Μελέτη στοχεύει στον εντοπισμό «αποτυπώματος» της ανθρώπινης συνείδησης

Ερευνητές του Δυτικού Πανεπιστημίου, στον Καναδά, σύμφωνα με το Western News, κινήθηκαν ένα βήμα πιο κοντά στο να προσδιορίσουν ένα «εγκεφαλικό αποτύπωμα» της συνείδησης – μια ανακάλυψη που θα ξεκλειδώσει περαιτέρω την κατανόηση σχετικά με το γιατί ορισμένοι ασθενείς, που θεωρήθηκε ότι είναι φυτά, έχουν ακόμη αντίληψη του κόσμου τους. Στην μελέτη-ορόσημο του 2006, ο νευροεπιστήμονας του Western, Adrian Owen και οι συνεργάτες του έδειξαν για πρώτη φορά ότι η λειτουργική νευροαπεικόνιση μπορεί να αποκαλύψει συνειδητή αντίληψη σε ορισμένους ασθενείς που εμφανίζονταν να είναι εξ ολοκλήρου σε κατάσταση φυτού. Η τεχνική αυτή ακόμη επέτρεψε ορισμένα από αυτά τα άτομα να επικοινωνήσουν τις σκέψεις και τις επιθυμίες τους στον έξω κόσμο.

Όμως παρέμενε ένα σημαντικό ερώτημα για τον Owen: Γιατί ορισμένοι ασθενείς μπορούσαν να επικοινωνούν και άλλοι όχι;

Σε μια νέα μελέτη που δημοσιεύθηκε πρόσφατα, ο Owen και οι συνάδελφοί του στο Πανεπιστήμιο του Cambridge ίσως έχουν βρει μια απάντηση. Η διεθνής ερευνητική ομάδα συνέκρινε τις εγκεφαλικές καταστάσεις ασθενών σε κατάσταση φυτού ή σε κατάσταση ελαχιστοποιημένης συνείδησης, με αυτές υγιών συμμετεχόντων που είχαν αναισθητοποιηθεί με propofol, κοινώς χρησιμοποιούμενο για την ύπνωση, κατά τα άλλα υγιών, ασθενών όταν κάνουν μια εγχείρηση ρουτίνας.

«Χρειάζεται να καταλάβουμε περισσότερα σχετικά με τη συνείδηση και τον εγκέφαλο. Και για αυτή τη μελέτη, χρειάστηκε να προσδιοριστεί μια ειδική εγκεφαλική κατάσταση με συνείδηση και, αντίστροφα, μια ειδική εγκεφαλική κατάσταση ενδεικτική της μη-συνείδησης», είπε ο καθηγητής Γνωστικής Νευροεπιστήμης και Απεικόνισης. «Προφανώς, δεν μπορούμε να “ελέγξουμε” τη συνείδηση σε ασθενείς φυτά, όμως μπορούμε σε υγιείς συμμετέχοντες στη μελέτη, εάν χρησιμοποιήσουμε ένα αναισθητικό φάρμακο όπως το propofol».

Ο ρόλος του Western σε αυτή τη διεθνή συνεργασία ήταν να σαρώσει μια ομάδα συμμετεχόντων χρησιμοποιώντας λειτουργική τομογραφία [απεικόνιση µαγνητικού συντονισµού] (fMRI), ενώ τα μέλη της ομάδας βαθμιαία ναρκώνονταν με τη χρήση του φαρμάκου propofol. Τα αποτελέσματα συγκρίθηκαν με αυτά της ομάδας των ασθενών, είτε σε κατάσταση φυτού ή σε κατάσταση ελαχιστοποιημένης συνείδησης, οι οποίοι σαρώθηκαν από τους ερευνητές στο Cambridge.

«Παραδόξως, είδαμε παρόμοια αποτελέσματα στις δυο ομάδες συμμετεχόντων που σαρώθηκαν στις αντίθετες πλευρές του Ατλαντικού. Συγκεκριμένα, η απώλεια συνείδησης – είτε λόγω της αναισθησίας με propofol, είτε λόγω εγκεφαλικής βλάβης – συνοδεύτηκαν με μειωμένη λειτουργική ποικιλότητα και ικανότητα ενσωμάτωσης σε παρόμοια εγκεφαλικά δίκτυα, που μπορεί να αναπαριστούν ένα νευροβιολογικό σημάδι ή “εγκεφαλικό αποτύπωμα” για τη συνείδηση», ανέφερε ο Owen.

Με απλά λόγια, λειτουργική ποικιλότητα και ικανότητα ενσωμάτωσης είναι ιδιότητες του εγκεφάλου που αποκαλύπτουν πόσες πληροφορίες ανταλλάσσονται και ενσωματώνονται ανάμεσα σε διαφορετικές περιοχές του εγκεφάλου. «Είναι ακόμη νωρίς, όμως τα αποτελέσματα αυτά είναι η αρχή για να αποκαλυφθεί πώς οι εγκέφαλοι γεννούν τις ενσυνείδητες εμπειρίες του κόσμου και τι πάει λάθος όταν η συνείδηση αποτυγχάνει», είπε ο Owen. «Αυτό είναι ένα σημαντικό κομμάτι στην αναζήτησή μας να κατανοήσουμε γιατί ορισμένοι ασθενείς, που θεωρήθηκε ότι είναι φυτά, στην πραγματικότητα αντιλαμβάνονται και γνωρίζουν τα πάντα που συμβαίνουν γύρω τους».