Φέρτε στο μυαλό σας μια τεράστια λίμνη γεμάτη ψάρια. Εσείς και άλλοι τρεις είστε οι μοναδικοί που γνωρίζετε την ύπαρξή της και συμφωνείτε μεταξύ σας να ψαρεύετε από τη λίμνη μόνο όσα ψάρια έχετε ανάγκη για να τρέφεστε. Υπό τον όρο ότι όλοι ψαρεύουν όσο τους χρειάζεται, η λίμνη θα παραμένει γεμάτη ψάρια.
Μια μέρα, παρατηρείτε τυχαία πως κάποιος από τους άλλους τρεις έχει αρχίσει να ψαρεύει περισσότερα ψάρια απ’ όσα χρειάζεται κι ότι τα πουλάει σε μια κοντινή κωμόπολη. Στο τέλος, αποκτά καλύτερο καλάμι ψαρέματος από το δικό σας.
Τι κάνετε εσείς;
Αν αρχίσετε κι εσείς να ψαρεύετε περισσότερα ψάρια απ’ όσα σας χρειάζονται, θα μπορέσετε να αγοράσετε καλύτερο καλάμι ψαρέματος ή ακόμη και βάρκα, και μπορεί να συνεταιριστείτε με κάποιον άλλον ενάντια σε αυτόν τον εξυπνάκια. Ενδεχομένως να αρχίζατε όλοι να ψαρεύετε όσα ψάρια τραβάει η ψυχή σας και, πιθανώς, να μιλούσατε σε όλο τον κόσμο για τη λίμνη. Το πιθανότερο είναι ότι όλα τα παραπάνω σενάρια θα οδηγήσουν στην καταστροφή του κοινού αγαθού.
Αν αφήσετε τον άλλον ψαρά να υπεραλιεύει και εσείς δεν κάνετε τίποτα, η λίμνη θα εξακολουθεί να συντηρεί εσάς και τους άλλους δύο, αλλά νικητής θα είναι ο μπαγαπόντης. Είναι αδύνατον να μη θυμώνετε μπροστά στην αδικία.
Σε καταστάσεις όπως η παραπάνω, στην προσπάθειά σας να μην υστερήσετε έναντι των άλλων, χάνουν όλοι.
Η «τραγωδία των κοινών» οφείλεται στο γεγονός πως, κατά την εκμετάλλευση ενός δημόσιου πόρου, αυτός ο πόρος μπορεί να καταστραφεί εξ αιτίας μιας πολύ μικρής δόσης απληστίας. Αρκεί ένας ανόητος «εκμεταλλευτής» για να καταρρεύσει το σύστημα, διότι η απληστία είναι μεταδοτική.
Οι απατεώνες μπορούν να καταστρέψουν το σύστημα -όχι από μόνοι τους, αλλά επειδή εξαπλώνεται η μεταδοτική φύση της απληστίας τους καθώς οι υπόλοιποι προσπαθούν να μην είναι τα μόνα κορόιδα. Δυστυχώς, η έρευνα για την ανθρώπινη συμπεριφορά αποδεικνύει ότι δεν είμαστε και τόσο έξυπνοι όταν καλούμαστε να συνεισφέρουμε για το κοινό καλό.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου