Η αυτοεκτίμηση είναι μια θεμελιώδης πτυχή της ανθρώπινης ψυχολογίας που επηρεάζει τον τρόπο με τον οποίο αντιλαμβανόμαστε και αλληλεπιδρούμε με τον εαυτό μας και τον κόσμο γύρω μας. Ένας από τους πρώτους ψυχολόγους που περιέγραψε αυτή την έννοια ήταν ο William James το 1890, ορίζοντάς την ως τη σχέση μεταξύ του αντιλαμβανόμενου εαυτού, δηλαδή “Αυτός που νομίζω ότι είμαι” και του ιδανικού εαυτού “Αυτός που θα ήθελα να είμαι”. Όσο μεγαλύτερη είναι η απόκλιση, τόσο μεγαλύτερη είναι η δυσαρέσκεια. Γι’ αυτό είναι απαραίτητο να υπάρχει συνοχή μεταξύ των επιτυχιών και των φιλοδοξιών του ατόμου.
Η αυτοεκτίμηση διαμορφώνει τις πεποιθήσεις, τα συναισθήματα και τις συμπεριφορές μας, επηρεάζοντας σημαντικά τη συνολική ευημερία και την ψυχική μας υγεία. Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στη συνολική αξιολόγηση και αντίληψη της αξίας, των ικανοτήτων και της αξίας του ατόμου ως άτομο. Είναι το πώς βλέπουμε τον εαυτό μας και πώς πιστεύουμε ότι μας αντιλαμβάνονται οι άλλοι. Η υγιής αυτοεκτίμηση περιλαμβάνει την ύπαρξη μιας θετικής και ισορροπημένης άποψης για τον εαυτό μας, την αναγνώριση τόσο των δυνατών όσο και των αδύναμων σημείων, διατηρώντας παράλληλα μια αίσθηση αυτοαποδοχής και αυτοσεβασμού.
Η σημασία της αυτοεκτίμησης
Η αυτοεκτίμηση παίζει καθοριστικό ρόλο σε διάφορες πτυχές της ζωής μας, όπως:
Συναισθηματική ευημερία: Η υγιής αυτοεκτίμηση προάγει τα θετικά συναισθήματα, την ανθεκτικότητα και την αίσθηση της εσωτερικής ευτυχίας. Μας βοηθά να αντιμετωπίζουμε τις προκλήσεις και τις αναποδιές με μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αισιοδοξία.
Σχέσεις: Η αυτοεκτίμηση επηρεάζει τις σχέσεις μας με τους άλλους. Όταν έχουμε μια υγιή αυτοεικόνα, είναι πιο πιθανό να δημιουργήσουμε και να διατηρήσουμε υγιείς, ικανοποιητικές σχέσεις. Μας επιτρέπει να θέτουμε όρια, να επικοινωνούμε αποτελεσματικά και να εμπλεκόμαστε με αμοιβαίο σεβασμό.
Επίτευξη και επιτυχία: Η υγιής αυτοεκτίμηση συμβάλλει στα κίνητρα, την αποφασιστικότητα και την ικανότητά μας να επιδιώκουμε τους στόχους μας. Παρέχει την πεποίθηση ότι είμαστε ικανοί για επιτυχία, δίνοντάς μας τη δυνατότητα να αναλαμβάνουμε ρίσκα και να επιμένουμε να ξεπερνάμε τα εμπόδια.
Παράγοντες που επηρεάζουν την αυτοεκτίμηση
Πρώιμες εμπειρίες: Οι παιδικές εμπειρίες, συμπεριλαμβανομένης της γονικής ανατροφής, της οικογενειακής δυναμικής και των κοινωνικών επιρροών, διαμορφώνουν σημαντικά την αυτοεκτίμησή μας. Τα θετικά και υποστηρικτικά περιβάλλοντα τείνουν να ενισχύουν την υγιή αυτοεκτίμηση, ενώ οι αρνητικές εμπειρίες μπορεί να έχουν μόνιμο αντίκτυπο.
