Index Librorum Prohibitorum

Index Librorum Prohibitorum: Ο κατάλογος των απαγορευμένων βιβλίων – Το βιβλίο του Διαβόλου και το Necronomicon.

Index Librorum Prohibitorum

Ο Κατάλογος των Απαγορευμένων Βιβλίων (Index Librorum Prohibitorum) είναι ένα πραγματικό έντυπο, που περιέχει κυρίως βιβλία τα οποία απαγορεύτηκαν η λογοκρίθηκαν τμηματικά από την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία, αφού κατά την γνώμη της θεωρούνταν επικίνδυνα για την ίδια και κατ’ επέκταση για την σταθερότητα της πίστης των μελών της. Γι’ αυτό τον λόγο στις διάφορες εκδόσεις του περιέχονται συγκεκριμένες οδηγίες με εκκλησιαστικούς κανόνες, σχετικά με την ανάγνωση και την πώληση των βιβλίων…

Τα βιβλία αυτά σύμφωνα πάντα με την Ρωμαιοκαθολική εκκλησία θεωρούνταν ανήθικα ή περιείχαν επικίνδυνα θεολογικά σφάλματα που μπορεί να οδηγούσαν στην διαστρέβλωση της πίστης. Προς αποφυγήν τέτοιων σημαντικών σφαλμάτων, η εκκλησία προέτρεπε τους συγγραφείς στην επανέκδοση των συγγραμμάτων τους υπό την προϋπόθεση της περικοπής ή διόρθωση των τμημάτων εκείνων που μπορούσαν να προκαλέσουν μια τέτοια θρησκευτική σύγχυση.

Ο πρώτος κατάλογος του είδους δημοσιεύτηκε στην Ολλανδία το 1529, πολλοί από τους διάσημους επιστήμονες και συγγραφείς είχαν μπει σε έναν τέτοιο κατάλογο. Μερικά από τα πιο γνωστά ονόματα είναι Νικόλαος Κοπέρνικος, Γαλιλαίος Γαλιλέι, Βίκτωρ Ουγκώ, Καρλ Μαρξ, Νικολό Μακιαβέλι, Βολτέρος. Αυτοί είναι μόνο ένα μικρό ενδεικτικό παράδειγμα αφού και πολλοί άλλοι σπουδαίοι άνθρωποι λογοκρίθηκαν και περιέκοψαν το έργο τους για χάρη της Εκκλησίας.

Αν επιχειρήσουμε να δούμε σήμερα πιο αναλυτικά τα έργα αυτών των ανθρώπων, δεν θα μπορούσαμε να σκεφτούμε κάποιον λόγο που θα τα έκανε απαγορευμένα. Ίσως όμως αυτός να είναι και ένας τρόπος για να κατανοήσουμε πιο εύκολα τον τρόπο σκέψης όχι μόνο της Ρωμαιοκαθολικής εκκλησίας αλλά και της κοινωνίας, γιατί αυτή ήταν η πραγματικότητα στην οποία ζούσε ο άνθρωπος την εποχή του Μεσαίωνα.

Διάλεξα όμως ένα παράδειγμα και νομίζω ότι είναι αρκετό. Ο Νικόλαος Κοπέρνικος είναι γνωστός σε όλους μας για την Ηλιοκεντρική Θεωρία και εντάχτηκε στη λίστα των απαγορευμένων με το βιβλίο του» de revolutionibus» στο οποίο παρουσιάζει το Ηλιοκεντρικό μοντέλο όπως εμείς το δεχόμαστε σήμερα και για την ακρίβεια πολύ πιο απλό.[1]

Η εκκλησία βέβαια δεν μπορούσε να το δεχτεί, δεν απαγόρευσε όμως το εν λόγω βιβλίο αλλά το απέσυρε, ώστε να γίνουν σε αυτό οι απαραίτητες διορθώσεις. Ζήτησε από τον Κοπέρνικο να διευκρινίσει στο κοινό ότι όλα αυτά ήταν μια θεωρία που απείχε απ' την πραγματικότητα, δεν ήταν τίποτε άλλο από μια ακόμη μαθηματική επινόηση. Πραγματικά δεν ξέρω αν θα έπρεπε να κατηγορήσουμε την εκκλησία για τη λογοκρισία ή το σκοταδισμό που διατηρούσε την κοινωνία, γιατί αυτά είναι εύκολα λόγια που μπορούμε να τα πούμε με τα σημερινά δεδομένα. Είναι κατά τη γνώμη μου πιο σημαντικό να μπούμε στην ψυχολογία του ανθρώπου εκείνης της εποχής, που θεωρούσε απόλυτα λογική την ύπαρξη τέτοιων καταλόγων.

