Η μεταλλοτεχνία, όπως και η ελεφαντουργία και η κοσμηματοτεχνία ανθούν, επίσης, κατά τη διάρκεια των μυκηναϊκών χρόνων.
Αντικείμενα από μέταλλα δε σώζονται πάρα πολλά γιατί το υλικό τους, επειδή είναι δυσεύρετο, ανακυκλώνεται συχνά ώστε να ξαναχρησιμοποιηθεί. Το γεγονός, όμως, ότι μεταλλικά αντικείμενα χρησιμοποιούνταν ως κτερίσματα στους τάφους, οδήγησε στη διάσωση όσων γνωρίζουμε. Τα πιο συνηθισμένα ήταν από ορείχαλκο (μπρούντζο), που ήταν κράμα καθαρού χαλκού με κασσίτερο συνήθως. Η αναφορά σε χάλκινα αρχαιολογικά ευρήματα κατά την Εποχή του Χαλκού υπονοεί, στην ουσία, αυτά τα ορειχάλκινα αντικείμενα. Εισαγωγές χαλκού γίνονταν από την Κύπρο, κυρίως, σε μορφή ταλάντων σε σχήμα δοράς (= δέρματος) βοοειδούς, ενώ ο κασσίτερος προέρχονταν από τη Δύση ή την Ανατολή. Συνεπώς, οι ανταλλαγές και τα εμπορικά δίκτυα διαδραμάτιζαν σημαντικό ρόλο στη μεταλλοτεχνία της εποχής.
Ανάμεσα στα πιο «εντυπωσιακά», για το πλατύ κοινό, αντικείμενα είναι αυτά που είναι καμωμένα από τα λεγόμενα ευγενή μέταλλα, χρυσό και ασήμι κυρίως, και προέρχονται από τους πρώιμους χρονολογικά (17ος και 16ος αιώνες) κάθετους λακκοειδείς τάφους των ταφικών περιβόλων των Μυκηνών. Πρόκειται για χρυσά και ασημένια αγγεία και ορειχάλκινα όπλα στολισμένα στις λαβές και στις λεπίδες ενώ δε λείπουν και τα ορειχάλκινα αγγεία, εργαλεία και κοσμήματα. Παρόμοια μεταλλικά σκεύη συναντώνται, βέβαια, κατά τη διάρκεια ολόκληρης της μυκηναϊκής περιόδου. Ιδιαίτερη συμβολική σημασία φαίνεται πως είχαν οι χρυσές προσωπίδες και οι ολόσωμες χρυσές παιδικές επενδύσεις που είχαν νεκρική χρήση και βρέθηκαν επίσης στους τάφους των ταφικών περιβόλων.
Ως προς την κατασκευή διακρίνονται σε α) έκκρουστα, τα οποία δημιουργούνται από ένα φύλλο μετάλλου που απλώνεται πρώτα σε μια μαλακή επιφάνεια (π.χ. ξύλο) και σφυρηλατείται κατόπιν από πίσω, όπως συμβαίνει με τις χρυσές προσωπίδες των Μυκηνών, όπου αποτυπώνονται, πιθανόν και ατομικά προσωπογραφικά χαρακτηριστικά, β) έκτυπα, όταν το φύλλο μετάλλου σφυρηλατείται από εμπρός πάνω σε μήτρα ώσπου να πάρει το επιθυμητό σχήμα, όπως συμβαίνει με τις επενδύσεις των όπλων, εγχειριδίων και ξιφών. Ανάλογο παράδειγμα συνιστούν τα δυο χρυσά κύπελλα του 15ος αι. π.Χ. που βρέθηκαν στον θολωτό τάφο του Βαφειού στη Λακωνία. Το ένα από αυτά διακοσμείται με έκτυπη παράσταση καταδίωξης ταύρου όπου διακρίνονται έντονες μινωικές (κρητικές) επιδράσεις γ) εμπίεστα, όταν τα μεταλλικά διακοσμητικά στοιχεία θερμαίνονται και σφυρηλατούνται πάνω στο μεταλλικό αντικείμενο μέχρι να κολλήσουν, όπως συμβαίνει, για παράδειγμα, με τις λεπίδες των εγχειριδίων, και δ) περίκλειστα με τη χρήση σμάλτου και γυαλιού που χύνεται σε κοίλα σχήματα.
