Ανθολόγιο Αττικής Πεζογραφίας

ΛΥΣΙΑΣ, ΚΑΤΑ ΕΡΓΟΚΛΕΟΥΣ ΕΠΙΛΟΓΟΣ

ΛΥΣ 28.1–17

Οι παράνομες πράξεις του Εργοκλή και η σημασία της καταδικαστικής απόφασης – Ο Εργοκλής δεν δικαιούται να επικαλεστεί το δημοκρατικό του παρελθόν

Ο Εργοκλής ήταν στρατηγός μαζί με τον Θρασύβουλο, όταν ο τελευταίος έφτασε στον Ελλήσποντο με στόχο τον περιορισμό της σπαρτιατικής κυριαρχίας στη θάλασσα (390 π.Χ). Η τυραννική συμπεριφορά των Αθηναίων, όμως, προκάλεσε την αντίδραση των κατοίκων της Μ. Ασίας. Καθώς ο Θρασύβουλος είχε σκοτωθεί κατά τη διάρκεια των επιχειρήσεων, διατάχθηκε η λογοδοσία του Εργοκλή, ο οποίος κατηγορήθηκε ανάμεσα στα άλλα για κατάχρηση του δημόσιου χρήματος και προδοσία. Ο Κατά Εργοκλέους Επίλογος αποτελεί την τριτολογία (επομένως, συμπληρώνει τους δύο λόγους για το ίδιο θέμα που είχαν προηγηθεί).

[1] Τὰ μὲν κατηγορημένα οὕτως ἐστὶ πολλὰ καὶ δεινά, ὦ
ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ὥστε οὐκ ἄν μοι δοκεῖ δύνασθαι Ἐρ-
γοκλῆς ὑπὲρ ἑνὸς ἑκάστου τῶν πεπραγμένων αὐτῷ πολλά-
κις ἀποθανὼν δοῦναι δίκην ἀξίαν τῷ ὑμετέρῳ πλήθει. καὶ
γὰρ πόλεις προδεδωκὼς φαίνεται, καὶ προξένους καὶ πο-
λίτας ὑμετέρους ἠδικηκώς, καὶ ἐκ πένητος ἐκ τῶν ὑμε-
τέρων πλούσιος γεγενημένος. [2] καίτοι πῶς αὐτοῖς χρὴ συγ-
γνώμην ἔχειν, ὅταν ὁρᾶτε τὰς μὲν ναῦς, ὧν ἦρχον οὗτοι,
δι’ ἀπορίαν χρημάτων καταλυομένας καὶ ἐκ πολλῶν ὀλίγας
γιγνομένας, τούτους δὲ πένητας καὶ ἀπόρους ἐκπλεύσαντας
οὕτως ταχέως πλείστην τῶν πολιτῶν οὐσίαν κεκτημένους;
ὑμέτερον τοίνυν ἔργον ἐστίν, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπὶ τοῖς
τοιούτοις ὀργίζεσθαι· [3] καὶ γὰρ δὴ δεινὸν ἂν εἴη, εἰ νῦν μὲν
οὕτως αὐτοὶ πιεζόμενοι ταῖς εἰσφοραῖς συγγνώμην τοῖς
κλέπτουσι καὶ τοῖς δωροδοκοῦσιν ἔχοιτε, ἐν δὲ τῷ τέως
χρόνῳ, καὶ τῶν οἴκων τῶν ὑμετέρων μεγάλων ὄντων καὶ
τῶν δημοσίων προσόδων μεγάλων οὐσῶν, θανάτῳ ἐκολά-
ζετε τοὺς τῶν ὑμετέρων ἐπιθυμοῦντας. [4] οἶμαι δ’ ἔγωγε πάν-
τας <ἂν> ὑμᾶς ὁμολογῆσαι, εἰ ὑμῖν Θρασύβουλος ἐπηγγέλ-
λετο τριήρεις ἔχων ἐκπλεύσεσθαι καὶ ταύτας παλαιὰς ἀντὶ
καινῶν παραδώσειν, καὶ τοὺς μὲν κινδύνους ὑμετέρους ἔσε-
σθαι, τὰς δ’ ὠφελείας τῶν αὑτοῦ φίλων, καὶ ὑμᾶς μὲν διὰ