Ένας τέτοιος κατάλογος όπου όλα ελέγχονταν, με αυστηρότητα και θρησκευτική ευλάβεια, περιλάμβανε στις σελίδες του και βιβλία τα οποία είχαν θεωρηθεί άκρως απαγορευτικά. Ένα από αυτά που η Ιερά Εξέταση απαγόρευσε το 1559, χαρακτηρίζοντας το ως άκρως επικίνδυνο, ήταν αυτό που οι κληρικοί το αποκαλούσαν ως: «Το βιβλίο του διαβόλου».

«Σολομώντας ο υιός του Δαβίδ βασιλιάς του Ισραήλ….», αυτές είναι οι πρώτες λέξεις του πιο πολυσυζητημένου μαγικού βιβλίου όλων των εποχών, το Clavicula Solomonis, Το κλειδί του βασιλεία Σολομώντα ή Σολομωνική.

Το σχεδόν «μυθικό» αυτό Γριμόριο της μαγείας που ο γνωστός Αμερικανός αποκρυφιστής και συνδημιουργός της γνωστής τράπουλας Ταρώ (Rider – Waite), Arthur Edward Wait χαρακτηρίζει ως «Η κεφαλή όλων, με αστείρευτα όρια και πυγή έμπνευσης των πάντων, είναι το κλειδί του βασιλιά Σολομώντα…», έχει γίνει αντικείμενο μελέτης πολλών αποκρυφιστών. Είναι αρκετή, μια ματιά μονάχα , στους τίτλους των κεφαλαίων του για να καταλάβουμε ότι πρόκειται για ένα πολύ επικίνδυνο βιβλίο τελετουργικής μαγείας.

«Οι μέρες και οι ώρες των μαγικών πράξεων»
«Η απαραίτητη προετοιμασία των μαγικών πράξεων»
«Η κατασκευή του καθαγιασμένου πενταγράμμου και του κύκλου»
«Τελετουργίες επικλήσεων».

Στην Ευρώπη το Clavicula Solomonis είναι γνωστό από αρχαία χειρόγραφα που φυλάσσονται σε μεγάλες βιβλιοθήκες στο Λονδίνο, στο Παρίσι και στην Μεγάλη Βρετανία, αλλά δεν είναι προσιτά στο κοινό.

Τα χειρόγραφα αυτά αποτέλεσαν την βάση για την δημιουργία σχεδόν όλων των μετέπειτα μαγικών βιβλίων και θεωριών. Κάπου εδώ όμως προκύπτει και ένα πολύ σημαντικό πρόβλημα, τα εν λόγω χειρόγραφα είναι αντίγραφα παλαιότερων κειμένων και δεν αποτελούν ένα ενιαίο υλικό. Οι επιστήμονες έχουν συλλέξει όλα αυτά τα κείμενα και τα έχουν αρχειοθετήσει κάτω από έναν τίτλο: «το κλειδί του βασιλιά Σολομώντα». Με πιο απλά λόγια, δεν υπάρχει κανένα αρχαίο βιβλίο που να έχει διασωθεί αυτούσιο και να έχει τίτλο: Σολωμονική. Τα αντίγραφα που υπάρχουν είναι ίσως μεταφράσεις ενός βιβλίου που υπήρξε κάποτε, όμως οι μελετητές διαπιστώνουν αλλαγές από αντίγραφο σε αντίγραφο, που έχουν προφανώς γίνει με την παρέμβαση του εκάστοτε συγγραφέα. Οικειοποιώντας έτσι ο καθένας το αρχικό κείμενο, για τους δικούς του σκοπούς.

Οι μεταφράσεις που έχουν διασωθεί είναι στην Λατινική και στην Γαλλική γλώσσα. Το αρχαιότερο απ’ όλα όμως φαίνεται πως είναι ένα αντίγραφο γραμμένο στην Ελληνική γλώσσα που βρίσκεται στο Βρετανικό Μουσείο.

Όλα αυτά έχουν δημιουργήσει αρκετές διαμάχες κατά καιρούς, που αφορούν κυρίως στην απόδοση όλων αυτών σε ένα αρχικό έργο του βιβλικού βασιλιά. Όμως αυτό έχει σημασία μόνο από την ιστορική και επιστημονική πλευρά του θέματος. Αυτό που έχουμε σαν αποτέλεσμα όλων αυτών, είναι τρία μαγικά βιβλία που αποδίδονται στο Σολομώντα το Clavicula Solomonis (το κλειδί του βασιλιά Σολομώντα), το Lemegeton (το μικρό κλειδί του βασιλιά Σολομώντα) και τέλος η διαθήκη του βασιλιά Σολομώντα. Το τελευταίο μάλιστα έχει κάποιες ιδιαίτερα παράξενες πληροφορίες, που σου φέρνουν στο μυαλό μια πολύ γνωστή σε όλους ιστορία: χίλιες και μία νύχτες.

Ξεκινώντας να γράφω αυτό το άρθρο για το Index Librorum Prohibitorum, δεν είχα σκοπό να επεκταθώ τόσο πολύ και να σας κουράσω. Αντίθετα ήθελα να δημιουργήσω ένα σχεδόν τυπικό άρθρο, που θα σχολίαζε περισσότερο την κοινωνική σκοπιά ενός ανθρώπου που ζούσε την εποχή εκείνη. Όμως η συγχρονικότητα βλέπετε δεν σε αφήνει ποτέ ήσυχο και θα ήταν άδικο για εκείνη να την αφήναμε στο κατώφλι, αφού στάθηκε μέχρι εκεί.

Καθώς λοιπόν έκανα μια μικρή έρευνα μέσα στα βιβλία, διαπίστωσα κάποιες πολύ ενδιαφέρουσες συμπτώσεις. Ο σκοπός μου δεν είναι να σας πείσω για την ύπαρξη του Necronomicon, αλλά να μοιραστώ μαζί σας αυτές τις, κατά την γνώμη μου, ενδιαφέρουσες πληροφορίες.

….τον πρώτο αιώνα ο Εβραίος ιστορικός Ιωσήφ Φλάβιος ή Ιώσηπος (37-100 μ.Χ), αναφέρει ένα βιβλίο με τελετουργικές επικλήσεις για τον έλεγχο των δαιμόνων με τη βοήθεια του γνωστού, από τις χίλιες και μία νύχτες, δαχτυλιδιού του βασιλιά Σολομώντα …

Μετά από αρκετούς αιώνες ο Μιχαήλ Ψέλλος, βυζαντινός λόγιος που έζησε τον 11ο αιώνα, μιλάει για ένα βιβλίο με τα χαρακτηριστικά που αναφέρει ο Φλάβιος.

Σε ένα από τα αρχαία αυτά χειρόγραφα που υπάρχει σε βιβλιοθήκη στο Παρίσι, με αριθμό 2350, γίνεται μια μοναδική στο είδος της εισαγωγή. Ο συγγραφέας μας λέει πως το βιβλίο του Σολομώντα δεν θάφτηκε μαζί του, όπως θα έπρεπε, αλλά μεταφέρθηκε στη Βαβυλώνα.

Έτσι ίσως μπορούμε να υποθέσουμε ότι το βιβλίο αυτό συνέχιζε να υπάρχει μέσα στους αιώνες.
Σε αντίγραφα της Σολομωνικής που έγιναν για λογαριασμό του Δούκα της Μάντοβας από τον Αβραάμ Κολόρνο, υπάρχει επίσης μια ενδιαφέρουσα σημείωση:

«Εσένα που θα τύχει στα χέρια σου αυτό το βιβλίο, σε προειδοποιώ και σε ξορκίζω να μην ανακοινώσεις τα μυστικά του σε κανέναν ανάξιο, εξαιτίας της δύναμης που κλείνεται στις σελίδες του. Αυτός είναι ο γενικός κανών που ισχύει για όλες τις μυστικές δοξασίες της μαγείας και της Αλχημείας»[2].

