Είμαστε μικροί αλλά και κομμάτι αυτού του μεγάλου σύμπαντος

«Ο μοναχός είναι ένας άνθρωπος που έχει αποκοπεί από τα πάντα και βρίσκεται σε αρμονία με τα πάντα» – Ευάγριος Σχολαστικός

Το 1879, ο εξερευνητής Τζον Μιούιρ έκανε το πρώτο του ταξίδι στην Αλάσκα. Καθώς εξερευνούσε τα φιόρδ και τα βραχώδη τοπία του διάσημου πλέον Εθνικού Πάρκου Γκλέισιερ Μπέι, ένιωσε ξαφνικά ένα πολύ δυνατό συναίσθημα. Ανέκαθεν ήταν ερωτευμένος με τη φύση, και εκεί, στο μοναδικό καλοκαιρινό κλίμα του μακρινού Βορρά, εκείνη τη συγκεκριμένη στιγμή, ένιωθε ότι όλος ο κόσμος βρισκόταν σε συγχρονία.

Σαν να μπορούσε να δει ολόκληρο το οικοσύστημα και τον κύκλο της ζωής να περνούν μπροστά από τα μάτια του. Οι παλμοί του αυξήθηκαν, και εκείνος και η ομάδα του «ένιωσαν ζεστασιά, η οποία γρήγορα εξελίχθηκε σε ενσυναίσθηση για τα πάντα, σαν να είχαν μεταφερθεί πίσω στην καρδιά της φύσης», από την οποία όλοι προερχόμαστε.

Ευτυχώς ο Μιούιρ παρατήρησε και κατέγραψε στο ημερολόγιό του την όμορφη συνοχή του κόσμου γύρω του, κάτι που ελάχιστοι έχουν καταφέρει από τότε. Νιώθουμε τη ζωή και την κίνηση γύρω μας, όπως και την ομορφιά του σύμπαντος: οι παλίρροιες πάνε κι έρχονται με ακούραστη φιλοπονία, βρέχοντας τις όμορφες ακτές και κάνοντας τα σκουροκόκκινα φύκια στα ατελείωτα λιβάδια της θάλασσας να χορεύουν ρυθμικά, εκεί όπου τα ψάρια βρίσκουν τροφή, τα άγρια ποτάμια καταλήγουν σε λευκούς καταρράκτες, πάντα σε άνθιση, πάντα τραγουδώντας, κι απλώνοντας τους χειμάρρους τους σε χίλια βουνά.

Τα τεράστια δάση τρέφονται από τις ηλιαχτίδες που πέφτουν πάνω τους, κάθε κύτταρο σε μια δίνη απόλαυσης. Σμάρια από έντομα στροβιλίζονται στον αέρα, άγρια πρόβατα και κατσίκες στις καταπράσινες πλαγιές πάνω από τα δάση, αρκούδες χωμένες σε θάμνους με μούρα, μινκ και κάστορες και ενυδρίδες στο βάθος ενός ποταμού και μιας λίμνης.

Ινδιάνοι και εξερευνητές που συνεχίζουν τον μοναχικό τους δρόμο. Πουλιά που σκύβουν προσφέροντας τροφή στα μικρά τους – παντού, παντού ομορφιά και ζωή, και ευτυχισμένη, χαρούμενη δράση. Εκείνη τη στιγμή ο Μιούιρ βίωνε αυτό που οι στωικοί αποκαλούσαν συμπάθεια – μια στενή σύνδεση ανάμεσα στον εαυτό και τον κόσμο.