τὰς εἰσφορὰς πενεστέρους ἀποδείξειν, Ἐργοκλέα δὲ καὶ
τοὺς κόλακας τοὺς αὑτοῦ πλουσιωτάτους τῶν πολιτῶν ποι-
ήσειν, οὐδένα ἂν ὑμῶν ἐπιτρέψαι τὰς ναῦς ἐκεῖνον ἔχοντα
ἐκπλεῦσαι, [5] ἄλλως τε ἐπειδή, ὡς τάχιστα ὑμεῖς ἐψηφίσα-
σθε τὰ χρήματα ἀπογράψαι τὰ ἐκ τῶν πόλεων εἰλημμένα
καὶ τοὺς ἄρχοντας τοὺς μετ’ ἐκείνου καταπλεῖν εὐθύνας
δώσοντας, Ἐργοκλῆς ἔλεγεν ὡς ἤδη συκοφαντεῖτε καὶ τῶν
ἀρχαίων νόμων ἐπιθυμεῖτε, καὶ Θρασυβούλῳ συνεβούλευε
Βυζάντιον καταλαβεῖν καὶ τὰς ναῦς ἔχειν καὶ τὴν Σεύθου
θυγατέρα γαμεῖν· [6] «ἵνα αὐτῶν ἐκκόψῃς» ἔφη «τὰς συκο-
φαντίας· ποιήσεις γὰρ αὐτοὺς οὐκ ἐπιβουλεύοντας σοὶ κα-
θῆσθαι καὶ τοῖς σοῖς φίλοις, ἀλλὰ περὶ αὑτῶν δεδιέναι».
οὕτως, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, ἐπειδὴ τάχιστα ἐνεπέπληντο
καὶ <τῶν> ὑμετέρων ἀπέλαυσαν, ἀλλοτρίους τῆς πόλεως
αὑτοὺς ἡγήσαντο. [7] ἅμα γὰρ πλουτοῦσι καὶ ὑμᾶς μισοῦσι,
καὶ οὐκέτι ὡς ἀρξόμενοι παρασκευάζονται ἀλλ’ ὡς ὑμῶν
ἄρξοντες, καὶ δεδιότες ὑπὲρ ὧν ἀφῄρηνται ἕτοιμοί εἰσι καὶ
χωρία καταλαμβάνειν καὶ ὀλιγαρχίαν καθιστάναι καὶ πάν-
τα πράττειν ὅπως ὑμεῖς ἐν τοῖς δεινοτάτοις κινδύνοις καθ’
ἑκάστην ἡμέραν ἔσεσθε· οὕτως γὰρ ἡγοῦνται οὐκέτι τοῖς
σφετέροις αὐτῶν ἁμαρτήμασι τὸν νοῦν ὑμᾶς προσέξειν,
ἀλλ’ ὑπὲρ ὑμῶν αὐτῶν καὶ τῆς πόλεως ὀρρωδοῦντας ἡσυ-
χίαν πρὸς τούτους ἕξειν. [8] Θρασύβουλος μὲν οὖν, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι, (οὐδὲν γὰρ δεῖ περὶ αὐτοῦ πλείω λέγειν) καλῶς
ἐποίησεν οὕτως τελευτήσας τὸν βίον· οὐ γὰρ ἔδει αὐτὸν οὔ-
τε ζῆν τοιούτοις ἔργοις ἐπιβουλεύοντα, οὔθ’ ὑφ’ ὑμῶν ἀπο-
θανεῖν ἤδη τι δοκοῦντα ὑμᾶς ἀγαθὸν πεποιηκέναι, ἀλλὰ
τοιούτῳ τρόπῳ τῆς πόλεως ἀπαλλαγῆναι. [9] ὁρῶ δ’ αὐτοὺς
διὰ τὴν πρώην ἐκκλησίαν οὐκέτι φειδομένους τῶν χρημά-
των, ἀλλ’ ὠνουμένους τὰς αὑτῶν ψυχὰς καὶ παρὰ τῶν λε-
γόντων καὶ παρὰ τῶν ἐχθρῶν καὶ παρὰ τῶν πρυτάνεων,
καὶ πολλοὺς Ἀθηναίων ἀργυρίῳ διαφθείροντας. ὑπὲρ ὧν
ὑμῖν ἄξιόν ἐστιν ἀπολογήσασθαι παρὰ τούτου νῦν δίκην
λαβοῦσι, καὶ πᾶσιν ἀνθρώποις ἐπιδεῖξαι ὅτι οὐκ ἔστι
τοσαῦτα χρήματα, ὧν ὑμεῖς ἡττήσεσθε ὥστε μὴ τιμωρεῖ-
σθαι τοὺς ἀδικοῦντας. [10] ἐνθυμεῖσθε γάρ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ὅτι οὐκ Ἐργοκλῆς μόνος κρίνεται, ἀλλὰ καὶ ἡ πόλις ὅλη.
νυνὶ γὰρ τοῖς ἄρχουσι τοῖς ὑμετέροις ἐπιδείξετε πότερον
χρὴ δικαίους εἶναι, ἢ ὡς πλεῖστα τῶν ὑμετέρων ὑφελομέ-
νους τῷ αὐτῷ τρόπῳ τὴν σωτηρίαν παρασκευάζεσθαι,
ᾧπερ οὗτοι νυνὶ πειρῶνται. καίτοι εὖ εἰδέναι χρή, ὦ ἄνδρες
Ἀθηναῖοι· [11] ὅστις ἐν τοσαύτῃ ἀπορίᾳ τῶν ὑμετέρων πραγ-
μάτων ἢ πόλεις προδίδωσιν ἢ χρήματα κλέπτειν ἢ δωρο-
δοκεῖν ἀξιοῖ, οὗτος καὶ τὰ τείχη καὶ τὰς ναῦς τοῖς πολε-
μίοις παραδίδωσι καὶ ὀλιγαρχίαν ἐκ δημοκρατίας καθ-
ίστησιν· ὥστ’ οὐκ ἄξιον ὑμῖν τῆς τούτων παρασκευῆς ἡτ-
τᾶσθαι, ἀλλὰ παράδειγμα πᾶσιν ἀνθρώποις ποιῆσαι καὶ
μήτε κέρδος μήτε ἔλεον μήτ’ ἄλλο μηδὲν περὶ πλείονος
ποιήσασθαι τῆς τούτων τιμωρίας.

[12] Οἶμαι δ’ Ἐργοκλέα, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι, περὶ μὲν
Ἁλικαρνασσοῦ καὶ περὶ τῆς ἀρχῆς καὶ περὶ τῶν αὑτῷ
πεπραγμένων οὐκ ἐπιχειρήσειν ἀπολογεῖσθαι, ἐρεῖν δὲ ὡς
ἀπὸ Φυλῆς κατῆλθε καὶ ὡς δημοτικός ἐστι καὶ ὡς τῶν
κινδύνων τῶν ὑμετέρων μετέσχεν. ἐγὼ δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθη-
ναῖοι, <οὐ> τοιαύτην γνώμην ἔχω περὶ τῶν τοιούτων· [13] ἀλλ’
ὅσοι μὲν ἐλευθερίας καὶ τοῦ δικαίου ἐπιθυμοῦντες καὶ τοὺς
νόμους ἰσχύειν βουλόμενοι καὶ τοὺς ἀδικοῦντας μισοῦντες
τῶν ὑμετέρων κινδύνων μετέσχον, οὐ πονηροὺς εἶναι πολί-
τας, οὐδὲ ἀδίκως τούτοις φημὶ ἂν εἶναι ὑπόλογον τὴν ἐκεί-
νων φυγήν· ὅσοι δὲ κατελθόντες ἐν δημοκρατίᾳ τὸ μὲν ὑμέ-
τερον πλῆθος ἀδικοῦσι, τοὺς δὲ ἰδίους οἴκους ἐκ τῶν ὑμετέ-
ρων μεγάλους ποιοῦσι, πολὺ μᾶλλον αὐτοῖς προσήκει ὀρ-
γίζεσθαι ἢ τοῖς τριάκοντα. [14] οἱ μὲν γὰρ ἐπὶ τοῦτ’ ἐχειροτο-
νήθησαν, ἵνα κακῶς, εἴ πῃ δύναιντο, ὑμᾶς ποιήσειαν· τού-
τοις δ’ ὑμᾶς αὐτοὺς ἐπετρέψατε, ὡς μεγάλην καὶ ἐλευθέραν
τὴν πόλιν ποιήσωσιν· ὧν ὑμῖν οὐδὲν ἀποβέβηκεν, ἀλλὰ
τὸ ἐπὶ τούτοις εἶναι ἐν τοῖς δεινοτάτοις κινδύνοις καθεστή-
κατε, ὥστε πολὺ ἂν δικαιότερον ὑμᾶς αὐτοὺς ἢ τούτους
ἐλεοῖτε, καὶ τοὺς ὑμετέρους παῖδας καὶ γυναῖκας, ὅτι ὑπὸ
τοιούτων ἀνδρῶν λυμαίνεσθε. [15] ὅταν γὰρ ἡγησώμεθα σωτη-
ρίας ἀντειλῆφθαι, δεινότερα ὑπὸ τῶν ἡμετέρων ἀρχόντων
πάσχομεν ἢ ὑπὸ τῶν πολεμίων. καίτοι πάντες ἐπίστασθε
ὅτι οὐδεμία ἐλπὶς σωτηρίας ὑμῖν δυστυχήσασιν. ὥστε ἄξιον
ὑμᾶς παρακελευσαμένους ὑμῖν αὐτοῖς παρὰ τούτων νυνὶ
τὴν μεγίστην δίκην λαβεῖν, καὶ τοῖς ἄλλοις Ἕλλησιν ἐπι-
δεῖξαι ὡς τοὺς ἀδικοῦντας τιμωρεῖσθε, καὶ τοὺς ὑμετέρους
ἄρχοντας βελτίους ποιήσετε. [16] ἐγὼ μὲν οὖν ταῦθ’ ὑμῖν πα-
ρακελεύομαι· ὑμᾶς δὲ χρὴ εἰδέναι ὅτι, ἐὰν μὲν ἐμοὶ πει-
σθῆτε, εὖ περὶ αὑτῶν βουλεύσεσθε, εἰ δὲ μή, χείροσι τοῖς
ἄλλοις πολίταις χρήσεσθε. ἔτι δέ, ὦ ἄνδρες Ἀθηναῖοι,
ἐὰν αὐτῶν ἀποψηφίσησθε, οὐδεμίαν ὑμῖν εἴσονται χάριν,
ἀλλὰ τοῖς ἀνηλωμένοις καὶ τοῖς χρήμασιν οἷς ὑφῄρηνται·
ὥστε τὴν μὲν ἔχθραν ὑμῖν αὐτοῖς καταλείψετε, τῆς δὲ σω-
τηρίας ἐκείνοις εἴσονται χάριν. [17] καὶ μὲν δή, ὦ ἄνδρες Ἀθη-
ναῖοι, καὶ Ἁλικαρνασσεῖς καὶ οἱ ἄλλοι οἱ ὑπὸ τούτων ἠδι-
κημένοι, ἐὰν μὲν παρὰ τούτων τὴν μεγίστην δίκην λάβητε,
νομιοῦσιν ὑπὸ τούτων μὲν ἀπολωλέναι, ὑμᾶς δὲ αὑτοῖς
βεβοηθηκέναι· ἐὰν δὲ τούτους σώσητε, ἡγήσονται καὶ
ὑμᾶς ὁμογνώμονας γεγονέναι τοῖς αὑτοὺς προδεδωκόσιν.
ὥστ’ ἄξιον τούτων ἁπάντων ἐνθυμηθέντας ἅμα τοῖς τε
φίλοις τοῖς ὑμετέροις ἀποδοῦναι χάριν καὶ παρὰ τῶν ἀδι-
κούντων τὴν δίκην λαβεῖν.

***
Αι κατηγορίαι, κύριοι δικασταί, είναι τόσον πολλαί και φοβεραί, ώστε μου φαίνεται πως ο Εργοκλής δεν είναι δυνατόν να τιμωρηθή προσηκόντως υπό του λαού, ουδ' εάν αποθάνη πολλάκις δι' ένα έκαστον των υπ' αυτού πραχθέντων. Διότι και πόλεις φαίνεται ότι έχει προδώσει, και προξένους και συμπολίτας σας έχει αδικήσει, και ότι έχει γίνει πλούσιος εκ της περιουσίας του δημοσίου, ενώ πρότερον ήτο πτωχός. Και βέβαια πώς είναι δυνατόν να συγχωρήσετε αυτούς, όταν βλέπετε, ότι ο μεν στόλος, του οποίου ήρχον, ηλαττούτο δι' έλλειψιν χρημάτων, και τα πλοία εγίνοντο εκ πολλών ολίγα, ούτοι δε αν και ανεχώρησαν πτωχοί και άποροι, ότι τόσον ταχέως απέκτησαν περιουσίαν μεγαλυτέραν από όλους τους πολίτας; Ιδικόν σας λοιπόν έργον είναι, πολίται Αθηναίοι, να οργίζεσθε διά τα τοιαύτα. Διότι βέβαια και άτοπον θα ήτο, εάν, ενώ σεις μεν πιέζεσθε τόσον πολύ από τας προς το κράτος συνεισφοράς, συγχωρήσετε τους κλέπτοντας και τους δεχομένους δώρα προς βλάβην της πόλεως, κατά το παρελθόν δε, αν και αι περιουσίαι σας ήσαν μεγάλαι, και μεγάλα τα εισοδήματα του κράτους, ετιμωρείτε με θάνατον τους κλέπτοντας την περιουσίαν του δημοσίου. Εγώ τουλάχιστον φρονώ ότι όλοι θα ομολογήσετε ότι, εάν ο Θρασύβουλος σας υπισχνείτο ότι θα εισπλεύση εις τον Πειραιά με ολίγα πλοία, και ότι θα παραδώση ταύτα εις κακήν κατάστασιν αντί των καινουργών, και ότι οι μεν κίνδυνοι θα είναι δικοί σας, αι δε ωφέλειαι των φίλων του, και ότι σας μεν εξ αιτίας των συνεισφορών θα σας κάμη πτωχοτέρους από ό,τι είσθε, τον δε Εργοκλέα και τους κολακεύοντας αυτόν θα καταστήση πλουσιωτέρους από όλους τους πολίτας, (φρονώ ότι όλοι θα ομολογήσετε) ότι ουδείς από σας θα επέτρεπεν εις εκείνον να αποπλεύση ως ναύαρχος του στόλου. Αλλ' όταν σεις εψηφίσατε να συνταχθή κατάλογος των χρημάτων, που εισεπράχθησαν από τας συμμαχικάς πόλεις, και να επανέλθουν οι μετά του Θρασυβούλου διαχειρισταί διά να δώσουν λογαριασμόν, ο Εργοκλής έλεγε (προς τον Θρασύβουλον) ότι συκοφαντείτε, και ότι επιθυμείτε τας παλαιάς σας συνηθείας, και συνεβούλευσεν αυτόν να καταλάβη το Βυζάντιον, και να κρατήση τον στόλον, και να λάβη σύζυγον την θυγατέρα του Σεύθου. «Διά να τους εκριζώσης» είπε «τας συκοφαντίας· διότι θα κάμης αυτούς να μη κάθηνται συκοφαντούντες σένα και τους φίλους σου, αλλά να φοβούνται διά τον εαυτόν τους». Τοιουτοτρόπως, πολίται Αθηναίοι, ευθύς ως εχόρτασαν και απήλαυσαν κερδίζοντες χρήματα διά του κόπου των ιδικών σας πολιτών, εθεώρησαν τους εαυτούς των εχθρούς της πόλεως. Διότι ευθύς ως επλούτησαν, σας εμίσησαν και ετοιμάζονται όχι πώς να άρχωνται υφ' υμών, αλλά πώς να άρχουν υμών, και επειδή φοβούνται μήπως χάσουν εκείνα που έχουν κλέψει είναι έτοιμοι και οχυράς θέσεις να καταλαμβάνουν, και ολιγαρχίαν να εγκαθιδρύουν, και τα πάντα να πράττουν, φροντίζοντες πως σεις καθ' εκάστην ημέραν θα διατρέξετε τους μεγίστους κινδύνους. Διότι κατ' αυτόν τον τρόπον (όταν σεις κινδυνεύετε) φρονούν ότι δεν θα δώσετε προσοχήν εις τα εγκλήματά των, αλλά φοβούμενοι διά τον εαυτόν σας και διά την πόλιν θα τους αφήσετε ησύχους (δεν θα ασχοληθήτε με τας πράξεις των). Ο Θρασύβουλος μεν λοιπόν, πολίται Αθηναίοι, (διότι δεν είναι ανάγκη περί αυτού να λέγω περισσότερα) καλά έκαμε που πέθανε, όπως πέθανε· διότι δεν έπρεπεν αυτός ούτε να ζη, αφού εσκέπτετο επιβουλευόμενος υμάς να επιχειρήση τοιαύτα έργα, ούτε υφ' υμών να φονευθή, διότι εφαίνετο ότι κάπως εις το παρελθόν σας είχεν ευεργετήσει, αλλ' έπρεπε κατ' αυτόν τον τρόπον να απαλλαγή της εκ μέρους της πόλεως καταδιώξεως. Βλέπω δε ότι αυτοί, (οι κατηγορούμενοι), δεν εφείσθησαν πλέον χρημάτων εις την προηγουμένην συνέλευσιν του λαού, αλλ' ότι εξηγόραζον την ζωήν των πληρώνοντες τους ρήτορας, και τους εχθρούς των, και τους πρυτάνεις, και ότι πολλούς εκ των Αθηναίων διά χρημάτων διέφθειρον. Χάριν των οποίων δίκαιον είναι να απολογηθήτε τιμωρούντες τούτον, και να δείξετε εις όλους τους ανθρώπους ότι δεν υπάρχουν τόσα πολλά χρήματα, διά των οποίων θα παρασυρθήτε, ώστε να μη τιμωρήτε τους αδικούντας.

Διότι έχετε υπ' όψιν σας, πολίται Αθηναίοι, ότι δεν δικάζεται μόνος ο Εργοκλής, αλλ' ολόκληρος η πόλις. Διότι τώρα μεν θα δείξετε εις τους άρχοντας της πόλεως ότι δεν πρέπει να κλέπτουν τα δημόσια ή, αφού κλέψουν όσον το δυνατόν περισσότερα, να παρασκευάζουν την σωτηρίαν των με τον ίδιον τρόπον, όπως τώρα ούτοι προσπαθούν να την παρασκευάσουν. Και βέβαια πρέπει καλώς να γνωρίζετε, πολίται Αθηναίοι, ότι, εκείνος που εις τόσην έλλειψιν δημοσίων χρημάτων ή πόλεις προδίδει ή χρήματα κλέπτει ή κρίνει άξιον να δέχεται δώρα προς βλάβην των συμφερόντων του κράτους, ούτος και τα φρούρια και τον στόλον παραδίδει εις τους εχθρούς, και εγκαθιστά ολιγαρχίαν αντί της δημοκρατίας· και δεν είναι δίκαιον να νικηθήτε από την παρασκευήν τούτων, αλλά να δείξετε εις όλους τους ανθρώπους ότι μήτε το κέρδος μήτε την ευσπλαγχνίαν μήτε ουδέν άλλο θεωρείτε ανώτερον από την τιμωρίαν τούτων.

Φρονώ δε, πολίται Αθηναίοι, ότι ο Εργοκλής περί μεν της Αλικαρνασσού και περί της μετά του Θρασυβούλου στρατηγίας του και των υπ' αυτού πραχθέντων δεν θα τολμήση να απολογηθή, θα είπη δε ότι μετέβη εις Φυλήν και εκείθεν επανήλθεν εις Αθήνας, και ότι είναι δημοκρατικός, και ότι έλαβε μέρος εις τους αγώνας τους οποίους σεις διεξηγάγετε εναντίον των ολιγαρχικών. Εγώ δε, πολίται Αθηναίοι, δεν συμφωνώ μαζί σας περί των τοιούτων ανθρώπων. Αλλ' όσοι μεν επιθυμούντες ελευθερίαν και ισότητα και θέλοντες να εφαρμόζωνται οι νόμοι, και μισούντες την αδικίαν έλαβον μέρος εις τους ιδικούς σας αγώνας, νομίζω ότι δεν είναι φαύλοι πολίται, και ισχυρίζομαι ότι δικαίως η φυγή των (επί των Τριάκοντα) δύναται να λαμβάνεται υπ' όψιν· όσοι δε επανελθόντες εκ της εξορίας τον μεν λαόν αδικούν εν καιρώ της δημοκρατίας, τας δε ατομικάς των περιουσίας κάμνουν μεγάλας από τα δημόσια χρήματα, αρμόζει να τους μισήτε πολύ περισσότερον από όσον μισείτε τους Τριάκοντα. Διότι οι μεν Τριάκοντα δι' αυτόν τον σκοπόν εξελέγησαν, ίνα δηλαδή σας βλάψουν, αν δυνηθούν, εις τούτους δε εμπιστευθήκατε διά να κάμουν την πόλιν μεγάλην και ελευθέραν. Εκ των οποίων ουδέν εις υμάς εγένετο, αλλά όσον εξηρτάτο από αυτούς περιήλθατε εις μεγίστους κινδύνους, ώστε πολύ δικαιότερον θα ευσπλαγχνίζεσθε τον εαυτόν σας, τα παιδιά σας και τας συζύγους σας, διότι υπό τοιούτων βλάπτεσθε, παρά τούτους. Διότι, όταν νομίσωμεν ότι έχομεν σωθή, πάσχομεν χειρότερα από τους άρχοντάς μας παρά από τους εχθρούς. Και βέβαια όλοι γνωρίζετε ότι ουδεμία ελπίς σωτηρίας υπάρχει, εάν ηττηθώμεν. Ώστε δίκαιον είναι, αφού καθένας παρορμήση τον εαυτόν του, να επιβάλετε τώρα εις τούτους την μεγίστην τιμωρίαν, και εις τους άλλους Έλληνας θα δείξετε ότι τιμωρείτε τους αδικούντας, και τους ιδικούς μας άρχοντας θα κάμετε καλυτέρους. Εγώ μεν λοιπόν αυτά σας συμβουλεύω να πράξετε· σεις δε πρέπει να γνωρίζετε ότι, εάν ακούσετε την συμβουλήν μου, θα σκεφθήτε ωφέλιμα διά τον εαυτόν σας, εάν δε δεν με ακούσετε θα κάμετε χειροτέρους τους άλλους πολίτας. Προσέτι δε, πολίται Αθηναίοι, εάν αυτούς αθωώσετε, δεν θα σας γνωρίζουν καμμίαν χάριν, αλλά θα ευγνωμονούν τους αγορασθέντας πολίτας διά των χρημάτων, τα οποία έχουν κλέψει παρ' υμών, ώστε διά τον εαυτόν σας μεν θα αποκτήσετε την έχθραν τούτων, εις εκείνους δε θα γνωρίζουν χάριν διά την σωτηρίαν των (αν τους αθωώσετε). Και βέβαια, πολίται Αθηναίοι, και οι Αλικαρνασσείς και οι άλλοι οι υπό τούτων ηδικημένοι, εάν μεν τούτους καταδικάσετε εις θάνατον, θα νομίσουν ότι υπό τούτων μεν έχουν καταστραφή, σεις δε ότι εβοηθήσατε αυτούς. Εάν δε αθωώσετε τούτους θα θεωρήσουν ότι και σεις έχετε συμφωνήσει με εκείνους που τους επρόδωσαν. Ώστε αξίζει έχοντες πάντα ταύτα υπ' όψιν σας και εις τους φίλους σας να αποδώσετε την οφειλομένην χάριν, και τους αδικούντας να τιμωρήσετε.