Στην μυθολογία του Λάβκραφτ αυτό το παραπάνω απόσπασμα, δοσμένο σε μια πιο λογοτεχνική μορφή, χρησιμοποιείται από τον Ολάους Βόρμιους για να περιγράψει την επικινδυνότητα του βιβλίου, που ο Θεόδωρος Φιλήτας ονομάζει Νεκρονομικόν.

Ένα όνομα που το δίνει εκείνος αφού το αραβικό όνομα του ήταν Αλ Αζίφ, που σημαίνει το ουρλιαχτό των δαιμόνων. Στο βιβλίο του S.L.Macgrecor Mathers και του A. Crowley “The Goetia”, που δεν είναι άλλο από το Λεμέγεθον, ένα βιβλίο επικλήσεων αυτών των εξωγήινων δαιμόνων, μας δίνεται ένα κείμενο από τον πάπυρο 46 που βρίσκεται στο Bρετανικό Mουσείο και είναι στα Ελληνικά.

«…Επικαλούμε σε τον εν τω κενό μνεύματι δεινόν και αόρατον θεόν, αρογογοροβραω, σοχου, μοδοριω, φαλαρχαω, οοο, απε, ακέφαλε, απάλλαξον τον δείνα από του συνέχοντος αυτόν δαίμονος. Υπόταξον μοι πάντα τα δαιμόνια, ίνα μοι ην υπάκουος πας δαίμον ουράνιος και αιθέριος και επίγειος και υπόγειος και χερσαίος και ένυδρος και πάσα επιπομπή και μάστιξ θεου. Και έσται σοι τα δαιμόνια πάντα υπήκοα….»

Οπότε υπάρχουν ελληνικά μαγικά χειρόγραφα, όπως υποστηρίζουν ο Μιχαήλ Ψελλός αλλά και ο “φανταστικός” Θεόδωρος Φιλήτας ….

Μέσα στις επικλήσεις τους περιέχουν ονόματα που δύσκολα προφέρονται όπως και το όνομα του Μέγα Κθούλου.

Θα μπορούσαμε να βρούμε και άλλες ομοιότητες και συμπτώσεις ακόμη και σε ονόματα δαιμόνων ή ιδιότητες αυτών, μεταξύ του Νεκρονομικόν και των χειρογράφων αυτών που έχουν συγκεντρωθεί υπό τον τίτλο της Σολομωνικής.

Σίγουρα αυτά όμως τα στοιχεία δεν είναι αρκετά για να καταστήσουν το μαγικό βιβλίο του Λάβκραφτ πραγματικό. Το ίδιο όμως ισχύει και για την Σολομωνική γιατί πέρα τις χρήσεις του ονόματος, κανένα στοιχείο δεν δείχνει ότι ένα τέτοιο βιβλίο υπήρξε αυτούσιο.

Υπό την σκέψη αυτή όμως, πόσο μυθικό ή φανταστικό μπορεί να είναι ένα βιβλίο που έχει τόσες ομοιότητες με θεωρίες που πάνω τους στηρίχτηκαν τα μεγαλύτερα δυτικά μαγικά συστήματα;

Αν τελικά όμως πειστούμε για την αυθεντικότητα των κειμένων που ονομάζονται Σολομωνική ή ακόμη και Νεκρονομικόν, αμέσως βρισκόμαστε σε ένα άλλο ερώτημα που δεν είναι τόσο θεωρητικό: ισχύουν όλες αυτές οι τελετουργίες που περιγράφουν τα μαγικά βιβλία;

Αυτή την απάντηση όμως δεν μπορώ να σας τη δώσω εγώ, αλλά ο καθένας μέσα του μπορεί εύκολα να τη βρει.

«… το χέρι τους έχει πιάσει το λαιμό σας ,κι όμως δεν τους βλέπετε . Η κατοικία τους το προφυλαγμένο κατώφλι του σπιτιού σας. Το Γιώγκ Σοθώθ είναι το κλειδί της πόρτας , εκεί που οι σφαίρες ανταμώνονται…» -Νεκρονομικόν
---------------------------
[1] Η επιστημονική ορθότητα ακόμη και η «αυθεντικότητα» του έργου δεν είναι το ζητούμενο στο συγκεκριμένο άρθρο.
[2] Αρ. χειρόγ. 2348 Παρίσι και 3091 Βρετανικό μουσείο.