Αυτοαντίληψη: Η αυτοαντίληψή μας, συμπεριλαμβανομένου του τρόπου με τον οποίο ερμηνεύουμε και αξιολογούμε τις ικανότητες, την εμφάνιση και τα επιτεύγματά μας, συμβάλλει στην αυτοεκτίμησή μας. Οι μη ρεαλιστικές προσδοκίες, η σκληρή αυτοκριτική ή η συνεχής εστίαση στα αντιληπτά ελαττώματα μπορούν να υπονομεύσουν την αυτοεκτίμηση.
Κοινωνικές συγκρίσεις: Η σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους, ιδίως μέσα από τον φακό των κοινωνικών ιδεωδών ή των μέσων κοινωνικής δικτύωσης, μπορεί να επηρεάσει αρνητικά την αυτοεκτίμηση. Είναι σημαντικό να θυμόμαστε ότι κάθε άτομο είναι μοναδικό και ότι η σύγκριση του εαυτού μας με τους άλλους είναι συχνά ένα άδικο και μη ρεαλιστικό πρότυπο.
Καλλιέργεια υγιούς αυτοεκτίμησης
Η ανάπτυξη και η καλλιέργεια υγιούς αυτοεκτίμησης είναι μια συνεχής διαδικασία. Υπάρχουν βασικές στρατηγικές για την προώθηση μιας θετικής αυτοεκτίμησης, όπως το να φέρεστε στον εαυτό σας με καλοσύνη, κατανόηση και συγχώρεση. Αγκαλιάστε την αυτοφροντίδα, δώστε προτεραιότητα στις ανάγκες σας και ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας προσφέρουν χαρά και ικανοποίηση. Γνωρίστε την αρνητική αυτο-ομιλία και αντικαταστήστε την με πιο ρεαλιστικές και συμπονετικές σκέψεις.
Αναγνωρίστε τις δυνάμεις και τα επιτεύγματά σας και υπενθυμίστε στον εαυτό σας ότι κανείς δεν είναι τέλειος. Χωρίστε τους στόχους σας σε διαχειρίσιμα βήματα και γιορτάστε κάθε ορόσημο. Επικεντρωθείτε στην προσωπική ανάπτυξη και την πρόοδο και όχι στην τελειότητα. Αναζητήστε σχέσεις και επαφές με ανθρώπους που σας ανεβάζουν και σας ενθαρρύνουν. Το να περιβάλλετε τον εαυτό σας με θετικές επιρροές μπορεί να συμβάλει στην υγιέστερη αυτοεκτίμηση. Ασχοληθείτε με δραστηριότητες που σας ευχαριστούν και σας επιτρέπουν να αναπτύξετε νέες δεξιότητες. Η ανάπτυξη ικανοτήτων και η κυριαρχία σε τομείς που σας ενδιαφέρουν μπορεί να ενισχύσει την αυτοεκτίμηση.
Ο Ναθάνιελ Μπράντεν, διακεκριμένος ψυχολόγος και ειδικός στην αυτοεκτίμηση, έγραψε εκτενώς για την αυτοεκτίμηση στο βιβλίο του “Οι έξι πυλώνες της αυτοεκτίμησης”. Ορισμένες από τις βασικές ιδέες που παρουσίασε ήταν οι εξής:
Οι 6 πυλώνες: βασικά συστατικά που συμβάλλουν στην υγιή αυτοεκτίμηση: (1) η αυτοαποδοχή, (2) η αυτοευθύνη, (3) η αυτοπεποίθηση, (4) η συνειδητή ζωή, (5) η προσωπική ακεραιότητα και (6) η πρακτική της αυτοπραγμάτωσης.
Αυτοαποδοχή: Η αυτοαποδοχή περιλαμβάνει την αναγνώριση και την αποδοχή όλων των πτυχών του εαυτού μας, συμπεριλαμβανομένων των δυνατών και αδύναμων σημείων. Πρόκειται για το να είναι κανείς συμπονετικός και μη επικριτικός προς τον εαυτό του.
