητο να συνηθίσουμε και τους δούλους μας στη ζέστη και στο κρύο, στην πείνα, τη δίψα, τους κόπους και την αυπνία, παράλληλα όμως πρέπει πρώτα να προσπαθούμε να παρουσιαζόμαστε εμείς ανώτεροί τους σ' αυτές τις ταλαιπωρίες. Ωστόσο στην τέχνη του πολέμου και στις ασκήσεις δεν πρέπει καθόλου να τους μυήσουμε, μια και τους θέλουμε για εργάτες μας και για να μας πληρώνουν φόρο· απεναντίας σ' αυτές τις ασκήσεις πρέπει εμείς να είμαστε ανώτεροί τους, έχοντας υπόψη μας ότι αυτά οι θεοί τα κατέστησαν στους ανθρώπους όργανα ελευθερίας και ευτυχίας. Και όπως εμείς τους αφαιρέσαμε τα όπλα, κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει ποτέ να μείνουμε άοπλοι, γνωρίζοντας καλά ότι εκείνοι που ασχολούνται πάντοτε με τα όπλα εύκολα μπορούν να αποκτούν όσα θελήσουν.
Όταν λοιπόν συγκεντρώθηκαν, τους είπε περίπου τα ακόλουθα:
Φίλοι και σύμμαχοι, στους θεούς βέβαια οφείλουμε μεγάλη ευγνωμοσύνη, επειδή μας βοήθησαν να επιτύχουμε όσα θεωρούσαμε για τους εαυτούς μας επάξια. Γιατί τώρα αναμφισβήτητα εξουσιάζουμε μεγάλη και εύφορη χώρα καθώς επίσης και κείνους που θα την καλλιεργούν και θα μας τρέφουν· έχουμε ακόμη και σπίτια επιπλωμένα με όλα τα απαραίτητα. Κανένας σας λοιπόν να μην έχει την εντύπωση πως αυτά που κατέχει είναι ξένα· γιατί υπάρχει νόμος αιώνιος σ' όλους τους ανθρώπους, όταν μια πόλη κυριευθεί μετά από αντίσταση, νά ανήκουν στους νικητές και οι κάτοικοι και τα υπάρχοντά της. Επομένως δεν κατέχετε άδικα όσα τυχόν έχετε, αλλά από φιλανθρωπία δε θα τους αφαιρέσετε όσα θα τους επιτρέψετε να κρατήσουν. Σκέφτομαι λοιπόν ότι, σε περίπτωση που από τώρα και ύστερα εκτραπούμε σε οκνηρία και σε χλιδή, χαρακτηριστικό άλλωστε των ανόητων ανθρώπων, που θεωρούν αθλιότητα την εργασία, ενώ τήν αργία ευτυχία, πολύ γρήγορα θα αποδειχτούμε ανάξιοι του εαυτού μας και θα χάσουμε όλα μας τα αγαθά. Γιατί βέβαια, για να είναι κάποιος πάντα γενναίος, δεν αρκεί το ότι αναδείχτηκε τέτοιος στο παρελθόν, αν δεν το φροντίζει συνέχεια ως το τέλος· όπως ακριβώς και οι άλλες τέχνες χάνουν την αξία τους, όταν παραμεληθούν, και τα εύρωστα σώματα εξασθενούν πάλι, όταν κάποιος τα παραδώσει στην οκνηρία, το ίδιο και η σύνεση, η εγκράτεια και το σθένος, σε περίπτωση που παύσουμε να τις ασκούμε, στρέφονται ξανά προς την κακοήθεια. Άρα δεν πρέπει να τα παραμελούμε ούτε να παραδινόμαστε στις πρόσκαιρες ηδονές. Πράγματι, θεωρώ μεγάλο κατόρθωμα το νά κατακτήσει κάποιος μια εξουσία, πολύ όμως μεγαλύτερο το να τη διαφυλάξει, άμα την αποκτήσει. Η απόκτηση λοιπόν αγαθών ανήκει πολλές φορές σ' εκείνον που δείχνει σχεδόν μονάχα τόλμη, η διατήρηση όμως αυτών δέν είναι δυνατή ούτε χωρίς σύνεση ή εγκράτεια ούτε και χωρίς πολλή φροντίδα. Αυτά πρέπει να έχουμε υπόψη μας και να ασκούμαστε στην αρετή περισσότερο τώρα παρά προτού αποκτήσουμε αυτά εδώ τ' αγαθά. Ξέρουμε εξάλλου καλά πως, όταν κάποιος έχει πάρα πολλά, τότε και πάρα πολλοί είναι εκείνοι που τον φθονούν, τον επιβουλεύονται και τον εχθρεύονται, όταν μάλιστα εξουσιάζει με τη βία τα αγαθά και τους υπηρέτες, όπως ακριβώς εμείς. Πρέπει να πιστεύετε πως και οι θεοί είναι με το μέρος μας, γιατί δεν τα καταλάβαμε με αδικία και επιβουλές, αλλά τιμωρώντας αυτούς που μας επιβουλεύτηκαν. Μετά όμως απ' αυτό πρέπει να κατορθώσουμε εκείνο που είναι το καλύτερο για τους εαυτούς μας, να έχουμε δηλαδή την αξίωση να κυβερνούμε τους υπηκόους μας, στην περίπτωση που είμαστε καλύτεροί τους. Είναι λοιπόν απαραίτητο να συνηθίσουμε και τους δούλους μας στη ζέστη και στο κρύο, στην πείνα, τη δίψα, τους κόπους και την αυπνία, παράλληλα όμως πρέπει πρώτα να προσπαθούμε να παρουσιαζόμαστε εμείς ανώτεροί τους σ' αυτές τις ταλαιπωρίες. Ωστόσο στην τέχνη του πολέμου και στις ασκήσεις δεν πρέπει καθόλου να τους μυήσουμε, μια και τους θέλουμε για εργάτες μας και για να μας πληρώνουν φόρο· απεναντίας σ' αυτές τις ασκήσεις πρέπει εμείς να είμαστε ανώτεροί τους, έχοντας υπόψη μας ότι αυτά οι θεοί τα κατέστησαν στους ανθρώπους όργανα ελευθερίας και ευτυχίας. Και όπως εμείς τους αφαιρέσαμε τα όπλα, κατά τον ίδιο τρόπο δεν πρέπει ποτέ να μείνουμε άοπλοι, γνωρίζοντας καλά ότι εκείνοι που ασχολούνται πάντοτε με τα όπλα εύκολα μπορούν να αποκτούν όσα θελήσουν.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου