ΞΕΝ ΚΠαιδ 1.5.7–1.5.14
Ο Κύρος εμψυχώνει τους Πέρσες αριστοκράτες που θα πολεμήσουν εναντίον των Ασσυρίων
Μετά τον θάνατο του Αστυάγη βασιλιάς των Μήδων έγινε ο γιος του Κυαξάρης, θείος του Κύρου. Επειδή οι Ασσύριοι προετοιμάζονταν για εκστρατεία εναντίον του, ζήτησε και πέτυχε τη συνδρομή του Καμβύση με την αποστολή στρατεύματος υπό τον ενήλικο πλέον Κύρο. Παρακάτω ο Κύρος απευθύνεται στους αριστοκράτες που επελέγησαν ως αρχηγοί και εκλέκτορες των στρατιωτικών τμημάτων.
[1.5.7] Ἄνδρες φίλοι, ἐγὼ προσειλόμην μὲν ὑμᾶς, οὐ νῦν πρῶ-
τον δοκιμάσας, ἀλλ’ ἐκ παίδων ὁρῶν ὑμᾶς ἃ μὲν καλὰ ἡ
πόλις νομίζει, προθύμως ταῦτα ἐκπονοῦντας, ἃ δὲ αἰσχρὰ
ἡγεῖται, παντελῶς τούτων ἀπεχομένους. ὧν δ’ ἕνεκα αὐτός
τε οὐκ ἄκων εἰς τόδε τὸ τέλος κατέστην καὶ ὑμᾶς παρεκά-
λεσα δηλῶσαι ὑμῖν βούλομαι. [1.5.8] ἐγὼ γὰρ κατενόησα ὅτι οἱ
πρόγονοι χείρονες μὲν ἡμῶν οὐδὲν ἐγένοντο· ἀσκοῦντες
γοῦν κἀκεῖνοι διετέλεσαν ἅπερ ἔργα ἀρετῆς νομίζεται· ὅ τι
μέντοι προσεκτήσαντο τοιοῦτοι ὄντες ἢ τῷ τῶν Περσῶν
κοινῷ ἀγαθὸν ἢ αὑτοῖς, τοῦτ’ οὐκέτι δύναμαι ἰδεῖν. [1.5.9] καίτοι
ἐγὼ οἶμαι οὐδεμίαν ἀρετὴν ἀσκεῖσθαι ὑπ’ ἀνθρώπων ὡς
μηδὲν πλέον ἔχωσιν οἱ ἐσθλοὶ γενόμενοι τῶν πονηρῶν, ἀλλ’
οἵ τε τῶν παραυτίκα ἡδονῶν ἀπεχόμενοι οὐχ ἵνα μηδέποτε εὐ-
φρανθῶσι, τοῦτο πράττουσιν, ἀλλ’ ὡς διὰ ταύτην τὴν ἐγκρά-
τειαν πολλαπλάσια εἰς τὸν ἔπειτα χρόνον εὐφρανούμενοι
οὕτω παρασκευάζονται· οἵ τε λέγειν προθυμούμενοι δεινοὶ
γενέσθαι οὐχ ἵνα εὖ λέγοντες μηδέποτε παύσωνται, τοῦτο
μελετῶσιν, ἀλλ’ ἐλπίζοντες τῷ λέγειν εὖ πείθοντες ἀνθρώ-
πους πολλὰ καὶ μεγάλα ἀγαθὰ διαπράξεσθαι· οἵ τε αὖ τὰ
πολεμικὰ ἀσκοῦντες οὐχ ὡς μαχόμενοι μηδέποτε παύσωνται,
τοῦτ’ ἐκπονοῦσιν, ἀλλὰ νομίζοντες καὶ οὗτοι τὰ πολεμικὰ
ἀγαθοὶ γενόμενοι πολὺν μὲν ὄλβον, πολλὴν δὲ εὐδαιμονίαν,
μεγάλας δὲ τιμὰς καὶ ἑαυτοῖς καὶ πόλει περιάψειν. [1.5.10] εἰ δέ
τινες ταῦτα ἐκπονήσαντες πρίν τινα καρπὸν ἀπ’ αὐτῶν κομί-
σασθαι περιεῖδον αὑτοὺς γήρᾳ ἀδυνάτους γενομένους, ὅμοιον
ἔμοιγε δοκοῦσι πεπονθέναι οἷον εἴ τις γεωργὸς ἀγαθὸς προ-
θυμηθεὶς γενέσθαι καὶ εὖ σπείρων καὶ εὖ φυτεύων, ὁπότε
καρποῦσθαι ταῦτα δέοι, ἐῴη τὸν καρπὸν ἀσυγκόμιστον εἰς
τὴν γῆν πάλιν καταρρεῖν. καὶ εἴ τίς γε ἀσκητὴς πολλὰ
πονήσας καὶ ἀξιόνικος γενόμενος ἀναγώνιστος διατελέσειεν,
οὐδ’ ἂν οὗτός μοι δοκεῖ δικαίως ἀναίτιος εἶναι ἀφροσύνης.
[1.5.11] ἀλλ’ ἡμεῖς, ὦ ἄνδρες, μὴ πάθωμεν ταῦτα, ἀλλ’ ἐπείπερ
σύνισμεν ἡμῖν αὐτοῖς ἀπὸ παίδων ἀρξάμενοι ἀσκηταὶ ὄντες
τῶν καλῶν κἀγαθῶν ἔργων, ἴωμεν ἐπὶ τοὺς πολεμίους, οὓς
ἐγὼ σαφῶς ἐπίσταμαι ἰδιώτας ὄντας ὡς πρὸς ἡμᾶς ἀγωνί-
ζεσθαι. οὐ γάρ πω οὗτοι ἱκανοί εἰσιν ἀγωνισταί, οἳ ἂν
τοξεύωσι καὶ ἀκοντίζωσι καὶ ἱππεύωσιν ἐπιστημόνως, ἢν
δέ που πονῆσαι δέῃ, τούτῳ λείπωνται, ἀλλ’ οὗτοι ἰδιῶταί
εἰσι κατὰ τοὺς πόνους· οὐδέ γε οἵτινες ἀγρυπνῆσαι δέον
ἡττῶνται τούτου, ἀλλὰ καὶ οὗτοι ἰδιῶται κατὰ τὸν ὕπνον·
οὐδέ γε οἱ ταῦτα μὲν ἱκανοί, ἀπαίδευτοι δὲ ὡς χρὴ καὶ
συμμάχοις καὶ πολεμίοις χρῆσθαι, ἀλλὰ καὶ οὗτοι δῆλον
ὡς τῶν μεγίστων παιδευμάτων ἀπείρως ἔχουσιν. [1.5.12] ὑμεῖς δὲ
νυκτὶ μὲν δήπου ὅσαπερ οἱ ἄλλοι ἡμέρᾳ δύναισθ’ ἂν χρῆ-
σθαι, πόνους δὲ τοῦ ζῆν ἡδέως ἡγεμόνας νομίζετε, λιμῷ δὲ
ὅσαπερ ὄψῳ διαχρῆσθε, ὑδροποσίαν δὲ ῥᾷον τῶν λεόντων
φέρετε, κάλλιστον δὲ πάντων καὶ πολεμικώτατον κτῆμα εἰς
τὰς ψυχὰς συγκεκόμισθε· ἐπαινούμενοι γὰρ μᾶλλον ἢ τοῖς
ἄλλοις ἅπασι χαίρετε. τοὺς δ’ ἐπαίνου ἐραστὰς ἀνάγκη
διὰ τοῦτο πάντα μὲν πόνον, πάντα δὲ κίνδυνον ἠδέως ὑπο-
δύεσθαι. [1.5.13] εἰ δὲ ταῦτα ἐγὼ λέγω περὶ ὑμῶν ἄλλῃ γιγνώ-
σκων, ἐμαυτὸν ἐξαπατῶ. ὅ τι γὰρ μὴ τοιοῦτον ἀποβήσεται
παρ’ ὑμῶν, εἰς ἐμὲ τὸ ἐλλεῖπον ἥξει. ἀλλὰ πιστεύω τοι
τῇ πείρᾳ καὶ τῇ ὑμῶν εἰς ἐμὲ εὐνοίᾳ καὶ τῇ τῶν πολεμίων
ἀνοίᾳ μὴ ψεύσειν με ταύτας τὰς ἀγαθὰς ἐλπίδας. ἀλλὰ
θαρροῦντες ὁρμώμεθα, ἐπειδὴ καὶ ἐκποδὼν ἡμῖν γεγένηται
τὸ δόξαι τῶν ἀλλοτρίων ἀδίκως ἐφίεσθαι. νῦν γὰρ ἔρχονται
μὲν οἱ πολέμιοι ἄρχοντες ἀδίκων χειρῶν, καλοῦσι δὲ ἡμᾶς
ἐπικούρους οἱ φίλοι· τί οὖν ἐστιν ἢ τοῦ ἀλέξασθαι δικαιό-
τερον ἢ τοῦ τοῖς φίλοις ἀρήγειν κάλλιον; [1.5.14] ἀλλὰ μὴν κἀκεῖνο
οἶμαι ὑμᾶς θαρρεῖν, τὸ μὴ παρημεληκότα με τῶν θεῶν τὴν
ἔξοδον ποιεῖσθαι· πολλὰ γάρ μοι συνόντες ἐπίστασθε οὐ
μόνον τὰ μεγάλα ἀλλὰ καὶ τὰ μικρὰ πειρώμενον ἀεὶ ἀπὸ
θεῶν ὁρμᾶσθαι. τέλος εἶπε· Τί δεῖ ἔτι λέγειν; ἀλλ’ ὑμεῖς
μὲν τοὺς ἄνδρας ἑλόμενοι καὶ ἀναλαβόντες καὶ τἆλλα παρα-
σκευασάμενοι ἴτε ἐς Μήδους· ἐγὼ δ’ ἐπανελθὼν πρὸς τὸν
πατέρα πρόειμι δή, ὅπως τὰ τῶν πολεμίων ὡς τάχιστα
μαθὼν οἷά ἐστι παρασκευάζωμαι ὅ τι ἂν δέωμαι, ὅπως
ὡς κάλλιστα σὺν θεῷ ἀγωνιζώμεθα. οἱ μὲν δὴ ταῦτα
ἔπραττον.
***
Σας διάλεξα, φίλοι μου, γιατί δεν σας δοκιμάζω τώρα πρώτη φορά, αλλά σας έβλεπα από μικρά παιδιά πως πρόθυμα εκτελούσατε όσα το κράτος θεωρεί καλά, και πως εντελώς αποφεύγατε όσα θεωρεί άσχημα. Θέλω να σας εκθέσω για ποιο λόγο και εγώ χάρηκα για το διορισμό μου σ' αυτό το αξίωμα, και προσκάλεσα και σας βοηθούς μου. Εγώ δηλαδή κατάλαβα πως οι πρόγονοί μας δεν ήσαν διόλου κατώτεροί μας, γιατί κι' αυτοί αδιάκοπα εκτελούσαν όσα θεωρούνται έργα ανδρείας. Τι όμως απέκτησαν, μολονότι ήσαν τέτοιοι, ή για το Περσικό κράτος ή για τον εαυτό τους, δεν μπορώ να το δω. Και βέβαια εγώ έχω την ιδέα πως καμμιά αρετή δεν ασκείται από τους ανθρώπους με σκοπό να μη πλεονεκτούν οι αγαθοί από τους φαύλους, μα και όσοι απέχουν από τις παρουσιαζόμενες κάθε φορά ευχαριστήσεις, δεν το κάνουν με το σκοπό να μη ευφρανθούν ποτέ, αλλά παρασκευάζονται έτσι για να απολάβουν εξ αιτίας της εγκρατείας των στο μέλλον πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Και όσοι επιδιώκουν να γίνουν μεγάλοι ρήτορες, δεν ασκούνται με το σκοπό διαρκώς να μιλούν ευγλώττως, άλλά γιατί ελπίζουν ότι πείθοντας εύκολα με τα λόγια τους ανθρώπους, θα κατορθώσουν πολλά, μεγάλα και σπουδαία έργα∙ και κείνοι πάλι που γυμνάζονται στα πολεμικά έργα, δεν κοπιάζουν γι' αυτά με το σκοπό αδιάκοπα να πολεμούν, αλλά γιατί νομίζουν πως με το να γίνουν γενναίοι πολεμιστές, θα αποκτήσουν και για τον εαυτό τους και για την πατρίδα τους πολύν πλούτον, μεγάλη ευτυχία και μεγάλες τιμές. Αν όμως μερικοί, μολονότι ασκούνται με πολύν κόπο στα πολεμικά έργα, άφησαν να αδυνατίζουν από τα γηρατειά προτού να απολαύσουν τους καρπούς που προέρχονται από τις πολεμικές ασκήσεις, μου φαίνεται πως έχουν πάθει όμοιο με αυτό που παθαίνει εκείνος που φρόντισε να γίνη καλός γεωργός σπέρνοντας και φυτεύοντας καλώς, αλλά σαν έρθη καιρός να μαζέψη τον καρπό, τον αφήνει αμάζευτο να πέση πάλι στη γη. Και αν κανένας αθλητής, μολονότι κοπίασε πολύ και έγινε ικανός να νικήση, δε λαβαίνη ποτέ μέρος στους αγώνες, μου φαίνεται πως και αυτός αξίζει να θεωρείται ανόητος. Μα εμείς, φίλοι μου, ας μη πάθωμε αυτά, αλλά επειδή ξέρομε πως από την παιδική μας ηλικία ασκούμεθα σε έργα καλά και γενναία, ας βαδίσωμεν εναντίον των εχθρών, που το ξέρω καλά ότι στον πόλεμο συγκρινόμενοι με μας δεν αξίζουν τίποτα. Γιατί δεν είναι ακόμη δυνατοί αγωνιστές όσοι ξέρουν να χρησιμοποιούν το τόξο και το κοντάρι, και να ιππεύουν, αλλά υστερούν αν παρουσιαστή ανάγκη να κοπιάσουν∙ αυτοί δεν ξέρουν να υποφέρουν τους κόπους· ούτε είναι ικανοί αγωνιστές όσοι δεν μπορούν να υποφέρουν την αγρύπνια, όταν παρουσιαστή ανάγκη να αγρυπνήσουν, αλλά και αυτοί είναι ασυνήθιστοι στην αγρύπνια∙ ουδέ είναι ικανοί αγωνιστές όσοι είναι ικανοί σ' αυτά (κόπους και αγρύπνιες), δεν ξέρουν όμως πώς πρέπει να μεταχειρίζωνται τους συμμάχους και τους εχθρούς, αλλά και αυτοί είναι φανερό ότι αγνοούν τα σπουδαιότερα μαθήματα. Σεις όμως μπορείτε να χρησιμοποιήτε τη νύκτα όπως οι άλλοι χρησιμοποιούν την ημέρα, θεωρείτε τους κόπους οδηγούς για χαρμόσυνη ζωή, και έχετε για προσφάι την πείνα, υποφέρετε τη δίψα ευκολώτερο από τα λιοντάρια και έχετε φυλαγμένο μέσα στην ψυχή σας το καλύτερο από όλα και χρησιμώτατο για τον πόλεμο απόκτημα. Γιατί χαιρόσαστε περισσότερο για τους επαίνους παρά για ο,τιδήποτε άλλο πράγμα. Εκείνοι που αγαπούν τον έπαινο είναι ανάγκη γι' αυτόν κάθε κόπο να υποφέρουν, κάθε κίνδυνο να αναλαβαίνουν. Εάν λέω αυτά για σας, ενώ αλλά έχω στο νου μου, τον εαυτό μου εξαπατώ. Γιατί εκείνο που δε θα γίνη από μέρος σας, όπως εγώ το λέω, εμένα κυρίως θα βλάψη. Μα έχω πεποίθηση στη δοκιμή (που έκαμα των εχθρών), στην αγάπη σας για μένα και στην ανοησία των εχθρών μας, και πιστεύω πως δεν θα διαψευσθούν οι αγαθές ελπίδες μου. Ας ξεκινήσωμε με θάρρος, γιατί μακριά από μας είναι το να θεωρηθούμε πως αδίκως επιθυμήσαμε ξένα πράγματα. Τώρα έρχονται οι εχθροί κάνοντας αρχή να μας αδικούν και μας προσκαλούν οι φίλοι μας να τους βοηθήσωμε. Τι πράγμα λοιπόν είναι δικαιότερο από την απόκρουση των εχθρών, ή τι είναι καλύτερο από τη βοήθεια στους φίλους μας; Μα νομίζω πως και για το εξής πρέπει να έχετε θάρρος, γιατί δηλαδή επιχειρώ την εκστρατεία χωρίς να παραμελήσω τα προς τους θεούς καθήκοντά μου. Γιατί με συναναστραφήκατε πολλές φορές και ξέρετε πως όχι μονάχα στις σπουδαίες επιχειρήσεις μα και στις πιο ασήμαντες προσπαθώ πάντοτε να αρχίζω από τους θεούς. ― Τέλος είπε: Ποια ανάγκη υπάρχει να προστέσω και άλλα; Σεις αφού διαλέξετε τους άντρες και τους πάρετε μαζί σας, και ετοιμάσετε και όλα τα άλλα, ξεκινήσετε για τη Μηδία. Εγώ, αφού γυρίσω στον πατέρα μου, θα έλθω για να προπορευθώ, με πρόγραμμα, αφού πληροφορηθώ όσο το δυνατόν ταχύτερα την κατάσταση των εχθρών, να ετοιμάσω όσα πρόκειται να ετοιμαστούν για να δυνηθούμε να κάμωμε τον πόλεμο με τη βοήθεια των θεών επιτυχώς. ― Εκείνοι εξετέλεσαν τις διαταγές του.
Σας διάλεξα, φίλοι μου, γιατί δεν σας δοκιμάζω τώρα πρώτη φορά, αλλά σας έβλεπα από μικρά παιδιά πως πρόθυμα εκτελούσατε όσα το κράτος θεωρεί καλά, και πως εντελώς αποφεύγατε όσα θεωρεί άσχημα. Θέλω να σας εκθέσω για ποιο λόγο και εγώ χάρηκα για το διορισμό μου σ' αυτό το αξίωμα, και προσκάλεσα και σας βοηθούς μου. Εγώ δηλαδή κατάλαβα πως οι πρόγονοί μας δεν ήσαν διόλου κατώτεροί μας, γιατί κι' αυτοί αδιάκοπα εκτελούσαν όσα θεωρούνται έργα ανδρείας. Τι όμως απέκτησαν, μολονότι ήσαν τέτοιοι, ή για το Περσικό κράτος ή για τον εαυτό τους, δεν μπορώ να το δω. Και βέβαια εγώ έχω την ιδέα πως καμμιά αρετή δεν ασκείται από τους ανθρώπους με σκοπό να μη πλεονεκτούν οι αγαθοί από τους φαύλους, μα και όσοι απέχουν από τις παρουσιαζόμενες κάθε φορά ευχαριστήσεις, δεν το κάνουν με το σκοπό να μη ευφρανθούν ποτέ, αλλά παρασκευάζονται έτσι για να απολάβουν εξ αιτίας της εγκρατείας των στο μέλλον πολύ μεγαλύτερη ευχαρίστηση. Και όσοι επιδιώκουν να γίνουν μεγάλοι ρήτορες, δεν ασκούνται με το σκοπό διαρκώς να μιλούν ευγλώττως, άλλά γιατί ελπίζουν ότι πείθοντας εύκολα με τα λόγια τους ανθρώπους, θα κατορθώσουν πολλά, μεγάλα και σπουδαία έργα∙ και κείνοι πάλι που γυμνάζονται στα πολεμικά έργα, δεν κοπιάζουν γι' αυτά με το σκοπό αδιάκοπα να πολεμούν, αλλά γιατί νομίζουν πως με το να γίνουν γενναίοι πολεμιστές, θα αποκτήσουν και για τον εαυτό τους και για την πατρίδα τους πολύν πλούτον, μεγάλη ευτυχία και μεγάλες τιμές. Αν όμως μερικοί, μολονότι ασκούνται με πολύν κόπο στα πολεμικά έργα, άφησαν να αδυνατίζουν από τα γηρατειά προτού να απολαύσουν τους καρπούς που προέρχονται από τις πολεμικές ασκήσεις, μου φαίνεται πως έχουν πάθει όμοιο με αυτό που παθαίνει εκείνος που φρόντισε να γίνη καλός γεωργός σπέρνοντας και φυτεύοντας καλώς, αλλά σαν έρθη καιρός να μαζέψη τον καρπό, τον αφήνει αμάζευτο να πέση πάλι στη γη. Και αν κανένας αθλητής, μολονότι κοπίασε πολύ και έγινε ικανός να νικήση, δε λαβαίνη ποτέ μέρος στους αγώνες, μου φαίνεται πως και αυτός αξίζει να θεωρείται ανόητος. Μα εμείς, φίλοι μου, ας μη πάθωμε αυτά, αλλά επειδή ξέρομε πως από την παιδική μας ηλικία ασκούμεθα σε έργα καλά και γενναία, ας βαδίσωμεν εναντίον των εχθρών, που το ξέρω καλά ότι στον πόλεμο συγκρινόμενοι με μας δεν αξίζουν τίποτα. Γιατί δεν είναι ακόμη δυνατοί αγωνιστές όσοι ξέρουν να χρησιμοποιούν το τόξο και το κοντάρι, και να ιππεύουν, αλλά υστερούν αν παρουσιαστή ανάγκη να κοπιάσουν∙ αυτοί δεν ξέρουν να υποφέρουν τους κόπους· ούτε είναι ικανοί αγωνιστές όσοι δεν μπορούν να υποφέρουν την αγρύπνια, όταν παρουσιαστή ανάγκη να αγρυπνήσουν, αλλά και αυτοί είναι ασυνήθιστοι στην αγρύπνια∙ ουδέ είναι ικανοί αγωνιστές όσοι είναι ικανοί σ' αυτά (κόπους και αγρύπνιες), δεν ξέρουν όμως πώς πρέπει να μεταχειρίζωνται τους συμμάχους και τους εχθρούς, αλλά και αυτοί είναι φανερό ότι αγνοούν τα σπουδαιότερα μαθήματα. Σεις όμως μπορείτε να χρησιμοποιήτε τη νύκτα όπως οι άλλοι χρησιμοποιούν την ημέρα, θεωρείτε τους κόπους οδηγούς για χαρμόσυνη ζωή, και έχετε για προσφάι την πείνα, υποφέρετε τη δίψα ευκολώτερο από τα λιοντάρια και έχετε φυλαγμένο μέσα στην ψυχή σας το καλύτερο από όλα και χρησιμώτατο για τον πόλεμο απόκτημα. Γιατί χαιρόσαστε περισσότερο για τους επαίνους παρά για ο,τιδήποτε άλλο πράγμα. Εκείνοι που αγαπούν τον έπαινο είναι ανάγκη γι' αυτόν κάθε κόπο να υποφέρουν, κάθε κίνδυνο να αναλαβαίνουν. Εάν λέω αυτά για σας, ενώ αλλά έχω στο νου μου, τον εαυτό μου εξαπατώ. Γιατί εκείνο που δε θα γίνη από μέρος σας, όπως εγώ το λέω, εμένα κυρίως θα βλάψη. Μα έχω πεποίθηση στη δοκιμή (που έκαμα των εχθρών), στην αγάπη σας για μένα και στην ανοησία των εχθρών μας, και πιστεύω πως δεν θα διαψευσθούν οι αγαθές ελπίδες μου. Ας ξεκινήσωμε με θάρρος, γιατί μακριά από μας είναι το να θεωρηθούμε πως αδίκως επιθυμήσαμε ξένα πράγματα. Τώρα έρχονται οι εχθροί κάνοντας αρχή να μας αδικούν και μας προσκαλούν οι φίλοι μας να τους βοηθήσωμε. Τι πράγμα λοιπόν είναι δικαιότερο από την απόκρουση των εχθρών, ή τι είναι καλύτερο από τη βοήθεια στους φίλους μας; Μα νομίζω πως και για το εξής πρέπει να έχετε θάρρος, γιατί δηλαδή επιχειρώ την εκστρατεία χωρίς να παραμελήσω τα προς τους θεούς καθήκοντά μου. Γιατί με συναναστραφήκατε πολλές φορές και ξέρετε πως όχι μονάχα στις σπουδαίες επιχειρήσεις μα και στις πιο ασήμαντες προσπαθώ πάντοτε να αρχίζω από τους θεούς. ― Τέλος είπε: Ποια ανάγκη υπάρχει να προστέσω και άλλα; Σεις αφού διαλέξετε τους άντρες και τους πάρετε μαζί σας, και ετοιμάσετε και όλα τα άλλα, ξεκινήσετε για τη Μηδία. Εγώ, αφού γυρίσω στον πατέρα μου, θα έλθω για να προπορευθώ, με πρόγραμμα, αφού πληροφορηθώ όσο το δυνατόν ταχύτερα την κατάσταση των εχθρών, να ετοιμάσω όσα πρόκειται να ετοιμαστούν για να δυνηθούμε να κάμωμε τον πόλεμο με τη βοήθεια των θεών επιτυχώς. ― Εκείνοι εξετέλεσαν τις διαταγές του.
Δεν υπάρχουν σχόλια :
Δημοσίευση σχολίου