Ο Γάλλος φιλόσοφος Πιέρ Αντό έχει αναφερθεί σε αυτό ως το «ωκεάνιο συναίσθημα». Μια αίσθηση ότι ανήκουμε σε κάτι μεγαλύτερο, η συνειδητοποίηση ότι «τα ανθρώπινα πράγματα είναι ένα απειροελάχιστο σημείο στην απεραντοσύνη του σύμπαντος». Αυτές τις στιγμές δεν νιώθουμε απλώς ελεύθεροι, καλούμαστε επίσης να απαντήσουμε σε σημαντικά ερωτήματα: Ποιος είμαι; Τι κάνω; Ποιος ο ρόλος μου σε τούτο τον κόσμο;

Τίποτα δεν μας απομακρύνει πιο πολύ από αυτά τα ερωτήματα από την υλική επιτυχία – όταν είμαστε πάντα πολυάσχολοι, αγχωμένοι, πιεσμένοι, αποπροσανατολισμένοι, εξαρτημένοι, φορτωμένοι ευθύνες, αποσυνδεδεμένοι. Όταν είμαστε πλούσιοι και όλοι μας λένε ότι είμαστε σημαντικοί ή ισχυροί.

Το Εγώ μας λέει ότι το νόημα προκύπτει από τη δράση, ότι το να βρίσκεται κανείς στο επίκεντρο της προσοχής είναι ο μόνος τρόπος για να υπάρχει. Όταν απουσιάζει η σύνδεση με κάτι ευρύτερο ή μεγαλύτερο από εμάς, είναι σαν να έχει χαθεί ένα κομμάτι της ψυχής μας. Σαν να έχουμε αποσχιστεί από τις παραδόσεις με τις οποίες σχετιζόμαστε, όποιες κι αν είναι αυτές (μια τέχνη, ένα άθλημα, μια αδελφότητα, μια οικογένεια).

Το Εγώ δεν μας αφήνει να δούμε την ομορφιά και την ιστορία του κόσμου. Στέκεται εμπόδιο στο δρόμο μας. Μην απορείτε λοιπόν όταν βλέπετε ότι η επιτυχία δεν σας γεμίζει. Μην απορείτε που αισθάνεστε εξαντλημένοι, που νιώθετε πως τρέχετε ασταμάτητα, σαν τα ποντίκια στον τροχό. Μην απορείτε που χάνετε την επαφή σας με την ενέργεια η οποία κάποτε σας έτρεφε.

Σας προτρέπω να δοκιμάσετε μια άσκηση. Περπατήστε σε ένα αρχαίο πεδίο μάχης ή σε έναν τόπο με ιστορική σημασία. Κοιτάξτε τα αγάλματα και σίγουρα θα παρατηρήσετε πόσο ίδιοι μοιάζουν οι άνθρωποι, πόσο λίγα πράγματα έχουν αλλάξει από τότε – από πριν – αλλά και πώς θα είναι μετά. Εδώ έζησε κάποτε ένας σπουδαίος άνδρας. Εδώ πέθανε μια γενναία γυναίκα. Εδώ, σε αυτό το ανάκτορο, κατοικούσε κάποτε ένας σκληρός, πλούσιος άνδρας… Είναι η επίγνωση ότι γενιές άλλων ανθρώπων υπήρξαν εδώ πριν από εσάς.

Τέτοιες στιγμές βιώνουμε την αίσθηση της απεραντοσύνης του κόσμου. Το Εγώ δεν έχει θέση εκεί, επειδή αντιλαμβανόμαστε, έστω και αμυδρά, αυτό που εννοούσε ο συγγραφέας Ραλφ Γουόλντο Έμερσον όταν έλεγε: «Κάθε άνθρωπος είναι μια παράθεση όλων των προγόνων του».

Είναι κομμάτια μας, είμαστε κομμάτια μιας παράδοσης. Υιοθετήστε τη δύναμη αυτής της θέσης και μάθετε από αυτήν. Είναι συναρπαστικό το συναίσθημα να το συλλαμβάνετε όλο αυτό, ακριβώς όπως το ένιωσε ο Μιούιρ στην Αλάσκα.

Ναι, είμαστε μικροί. Αλλά είμαστε και κομμάτι αυτού του μεγάλου σύμπαντος και μια διεργασία του.