Αυτοευθύνη: η ανάληψη προσωπικής ευθύνης για τις επιλογές, τις πράξεις και τα συναισθήματά του ενισχύει την αυτοεκτίμηση, ιδίως όταν τα άτομα θεωρούν τον εαυτό τους υπεύθυνο για τη ζωή τους και εργάζονται ενεργά για την επίτευξη των στόχων τους.
Αυτοπεποίθηση: η πρακτική της αυτοπεποίθησης περιλαμβάνει την ειλικρινή και με σεβασμό έκφραση των αναγκών, των επιθυμιών και των απόψεων του ατόμου. Πρόκειται για το να υπερασπίζεται κανείς τον εαυτό του και να θέτει υγιή όρια.
Συνειδητή διαβίωση: να ζει κανείς συνειδητά και να είναι παρών στη στιγμή. Να έχετε επίγνωση των σκέψεων, των συναισθημάτων και των ενεργειών και να κάνετε συνειδητές επιλογές ευθυγραμμισμένες με τις αξίες και τους στόχους σας.
Προσωπική ακεραιότητα: ευθυγράμμιση των πράξεών σας με τις αξίες και τις αρχές σας, η οποία προάγει την ακεραιότητα, την αυτοεκτίμηση και την αίσθηση εσωτερικής συνοχής.
Αυτοπραγμάτωση: η προσπάθεια για την εκπλήρωση των δυνατοτήτων του ατόμου και η επιδίωξη της προσωπικής ανάπτυξης ενισχύει τα άτομα. Η ενεργός ενασχόληση με δραστηριότητες που ευθυγραμμίζονται με τα πάθη σας συμβάλλει στην αυτοπραγμάτωση.
Πώς να μειώσετε την αυτοεκτίμησή σας σε 8 εύκολα βήματα
Πρέπει να θυμόμαστε ότι δεν είναι αυτό που είσαι αλλά αυτό που μπορείς να γίνεις. Γνωρίζουμε ότι η αυτοεκτίμηση δεν κληρονομείται, αλλά κατασκευάζεται. Ακολουθώντας το απλό και αρχαίο κινεζικό στρατήγημα “Γνωρίζεις να ισιώνεις κάτι λυγίζοντάς το πρώτα”, πρέπει να προσπαθούμε κάθε μέρα να αναρωτιόμαστε, πώς θα μπορούσα να επιδεινώσω την αυτοεκτίμησή μου για να μάθω πώς να τη βελτιώσω. Θέτοντας στον εαυτό μας αυτό το ερώτημα, μπορούμε ήδη να εντοπίσουμε οκτώ δυσλειτουργικά μοτίβα που, αν επαναλαμβάνονται με άκαμπτο και γενικευμένο τρόπο, θα εξασφαλίσουν την επιτυχία του προβλήματός μας. Αυτά είναι τα εξής:
Το να παραπονιέσαι. Πολύ συχνά το να μιλάει κανείς για τις δυσκολίες του αρχικά προκαλεί ανακούφιση, αλλά μακροπρόθεσμα ενισχύει και περιπλέκει την έκταση της δυσφορίας του και μετατρέπει τον πόνο σε βάσανο.
Η αναζήτηση βοήθειας. Είναι καθησυχαστικό γιατί αν τη δεχτούμε, σημαίνει επίσης ότι το άτομο που μας “βοηθάει” νοιάζεται για εμάς, αλλά άθελά του μπορεί να μας μεταφέρει και ένα άλλο μήνυμα: “Σε βοηθάω επειδή δεν είσαι ικανός να βοηθήσεις τον εαυτό σου”, προκαλώντας έτσι μια εξάρτηση από τους άλλους και αποδυναμώνοντας τον εαυτό μας.
Αποφυγή. Το να νιώθουμε φόβο μπροστά σε κάποιες καταστάσεις μπορεί να είναι φυσικό, το ίδιο και το αρχέγονο ένστικτο της αποφυγής, αλλά αν εκείνη τη στιγμή παράγει ανακούφιση μακροπρόθεσμα, η αντίληψή μας για τον κίνδυνο αυξάνεται, όπως και η αδυναμία αντιμετώπισης τέτοιων καταστάσεων.
Αυτοεκπληρούμενη προφητεία. Οι πράξεις μας επηρεάζουν τις απόψεις που έχουν οι άλλοι για εμάς, καθορίζοντας τη συμπεριφορά τους, η οποία με τη σειρά της ενισχύει και επιβεβαιώνει τις πεποιθήσεις και τις πράξεις μας.
Αναβολή. Η καλλιέργεια της ψευδαίσθησης ότι μπορούμε να δράσουμε αποτελεσματικά, αλλά στην πραγματικότητα δεν το κάνουμε, είναι ένας πολύ καλός τρόπος για να αποδυναμώσουμε την αποφασιστικότητά μας και να αλλοιώσουμε την ικανότητά μας να προβαίνουμε και να αναλαμβάνουμε αποφασιστική δράση, η οποία αποτελεί την καρδιά και την ψυχή της αυτοεκτίμησης.
Να λέμε ναι όταν θα έπρεπε να λέμε όχι. Σε μια προσπάθεια να αποκτήσουμε μεγαλύτερη ασφάλεια, είναι μερικές φορές εύκολο να υποκύψουμε στον πειρασμό να λέμε πάντα “ναι” στις απαιτήσεις των ανθρώπων, με την ψευδαίσθηση ότι η αυτοεκτίμησή μας μπορεί να αυξηθεί με το να γίνουμε πιο συμπαθείς ή υποχωρητικοί. Τίποτα δεν θα μπορούσε να απέχει περισσότερο από την αλήθεια. Το να λέμε “ναι” για να αποφύγουμε να πούμε “όχι” είναι η ρίζα πολλών κοινωνικών και σχεσιακών δυσκολιών.
Παραμελήστε τον εαυτό σας. Σε αντίθεση με την κοινή λογική, το να ντύνεστε υπερβολικά ταπεινά ή ατημέλητα μπορεί να επιδεινώσει τις απόψεις των ανθρώπων για εμάς. Να θυμάστε ότι σπάνια υπάρχει δεύτερη ευκαιρία για να κάνετε μια καλή πρώτη εντύπωση.
Παραδοθείτε. “Ηττάσαι, μόνο όταν παραδίνεσαι”. Επιβλαβές για την επιβίωσή μας ως άνθρωποι είναι να αποφεύγουμε να παραδοθούμε ή να πιστεύουμε ότι τίποτα δεν θα βγει από τις ιδέες μας. Θα πρέπει να συνεχίσουμε να πιέζουμε προς τα εμπρός μέχρι να πετύχουμε τον στόχο μας.
Η ψυχολογία της αυτοεκτίμησης είναι σύνθετη και πολύπλευρη, με βαθιές επιπτώσεις στην ευημερία και την ποιότητα της ζωής μας. Η καλλιέργεια υγιούς αυτοεκτίμησης περιλαμβάνει την υιοθέτηση των μοναδικών μας χαρακτηριστικών, την αποδοχή του εαυτού μας με ευγένεια και την αναγνώριση ότι η αξία μας δεν καθορίζεται από εξωτερικούς παράγοντες ή συγκρίσεις με άλλους. Καλλιεργώντας μια θετική εικόνα του εαυτού μας και εξασκώντας την αυτοσυμπόνια, μπορούμε να αναπτύξουμε μια ισχυρότερη αίσθηση αυτοεκτίμησης και να ζήσουμε πιο ικανοποιητικές ζωές. Να θυμάστε, αξίζετε την αγάπη, την αποδοχή και την ευτυχία. Αγκαλιάστε την εσωτερική σας αξία και αφήστε την να λάμψει.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου