Πέμπτη 19 Μαΐου 2016

Ανθολογία Αρχαίας Ελληνικής Γραμματείας, ΕΛΛΗΝΙΣΤΙΚΗ ΚΑΙ ΕΛΛΗΝΟΡΩΜΑΪΚΗ ΕΠΟΧΗ, ΤΟ ΕΠΙΓΡΑΜΜΑ - ΕΠΙΤΥΜΒΙΑ Α'

901810_b.jpgΑΝΩΝΥΜΟΣ-ἐνθάδε τὴν ἱερὴν κεφαλήν

Το επιτύμβιο του Ομήρου 1

ἐνθάδε τὴν ἱερὴν κεφαλὴν κατὰ γαῖα καλύπτει
ἀνδρῶν ἡρώων κοσμήτορα, θεῖον Ὅμηρον.
ΠΑ 7, 3

***
Τούτο το χώμα σκεπάζει την ιερή κεφαλή,
τον υμνητή ανδρών ηρώων, τον θείο Όμηρο.

---------------
1 Το επίγραμμα έχει τη μορφή επιτύμβιας επιγραφής που ήταν, υποτίθεται, χαραγμένη πάνω στον τάφο του Ομήρου! Πιθανώς είναι έργο της ελληνιστικής εποχής.
 
~~~
 
ΑΙΣΧΥΛΟΣ - Αἰσχύλον Εὐφορίωνος
 
Το επιτύμβιο του Αισχύλου1
 
Αἰσχύλον Εὐφορίωνος Ἀθηναῖον τόδε κεύθει
μνῆμα καταφθίμενον πυροφόροιο Γέλας·
ἀλκὴν δ᾽ εὐδόκιμον Μαραθώνιον ἄλσος ἂν εἴποι
καὶ βαρυχαιτήεις Μῆδος ἐπιστάμενος.
Ἀθήναιος 14, 6
 
***
Τον Αισχύλο, τον γιο του Ευφορίωνα, τον Αθηναίο,
που πέθανε στη σιτοφόρα Γέλα, σκεπάζει τούτο το μνήμα·
για την πολυθρύλητη ανδρεία του ας μιλήσει το δάσος του Μαραθώνα
και ο βαθυχαιτήεις Μήδος που τη γνώρισε.
-----------------
1 Το επίγραμμα παραδίδεται με το όνομα του Αισχύλου, φαίνεται όμως πιθανότερο ότι είναι ψευδεπίγραφο έργο της ελληνιστικής εποχής.
 
~~~ 

ΠΛΑΤΩΝ – ἀστὴρ πρὶν μὲν ἔλαμπες
 
Εωσφόρος και Έσπερος1
 
ἀστὴρ πρὶν μὲν ἔλαμπες ἐνὶ ζωοῖσιν ἑῷος,
νῦν δὲ θανὼν λάμπεις ἕσπερος ἐν φθιμένοις.
ΠΑ 7, 670
 
***
Σαν το άστρο της αυγής έλαμπες άλλοτε μέσα στους ζωντανούς·
τώρα που πέθανες, λάμπεις μέσα στους πεθαμένους όπως ο Έσπερος.2
------------------
1 Το θαυμαστό αυτό επίγραμμα θεωρείται ψευδεπίγραφο και χρονολογείται στην ελληνιστική εποχή.
2 Οι αρχαίοι, όπως έχει επισημανθεί, πίστευαν ότι ο Έσπερος και ο Εωσφόρος ήταν το ίδιο αστέρι, ότι ο Εωσφόρος δηλώνει υπέρτατη ομορφιά και ότι η ψυχή κάποιου που πέθανε μπορεί να κατοικεί σε ένα αστέρι.
 
~~~ 

ΣΠΕΥΣΙΠΠΟΣ – σῶμα μὲν ἐν κόλποις
 
Το επιτύμβιο του Πλάτωνα1
 
σῶμα μὲν ἐν κόλποις κατέχει τόδε γαῖα Πλάτωνος,
ψυχὴ δ᾽ ἰσόθεος τάξιν ἔχει μακάρων.
ΠΑ 16, 31
 
***
Το σώμα του Πλάτωνα το κρατάει στα σπλάχνα της η γη·
η ισόθεη ψυχή του ετάχθη μετά των μακάρων.
----------------
1 Το επίγραμμα παραδίδεται με το όνομα του Σπεύσιππου, του ανιψιού του Πλάτωνα, που τον διαδέχτηκε στην Ακαδημία, πιθανότατα όμως είναι ψευδεπίγραφο.
 
~~~
 
ΑΝΥΤΗ1 – πολλάκι τῷδ᾽ ὀλοφυδνά
 
To επιτύμβιο για τη Φιλαινίδα
 
πολλάκι τῷδ᾽ ὀλοφυδνὰ κόρας ἐπὶ σάματι Κλείνα
μάτηρ ὠκύμορον παῖδ᾽ ἐβόασε φίλαν,
ψυχὰν ἀγκαλέουσα Φιλαινίδος, ἃ πρὸ γάμοιο
χλωρὸν ὑπὲρ ποταμοῦ χεῦμ᾽ Ἀχέροντος ἔβα.
ΠΑ 7, 486
 
***
Πολλές φορές με ολοφυρμούς πάνω σε τούτο τον τάφο
κάλεσε την αγαπημένη της κόρη, που χάθηκε πρόωρα,
η μητέρα της η Κλείνα, γυρεύοντας να φέρει πίσω την ψυχή της Φιλαινίδας,
που πριν φτάσει στο γάμο, διάβηκε τα χλομά νερά του Αχέροντα.
----------------
1 Η ποιήτρια Ανύτη (περί το 300 π.Χ.), από την Τεγέα, ανήκει στη λεγόμενη "δωρική σχολή" επιγραμματοποιών που τη χαρακτηρίζει κυρίως κάποια "λαϊκότητα" ως προς τα θέματα και κάποια εκζήτηση και περιπλοκότητα ως προς την έκφραση. Σώζονται 21 επιγράμματά της.