Τα όπλα είναι μια αξιοπρόσεκτη κατηγορία μεταλλικών αντικειμένων (Σακελλαρίου 1988: 52-53). Κατασκευάζονται τόσο επιθετικά όσο και αμυντικά όπλα με τις τεχνικές της χύτευσης και της σφυρηλάτησης. Στα επιθετικά όπλα συγκαταλέγονται ξίφη, εγχειρίδια, παραξιφίδες (είδη εγχειριδίων), αιχμές ακοντίων, καθώς και βελών από τόξα. Τα ξίφη έχουν χωριστεί σε διάφορους τύπους, ανάλογα με το σχήμα, το μήκος της λεπίδας και το μέγεθος της λαβής, αλλά και τη διακόσμηση που πολλές φορές προστίθεται στις λεπίδες και τις λαβές. Αξιοσημείωτα είναι πολλά εγχειρίδια από τους Ταφικούς Περιβόλους Α και Β των Μυκηνών που είναι τόσο πολύ διακοσμημένα στις λεπίδες τους με την τεχνική «ζωγραφική σε μέταλλο» ή αλλιώς «τεχνική του νιέλλου» (νιέλλο = η συγκολλητική ουσία), με αποτέλεσμα να μη θεωρούνται χρηστικά, αλλά συμβολικά αντικείμενα. γοήτρου και εξουσίας της ηγεμονικής κοινωνικής τάξης. Αμυντικά όπλα -περικεφαλαίες, κνημίδες, ασπίδες, θώρακες- δεν εντοπίζονται πολλά στις ανασκαφές, επειδή πρέπει να ήταν τα περισσότερα από φθαρτά υλικά Από την όψιμη μυκηναϊκή περίοδο, όμως, έχουμε χάλκινους θώρακες, όπως αυτόν από το νεκροταφείο των Δενδρών της Αργολίδας, ή και περικεφαλαίες όπως το παράδειγμα από έναν τάφο στην Κνωσό της Κρήτης, όπου βρέθηκαν, επίσης, χάλκινες κνημίδες και αντικείμενο για την προστασία του άκρου του χεριού. Η αρθρωτή από λεπτά ελάσματα και σφυρήλατη πανοπλία που βρέθηκε στα Δενδρά, είχε, σύμφωνα με νεότερες έρευνες, βάρος 15 κιλά και ήταν κατασκευασμένη από κράμα χαλκού και κασσίτερου με τον τελευταίο να συναντάται σε αναλογία 11% και να αποτελεί ένα απτό παράδειγμα των ικανοτήτων των μυκηναίων μεταλλουργών στη δημιουργία κραμάτων.
Διασώζονται, επίσης εκτός από τα όπλα και κάποια οικοδομικά, εργαστηριακής χρήσης ή καλλωπισμού, εργαλεία. Ανάμεσα στα σύνεργα καλλωπισμού ξεχωρίζουν κάποια που έχουν ιδιαίτερο ενδιαφέρον, όπως ένας χάλκινος καθρέφτης με ελεφαντοστέινη λαβή, διακοσμημένη με ρόδακες, που προέρχεται από θολωτό τάφο της Μεσσηνίας και χρονολογείται στα μέσα του 15ου αι. π.Χ.
Στις πινακίδες της Γραμμικής Β από την Κνωσό και την Πύλο υπάρχουν συχνές αναφορές σε μέταλλα και μεταλλουργούς. Από εκεί προκύπτει (Σαρρή 2000) ότι: α) η ανακτορική εξουσία ήλεγχε τόσο την παραγωγή όσο και τη διανομή του μετάλλου και των προϊόντων του β) τα εργαστήρια βρίσκονταν σε απομακρυσμένες περιοχές, γ) στην Πύλο μετρήθηκαν 400 χαλκουργοί, ένδειξη μαζικής παραγωγής που μάλλον προοριζόταν για εξαγωγή, δ) αξιωματούχοι συνεισέφεραν, εν είδει φορολόγησης (;), στο ανάκτορο σε χρυσό, ε) υπήρχε επίσης ασήμι, ίσως μόλυβδος, ακόμα και σίδηρος σε μια πρώτη ανεπεξέργαστη μορφή, στ) λέξεις της γραμμικής Β που συνδέονται με τη μεταλλουργία είναι KA-KE-WE (αυτοί που κατεργάζονται τον ορείχαλκο), KU-RU-SO (χρυσός), KU-RU-SO-WO-KO (χρυσοχόοι;) και άλλες.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου