Είναι λάθος να πιστεύουμε πως κάθε δύσκολη επιλογή είναι και μεγάλη. Όπως δεν πρέπει να πιστεύουμε πως η δυσκολία μας στην τελική μας απόφαση και επιλογή οφείλεται στην δική μας ανοησία ή νοητική αδυναμία. Οι δύσκολες αποφάσεις χαρακτηρίζονται δύσκολες διότι δεν υπάρχει καλύτερη εναλλακτική μεταξύ των επιλογών.
Κάποιος θα μπορούσε να υποστηρίξει πως, δεδομένου ότι δεν υπερτερεί κάποια εκ των εναλλακτικών, οι διαθέσιμες εναλλακτικές είναι εξίσου καλές μεταξύ τους. Η προσέγγιση αυτή, όμως, δεν θα ήταν σωστή καθώς, σε μια τέτοια περίπτωση, θα αρκούσε να στρίψουμε ένα νόμισμα για να λάβουμε την τελική μας απόφαση. Και σίγουρα οι δύσκολες αποφάσεις, όπως αυτές που αφορούν την καριέρα μας, την οικογένειά μας, την υγεία μας, κ.α., δεν λαμβάνονται έτσι απλά, με το στρίψιμο ενός νομίσματος.
Κι εδώ έγκειται ο γρίφος: ας υποθέσουμε ότι έχουμε δύο θέσεις εργασίας, εκ των οποίων καμία εκ των δύο δεν είναι καλύτερη από την άλλη αλλά δεν είναι και το ίδιο καλές μεταξύ τους. Πως θα κάνουμε την σωστή επιλογή;
Πιστεύω ότι ο γρίφος αυτός προκύπτει εξαιτίας ενός αβάσιμου συμπεράσματος στο οποίο καταλήγουμε αναφορικά με την “αξία”. Ακούσια, υποθέτουμε ότι αξίες όπως η δικαιοσύνη, η ομορφιά, η καλοσύνη, είναι ίσες με επιστημονικές αξίες, όπως το μήκος, η μάζα και το βάρος. Σε μια οποιαδήποτε ερώτηση που η απάντηση δεν εμπεριέχει κάποια “αξία”, όπως “ποια από τις δύο βαλίτσες είναι πιο βαριά”, υπάρχουν τρεις πιθανές απαντήσεις: το βάρος της μίας είναι μεγαλύτερο, μικρότερο ή ίσο του βάρους της άλλης. Ιδιότητες όπως το βάρος, μπορούν να αναπαρασταθούν από πραγματικούς αριθμούς (1,2,3, κτλ), με μοναχά τρεις πιθανές συγκρίσεις μεταξύ δύο οποιονδήποτε αριθμών.”
Δεν συμβαίνει, όμως, το ίδιο και με τις “αξίες”. Ως οντότητες του μετα-Διαφωτισμού, τείνουμε να υποθέτουμε ότι η επιστημονική σκέψη έχει το κλειδί για κάθε τι σημαντικό στον κόσμο μας. Ο κόσμος, όμως, των αξιών, διαφέρει από αυτόν της επιστήμης. Τα αντικείμενα του ενός μπορούν να ποσοτικοποιηθούν από πραγματικούς αριθμούς, ενώ του δεύτερου δεν μπορούν. Δεν θα έπρεπε να υποθέσουμε πως ο κόσμος του μήκους και του βάρους, έχει την ίδια δομή με τον κόσμο του “τι θα έπρεπε να κάνω;”
Ως εκ τούτου, εάν όσα έχουν πραγματική σημασία για εμάς – όπως η ευτυχία ενός παιδιού, ή η αγάπη που τρέφουμε για τους γονείς μας – δεν μπορεί να ποσοτικοποιηθεί με πραγματικούς αριθμούς, τότε δεν υπάρχει λόγος να πιστεύουμε πως, ως επιλογές, έχουμε μόνον τρεις εναλλακτικές. Έτσι, προκύπτει η ανάγκη εύρεσης μιας νέας, τέταρτης σχέσης, που θα περιγράφει καλύτερα το τι ακριβώς συμβαίνει στις περιπτώσεις των δύσκολων επιλογών.
Η τέταρτη αυτή σχέση με τον όρο “ισότιμες”:
Όταν οι εναλλακτικές μας είναι ισότιμες, έχει ιδιαίτερη σημασία το ποια θα επιλέξετε, αλλά καμία από τις εναλλακτικές δεν είναι καλύτερη από την άλλη. Αντίθετα, οι εναλλακτικές είναι “συγγενικής” αξίας, ανοίκουν στην ίδια ομάδα αξιών, ενώ ταυτόχρονα είναι πολύ διαφορετικές όσον αφορά το είδος της αξίας τους. Γι’ αυτό και η επιλογή είναι δύσκολη.
Αποκαλύπτοντας την μεγαλύτερη δύναμη που ο καθένας μας έχει και που μας βοηθάει στην τελική μας επιλογή:
Η κατανόηση των δύσκολων επιλογών κατά αυτόν τον τρόπο, αποκαλύπτει κάτι για τους εαυτούς μας που δεν γνωρίζαμε. Ο καθένας από εμάς έχει την δύναμη να παράγει τους δικούς του “λόγους”. Φανταστείτε έναν κόσμο όπου κάθε επιλογή με την οποία ερχόμαστε αντιμέτωποι είναι εύκολη, ήτοι υπάρχει πάντα μια καλύτερη εναλλακτική. Εάν υπάρχει αυτή η βέλτιστη εναλλακτική, τότε αυτή είναι που πρέπει να επιλέξετε, διότι είναι λογικό να θέλεις να κάνεις το καλύτερο, αντί του χειρότερου, να επιλέξεις αυτό που έχεις τους περισσότερους λόγους να επιλέξεις.
Σε έναν τέτοιο κόσμο θα είχαμε περισσότερη λογική. Ένας τέτοιος κόσμος, γεμάτος μόνο από εύκολες επιλογές, θα μας έκανε σκλάβους της απλής λογικής. Εάν το σκεφτείτε καλά, θα ήταν τρελό να πιστέψουμε πως οι λόγοι που σας υπαγορεύονται από τρίτους, είναι αυτοί που ορίζουν την επιλογή σας να ακολουθήσετε τα χόμπι εκείνα που ακριβώς ακολουθείτε, να κατοικείτε στο σπίτι που κατοικείτε, να κάνετε το επάγγελμα που κάνετε.
Αντιθέτως, ήρθατε αντιμέτωποι με “ισότιμες” επιλογές, δύσκολες επιλογές, και όμως βρήκατε τους προσωπικούς σας λόγους ώστε να επιλέξετε το συγκεκριμένο χόμπι, το συγκεκριμένο σπίτι και την συγκεκριμένη δουλειά. Είναι στο πλαίσιο των δύσκολων επιλογών, όταν οι εναλλακτικές είναι “ισότιμες”, που καταφέρνουμε να εξασκήσουμε την κανονιστική μας δύναμη, την δύναμη να δημιουργούμε εμείς λόγους για τον εαυτό μας, να μεταμορφώνουμε τον εαυτό μας στο είδος εκείνο που προτιμά μία εκ των δύο εναλλακτικών.
Όταν επιλέγουμε μεταξύ ισότιμων επιλογών, μπορούμε να κάνουμε κάτι εκπληκτικό: μπορούμε να τοποθετηθούμε επ’ ακριβώς υπέρ συγκεκριμένων επιλογών. Αυτή η αντιμετώπιση των δύσκολων επιλογών είναι μια λογική τοποθέτηση, αλλά δεν έχουμε οδηγηθεί σε αυτή από λόγους που μας έχουν υπαγορευτεί, αλλά από λόγους που δημιουργήσαμε εμείς οι ίδιοι. Όταν δημιουργούμε λόγους για τους εαυτούς μας, για να γίνουμε ένα είδος ατόμου αντί κάποιου άλλου, γινόμαστε ολόψυχα αυτοί που είμαστε. Γινόμαστε οι ίδιοι, οι δημιουργοί της ίδιας μας της ζωής.
Έτσι, όταν ερχόμαστε αντιμέτωποι με δύσκολες επιλογές, δεν θα έπρεπε να βαράμε το κεφάλι μας στον τοίχο, προσπαθώντας να εντοπίσουμε την καλύτερη δυνατή εναλλακτική. Δεν υπάρχει καλύτερη εναλλακτική. Αντί να ψάχνουμε για λόγους έξω από εμάς, θα έπρεπε να ψάχνουμε μέσα μας. Ποιός πρόκειται να γίνω; Αυτό που τελικά επιλέγουμε να κάνουμε στις δύσκολες αποφάσεις εξαρτάται, κατά πολύ, από τον καθένα μας.
Όσοι δεν εξασκούν την κανονιστική τους δύναμη στις δύσκολες επιλογές είναι “περιπλανώμενοι”.Όλοι γνωρίζουμε τέτοια άτομα. Οι περιπλανώμενοι επιτρέπουν σε τρίτους να ορίζουν την ζωή τους. Επιτρέπουν στους μηχανισμούς της ανταμοιβής και της τμωρίας να καθορίζουν τις πράξεις τους.
Συνεπώς, το μάθημα των δύσκολων επιλογών που οφείλουμε να συγκρατήσουμε είναι: Υποστηρίξτε αυτό με το οποίο εσείς οι ίδιοι ταυτίζεστε, αυτό που μπορείτε να γίνετε βάσει των δικών σας ατράνταχτων λόγων, και, μέσα από την διαδικασία των δύσκολων επιλογών, γίνετε αυτό το άτομο.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου