Τί είναι η οριακή διαταραχή προσωπικότητας;

Το κύριο χαρακτηριστικό ενός ατόμου που πάσχει από την πάθηση της οριακής διαταραχής προσωπικότητας (borderline personality disorder) είναι μία έντονη αίσθηση αστάθειας στις διαπροσωπικές σχέσεις του ατόμου, στο τρόπο που βλέπει και αντιμετωπίζει τον εαυτό του αλλά και στα συναισθήματα του. Οι άνθρωποι με οριακή διαταραχή προσωπικότητας είναι συνήθως πολύ παρορμητικοί και αρκετά συχνά επιδεικνύουν αυτο – επιβλαβείς συμπεριφορές όπως για παράδειγμα ριψοκίνδυνες σεξουαλικές πράξεις, κόβονται και νιώθουν έντονα την τάση αυτοκτονίας. Ο αυτοτραυματισμός είναι ένα έκδηλο σύμπτωμα, ενώ οι ενέργειες για απόπειρα ή ολοκληρωμένη αυτοκτονία είναι πιθανές, ειδικότερα σε περιπτώσεις χωρίς προηγούμενη φροντίδα και αποτελεσματική θεραπεία. Η διαταραχή μπορεί να έχει επιπτώσεις σε πολλές όψεις της ζωής του ατόμου, κάτι που συνεπάγεται δυσκολίες στη διατήρηση σχέσεων στη δουλειά, στο σπίτι και στο ευρύτερο κοινωνικό περιβάλλον . Αυτή η διαγνωστική κατηγορία είναι επίσης γνωστή ως περιπατητική σχιζοφρένεια, προσωπικότητα «ως εάν», ψευδονευρωτική σχιζοφρένεια και ψυχωτική χαρακτηριολογική διαταραχή.

Η οριακή διαταραχή προσωπικότητας συμβαίνει συνήθως στα αρχικά χρόνια, στάδια της ενήλικης ζωής. Το ασταθές μοτίβο της αλληλεπίδρασης με άλλους ανθρώπους είναι συνήθως έντονα συνδεδεμένο με την αυτοεικόνα του ατόμου και τις πρώτες, δηλαδή παιδικές/εφηβικές κοινωνικές σχέσεις. Τα άτομα που πάσχουν από οριακή διαταραχή προσωπικότητας προβάλουν τις παρορμητικές τους τάσεις πέρα από τον εργασιακό χώρο και το σπίτι και σε άλλες καταστάσεις και οι αντιδράσεις τους συνήθως συνοδεύονται από κυμαινόμενες κινήσεις του σώματος (εμπρός και πίσω) με πολύ γρήγορο τρόπο. Οι συγκινήσεις και τα συναισθήματα του συγκεκριμένου ατόμου φθάνουν σε λίγα δευτερόλεπτα στα ύψη ενώ στη συνέχεια και σε πολύ μικρό χρονικό διάστημα μπορούν να «κινηθούν» προς ακριβώς την αντίθετη κατεύθυνση. Τα άτομα που πάσχουν από την οριακή διαταραχή της προσωπικότητας χαρακτηρίζονται από την έντονη ευαισθησία τους προς τις περιβαλλοντικές καταστάσεις και συνθήκες.

 

Βιώνουν έντονα το φόβο της εγκατάλειψης αλλά και εκδηλώνουν συμπεριφορές ακατάλληλου θυμού όταν έρχονται αντιμέτωποι με αναπόφευκτες αλλαγές στα σχέδια (π.χ. συναισθήματα πανικού όταν ένα πρόσωπο σημαντικό για αυτούς θα καθυστερήσει για πέντε λεπτά ή θα ακυρώσει το ραντεβού). Στο συγκεκριμένο παράδειγμα θα πιστέψουν πως αυτού του είδους η «εγκατάλειψη» υπονοεί ότι οι ίδιοι είναι κακοί. Αυτοί οι φόβοι εγκατάλειψης σχετίζονται με την αδιαλλαξία ή ίσως καλύτερα τη δυσανεξία της μοναξιάς και την έντονη ανάγκη τους να έχουν ανθρώπους γύρω τους. Από μία εξωτερική ματιά, οι σχέσεις που δημιουργούν αλλά κυρίως τα συναισθήματα που νιώθουν μπορούν εύκολα να χαρακτηριστούν ώς ρηχά και επιφανειακά.  Η πάθηση της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας οδηγεί στις πιο πολλές περιπτώσεις σε σημαντική δυσφορία ή σε «βλάβες» στην κοινωνική, επαγγελματική αλλά και προσωπική ζωή του ατόμου.

 

Συγκεκριμένα συμπτώματα της οριακής διαταραχής της προσωπικότητας

Καθημερινές προσπάθειες να αποφευχθεί η πραγματική ή φανταστική εγκατάλειψη

Διαταραχή ταυτότητας, όπως μία σημαντική και επίπονη ασταθής εικόνα του εαυτού τους ή της αίσθησης για τον εαυτό τους

Παρορμητικότητα σε τουλάχιστον δύο τομείς που είναι δυνητικά αυτο – καταστροφικοί (π.χ έξοδα, δαπάνες, κατάχρηση ουσιών, απερίσκεπτη οδήγηση, κραιπάλη φαγητού, επικίνδυνο σεξ)

Επαναλαμβανόμενες αυτοκτονικές συμπεριφορές

Χρόνια αισθήματα κενού

Ακατάλληλος και έντονος θυμός ή δυσκολία ελέγχου του θυμού (π.χ συχνά ξεσπάσματα, μόνιμος θυμός και σωματικές βίαιες επιθέσεις)

Παροδικές, παρανοϊκές σκέψεις οι οποίες σχετίζονται με το στρες

Σοβαρά διασχιστικά συμπτώματα

 

Η οριακή διαταραχή της προσωπικότητας είναι πιο διαδεδομένη στις γυναίκες και έχει υπολογιστεί πως επηρεάζει το 1.6 έως το 5.9 τοις εκατό του γενικού παγκόσμιου πληθυσμού. Όπως και οι περισσότερες διαταραχές προσωπικότητας, η οριακή διαταραχή μειώνεται σε ένταση με την ηλικία, με τα πιο ακραία συμπτώματα να συμβαίνουν στην ηλικία των 40 με 50.