Οι πόλεμοι είναι ακριβοί (σε χρήμα και άλλους πόρους), καταστρεπτικοί (για το κεφάλαιο και το ανθρώπινο κεφάλαιο), διαλυτικοί (για το εμπόριο, τη διαθεσιμότητα των πόρων, τη διαχείριση της εργασίας, κ.λπ.). Οι μεγάλοι πόλεμοι αποτελούν ισχυρούς κλονισμούς για τις οικονομίες των χωρών που συμμετέχουν. Παρά κάποιες θετικές πλευρές -βραχυπρόθεσμη τόνωση και μακροπρόθεσμη καταστροφή και ανοικοδόμηση-, ο πόλεμος γενικά εμποδίζει την οικονομική ανάπτυξη και υπονομεύει την ευημερία. Πολλές ειδικές οικονομικές επιπτώσεις του πολέμου επαναλαμβάνονται στις ιστορικές περιόδους και τους τόπους.
Επιπτώσεις
Πληθωρισμός: Η σταθερότερη βραχυπρόθεσμη οικονομική επίπτωση του πολέμου είναι η ανοδική πίεση στις τιμές, και συνακόλουθα η πτώση του βιοτικού επιπέδου. Αυτός ο οφειλόμενος στον πόλεμο πληθωρισμός περιγράφηκε στην αρχαία Κίνα από το στρατηγό Σουν Τσου (Η Τέχνη του Πολέμου, περίπου 400 π.Χ.): «Οπου είναι ο στρατός, οι τιμές είναι υψηλές. Ή όταν ανεβαίνουν οι τιμές ο πλούτος των ανθρώπων εξαντλείται». Η συμβουλή του ήταν να κρατά κανείς τους πολέμους σύντομους και να έχει τα χρήματα πριν συγκεντρώσει στρατό.
Η πληρωμή των πολέμων είναι κεντρικό πρόβλημα για τα κράτη. Αυτό ίσχυσε ιδίως στις απαρχές της νεωτερικής Ευρώπης (15ος έως 18ος αιώνας), όταν ο πόλεμος εξαρτιόταν πολύ από μισθοφορικές δυνάμεις. Η Ισπανία και η Πορτογαλία εισήγαν ασήμι και χρυσό από την Αμερική για να πληρώσουν τους στρατούς τους, αλλά σε τόσο μεγάλες ποσότητες που τελικά διαβρώθηκε η αξία αυτών των μετάλλων.
'Ενας τρόπος να πληρώσουν οι κυβερνήσεις για τον πόλεμο είναι η επιβολή φόρων (που μειώνει τις δαπάνες των πολιτών και τις επενδύσεις). Ενας άλλος να δανεισθούν (που αυξάνει το δημόσιο χρέος), αλλά ο δανεισμός για τον πόλεμο μπορεί να οδηγήσει κράτη στη χρεοκοπία, όπως την Ισπανία το 1557 και το 1596. 'Ενας τρίτος τρόπος είναι να τυπώνεται χρήμα (που πυροδοτεί τον πληθωρισμό). Ο πληθωρισμός λειτουργεί έτσι συχνά ως έμμεσος φόρος σε μιαν εθνική οικονομία για τη χρηματοδότηση του πολέμου.
Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος προκάλεσε ολέθριο πληθωρισμό, καθώς οι μετέχουσες χώρες έφυγαν από τον κανόνα του χρυσού και εξέδιδαν ελεύθερα χρήμα. Ο πληθωρισμός συνόδευσε επίσης τον Εμφύλιο Πόλεμο στις ΗΠΑ, τον Β΄ Παγκόσμιο Πόλεμο, τον πόλεμο του Βιετνάμ, μεταξύ άλλων. Αν και ισχυρότερος στις πολεμικές ζώνες, μπορεί να εκτείνεται ακόμα και σε ουδέτερες χώρες (λόγω της αποδιοργάνωσης του εμπορίου και των ελλείψεων).
Καταστροφή κεφαλαίου: Πέρα από την άντληση χρήματος και πόρων, οι περισσότεροι πόλεμοι δημιουργούν ζώνες εντατικής καταστροφής κεφαλαίου – αγροκτημάτων, εργοστασίων και πόλεων. Μειώνουν έτσι σημαντικά το οικονομικό προϊόν. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος μείωσε τη γαλλική παραγωγή σχεδόν στο μισό, έκανε εκατοντάδες χιλιάδες Γερμανούς να πεθάνουν από την πείνα και οδήγησε σε χαμηλότερο σοβιετικό προϊόν για πάνω από μια δεκαετία.
Οι θάνατοι στις μάχες, οι επιδημίες και άλλες δημογραφικές αναταραχές έχουν πολύ εκτεταμένες επιπτώσεις. Ο Α΄ Παγκόσμιος Πόλεμος συνέβαλε στην επιδημία της γρίπης του 1918 που σκότωσε εκατομμύρια. Οι στρατιωτικές δυνάμεις στην Ανατολική Αφρική ίσως να πυροδότησαν το ξέσπασμα αυτού που έγινε η παγκόσμια επιδημία του έιτζ.
Χώρες που μπορούν να διεξάγουν πολέμους πέρα από τα σύνορά τους αποφεύγουν την πιο βαριά καταστροφή (όχι όμως τα άλλα κόστη του πολέμου).
'Ολοι σχεδόν οι πόλεμοι γίνονται για τον έλεγχο εδαφών, και μερικές φορές για ειδικούς οικονομικούς πόρους, όπως ορυκτά, καλλιεργήσιμη γη, ή πόλεις. Τα σχήματα νίκης και ήττας στους πολέμους στην πορεία της ιστορίας διαμόρφωσαν την κατεύθυνση της παγκόσμιας οικονομίας και των θεσμών της. Για παράδειγμα, όταν η Πορτογαλία το 16ο αιώνα χρησιμοποίησε κανόνια πάνω στα πλοία για να ανοίξει θαλάσσιους δρόμους προς την Ασία και απέσπασε το εμπόριο του πιπεριού από τη Βενετία (που βασιζόταν στους χερσαίους δρόμους μέσω της Μέσης Ανατολής), έθεσε σε κίνηση μια βαθιά μετατόπιση του οικονομικού κέντρου βάρους της Ευρώπης μακριά από τη Μεσόγειο και προς τον Ατλαντικό.
Οι επιτυχείς αυτοκρατορίες χρησιμοποίησαν τον πόλεμο για να συγκεντρώσουν τον έλεγχο μιας οικονομικής ζώνης, ωθώντας συχνά τη ζώνη στις πιο πρόσφορες κατευθύνσεις για τη διατήρηση της στρατιωτικής τους ισχύος. Οι υποδομές μεταφορών και επικοινωνιών αντανακλούν τον πολιτικό έλεγχο της κεντρικής αρχής. Όταν ευρωπαϊκά κράτη κατέκτησαν στρατιωτικά υπερπόντιες αποικίες (16ος έως 19ος αιώνας), τις ανέπτυξαν οικονομικά ώστε να ωφελήσουν τη μητρική χώρα. Για παράδειγμα οι περισσότερες γραμμές σιδηροδρόμων στη Νοτιοδυτική Αφρική κατασκευάσθηκαν από τα ορυχεία και τις φυτείες προς τα λιμάνια. Οι αυτοκρατορίες πάσχουν ωστόσο εγγενώς από τα προβλήματα των συγκεντρωτικών οικονομιών – αναποτελεσματικότητα, χαμηλό ηθικό, και στασιμότητα. Ορισμένοι μελετητές υποστηρίζουν επίσης ότι οι αυτοκρατορίες εξαντλούν τους πόρους τους διεξάγοντας ακριβούς πολέμους μακριά από τη χώρα τους και συμβάλλουν έτσι στο δικό τους τέλος.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου